Pokolenie Z w Turcji - zbawienie czy utrapienie prezydenta Erdoğana?

Mówi się, że około 13 mln osób w Turcji należy do Pokolenia Z, a około 5 mln z nich będzie głosować po raz pierwszy w 2023 roku. Obecnie mnóstwo pracy wkłada się w Turcji na badanie tej grupy społecznej urodzonej między 1995 a 2010, która będzie miała kluczowy wpływ na politykę kraju (będzie stanowić około 13% elektoratu). Partie obserwują, analizują, udoskonalają swój program, dostosowują go pod przyszłych wyborców, którzy są całkowicie inni od swoich starszych kolegów. Spójrzmy więc na Pokolenie Z w Turcji.

Demografia Turcji

Zanim przejdziemy do tematu, przyjrzyjmy się nieco demografii Turcji, która jest całkowicie inna od polskiej. Według World Population Review aktualna populacja Turcji wynosi około 84,5 mln ludności. Średni wiek obywatela Turcji wynosi 30,9 (w Polsce 40,7). Wskaźnik wzrostu populacji wynosi 1,09%, jednak co roku stopniowo się obniża. W 2059 roku przewiduje się, że populacja wyniesie prawie 98 mln (w Polsce 31 mln), by potem stopniowo się obniżać i powrócić do obecnego poziomu. Na każdą kobietę przypada około 1,99 dziecka, jednak by miała miejsce zastępowalność pokoleń wskaźnik ten powinien wynosić 2,1. Na 1000 ludzi przypada 15,3 urodzeń, wartość ta spada z każdym rokiem. Zmniejszająca się liczba urodzeń, tak jak obecnie w Polsce, doprowadzi w przyszłości do ogromnego udziału starszych osób w populacji, z drugiej jednak strony nagły wzrost ludności doprowadzi do dużego bezrobocia i marginalizacji.

^{Tłumaczenie własne, źródło: Anadolu Agency, https://www.aa.com.tr/uploads/userFiles/4164aa16-2a0e-4a00-98ad-deb5a750816b/2020%2FNISANN%2FBIRAKK_.jpg}

^{Piramida wieku w Turcji w kolejnych dekadach, kolorem różowym zaznaczono populację płci żeńskiej, niebieskim męskiej, źródło: http://cografyaharita.com/haritalarim/1pturkiye-nufus-piramidi-1950-2015.png}

^{Dla porównania piramida wieku w Polsce, źródło:}^{https://wpolityce.pl/gospodarka/202617-zlote-cwiercwiecze-polski-powoli-dobiega-konca-przyszlosc-mozliwe-sa-dwa-scenariusze}

Tureckie Pokolenie Z - statystyki

Główne badania przeprowadzone przez Gezici Arastirma Merkezi Institute spojrzało dokładniej na młodych Turków w 12 z 81 tureckich prowincji. Głównym celem badania było zbadanie ich stosunku do religii, światopoglądu oraz poglądów politycznych. Na podstawie tych badań opisano Pokolenie Z jako bardziej przyjazne środowisku, empatyczne, wrażliwe oraz troskliwe. Dla nich rasa, płeć, religia, język, klasa społeczna nie mają znaczenia. Według badania 32,8% ankietowanych starszego Pokolenia Y mogłaby poślubić osobę o odmiennej przynależności religijnej, kiedy w Pokoleniu Z zrobiłoby to 82,2%. 15,7% Pokolenia Z uznaje się za praktykujących Muzułmanów, 55,8% za niepraktykujących, a 28,5% za ateistów (dla porównania, w pozostałej części społeczeństwa 62% osób pości podczas Ramadanu, a 32% jest regularnie praktykującymi Muzułmanami). 76,4% Pokolenia Z uważa sprawiedliwość, demokrację, wolność myśli i słowa, oszczędność i sztukę za kluczowe wartości. 78,6% Pokolenia Z popiera Unię Europejską, natomiast w Pokoleniach X i Y tylko 35,6%. Pokolenie Z nie utożsamia się z żadną ideologią czy partią polityczną, około 68,7% nie identyfikuje się z kemalistami, konserwatystami czy nacjonalistami, nie czuje także sympatii do pozostałych istniejących partii. 87,5% badanych stwierdziło, że poglądy polityczne rodziców nie wpływają na ich preferencje wyborcze, co oznacza iż młode pokolenie nie utożsamia się z tradycyjnymi wartościami. Z pewnością nie znajdą niczego interesującego dla siebie w partii prezydenta Erdoğana (warto zwrócić uwagę na to, że ponad połowa młodych uważa politykę AKP, socjalną, ekonomiczną, edukacyjną i zatrudnienia za nieudaną, a 76,6% osób głosujących po raz pierwszy w 2018-tym roku nie zagłosowało na AKP i ich koalicjantów).

Według badań przeprowadzonych przez City Politics Research Center, 23% Pokolenia Z nie interesuje się polityką, tylko 10% uważa siebie za ściśle związaną z religią, 78% stwierdziło, że obserwuje i ocenia to co się dzieje, a za najważniejszy problem uważają system edukacji i sądownictwa. Spora część Pokolenia Z twierdzi, że żadna obecna partia nie reprezentuje ich poglądów politycznych, martwi się o przyszłość, a niektórzy z nich chcą wyemigrować z kraju (głównie do Europy).

Eksperci o tureckim Pokoleniu Z

Murat Şeker, kierownik Centrum Polityki Miejskiej na Uniwersytecie Stambulskim, stwierdził, że Pokolenie Z, wbrew wielu opiniom, jest bardzo polityczne, a jedyną różnicą jest to, że ich poglądy nie są stałe, ciągle się zmieniają. Kluczowe jest to, że dorastało w kraju rządzonym przez islamistyczno-konserwatywną partię AKP i otwarcie odrzucają prezydenta Erdoğana. Pokolenie Z nie dba o przeszłość kraju, o dawne spory między konserwatystami a sekularystami, a wielu z nich nie widzi już nadziei dla swojego kraju. W przeciwieństwie do poprzednich pokoleń nie uważają rządu za swojego ojca dbającego o nich, lecz za organizacjė, której trzeba służyć. Widzą także zmiany na świecie i błędy jakie popełniono, dlatego też są w stanie szybko zmienić zdanie i dostosować swe poglądy do sytuacji. Tak jak w Polsce, pokolenie to nie uważa zakupu mieszkania za swój cel życiowy, nie chce być „zakotwiczone” w jedym miejscu, chce podróżować po świecie.

Dziennikarz i naukowiec, Can Ertun, uważa, że Pokolenia Z nie można opisać starymi metodami. Trzeba stworzyć nowy język by komunikować się z młodymi Turkami, którzy są niezwykle aktywni w mediach społecznościowych, takich jak YouTube czy Instagram. Przyszli kandydaci będą musieli być bardzo ostrożni w komunikacji z Pokoleniem Z używając ich języka oraz szanować ich wartości: prawa człowieka, prawa zwierząt, dyskryminacja ze względu na orientację seksualną.

Ekspert do spraw komunikacji politycznej, Suat Özçelebi, twierdzi, że Pokolenie Z nie jest homogeniczne. Sposób, w jaki się o nich mówi wskazywałby na ich całkowitą jednorodność, jednak ich zachowania bardzo się od siebie różnią. W dodatku są ofiarami podczepienia, co znaczy, że robią lub uważają pewne rzeczy za słuszne, tylko dlatego, że większość tak robi (tzw. podążanie za tłumem). ”Kiedy uznają pewną sprawę za słuszną, będą o niej mówić, mówić o niej w mediach społecznościowych i krytykować ją, ale wtedy całkowicie znikną (...) Nie będą zwracać uwagii na prawe czy lewe skrzydło, centrum czy liberałów. Będą myśleć ‘Czy to jest słuszne? To jest słuszne’. I tak będzie. Dlatego są bardzo trudną grupą do prowadzenia polityki” powiedział.

Recep Güven, badacz akademicki zajmujący się zachowaniem i postawą młodych, powiedział, że według jego badań 42,60% Pokolenia Z nie interesuje się polityką. 35,50% z nich stwierdziło, że ich brak zainteresowania związany jest z tym, że nie ufają politykom, a 47.30% po prostu nie lubi polityki.

Według İbrahima Uslu, eksperta do spraw komunikacji politycznej, udział w wyborach Pokolenia Z wynosi 60%. Nie zgadzają się oni z poglądami obecnych partii, zdyntansowali się od obecnej polityki. Młode pokolenie nie organizuje aktywnie protestów, musi się wydarzyć coś ważnego by zareagowali. Spoglądając na powtórzone wybory w Stambule w 2019-tym roku, w pierwszej turze kandydat liberalnej i opozycyjnej parti CHP, Ekrem İmamoğlu, wygrał z kandydatem konserwatywnej partii rządzącej AKP, Binalim Yıldırımem. Jednakże warto zwrócić uwagę iż Pokolenie Z nie wpłynęło znacząco na wynik pierwszej tury, dopiero w drugiej turze liczba młodych głosujących na CHP wynosiła 62%.

Kemal Ozkiraz, kierownik Centrum Badań Euroazjatyckiej Opinii Publicznej, powiedział dla Al-Monitor: "Wszystkie ankiety wskazują na to, że Pokolenie Z wspiera w większości partie opozycyjne. To pokolenie chce żyć swobodnie jak ich rówieśnicy na całym świecie. Chcą podróżować i otrzymać dobre wykształcenie. W Turcji przynależność młodych do partii ultranacjonalistycznych jest wyższa niż do AKP. AKP otrzymałoby około 10% głosów nowych wyborców”.

Politolog Nezih Onur Kuru krytycznie podchodzi do działań rządu AKP i utranacjonalistycznej MPH. Według niego tracą oni mnóstwo energii na elektorat starszy, konserwatywny, wiejski, przez co tworzą ogromną przepaść między rządem a młodymi.

Kierownik firmy badawczej KONDA, Bekir Ağırdır, uważa, że Pokolenie Z nie było zainteresowane decyzją o otwarciu muzułmańskiego centrum kultu w Hagii Sophii. Oznacza to, że większość młodzych Turków nie jest zainteresowana programem politycznym swojego kraju. „U znaczącej części dzieci, które urodziły się w dużych miastach, występuje lęk przed życiem, co jest główną przyczyną ich agresywnego zachowania w mediach społecznościowych” tak wypowiedział się Ağırdır o Pokoleniu Z w wywiadzie dla Euronews. Według socjologa projekt stworzenia religijnego pokolenia, niezależnie od działań rządu, nie działa. U nich występuje inne rozumienie konserwatyzmu. Nie patrzą na ubiór czy wyznanie swojego kolegi z ławki, dorastają z różnymi rówieśnikami, którzy mają te same obawy o przyszłość (o obecnych problemach ekonomicznych Turcji można przeczytać w jednym z moich poprzednich artykułów: https://www.salon24.pl/u/beatasiewierskauluad/1069236,slabnaca-lira).

Seren Selvin Korkmaz, współzałożycielka i dyrektorka wykonawcza IstanPol Institute, przedstawiła dla Al-Monitor obecne badania ilościowe i jakościowe dotyczące Pokolenia Z. Powiedziała o tym jak silne jest uczucie strachu wśród młodych w całym kraju. Narastający strach przed niepewną przyszłością, problemem ze znalezieniem pracy i brak zaufania do obecnych liderów politycznych.

Miliardy na religię wzmocniły ateizm

Erdoğan wie jak ważne są umysły młodych ludzi, dlatego na początku 2012 roku rozpoczął projekt wychowania pobożnego pokolenia. Głównym narzędziem, którym można było tego dokonać okazał się system edukacji. Wydano miliardy dolarów na edukację religijną. Znacząco zwiększono liczbę szkół imam hatip i rozszerzył ich system na młodsze grupy wiekowe (początkowo szkoły te zostały założone przez rząd jako szkoły zawodowe kształcące młodych mężczyzn na imamów). W pozostałych szkołach zwiększył liczbę zajęć z religii i zakazał nauczania ewolucji w programie nauczania.

^{Tłumaczenie własne, źródło: https://www.theexmuslim.com/2020/06/11/turkey-28-5-of-generation-z-have-abandoned-islam/}

Kemal Ozkiraz tak przedstawił stosunek młodych do religii: “Studenci szkół religijnych są bardziej konserwatywni niż pozostali, ale również są zdystansowani do wartości religijnych. Technologia umożliwia im kontakt z ich rówieśnikami na całym świecie. Są fanami koreańskiego popu i koreańskich seriali, dążą do sekularnego życia. Turcja Erdoğana zawiodła w obietnicach dotyczących przyszłości, raczej wymaga kilku obowiązków takich jak bycie oddanym Muzułmaninem, ochrona kraju przed bezpobożnymi, nie pytaj, nie angażuj się tylko bezwarunkowo broń administracji. Nie są one zbyt atrakcyjne dla młodych. Dodatkowo, agrumenty islamskiej polityki administracyjnej Erdoğana jest widziana przez młodych jako absurdalna i niebezpieczna. Próbując przykryć swoje wszystkie błędy retoryką religijną sprawiaką, że młodzi nie chcą się utożsamiać z takim rodzajem pobożności". Plus, argumentacja polityki Islamu Erdoğana jest uznawana przez młodych jako niedorzeczna i niebezpieczna.

Dla wiernych zwolenników obecnego rządu, niewiara jest jednym z licznych spisków świata zachodniego przeciwko wspaniałemu narodowi tureckiemu. Yusuf Kaplan, publicysta prorządowej gazety codziennej Yeni Safak, powiedział, że deizm szerzy się wśród dzieci rodzin konserwatywnych, natomiast wśród dzieci rodzin sekularnych przybiera to bardziej radykalną formę ateizmu. Według niego, najważniejszymi przyczynami tego stanu rzeczy jest rozwiązła, materialistyczna i demenerująca kultura przychodząca z Zachodu. Turcja musi przeciwstawić się tej kulturze poprzez dalszą islamizację edukacji i mediów, w innym przypadku imperialiści przejmą władzę nad umysłami w kraju.

Dla innych komentatorów prawdziwym powodem obniżającej się religijności nie jest Zachód, ale sama Turcja: jest to reakcja na korupcję, arogancję, zaściankowość, fanatyzm i okrucieństwo, a wszystko w imię Islamu.

Problemy prezydenta Erdoğana?

26-go czerwca bieżącego roku, dzień przed egzaminami wstępnymi na uniwersytety, prezydent Erdoğan wziął udział w programie „Gençlerle Video Konferans Buluşması” (tur. Wiedokonferencja - Spotkanie z Młodymi). Rząd stracił kontrolę nad tym co zaszło. Młodzi Turcy nie ukrywali swojej złości i frustracji (związanej także z tym w jaki sposób rząd postępował z tegorocznymi egzaminami wstępnymi na uczelnie wyższe) i zaprotestowali przeciwko prezydentowi. Przeklinali i szydzili z przywódcy kraju w komentarzach, w ‘hasztagach’ wpisywali #OyMoyYok (tr. nie ma dla ciebie głosów), a film po 3mln wyświetleń otrzymał 426 000 ‘dislajków’ i tylko 123 000 ‘lajków’.

W protestującym Pokoleniu Z narasta troska o jakość edukacji związanej również z rosnącą ingerencją Erdogana w system uniwersytecki. Od 2018 roku, prezydent sam może wybierać kierowników wszystkich uczelni publicznych i prywatnych. Sporo z nich jest politycznie lojalnymi, lecz z niskimi kwalifikacjami akademickimi, dlatego młodzi Turcy wierzą, że dobrą edukację mogą otrzymać tylko na Zachodzie. Wątpią także, że po ukończeniu studiów znajdą porządną pracę (rok temu bezrobocie wśród młodych wyniosło 27%). Spora część młodego pokolenia wierzy, że niewazne co wiesz, ważne kogo znasz, kto załatwi pracę.

^{Spotkanie prezydenta z młodymi, źródło: https://www.youtube.com/watch?v=nhXz8783eOU&t=749s}
Według informacji opublikowanej na początku lipca w Deutsche Welle, prezydent Erdoğan nie zdobył serc młodych Turków, co może pokrzyżować jego plany o reelekcji. Co piąty głosujący w 2023 roku Turek będzie należał do Pokolenia Z, jakiego więc lidera by chcieli? Badania Recepa Güvena mówią, że 35.70% młodych Turków chciałoby “autorytarnego” lidera, 45.40% preferowałoby “nacjonalistycznego” i 35.50% głosowałoby na polityka związanego z „kemalizmem”.

Wyniki wszystkich przedstawionych wyżej badań oraz opinie ekspertów są interesujące. Pokolenie Z wraz ze swymi starszymi kolegami z pewnością zmienią oblicze Turcji jaką obecnie znamy.

^Bibliografia

^{https://www.hurriyetdailynews.com/amp/generation-z-to-hold-key-to-turkeys-future-as-millions-of-new-voters-set-to-cast-ballots-in-2023-polls-156687}

^{https://amp.dw.com/en/generation-z-turkey/a-54057490}

^{https://businessturkeytoday.com/what-impact-will-generation-z-have-on-turkish-politics-in-2023-elections.html/amp}

^{https://www.duvarenglish.com/politics/2020/06/30/turkeys-generation-z-will-be-difficult-to-win-in-2023-elections-say-experts/}

^{https://mk-turkey.ru/politics/2020/07/27/molodej-turkey-z.html}

^{https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/07/turkey-can-erdogan-social-media-generation-z-support.amp.html?skipWem=1}

^{https://besacenter.org/perspectives-papers/turkey-youth-erdogan/}

^{https://foreignpolicy.com/2020/07/15/turkey-youth-education-erdogan/}

^{http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do%3Fid%3D13140}

^{https://www.aa.com.tr/uploads/userFiles/4164aa16-2a0e-4a00-98ad-deb5a750816b/2020%2FNISANN%2FBIRAKK_.jpg}

^{https://www.theexmuslim.com/2020/06/11/turkey-28-5-of-generation-z-have-abandoned-islam/}