wqbit wqbit
4645
BLOG

Rozkaz faraona by zabijać chłopców izraelskich historyczny!!

wqbit wqbit Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 18

 Jak Księga Rodzaju rozpoczyna się opisem powstawania świata, tak Księga Wyjścia opisem powstania wybranego narodu izraelskiego. Opis ten wiąże z sobą obie te pierwsze księgi Pięcioksięgu: Księgę Rodzaju i Księgę Wyjścia. Jak Rdz opisywała obietnice Boże dane patriarchom izraelskim: Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi, że potomstwo ich po uciskach i prześladowaniach w ziemi obcej (Rdz 15, 13—16) posiądzie ziemię Kanaan, tak Wj opisuje, jak Bóg, zgodnie z zapowiedzią umierającego Józefa (Rdz 50, 24), nawiedził Izraelitów w Egipcie cierpieniem i wreszcie uwolnił ich z niewoli i ucisku.

 

1Oto imiona synów Izraela, którzy razem z Jakubem przybyli do Egiptu. Każdy zaś przyszedł ze swoją rodziną: 2 Ruben, Symeon, Lewi, Juda; 3 Issachar, Zabulon i Beniamin: 4 Dan, Neftali, Gad i Aser. 5 Było zaś wszystkich potomków Jakuba siedemdziesiąt osób, Józef zaś już był w Egipcie. 6 Potem umarł Józef i wszyscy jego bracia, i całe to pokolenie.7 A synowie Izraela rozradzali się, pomnażali, potężnieli i umacniali się coraz bardziej, tak że cały kraj się nimi napełnił.(Wj 1, 1-7)

 

Formuła wstępna: ,,Oto imiona synów IzraeIa..., jak analogiczne formuły w Rdz: „Oto pochodzenia...”, poprzedza nowe opowiadanie. Wprowadza ona imiona tych, którzy przybyli razem z Jakubem do Egiptu i przywieźli ze sobą swe rodziny, tj. żony, dzieci, służbę. Wśród imion synów Jakuba nie jest wyliczony Józef, a synowie Jakuba nie są wymieniani według kolejności przyjścia na świat, jak w Rdz 29, 32 — 30, 24, ale według godności swych matek. Najpierw idą synowie właściwych żon Jakuba. Lii i Racheli, potem synowie ich służących, Blihy oraz Zilpy.

W podobnym porządku umieszczono synów Jakuba w Rdz 35, 23-2,. a nieco inaczej w Rdz 46, 8—27, co daje się wytłumaczyć pochodzeniem tych wyliczeń z różnych tradycji. Autor biblijny zaznacza, że liczba całej rodziny Jakuba wynosiła 70 osób. liczba ta należała do dawnej tradycji, jak tego dowodzi Pwt 10, 32. Toteż lekcja LXX, wyliczająca 7 osób, jak i lekcja w Rdz 46, 20, nie jest oryginalną. Powstała ona przez doliczenie synów i wnuków Efraima i Manasaesa do liczby 70. Liczbę 75 podają i Dz 7, 14. Chciał przez to autor biblijny uwydatnić niezwykły rozrost tej garstki w naród wielki, który Jabwe wywiedzie z Egiptu do Kanaanu.

Izraelici nie tylko stali się licznym narodem, ale też stali się bogaci i napełnili cały kraj, tj. całą ziemię Gosen (Rdz 47, 4) bądź Ramzes (Rdz 4, 11). Z czasem nie ograniczali się oni do wypasania trzody w Gosen (Rdz 46, 34; 47, 6), ale zaczęli się osiedlać  także w sąsiednich miastach. Wskazują na to późniejsze opowiadania o aniele śmierci, zabijającym pierworodnych Egipcjan, a pomijającym pierworodnych Izraelitów przez wzgląd na pomazanie krwią baranka paschalnego drzwi ich domów, czy opowiadanie o wypożyczeniu naczyń złotych i srebrnych przez Izraelitów od Egipcjan (Wi 11. 2, 12, 21—23. 33—35).

Potomkowie Jakuba, którzy weszli do Egiptu, zamieszkiwali krainę Gosen zajmując się hodowlą bydła. Historyk żydowski hellenistyczny, Artapanes, żyjący w Aleksandrii przedchrześcijańskiej, pisze o ,,mieście” Kessan. Nazwa Gosen nie pojawiła się jeszcze w dokumentach znalezionych dotychczas w dolinie Nilu. Przekład grecki (Septuaginta) podaje Gesem zamiast Gosen i dodaje dla bliższego wyjaśnienia Gesen Arabias w czasach Septuaginty bowiem pod nazwą Arabia pojmowano okręg tworzący część delty, znajdujący się na wschód od odnogi Nilu, zwanej Bubastis, na południu okręgu Tanis. Kraina więc, w której osiedlili się Izraelici, leżała na wschód od delty Nilu, dokładniej w dolinie zwanej wadi Tumilat .

Tu żyjąc więcej na osobności, pozostali wierni swojej wierze, Egipcjanie gardzili wszelkimi pasterzami drobnej trzody (Rdz 46, 34). Z czasem, kiedy zaczęli się rozmnażać, wyszli poza granice wschodniej delty; osiedlali się w miastach oddając się rzemiosłu. Rodzice Mojżesza mieszkali w pobliżu pałacu królewskiego, jak to później będzie opisane . Dopóki Izraelici żyli odosobnieni w Gosen, byli mniej narażeni na niebezpieczeństwo grożące ich wierze ze strony bałwochwalczych Egipcjan; skoro jednak znaleźli się wśród samych Egipcjan, niejedni z nich oddali się bałwochwalstwu.


8 Lecz rządy w Egipcie objął nowy król, który nie znał Józefa. (Wj 1, 8)

Zapoczątkowane za życia Józefa dobre stosunki między jego rodziną a Egipcjanami popsuły się z czasem. Stało się to wtedy, gdy rządy objął faraon, który nie znał Józefa.

Nic dziwnego, że w ciągu wieków wypełnionych różnymi przewrotami politycznymi i religijnymi, zmianami dynastii, poszły w niepamięć zasługi Józefa dla kraju faraonów. Zwyczajem ówczesnych pisarzy autor biblijny nie podał imienia faraona. Podawanie imion weszło w zwyczaj gdzieś około roku 1000 przed Chrystusem, za panowania XXII dynastii.

Uczeni doszukują się faraona prześladowcy biorąc pod uwagę czas wejścia rodziny Jakuba do Egiptu i czas pobytu Izraelitów w tym kraju, a zwłaszcza uwzględniając właściwości epoki wyjścia. Jeżeliby się umieściło wyjście Izraelitów w wieku XV, w czasach panowania XVIII dynastii, to faraonem prześladowcą byłby Tutmozis III, a jeśliby się je ustaliło na wiek XIII, na czasy panowania XIX dynastii, faraonem prześladowcą byłby Seti I (1314—1298).

 

9I rzekł do swego ludu: "Oto lud synów Izraela jest liczniejszy i potężniejszy od nas. 10 Roztropnie przeciw niemu wystąpmy, ażeby się przestał rozmnażać. W wypadku bowiem wojny mógłby się połączyć z naszymi wrogami w walce przeciw nam, aby wyjść z tego kraju". 11 Ustanowiono nad nim przełożonych robót publicznych, aby go uciskali ciężkimi pracami. Budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses.(Wj 1, 9-11)

Kiedy coraz bardziej wzrastała liczba Izraelitów, zaczęli oni tracić łaski u faraona. Autor biblijny mówi, że ,,powstał nowy faraon w Egipcie, który nie znał już Józefa”. Egipcjanie obawiali się, że Izraelici jako obce plemię łatwo mogliby się połączyć z nieprzyjaciółmi w razie jakiegoś najazdu.

Przyczyną prawdopodobną rozpoczęcia prześladowań była wojna o niepodległość prowadzona przez faraonów tebańskich z XVII dynastii, przeciwko Hyksonom, „królom pasterzom”.

Prowincjonalny książę egipski Sekenenre Śmiały wzywa Górny Egipt do buntu. Zaskoczeni Azjaci – Hyksoni zachwiali się, ale szybko odzyskali siły i rozpoczęła się uparta walka. W przeciągu 50 lat wyzwolenie się dokonało. Awaris zdobyte a azjatycka „zaraza zepchnięta” do własnych siedzib a zwycięzcy Hyksonów przedsięwzięli nawet wyprawę do Palestyny. Synowie Izraela, przyjaciele Hyksonów musieli być dla Egipcjan podejrzani, a zachowanie neutralności niewiele im pomogło. (Daniel Rops). Faraon więc rozpoczął politykę ucisku. Izraelitów zmuszano do prac niewolniczych przy budowie miast Pitom i Ra’amses.

Aby usprawiedliwić przed Egipcjanami prześladowanie Izraelitów, faraon wskazuje na wielką liczbę i potęgę Izraelitów, przewyższających liczebnością i potęgą Egipcjan. Twierdzenia te są hiperbolą, gdyż Egipcjan mieszkało w Egipcie gdzieś około siedmiu milionów.

Pierwszym etapem prześladowania Izraelitów, mającym powstrzymać ich rozrost, było nałożenie na nich specjalnych prac, jak np. wyrób cegły. Prace te nie były same przez się zbyt uciążliwe, ale jako nakazane degradowały przez to samo Izraelitów do roli niewolników. Później były wykonywane w takich warunkach że prowadziły do zupełnego wyczerpania fizycznego. To zaś wyczerpanie miało na celu powstrzymać dalszy rozrost Izraelitów i odwrócić ich myśli od dążenia do wolności.

Cylkow podaje, że wyrób cegieł był wymuszony brakiem kamieni w dolnym Egipcie, a Rops dodaje, że dumni Nomadzi zostali zmuszeni do potwornie ciężkiej pracy, pod batem dozorców, w dusznym upale dnia, musieli napełniać gliną trzcinowe koszyczki, mieszać z ziemią drobno siekaną słomę, napełniać formy i w końcu tysiące cegieł układać szeregiem pod palącymi promieniami słońca – malowidło egipskie.

W obu miastach, Pitom i Ramzes, znajdowały się składy żywności dla stacjonujących tu wojsk granicznych. W Tell Maskuta. uważanym za Pitom, znaleziono resztki dawnych magazynów.

 

12Ale im bardziej go uciskano, tym bardziej się rozmnażał i rozrastał, co jeszcze potęgowało wstręt do Izraelitów. 13 Egipcjanie bezwzględnie zmuszali synów Izraela do ciężkich prac 14 i uprzykrzali im życie uciążliwą pracą przy glinie i cegle oraz różnymi pracami na polu. Do tych wszystkich prac przymuszano ich bezwzględnie.(Wj 1, 12-14)

 

Rzadko prześladowanie jakiegoś narodu osiąga swój cel. Nie osiągnęło ter zamierzonego celu prześladowanie Izraelitów. Stawiali oni opór bierny, a niekiedy i czynny, jak tego dowodzi epizod Mojżesza zabijającego okrutnego Egipcjanina.

Prześladowanie spotkało się z żywą reakcją Izraelitów i przygotowało ich powoli do wyjścia z Egiptu. Nie ma pewności, czy wszyscy Izraelici byli zmuszani do robót państwowych. Raczej jedynie niektórzy gdyż większość zajmowała się swoimi zwyczajnymi pracami, jak wypasaniem bydła czy różnymi zajęciami po sąsiednich miastach.

Niepowodzenie prześladowców podnieciło jeszcze bardziej ich nienawiść do prześladowanych. Zmieniono dotąd wolnych Izraelitów w prawdziwych niewolników. Zmuszano ich nie tylko do robót przy budowie miast, ale i do różnych robót rolnych. Chodziło tu zapewne o nawadnianie wyżej położonych pól, gdzie nie dochodziły wylewy Nilu. Była to praca ciężka, gdyż wykonywano ją sposobem bardzo prymitywnym. Wywożono namuł na prostych wozach zaprzężonych w woły, a nierzadko i w ludzi, jak to przedstawiają różne malowidła w grobowcach egipskich, a zwłaszcza w grobowcu Rekhmire (XVIII dynastia) w Tebach.

Sam pobyt Izraelitów w Egipcie, a zwłaszcza pokoleń Efraima, Manassesa, Beniamina, Lewiego, Judy i Symeona nie może ulegać wątpliwości, gdyż o tym pobycie i cudownym wyjściu zachowała się żywa pamięć w historii izraelskiej. Ponadto analogiczne imigracje z Azji do Egiptu potwierdzają źródła pozabiblijne.

Tak zwany papirus Anastazi VI, pochodzący z końca XIII wieku. przechował sprawozdanie jakiegoś urzędnika granicznego o udzieleniu zezwolenia jakiemuś szczepowi z Edomu na osiedlenie się w delcie Nilu na czas głodu.

Również i opis ucisku Izraelitów w Egipcie znajduje potwierdzenie w tekstach i pomnikach egipskich. Cały szereg tekstów egipskich wspomina o uciążliwych pracach obcokrajowców przebywających w Egipcie i oznaczonych nazwą Apiru, analogiczną do biblijnej nazwy Ibri, jaką Wj oznacza przebywających w Egipcie Izraelitów. Jedni z tych Apiru musieli dźwigać kamienie na budowę fortecy Ramzes, inni byli zmuszeni pracować przy różnych robotach w Tebach.

 

15Potem do położnych u kobiet hebrajskich, z których jedna nazywała się Szifra, a druga Pua, powiedział król egipski 16 te słowa: "Jeśli będziecie przy porodach kobiet hebrajskich, to patrzcie na płeć noworodka. Jeśli będzie chłopiec, to winnyście go zabić, a jeśli dziewczynka, to zostawcie ją przy życiu".(Wj 1, 15-16)

Nowy sposób ucisku miał położyć kres przyrostowi naturalnemu Izraelitów. Faraon wydał rozkaz położnym zabijania nowo narodzonych chłopców i wyrzucania Ich następnie do Nilu. Położne według TM noszą imiona hebrajskie. Jedna zwie się Sifra — piękność, a druga Pua — wspaniałość, ale były one raczej pochodzenia egipskiego. Wskazuje na to ich wypowiedź o niewiastach izraelskich w w. 19. Dawanie zresztą takiego rozkazu położnym izraelskim byłoby bezcelowe. Bez wątpienia faraon dał rozkaz znacznej liczbie położnych, ale imion ich nie przechowała tradycja.

Nieludzki rozkaz faraona jest bezprzykładny w starożytności. Wiadomo jedynie, że u Greków i Rzymian decydował ojciec o tym, czy nowo na rodzone dziecię miało żyć czy tez umrzeć.

Wedle tego rozkazu należało dzieci płci męskiej podczas porodu albo po nim zabijać – matki mogły wtedy mniemać, że płód był nieżywym.

 

17Lecz położne bały się Boga i nie wykonały rozkazu króla egipskiego, pozostawiając przy życiu [nowo narodzonych] chłopców. 18 I wezwał król egipski położne, mówiąc do nich: "Czemu tak czynicie i czemu pozostawiacie chłopców przy życiu?"(Wj 1, 17-18)

Położne bały się wypełniać rozkaz faraona, nie tylko powodowane wrodzoną ludzkością, ale i bojaźnią Boga, a raczej bogów, którzy i morderstwo zaliczali do katalogu zbrodni, które im się nie podobały, jak świadczy o tym 125 rozdział Księgi Umarłych, pochodzącej z czasów XVIII—XX dynastii. Zmarły stanąwszy na sądzie mówi  "Nie zabiłem ani kazałem zabić”.

 

19One odpowiedziały faraonowi: "Kobiety hebrajskie nie są podobne do Egipcjanek, one są zdrowe, toteż rodzą wcześniej, zanim zdoła do nich przybyć położna".(Wj 1, 19)

Położne wezwane do wytłumaczenia się z nieprzestrzegania rozkazu mówią faraonowi, że niewiasty izraelskie wydają na świat dzieci w sposób tak łatwy i prędki, że nie zdołały do nich przybyć przed narodzeniem dziecięcia. Wymówka poważna i musi mieć realne podstawy. Widać z niej, że niewiasty izraelskie jak dziś  arabskie niewiasty — rodziły odmiennie niż egipskie.

Śmierć Racheli przy narodzeniu Beniamina mogła być rzadkim wyjątkiem.

Różnie przekłada się w tym wierszu hebrajskie wyrażenie hajot. LXX przełożyła tintousin, tj. one znają się na sztuce położniczej, inne przekłady uważają to wyrażenie za l. mn. przymiotnika hajeh— silny, zdrowy. Jeszcze inne proponują lekcję hajjot — dzikie zwierzęta.

 

20Bóg dobrze czynił położnym, a lud [izraelski] stawał się coraz liczniejszy i potężniejszy. 21 Ponieważ położne bały się Boga, również i im zapewnił On potomstwo. (Wj 1, 20-21)

Faraon przyjął usprawiedliwienie położnych. Zresztą Bóg czuwał nad ich bezpieczeństwem i uczynił im dom, tj. dał im liczne potomstwo (por. Pwt 25, 9).

 

22Faraon wydał wtedy całemu narodowi rozkaz: "Wszystkich nowo narodzonych chłopców Hebrajczyków należy wyrzucić do rzeki, a dziewczynki pozostawić przy życiu".(Wj 1, 22)

Faraon, zawiedziony w rachubach, jakie przywiązywał co do rozkazu wydanego położnym, kazał wrzucać do Nilu wszystkich chłopców, jakich urodzą niewiasty hebrajskie.

Ten okrutny rozkaz stał się początkiem wybawienia Izraela. Bóg i teraz, jak za czasów Józefa, posługuje się złem, aby ocalić liczny lud (Rdz 50, 20).

Prześladowanie było długie, jak o tym zdają się świadczyć dane chronologiczne przechowane przez Wyjścia.

Mojżesz w chwili otrzymania rozkazu udania się do Kanaanu miał 80 lat, a Aaron 83 (Wj 7, 7). Do tych lat należy dodać lata prześladowania, które upłynęły przed narodzeniem Mojżesza.

Sens rozdziału pierwszego jest jasny. W cierpieniu i w niewoli dokonuje się zbawienie narodu Bożego gdyż wówczas rodzi się dziecię, które ma być zbawcą uciskanych Izraelitów.

 

LIT

Ricciotti G. Dawne dzieje Izraela Pax W-wa 1956

Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M 2004 Kraków

Giuseppe Ricciotti „Życie Jezusa Chrystusa” „Dawne Dzieje Izraela” PAX

Messori V., Umęczon pod ponckim Piłatem? Wyd M Kraków 1996

Messori V., „Mówią, że zmartwychwstał” Wyd M Kraków 2004

Rops D.: Dzieje Chrystusa Pax Warszawa 1987

Flawiusz J.: Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom Armoryka Sandomierz 2008

Forstner D. OSP.: Świat symboliki chrześcijańskiej Pax Warszawa 1990

Messori V.: Opinie o Jezusie Wyd. M Kraków 1994

Ks. Filipiak M. : Jak rozumieć Pismo Święte, KUL, Lublin, 1982

Ks. Dąbrowski E.,: Pismo Święte Nowego Testamentu w 12 tomach, wstęp przekład z oryginału, komentarz, Pallotinum, W-wa, 1977, tom 2, 3, 4, 5

Nowy Testament - Najnowszy przekłąd z języków oryginalnych z komentarzem, Edycja św Pawła

Ks. Dąbrowski E., „Proces Chrystusa w świetle historyczno-krytycznym”, Ksiegarnia św. Wojciecha 1964

Ks. Dąbrowski E., Dzieje Pawła z Tarsu, PAX, W-wa, 1953

Giuseppe Ricciotti Paolo Apostolo BIOGRAFIA CON INTRODUZIONE CRITICA

Ks. Szczepański Wł., 4 Ewangelie Wstęp, Nowy przekład i komentarz, Kraków 1917

Cylkov I., BERESZIT (NA POCZĄTKU) - GENESIS - KSIĘGA RODZAJU [1 KSIĘGA MOJŻESZA]

PISMO ŚWIĘTE STAREGO TESTAMENTU pod redakcją Ks. Dra STANISŁAWA LACHA

Profesora egzegezy Starego Testamentu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim-Pallotinum, Poznań, 1962

Kudasiewicz J., Jak rozumieć Pismo Święte, Jezus Historii a Chrystus Wiary, t.3, KUL, Lublin, 1987

Stachowiak L., Jak rozumieć Pismo Święte, Potop biblijny, t4, KUL, 1988

Stary Testament Historia zbawienia, Editions du Dialoque Paryż, 1987

Rops., D.:Od Abrahama do Chrystusa, Wa-wa, Pax, 1967

Bednarz M.:Biblia Księga Wiecznego niepokoju, Fund. Nasza przyszłość, 2008

Lapple A,: Od egzegezy do katechezy, W-wa, Pax, 1986

Świderkówna A.: Rozmowy o Biblii, W-wa, PWN, 1995

 

wqbit
O mnie wqbit

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura