Wiele osób pisze prozę lub wiersze, ale nie są w stanie wydać własnej książki. Dzieje się tak tylko dlatego, że obowiązuje komercjalizacja działalności wydawniczej. Jest to nic więcej, jak wymagalność zwrotu poniesionego kosztu a działalność promocji debiutantów zależy tylko od pozyskania środków na wydanie książki obarczonej dużym ryzykiem handlowym.
Inną sprawą jest współpraca autora z wydawcą. Powiedzmy wprost - autor ma prawo uważać, że jest po prostu dobry. Jego osobisty sukces w gronie bliskich osób nie jest równoznaczny z dystansem do własnej twórczości. A to jest już podstawą działalności wydawniczej.
Wydawca - to instytucja, która musi dbać o swoją markę. Drukarnia - to firma usługowa realizująca projekt wydawniczy. Wiele osób nie dostrzega różnicy między wydawcą i drukarzem. Są przekonani, że swój projekt wykonali prawidłowo i wystarczy go wydrukować i nie rozumieją wysokości kosztu pracy przygotowania projektu do drukowania.
Ten temat będę starał się poruszyć w kolejnych odcinkach a dzisiaj chciałbym zatrzymać się nad przygotowaniem okładki książki.
We wcześniejszych tekstach zwróciłem uwagę na format książki. Zacznijmy tutaj od liczby stron. Książka musi mieć "swoją grubość", aby była przyjemna w dotyku. Tą "grubość" możemy przełożyć na liczbę stron. Otóż liczba stron przy zadanym materiale do drukowania powinna wynosić chociaż 3 mm grubości, aby można było nadać okładce właściwy kształt. Jeżeli książka po wydrukowaniu nie uzyska tego wymiaru, kartki spina się zszywką - wtedy mówimy o okładce w formie zeszytowej. Nie zawsze jest to postać oczekiwana przez autora książki.
Gdy książka uzyska taką liczbę stron, że jej grubość przekroczy już te magiczne 3 mm, wtedy możemy uformować okładkę w sposób charakterystyczny dla książki - czyli powstanie charakterystyczne zagniecenie w części "zszywanej" - oczywiście mówimy tu o książce klejonej. Wiele lat temu książka była składana z kartek zgiętych w połowie i tak złożonych jedna w drugą. W procesie składania książki taki zeszyt zszywano nicią introligatorską - oprawa była solidnie wykonana i gwarantowała trwałość książki.
Od kiedy przemysł chemiczny oferuje różne kleje, stosowane w formie miękkiej po rozgrzaniu i nierozerwalne po zastygnięciu - forma zszywana zdecydowanie ustąpiła miejsca okładce klejonej. Dzięki temu książkę można wydrukować na pojedynczych kartkach - strona po stronie - co ułatwia wydruk nawet w ilości kilku egzemplarzy. Ta technika pozwoliła na zmianę technologiczną maszyn drukarskich. Dzisiaj już chyba tylko największe wydawnictwa prasowe posiadają jeszcze duże maszyny pozwalające na wydruk od razu do 16 stron pojedynczej składki. Wiele drukarni posiada już niewielkie maszyny drukarskie pracujące na arkuszu 45 x 32 cm - co z kolei ogranicza zdecydowanie wielkość powierzchni zadruku.
Dlatego format książki można przyjąć jako A5 (148 x 210 mm) lub nieco większy - B5 (170 x 240 mm) - co w zasadzie wyczerpuje techniczne możliwości drukarni bazujących na nowoczesnym, ale też i najtańszym sprzęcie poligraficznym.
Osoby, które chciałyby mieć inne formaty, powinny wcześniej skontaktować się z wybraną drukarnią - czy są one wybrany format wykonać.
Tak więc przystępujemy do zaprojektowania okładki.
Plik treści książki należy wykonać nie na domyślnym formacie A4, bo drukarnie będą miały z takim projektem pewne trudności - co może zdecydowanie podnieść koszt drukowania albo nawet doprowadzić do niewykonalności zlecenia.
Projekt środka książki wykonuje się w edytorze tekstów. Jest kilka takich edytorów i jednym z takich programów jest program Microsoft Office - WORD. Są też i inne programy oferowane przez firmy sprzedające komputery, te programy działają bardzo podobnie, chociaż czasem mogą być jakieś szczególnie wyróżnione detale, które będą wyglądać nieco inaczej, aniżeli w oprogramowaniu standardowym.
Edytor tekstów jest narzędziem dla autora - wydawca korzysta z tego programu do odczytania pliku dostarczonego przez autora, ale już pracę nad złożeniem książki wykona w programie specjalistycznym typu COREL (wiele osób uważa, że ten program nie nadaje się do takiej pracy) albo InDesign (ten program jest zalecany do składu DTP).
Są też i inne programy do komputerowego składu publikacji - ale ja skupię się tylko na jednym - na edytorze WORD firmy Microsoft Office jako najbardziej popularnym programie już od lat 80. XX w. - który nadaje się do samodzielnego wykonania książki. Od razu dodam, że nie jest to program dla firm zajmujących się zawodowo wydawaniem publikacji. Owszem, do tworzenia - jak najbardziej, ale już do wykonania projektu książki - tylko w przypadku niewielkiej publikacji przygotowywanej przez autora samodzielnie.
W programie do tworzenia tekstu ustalamy format strony wskazując wielkość arkusza papieru oraz wielkość marginesów tekstu od brzegów arkusza. Z reguły obrazy graficzne (fotografie, wykresy, mapki) nie wykraczają poza granice pola zadruku - więc możemy pozostać przy wymiarze arkusza netto.
Jeżeli ktoś chciałby doprowadzić obraz poza krawędź strony po obcięciu - powinien dodać tzw. "spad" czyli powiększyć format papieru o wielkość "na obcięcie" w granicach 3 do 5 mm i do tej właśnie krawędzi trzeba będzie "dociągnąć" obraz załączonej grafiki.
Kiedy już mamy cały projekt treści książki w postaci finalnej - znamy już liczbę stron tekstu. Są wzory na ustalenie grubości książki w zależności od użytego papieru do drukowania i liczby stron w książce - ale z reguły drukarnia przed wydrukowaniem sprawdza prawidłowość wykonania okładki i podaje - jaką grubość książki należy uwzględnić w projekcie okładki.
Na podstawie tych informacji możemy wykonać projekt okładki. Ponieważ okładka ma zupełnie inny wymiar, niż część tekstowa książki, trzeba utworzyć zupełnie nowy plik. Można taką okładkę wykonać również w programie WORD - co zapewne uczyni większość amatorów, którzy wykonają jedną lub kilka takich okładek w swoim życiu. Wydawnictwo na pewno wykona taki projekt w dedykowanym programie graficznym, który dodatkowo ma możliwość pracy w kilku różnych warstwach - czyli takich "niby foliach" - na każdej z nich można wykonać jakiś fragment pola projektowanej okładki niezależnie od obrazu na innych warstwach a przy oglądaniu wszystkich warstw razem można zobaczyć projekt w całej okazałości. Modyfikacja jednej warstwy nie musi ingerować w warstwy pozostałe. Jest to bardzo wygodny program w przygotowaniu książki do drukowania.
Wielkość okładki
Jeżeli środkowa część książki ma jakąś szerokość - to łączna długość okładki - jako suma tych szerokości - będzie podwójną długością szerokości jednej strony (mamy stronę I okładki - z przodu oraz stronę IV okładki - z tyłu) - którą należy dodatkowo powiększyć jeszcze o grubość książki - indywidualnie w przypadku każdego projektu.
Większość książek będzie miała okładkę tańszą - czyli "miękką" a grzbiet łączący poszczególne kartki będzie połączony z okładką specjalnym klejem nakładanym w postaci gorącej. Nie zawsze uda się złożyć okładkę idealnie ze środkową częścią książki a i poszczególne kartki po sklejeniu będą w jakiś sposób układać się w stos na równo. Tak sklejony środek książki z okładką trzeba włożyć na gilotynę - czyli specjalnie skonstruowaną prasę, która może ściąć cienki pasek po grubości książki - co pozwoli na uzyskanie idealnie równego brzegu wszystkich kartek.
Aby nie było tu niespodzianek - to okładkę trzeba przygotować w odpowiedni sposób. Maszyny introligatorskie nie pracują idealnie i zawsze pozostaje jakieś przesunięcie. Dlatego stosuje się tzw. "spad" - czyli drukuje się okładkę w wymiarze nieco większym, aniżeli wynosi nominalny wymiar książki.
Wracając do przygotowania projektu okładki - wielkość pola zadruku będzie sumą podwójnej szerokości (po obcięciu) strony książki powiększonej o grubość książki i dodatkowo należy jeszcze dodać po 3 do 5 mm na tzw. spad. Po zadruku papieru i założeniu go na książkę w celu sklejenia z okładką - po obcięciu wszystko będzie wyglądać prawidłowo. Jest to już koniec pracy nad książką. Gotowy plik należy przekazać do drukarni - która zmaterializuje koncepcję autora książki.
http://p.web-album.org/3c/4b/3c4bcde0a7e7c2d00232b9578bc7dc1ea,4,0.jpg
Kilka słów o papierze
Środek książki można wydać na papierze zwykłym, dokładnie takim samym, jak stosowany w kserografach lub na drukarkach biurowych. Jest to papier typu offset i ciężarze właściwym rzędu 80 g/m2 Książkę można drukować również na innym papierze - na przykład kredowym - nieco grubszym i pokrytym bardzo białą substancją - stąd nazwa "papier kredowany". Można zastosować także i papier niecelulozowy - papier nie przepuszczający wody i bardzo odporny na zagniatanie - tzw. "papier sztuczny".
Jeżeli chodzi o okładkę - to tu stosuje się papier dużo grubszy i sztywniejszy, który może być dodatkowo powlekany folią lub lakierowany już po wydrukowaniu okładki.
Czasem Autor chciałby, aby jego książka wyglądała szczególnie. W takim przypadku możemy wykonać oprawę tzw. "twardą" - ale jest to już nowy temat, który postaram się przedstawić za kilka dni.
------------------------------
Cykl porad dla osób, które chciałyby wydać własną książkę. Można wydać tomik wierszy, zbiór własnych opowiadań czy reportaży, może być to historia rodziny albo też album fotograficzny z ważnymi dla autora obrazami.
Książki te można wydawać w nakładzie dużym, przekraczającym 200 egzemplarzy, można wydawać je w ilości do 20-30 egzemplarzy, a można wydawać je tylko w ilości kilku zaledwie sztuk - dla grona najbliższych osób...
Ostatni artykuł:
https://www.salon24.pl/u/dobrezycie/1104160,zrob-sobie-ksiazke-tomik-wierszy
a tam w linkach jest dostęp to tekstów wcześniejszych.
Komentarze