Programy dotacji, strategie i akty prawne dot. ochrony środowiska i transformacji energetycznej - to bilans Ministerstwa Klimatu i Środowiska od jego powstania.
Bilans osiemnastu miesięcy, które minęły od powstania działu klimat i kierowania nim przez ministra Michała Kurtykę, jest imponujący. Stworzono prawne podstawy transformacji energetycznej, uruchomiono programy dotacyjne zachęcające Polaków do przechodzenia na zieloną energię, trwają prace nad wdrożeniem nowych technologii w ciepłownictwie, niedługo ruszy produkcja polskiej marki samochodu elektrycznego. Takich działań jest znacznie więcej, oto ich przegląd.
PEP 2040
2 lutego 2021 r. rząd zatwierdził „Politykę energetyczną Polski do 2040”. Jest to kluczowy dokument, który tworzy ramy prawne dla transformacji polskiego sektora energetycznego i odpowiada na najważniejsze wyzwania stojące przed tym sektorem. Jest kompasem dla przedsiębiorców, samorządów i obywateli w procesie zmiany energetyki na nisko- i zeroemisyjną.
Drugi ważny dokument tworzący ramy prawne dla polskiej energetyki to uchwała w sprawie aktualizacji programu polskiej energetyki jądrowej, którą rząd przyjął 2 października 2020 r. Istotnym elementem nowej energetyki będzie jest atom. Mamy mieć od 6 do 9 GWe zainstalowanej mocy jądrowej w oparciu o sprawdzone, wielkoskalowe, wodne ciśnieniowe reaktory jądrowe generacji III i III+.
Wodór, biogaz, biometan
W styczniu tego roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska przekazało do konsultacji publicznych projekt „Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040”. Dokument określa cele i działania dotyczące rozwoju technologii wodorowych w Polsce. W gospodarce niskoemisyjnej wodór ma być wykorzystywany w energetyce, transporcie i przemyśle. Projekt obejmuje produkcję wodoru w Polsce, określa sposoby jego dystrybucji oraz opisuje konieczne zmiany prawne i finansowanie. Wcześniej, w lipcu 2020 r., ministerstwo klimatu i najważniejsze krajowe spółki energetyczne podpisały list intencyjny w sprawie gospodarki wodorowej.
Znowelizowane prawo energetyczne
Rok temu, w maju 2020 r., znowelizowano polskie prawo energetyczne. Celem są rozwiązania dla odbiorcy końcowego i jego aktywizacja na rynku energii (włączenie obywateli do produkcji zielonej energii), ochrona konsumenta oraz przepisy likwidujące dotychczasowe bariery w rozwoju magazynów energii. nad nowymi przepisami pracuje obecnie Senat.
Czyste Powietrze
Trwa nabór wniosków programie dotacji „Czyste Powietrze” na wymianę pieca centralnego ogrzewania i termomodernizację budynku jednorodzinnego. O szczegółach napisaliśmy tu: Czyste Powietrze 2.0. Do tej pory złożono prawie 250 tysięcy wniosków o dotacje inwestycji na łączną kwotę blisko 4,4 miliarda złotych. W pierwszym tygodniu maja tego roku złożono rekordową liczbę ponad 4 tysięcy wniosków.
Druga edycja programu „Czyste Powietrze” jest jeszcze bardziej przyjazna dla obywateli niż pierwsza – m.in. poprzez uproszczenie zasad, skrócenie czasu rozpatrywania wniosków, możliwość składania wniosku online, integrację z programem „Mój Prąd” i podwyższenie dotacji dla najuboższych.
Aby zwiększyć dostępność programu „Czyste Powietrze” MKiŚ nawiązało współpracę z bankami, które będą udzielać kredytów. Uruchomienie wspólnej akcji jest planowane w połowie tego roku.
Dodatkowo, wspólnie z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Polskim Alarmem Smogowym resort klimatu uruchomił Akademię Czystego Powietrza - cykl webinariów dla instalatorów, doradców energetycznych i firm z branży budowlanej. Jest to przewodnik po nowej odsłonie programu „Czyste Powietrze”, która obowiązuje od 15 maja 2020 r.
Ponadto w połowie kwietnia tego roku uruchomiono dwa pilotaże dla budynków wielolokalowych: w woj. zachodniopomorskim i w Pszczynie (woj. śląskie), a 17 maja trzeciego pilotażu - na Dolnym Śląsku.
„Mój Prąd” - boom na fotowoltaikę
Fotowoltaika to najdynamiczniej rozwijającą się technologia zielonej energii w Polsce. Według Agencji Rynku Energii łączna moc w instalacjach wykorzystujących energię słoneczną pod koniec marca 2021 r. wyniosła 4 469,8 MW. Pod względem mocy zainstalowanej jest to już druga największa technologia OZE w naszym systemie elektroenergetycznym (które na koniec grudnia 2020 wynosiło 12 490 MW).
Boom na fotowoltaikę wśród Polaków wiąże się z dotacjami z programu „Mój Prąd”. Nowy nabór w programie ma się zacząć od 1 lipca 2021 r.
Zeroemisyjny transport
Aby dać impuls do budowy infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych Ministerstwo Klimatu i Środowiska wprowadziło e-taryfę przeznaczoną dla operatorów stacji ładowania pojazdów. Liczba pojazdów korzystających z ładowania nie jest na razie proporcjonalna do stałych kosztów związanych z zapewnieniem dostaw energii dla tej infrastruktury. Nowa taryfa ma pomóc w rozwoju tego rynku.
Trwają prace nad zmianą ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Jedną z propozycji są strefy czystego transportu w miastach.
W styczniu tego roku samorządy mogły składać wnioski o dotacje na zakup zeroemisyjnych autobusów w programie „Zielony Transport Publiczny”. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udzielił 431 dotacji na łączna kwotę 1,1 mld zł, dodatkowo udostępniono 200 mln zł na pożyczki na zakup autobusów, ładowarek do nich oraz szkolenia obsługi. Większość wniosków złożyły małe i średnie miasta.
Reaktor wysokotemperaturowy HTGR
12 maja tego roku Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBR) i Ministerstwo Edukacji i Nauki (MEN) podpisały umowę na przygotowanie projektu wysokotemperaturowego reaktora jądrowego chłodzonego gazem (ang. High Temperature Gas cooled Reactor, HTGR). NCBR wykona projekt w ciągu trzech lat przygotuje projekt podstawowy urządzenia badawczego.
Technologia HTGR pozwala na bezemisyjne, stabilne, bezpieczne i tanie zasilanie przemysłu chemicznego ciepłem przemysłowym i energią. Reaktory wysokotemperaturowe mogą wytwarzać ciepło dostarczane nośnikami o temperaturze od 600 do 1000 stopni Celsjusza. W przyszłości mogłyby zastąpić dotychczasowe, konwencjonalne instalacje dostarczające ciepło do zakładów chemicznych. Wykorzystanie ciepła z reaktorów wysokotemperaturowych może pozwolić m.in. na produkcję wodoru dla potrzeb codziennego transportu.
Miasto z klimatem
W 2020 r. przeprowadzono I edycję konkursu „Miasto z klimatem” dla miast. Oceniano inwestycje mające pozytywny wpływ na środowisko i życie mieszkańców. Podstawowym kryterium oceny były uzyskane efekty ekologiczne oraz społeczne przeprowadzonych inwestycji. Oceniano jakość powietrza, zieleń miejską, transport, transformację energetyczną i retencję miejską.
Nagrodzone miasta do 100 tysięcy mieszkańców to Kórnik (I miejsce), Brwinów (II m.) i Sopot (III m.), a powyżej 100 tysięcy mieszkańców to Białystok (I miejsce), Gdynia (II m.) i Płock (III m.). Tegoroczna edycja ma wystartować w połowie roku.
Izera. Polski samochód elektryczny
Izera - taką nazwę będzie miała polska marka samochodów elektrycznych. ElectroMobility Poland zapowiada, że polski elektryk zjedzie z taśmy produkcyjnej w 2024 r., a samochód ma być dostępny dla przeciętnego Kowalskiego. Fabryka Izery ma powstać w Jaworznie na Śląsku. W połowie grudnia 2020 r. podpisano memorandum ws. przygotowania terenu do budowy fabryki.
W nowej fabryce pracę znajdzie ok. 15 tys. osób: 3 tysiące w zakładzie w Jaworznie oraz 12 tysięcy u dostawców i kooperantów.
Więcej szczegółów o polskim elektryku: Izera - oto polski samochód elektryczny
Program „Moja Woda”
W marcu tego roku NFOŚiGW uruchomił nową edycję programu „Moja Woda”. Program bije rekordy popularności – polega na dotacji przydomowej retencji (zwiększenie wykorzystania wód opadowych i roztopowych przy budynkach jednorodzinnych). Celem jest zminimalizowanie skutków suszy w Polsce.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska uruchomiło platformę też stronę dot. problematyki suszy w Polsce – susza.gov.pl. Ma być ona kompendium wiedzy na ten temat, opisywać działania poszczególnych resortów w aspekcie suszy oraz system wsparcia dla obywateli. Resort klimatu zachęca uczelnie wyższe do współpracy w temacie przeciwdziałania skutkom suszy w Polsce.
Poznaj szczegóły: Znów można składać wnioski w programie „Moja Woda”, Współpraca na rzecz przeciwdziałania suszy
Offshore na Bałtyku – energetyka morska
Neutralność klimatyczna, którą chcemy osiągnąć do 2050 r., nie będzie możliwa bez wykorzystania potencjału wiatru do produkcji energii na Morzu Bałtyckim. PEP 2040 i ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych przewidują, że do 2030 r. na polskim Bałtyku powstaną farmy wiatrowe o mocy 5,9 GW, do 2040 r. łącznie będzie ok. 11 GW, a w 2050 zdaniem ekspertów ok. 28 GW. Farmy będą budować największe polskie spółki energetyczne, m. in. PGE i ORLEN.
Ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych opisuje system wsparcia, lokalny łańcuch dostaw, przyłączanie do sieci oraz postępowań administracyjnych. Zdaniem ministra klimatu Michała Kurtyki, morska energetyka wiatrowa to szansa na innowacyjne technologie, na znalezienie specjalizacji, niszy dla polskich przedsiębiorstw. Offshore może być istotnym impulsem gospodarczym dla północnej Polski. Pojawią się też nowe miejsca pracy. Na początku w czasie budowy farm wiatrowych (w ramach tzw. łańcucha dostaw), następnie w zakresie ich serwisu. Morska energetyka wiatrowa to również nowa szansa dla stoczni, produkcji stali czy kabli. Wszystkie te sektory będą beneficjentami tego przedsięwzięcia. Przykładowo pod offshore będzie musiała zmienić się infrastruktura portowa, jednostki pływające.
Offshore na Bałtyku to także rozwój gospodarczy całego regionu. We wrześniu 2020 r. z inicjatywy Polski podpisano „Deklarację Bałtycką na rzecz Morskiej Energetyki Wiatrowej” – stronami były Komisja Europejska, Polska, Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy i Szwecja. Deklaracja inauguruje ścisłą współpracę tych krajów w rozwoju mocy wiatrowych na Bałtyku.
Młodzieżowa Rada Klimatyczna
Młodzieżowa Rada Klimatyczna jest organem doradczym i opiniodawczym przy ministrze klimatu i środowiska. Rada opiniuje planowane zmiany polityki, strategie i zmiany legislacyjnych, a także przedstawia własne propozycje rozwiązań w dziedzinie energetyki i ochrony środowiska.
O tym , jak ważny jest głos młodego pokolenia Polaków w kwestiach ochrony środowiska świadczy spotkanie prezydenta Andrzeja Dudy z Młodzieżową Radą Klimatyczną przed jego wystąpieniem na światowym szczycie klimatycznym. Czterdziestu światowych liderów i organizacji międzynarodowych dyskutowało o możliwościach walki ze zmianami klimatycznymi oraz o wpływie zielonej energii na rozwój gospodarczy.
Artykuł powstał we współpracy z Ministerstwem klimatu i Środowiska.
