„Dura lex sed lex”. Ta znana sentencja wyraża konieczność bezwzględnego podporządkowania się przepisom. Bezwzględnego na tyle, że nie ma tu mowy o usprawiedliwieniu ich łamania jakimikolwiek względami moralnymi czy etycznymi. Każdy musi sobie zdawać sprawę z tego, że postępując wbrew prawu, poniesie tego konsekwencje.
Właśnie odbyła się ekshumacja ciała śp. Arama Rybickiego na gdańskim cmentarzu Srebrzysko. Rodzina i przyjaciele znanego działacza gdańskiego zapowiedzieli protest i próbę blokady czynności prokuratorskich. O godzinie 22 wczoraj aktywiści otrzymali informację od rodziny, że blokada została wstrzymana. Protest pozostał aktualny. Pojawili się na cmentarzu aktywiści KOD, kandydaci na nową kadencję i obecnie sprawujący urząd Prezydenci Paweł Adamowicz i Jacek Karnowski.
Wobec tych zapowiedzi liczba żandarmów wojskowych i policji nie winna budzić zdziwienia. Zarówno aktywiści jak i rodzina śp. Arama Rybickiego oskarżyli prokuraturę o bezduszność, bezczeszczenie ciała itp. To jest barbarzyństwo. To jest sprzeczne z tradycją i wartościami chrześcijańskimi. Uważam, że to jest instrumentalne traktowanie ciała ludzkiego do celów politycznych.(..)Absolutnie się na to nie zgadzamy. I ja, i moja córka, i cała rodzina Arama będziemy pamiętać, kto podjął tę decyzję i kto jest za nią odpowiedzialny, kto grzebał w grobie naszego Arama zupełnie bez żadnego uzasadnienia. Długo czyniliśmy wszelkie starania, żeby nie dopuścić do ekshumacji. Niestety, nie udało się.”-tak skomentowała wydarzenia żona śp. Arama Rybickiego.
Wypowiedź rodziny tragicznie zmarłego nie dziwi mnie wcale. Rodzina ma prawo wyrażać swoje emocje i próbować zmusić do powstrzymania osoby wykonujące- niekorzystne z ich punktu oceny –czynności. Niedobrze jednak, ze do tych emocji wkradł się element „upolitycznienia wydarzeń”. Bo daje pozamerytoryczny argument stronie przeciwnej-. Ta w odwecie za chwile wyciągnie argument upolityczniania samego protestu ,zważywszy na obecność znanych z udziału we wszystkich anty-rządowych protestach działaczy KOD, czy tez obecność pana prezydenta Adamowicza …Albo wypowiedź obecnego na cmentarzu pana marszałka Borusewicza, który skarżył się, że- policja nie dopuściła go do grobu żony, gdzie co tydzień składa kwiaty.
Spójrzmy na zagadnienie merytorycznie, od strony prawnej :
1.sekcję zwłok obowiązkowo przeprowadza się, jeśli wymagają tego przepisy:1*.W przypadku Katastrofy Smoleńskiej sekcje zostały wykonane bez obecności nadzoru polskich prokuratorów, protokoły sekcji które nadeszły w kilka miesięcy później- w świetle obowiązującego prawa -nie mają właściwych atrybutów dowodowych.
Ponadto, zgodnie z obowiązującymi przepisami o pochówkach –prokuratura winna była wydać zgodę na wydanie ciał do pochówku , co mogła (znowu zgodnie z przepisami) wykonać po otrzymaniu wyników sekcji zwłok. 2* Przy pochówkach ofiar ten wymóg nie został spełniony.
Po otrzymaniu dokumentacji z Moskwy było jasne - protokoły są niespójne, zawierają błędy. Prokuratura otrzymała też formalne zawiadomienie o przypadkach zamiany ,pochowanych już ciał ofiar. Zmuszona była do wydania nakazów ekshumacji . Z kolei wyniki sekcji po ekshumacji wykazały, że oprócz zamiany osób, zbezczeszczono zwłoki wielu z nich przez pozostawienie w ciałach i trumnach nieczystości oraz części ciał pochodzących od wielu ofiar. Mimo wątpliwości wyrażanych przez rodzinę śp. Anny Walentynowicz, co do identyfikacji Jej ciała w jednym z dwóch okazanych, sprawę wątpliwości zamknięto. Nic dziwnego, brak ciała śp. Anny Walentynowicz zmusiłby już wtedy do zarządzenia ekshumacji wszystkich ofiar. .
Mimo pełnej wiedzy o nieprawidłowościach w dokumentacji oraz o dowodach na bezczeszczenie zwłok takiej decyzji nie podjęto. Mimo, że rodziny już wiedziały o brakach części ciał swoich zmarłych i dodatkowych częściach ciał innych osób w trumnach ich najbliższych. 3*
Wtedy także nie było masowych protestów wspierających rodziny chcące pewności co do właściwości pochowania wszystkich części ciał ich najbliższych. Nie było apeli o wyciagnięcie odpowiedzialności wobec tych, którzy do takich sytuacji dopuścili. Ba, była mowa o epatowaniu okropnościami, o grze politycznej itp.
W świetle przepisów prawa prokuratura była zmuszona do zarządzenia ekshumacji i sekcji wszystkich ciał ofiar.
Wątpliwy wydaje się być zarzut użycia sporych sił ŻW i policji dla zabezpieczenia ekshumacji. Oraz niedopuszczeniu p. marszałka Borusewicza na grób żony. Zamieszczam wyjaśnienie sprzed 6 lat, złożone w roku 2012 :” Z powodu planowanej w nocy ekshumacji ciała Anny Walentynowicz, cmentarz Srebrzysko został zamknięty już o północy. Wejść pilnowali policjanci i żandarmeria wojskowa. Jednak czynności rozpoczęły się z opóźnieniem, bo przedstawiciele sanepidu którzy przybyli na miejsce o godz. 3, nie zostali wpuszczeni na teren cmentarza. Prawdopodobnie nie umieszczono ich na liście osób biorących udział w ekshumacji przygotowywanej przez prokuratora.(..) Jeszcze do godz. 7 rano cmentarz był zamknięty i pilnowany przez Żandarmerię Wojskową, uniemożliwiając wejścia także osobom chcącym odwiedzić groby swoich bliskich.(..) Na teren zamkniętego cmentarza próbowały wejść posłanki PiS Dorota Arciszewska-Mielewczyk i Anna Fotyga, ale nie zostały wpuszczone.”. Byłam na cmentarzu Srebrzysko w nocy ekshumacji śp. Anny Walentynowicz. Nie liczyłam ilości żandarmów i policji. Ale cały cmentarz o powierzchni 28 ha był dokładnie obstawiony. Wewnątrz cmentarza również było pełno funkcjonariuszy. Wniosek ; zarzut o nie dopuszczeniu marszałka Borusewicza jest chybiony. Skoro na ten sam cmentarz 6 lat temu nie dopuszczono nawet przedstawicieli Sanepidu- „gospodarzy czynności ekshumacyjnych! Tak jak i oni pan marszałek nie był na liście. A liczba i obecność ŻW i policji byłą rutynowym zabezpieczeniem czynności prokuratorsko- sądowych.
Rodziny protestujące przeciwko ekshumacji i sekcji ich najbliższych im zmarłych złożyły skargę do sądu na postanowienie prokuratury. Sąd nie rozpatrywał zasadności samej decyzji, bo nie może w świetle przepisów. Pochylił się jednak nad brakiem w przepisach możliwości odwołania od decyzji prokuratury, kierując ten przepis z zapytaniem o zgodność z Konstytucją do TK.
To by było na tyle w temacie.
1* ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.)
ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 1997 nr 90 poz. 557 z późn. zm.)
aktów wykonawczych wydanych na podstawie w.w. ustaw.
Jak przeprowadza się sekcję : w obencosci prokuratora , który uczestnicy i nadzoruje biegłego.
Występują dwa rodzaje oględzin zwłok: oględziny zewnętrzne (inspekcja) i oględziny wewnętrzne (sekcja)3 . Zgodnie z art. 209 § 1 k.p.k. zarządza się oględziny i otwarcie zwłok. Wskazuje to, Ŝe ewidentnie oddzielono czynność procesową, jaką są oględziny zwłok od ich otwarcia4 . Połączenie w art. 209 § 1 k.p.k. pojęć „oględziny” oraz „otwarcie zwłok” za pomocą funktora zdaniowego „i” określa, Ŝe w przypadku podejrzenia przestępnego spowodowania śmierci obowiązkowe jest zarówno zarządzenie zewnętrznych oględzin zwłok, jak i ich otwarcie5 . Oględziny i otwarcie zwłok są zawsze czynnościami łącznymi, których celem jest ustalenie przyczyny śmierci. Są one obowiązkowe w razie podejrzenia przestępnego spowodowania śmierci6 .(.) Zgodnie z art. 209 KPK, przeprowadzenie sekcji (w przepisie nazwanej „otwarciem zwłok”) zarządza sąd albo prokurator, jeżeli zachodzi podejrzenie, że śmierć nastąpiła w wyniku przestępstwa.
Wystarczy, że zachodzą okoliczności, które mogłyby wskazywać na udział osób trzecich w zejściu śmiertelnym danej osoby. Samo podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci zobowiązuje organ procesowy do przeprowadzenia oględzin i otwarcia zwłok. Podejrzenie śmierci w wyniku przestępstwa nie musi być uzasadnione, wystarczy, że jest uprawdopodobnione7 .Przestępne spowodowanie śmierci oznacza tylko spełnienie znamion czynu zabronionego. Chodzi o znaczenie przedmiotowe przestępnego spowodowania śmierci. Nie ma znaczenia, czy sprawca działał w obronie koniecznej, czy też był niepoczytalny. Przeprowadzenie oględzin i otwarcie zwłok przeprowadza się niezależne od tego, czy śmierć była spowodowana umyślnie, czy nieumyślnie8 .Udział prokuratora w oględzinach zwłok jest uzasadniony tym, że jest on organem kierowniczym i wiodącym. Według M. Cieślaka „pilnuje on merytorycznej i legalistycznej warstwy przedsięwzięć wykrywczo-dowodowych”18 .W sprawach większej wagi prokurator zawsze powinien osobiście kierować oględzinami i w razie potrzeby odtworzeniem przebiegu zdarzenia. Odnosi się to głównie do spraw o zabójstwo, o spowodowanie katastrofy komunikacyjnej lub budowlanej oraz o wypadek komunikacyjny. Właściwe jest stanowisko doktryny, że prokurator nie powinien sam zwalniać się z obowiązku uczestniczenia w oględzinach zwłok, gdyż jest to niezgodne z przepisami procedury karnej29 .Ze względu na to, że – jak wyżej wskazano – obecność prokuratora przy oględzinach wewnętrznych zwłok należy rozumieć jako udział, jest on obowiązany podpisać protokół sekcji zwłok32 .(…)To potwierdza to, że wszystkie tego rodzaju czynności, bez względu na to, czy mamy zaufanie, czy nie mamy zaufania do drugiej strony, powinny być powtórzone w sposób prawidłowy, zgodnie z regułami jakie obowiązują w naszym kraju wobec obywateli, którzy zginęli poza granicami. Tak by to wyglądało, gdyby dotyczyło jakiegoś pracownika czy turysty, który by zginął w niewyjaśnionych okolicznościach – zakończył prof. Mirosław Parafiniuk.
2*Art.11 pkt 9. W przypadkach, w których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że przyczyną zgonu było przestępstwo, na pochowanie zwłok oprócz karty zgonu wymagane jest zezwolenie prokuratora.Zgodnie z art. 209 KPK, przeprowadzenie sekcji (w przepisie nazwanej „otwarciem zwłok”) zarządza sąd albo prokurator, jeżeli zachodzi podejrzenie, że śmierć nastąpiła w wyniku przestępstwa. Wystarczy, że zachodzą okoliczności, które mogłyby wskazywać na udział osób trzecich w zejściu śmiertelnym danej osoby. Samo podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci zobowiązuje organ procesowy do przeprowadzenia oględzin i otwarcia zwłok. Podejrzenie śmierci w wyniku przestępstwa nie musi być uzasadnione, wystarczy, że jest uprawdopodobnione7 . Przestępne spowodowanie śmierci oznacza tylko spełnienie znamion czynu zabronionego. Chodzi o znaczenie przedmiotowe przestępnego spowodowania śmierci. Nie ma znaczenia, czy sprawca działał w obronie koniecznej, czy też był niepoczytalny. Przeprowadzenie oględzin i otwarcie zwłok przeprowadza się niezależne od tego, czy śmierć była spowodowana umyślnie, czy nieumyślnie8 .
Udział prokuratora w oględzinach zwłok jest uzasadniony tym, Ŝe jest on organem kierowniczym i wiodącym. Według M. Cieślaka „pilnuje on merytorycznej i legalistycznej warstwy przedsięwzięć wykrywczo-dowodowych”18 .W sprawach większej wagi prokurator zawsze powinien osobiście kierować oględzinami i w razie potrzeby odtworzeniem przebiegu zdarzenia. Odnosi się to głównie do spraw o zabójstwo, o spowodowanie katastrofy komunikacyjnej lub budowlanej oraz o wypadek komunikacyjny. Właściwe jest stanowisko doktryny, że prokurator nie powinien sam zwalniać się z obowiązku uczestniczenia w oględzinach zwłok, gdyż jest to niezgodne z przepisami procedury karnej29 .Ze względu na to, że – jak wyżej wskazano – obecność prokuratora przy oględzinach wewnętrznych zwłok należy rozumieć jako udział, jest on obowiązany podpisać protokół sekcji zwłok32 .To potwierdza to, że wszystkie tego rodzaju czynności, bez względu na to, czy mamy zaufanie, czy nie mamy zaufania do drugiej strony, powinny być powtórzone w sposób prawidłowy, zgodnie z regułami jakie obowiązują w naszym kraju wobec obywateli, którzy zginęli poza granicami. Tak by to wyglądało, gdyby dotyczyło jakiegoś pracownika czy turysty, który by zginął w niewyjaśnionych okolicznościach – zakończył prof. Mirosław Parafiniuk.
3* Przeprowadzenie w Polsce sekcji zwłok ofiar katastrofy smoleńskiej było obowiązkiem prokuratorów wojskowych; śledztwo Prokuratury Krajowej ma wyjaśnić, dlaczego zaniechano sekcji i kto ewentualnie ponosi za to odpowiedzialność - dowiedziała się nieoficjalnie PAP w prokuraturze.
Według informacji PAP, zdaniem prokuratury gdyby do sekcji zwłok doszło bezpośrednio po 10 kwietnia 2010 r., dziś nie byłoby konieczności ekshumacji.31 sierpnia Prokuratura Krajowa podjęła, umorzone kilka lat temu, śledztwo w sprawie niedopełnienia obowiązków przez polskich prokuratorów wojskowych po katastrofie smoleńskiej.
Jak dowiedziała się PAP, PK powołuje się na art. 209 Kodeksu postępowania karnego, który stanowi, że prokurator albo sąd mają obowiązek zarządzić sekcję, jeżeli zachodzi podejrzenie, że śmierć nastąpiła w wyniku przestępstwa.Zdaniem PK, Wojskowa Prokuratura Okręgowa w Warszawie, która wszczęła śledztwo bezpośrednio po tragedii smoleńskiej, zaniechała w Polsce sekcji, mimo że postępowanie zakładało m.in., iż do tragedii doszło wskutek nieumyślnego albo umyślnego działania osób trzecich - a więc przestępstwa.
http://www.ies.krakow.pl/wydawnictwo/prokuratura/pdf/2013/10/10majewska.pdf
http://www.gazetaprawna.pl/artykuly/988757,prokuratura-sekcja-zwlok-po-10-kwietnia-byla-obowiazkiem-prokuratorow.html
https://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Zamieszanie-z-ekshumacja-Anny-Walentynowicz-n61957.html
http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/1,35612,7807711,Skandal_nad_grobem_A__Walentynowicz__Jak_bylo_naprawde_.html
http://www.gdansk.pl/fotogaleria?c=539
http://www.gp24.pl/pomorze/art/4727317,gdansk-pogrzeby-anny-walentynowicz-i-macieja-plazynskiego,id,t.html
https://naszdziennik.pl/mysl/30827,porzucone-idealy-solidarnosci.html
