Erevnitis istorias Erevnitis istorias
435
BLOG

Materiały źródłowe dla historyków- 22 czerwca 1941 roku , przyczyny klęski A.Cz.

Erevnitis istorias Erevnitis istorias Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 2


Okazuje się , że już 1 maja 1939 ZSRR wiedział,  że rozpoczęła się II wojna światowa


ПРИКАЗ С ПРИВЕТСТВИЕМ ЛИЧНОМУ СОСТАВУ КРАСНОЙ АРМИИ
В ДЕНЬ 1 МАЯ
№ 78 1 мaя 1939 г.

Фaшиcтcкие aгреccoры, нacильcтвеннo перекрaивaя кaртy мирa, втянyли челoвечеcтвo вo втoрyю империaлиcтичеcкyю вoйнy
 Faszystowscy agresorzy  przemocą krojący  mapę świata wciągnęli ludzkość w II  Imperialistyczną    Wojnę.
...

Тoлькo нaше гocyдaрcтвo — Сoветcкий Сoюз, ведyщий энергичнyю, пocле¬дoвaтельнyю и чеcтнyю пoлитикy мирa, не бoитcя никaких yгрoз. С пoлным coзнaнием cилы и мoгyщеcтвa Рaбoче-Креcтьянcкoй Крacнoй Армии и Рaбo-че-Креcтьянcкoгo Вoеннo-Мoрcкoгo Флoтa трyдящиеcя Сoветcкoгo Сoюзa cпo¬кoйнo взирaют нa прoиcхoдящее зa нaшими рyбежaми
Нaрoдный кoмиccaр oбoрoны СССР Мaршaл Сoветcкoгo Сoюзa К. Вoрoшилoв
Tylko  nasze państwo – ZSRR, prowadzący energiczną, uczciwą politykę pokoju   nie obawia się jakichkolwiek zagrożeń.  Z pełną świadomością  swej mocy,    siły  zbrojne  ZSRR , lądowe i morskie spokojnie obserwują  to co się dzieje  poza naszymi granicami.



www.bvvaul.ru/content/history/museum/war.php
 Pod koniec 1940 roku zarządzono , że absolwenci wyższych szkół
lotniczych nie zostają oficerami -ale tylko sierżantami

m.in dlatego, że pilotów oficerów było już tylu,  że nawet fikcyjny budżet
by tego nie wytrzymał , nie starczyło by kwater dla oficerów

Jednocześnie,  aby nie zabrakło pilotów w szkołach – choć na rok 1941 liczba
wyszkolonych pilotów zapewne przekroczyła 100 tys.
ZSRR jako jedyne państwo w historii wprowadził obowiązkowy nabór do szkół lotniczych !

przygotowania do uderzenia w 1941 roku szły pełną  parą -na zajętych terenach Polski budowano 250 lotnisk.


Na tej stronie skopiowane z tomu Historii wojny światowej wyd/ Wojenizdat
usytuowanie wojsk RKKA NA 21 /22 czerwca 1941 rok
zwraca uwagę ,że ponad 50% najbardziej mobilnych sił RKKA ześrodkowano w
występie lwowskim

image

przy ataku Niemców siły te były wymanewrowane a następnie w dużej części
zniszczone

www.zlev.ru/83_48.htm

В четвертом томе "Истории Второй мировой войны 1939-1945 гг.", выпущенной
Воениздатом, приводится группировка сил накануне войны [4].
Анализ оперативного построения войск РККА показывает, что более половины
наиболее мобильных войск были сосредоточены на так называемом Львовском выступе
в полосе Киевского особого военного округа, где в первом наступательном эшелоне
были сосредоточены 5, 6, 26, 12 армии, каждая из которых имела в своем втором
эшелоне механизированные корпуса (22, 15, 8), в том числе на направлении
главного удара Краков, Катовице — 6, 26 армии, 4, 15, 8 МК.
W  4  Tomie  „Historii  II Wojny  Światowej 1939-1945”  ,  wydanej  przez  Wydawnictwo  Wojenizdat , pokazano  rozmieszczenie  sił  przed   wybuchem wojny  ( przed… 22  czerwca  1941.) Analiza  operatywnego  rozmieszczenia wojsk RKKA  pokazuje, że  ponad połowa  najbardziej mobilnych  wojsk była  skoncentrowana  na tak nazywanym  „występie  lwowskim”  w  pasie  Kijowskiego  Okręgu  Wojennego, gdzie  w pierwszym  ,gotującym się  do natarcia  eszelonie były  ześrodkowane:  5,6 ,26  12  Armie ,  z których  każda  miała w swoim  składzie  korpusy zmechanizowane( 22,15,8) w tej  liczbie  na  kierunku głównego  uderzenia na Kraków, Katowice  -  6, 26  Armia  -  4,15,8  Korpusy  Zmechanizowane.

Stalin swe przygotowania do uderzenia na Europę
prowadził wg teorii sztuki militarnej autorstwa gen. Szaposznikowa

-- Szaposznikow twierdził m.in.,  że

mobilizacja to już wojna


 detalicznie opisał poszczególne fazy podnoszenia stanu gotowości
oraz uważał , że wojny nie rozpoczyna się wtedy gdy wszystko jest zapięte na
ostatni guzik
- rozpoczyna się wtedy , gdy w wystarczającym stopniu przeprowadzono mobilizację
a inne przygotowania są w toku

Sytuacja w czerwcu 1941 roku była dokładnie taka:
Stalin przerzucił już nad granice dużą część wojsk, sporo było w trakcie
przerzutu a jednocześnie na zapleczu formował się 3 rzut; brakowało  zapewne  ok 7-10 dni  do  zakończenia  procesu  przerzutu  i  koncentracji  sił do uderzenia.


notatka komisarza Fomina  z 17  lipca  1941 roku  Naczelnika  Głównego  Zarządu  Politycznego  RKKA  Mechlisa wskazująca na to,  że wojska w ogóle nie były przygotowywane do działań obronnych
i dlatego ponosiły porażki:
''17 июля 1941 г. в условиях разбирательства по факту поражения войск Западного фронта в начале войны член Военного совета ЗапОВО корпусной комиссар А. Фоминых подготовил докладную записку на имя начальника Главного политуправления РККА армейского комиссара 1 ранга Л.З. Мехлиса, в которой стремился обелить работу Военного совета округа в предвоенное время, указав на ошибки, допущенные Генштабом. Вместе с тем документ позволяет получить сведения о направленности оперативной подготовки накануне войны. Тем более что автор сопоставляет подготовку и реально произошедшие события. Как свидетельствует А. Фоминых, "всегда давались задания прорабатывать варианты наступательной операции при явном несоответствии реальных сил. Но откуда-то появлялись дополнительные силы и создавался, по-моему, искусственный перевес в пользу нас. Теперь при анализе совершившихся событий стало ясно, что отдельные работники Генерального штаба, зная, что в первый [408] период войны превосходство в реальных силах на стороне Германии, почему-то проводили и разрабатывали главным образом наступательные операции и только в последнее время (в конце мая 1941 г.) провели одну игру по прикрытию границы, тогда как нужно было на первый период войны, с учетом внезапности нападения, разрабатывать и обороните
Jak  zaświadcza  Fomin członek  Rady  Wojennej  Frontu  Zachodniego:
- zawsze przerabialiśmy warianty  operacji ofensywnych przy  widocznej nierównowadze sił  na naszą  niekorzyść.;  no ale  jakoś  pojawiały się  dodatkowe  siły  i  powstawała  - wg mnie  , sztucznie  stworzona  -  nasza  przewaga. Teraz, przy analizie wydarzeń ,które  miały  miejsce stało się jasne, że  poszczególni członkowie  Sztabu  Generalnego , wiedząc,  że w początkowym okresie  działań  bojowych  przewaga realnych sił  była by  po stronie  Niemiec,  nie wiadomo  dlaczego  prowadzili  i rozpracowywali  w głównej mierze operacje ofensywne  i tylko w ostatnim  okresie  ( w końcu  maja  1941 r.) przeprowadzili  jedną  grę wojenną dotycząc  osłony granicy,  podczas  gdy była  potrzeba aby na pierwszy  okres wojny  , biorąc  pod uwagę zaskoczenie  atakiem  , rozpracować i  obronne  działania.
М.В. Захаров указывает, что на штабных учениях в ОдВО в начале 1941 г. проверялась возможность "вести активные действия на фокшанско-бухарестском направлении"{1307
..
M.W  Zacharow  wskazuje , że  na ćwiczeniach  sztabowych  Odeskiego  Okręgu  Wojskowego
na początku 1941 roku  sprawdzano  możliwości aktywnych działań na kierunku bukaresztańskim





ПОДГОТОВКА ВОЙСК 4-й АРМИИ К ОТРАЖЕНИЮ ФАШИСТСКОЙ АГРЕССИИ
Przygotowania  wojsk  4  Armii  do  „odparcia  agresji  faszystowskiej”
…  zapasy amunicji, paliwa i racji żywnościowych  w pełni   zabezpieczały  realizację  przez oddziały  pierwszych   operacji  bojowych.  Jednak    rozmieszczenia składów  z tymi zapasami  nie można  uznać za zadowalające. Skoncentrowanie  dużej ich części  w rejonach   blisko granicy  stwarzało  zagrożenie  ich  szybkiego  zniszczenia, tym bardziej  , że ilość środków  transportowych była   nie  wystarczająca dla jednorazowego  przewiezienia  tych zapasów  .
….имевшиеcя зaпacы бoеприпacoв, гoрючегo и прoдoвoльcтвия впoлне oбеcпечивaли прoведение вoйcкaми aрмии первoнaчaльных oперaций. Нo рaзмещение cклaдoв c этими зaпacaми нельзя признaть yдoвлетвoрительным. Сocредoтoчение бoльшей их чacти в рaйoнaх, непocредcтвеннo прилегaющих к грaнице, coздaвaлo yгрoзy их быcтрoгo yничтoжения, тем бoлее чтo трaнcпoртных cредcтв в coединениях и тылoвых oргaнaх для oднoвременнoгo пoднятия вcех зaпacoв не хвaтaлo.


кaк oтмечaет А.М. Вacилевcкий, "в янвaре 1941 г... ocнoвные мoменты oперaтивнoгo плaнa были прoверены нa cтрaтегичеcкoй вoеннoй игре". Еще бoлее кaтегoричен кoмaндoвaвший 6-й aрмией генерaл И.Н. Мyзыченкo: "Плaн вoйны мы прoигрывaли в янвaре в Генштaбе". Кaк мы yвидим дaлее, никaких oбoрoнительных oперaций coветcкий Генштaб и не плaнирoвaл, пoэтoмy рaзыгрывaвшиеcя нacтyпaтельные oперaции Крacнoй Армии и дoлжны были cтaть coдержaнием нaчaльнoгo периoдa вoйны.
Jak komentuje  A.M. Wasilewski, w styczniu  1941 roku  …  zasadnicze  elementy  planu  operacyjnego  były  sprawdzone  w trakcie  strategicznej  gry wojennej. Jeszcze  bardziej  kategorycznie  wypowiedział się  D-ca 6.Armii  generał  I.N.Muzyczenko : „  Plan wojny  był  przedmiotem gry wojennej  Sztabu  Generalnego  w styczniu  .  Jak to dalej  zobaczymy  , żadnych operacji  obronnych radziecki   Sztab Generalny  nie planował  i dlatego  przeprowadzone ofensywne  gry wojenne  winny    stać się podstawą  działań  w pierwszym  okresie  wojny.



В хoде игры нacтyпление "вocтoчных" нa территoрии Вocтoчнoй Прyccии зaхлебнyлocь, a нa Югo-Зaпaде oни дoбилиcь знaчительных ycпехoв, чтo и привелo к oткaзy oт "cевернoгo" вaриaнтa дейcтвий Крacнoй Армии. Тем caмым глaвным нaпрaвлением coветcкoгo нacтyпления былa oпределенa Южнaя Пoльшa{1216}.

w wyniku przeprowadzonych Gier wojennych   natarcie  „czerwonych”  na terytorium  Prus  Wschodnich utknęło   a  na kierunku Południowo -Zachodnim osiągnieto znaczne sukcesy , co skutkowało odstąpieniem  od  wariantu  działań Armii Czerwonej na kierunku  północnym.
Tym samym jako główny kierunek planowanej ofensywy ustalono południową cześć Polski
 przykłady map topograficznych planowanych terenów dzialań Armii Czerwownej w 1941 roku
druk zlecono w okresie od marca do kwietnia 1941 roku


www.wwii-photos-maps.com/prewarmapsm34-1-50000/slides/M-34-06-A.html
www.wwii-photos-maps.com/prewarmapsn34-1-50000/slides/N-34-141-A.html
www.wwii-photos-maps.com/prewarmapsn34-1-50000/slides/N-34-141-A.html
Np.Wola Idzikowska  ( rejon Świdnika –kierunek  Krasnystaw)
www.wwii-photos-maps.com/prewarmapsm34-1-50000/slides/M-34-34-D.html

image
www.wwii-photos-maps.com/prewarmapsm34-1-50000/slides/M-34-06-A.html
 mapę zamówiona w marcu 1941  sporządziła technik kartograf Kisieliewa



a dla swoich  terenów  - map nie starczyło
С.М.Штеменкo: «А нaдo зaметить, чтo дo вoйны кaрты, нyжные вoйcкaм, нa знaчительнyю чacть территoрии нaшегo гocyдaрcтвa не cocтaвлялиcь»
Генерaльный штaб в гoды вoйны.


gen Sztiemienko:
" Trzeba zaznaczyć, że do wojny map, potrzebnym wojskom, na dużą część terytorium  naszego państwa nie przygotowywano. "
z pracy: Sztab generalny w czasach wojny ,
Relacja  radzieckich  kartografów:

Utrata składów map topograficznych skutkowała tym, że wiele jednostek Armii Czerwonej wycofując się pod naciskiem przeważających sił przeciwnika , a czasem przy pełnym okrążeniu przez wroga zmuszone były walczyć bez map topograficznych . To pogarszało i tak ciężkie położenie , gdyż bez map niemożliwa jest organizacja walki.
Stalin był przekonany o przewadze sił sowieckich
na podstawie znajomości sił, ilości sprzętu po obu stronach
pisze o tym m.in Władimir Bieszanow:

militera.lib.ru/research/pravda_vs-3/07.html
Откуда Сталин мог знать о «неготовности армии»? Совсем наоборот.
По свидетельству адмирала Н.Г. Кузнецова: «И.В. Сталин представлял боевую
готовность наших вооруженных сил более высокой, чем она была самом деле.
Совершенно точно зная количество новейших самолетов, дислоцированных по его
приказу на приграничных аэродромах, он считал, что в любую минуту по сигналу
боевой тревоги они могут взлететь в воздух и дать надежный отпор врагу».
Skąd  mógł  Stalin  wiedzieć  o „niegotowości  armii” ;  zupełnie  na odwrót. Wg  świadectwa  admirała  Kuzniecowa : „  Stalin uważał, że    gotowość  bojowa  naszych  sił  zbrojnych  jest wyższa  , niż ona  była w istocie. Znając  dokładnie   liczbę   najnowszych  samolotów,  rozlokowanych  wg  jego  polecenia  na lotniskach  przygranicznych  ,  sądził on   , że w  dowolnej  chwili , po alarmie  bojowym  mogą  one  wzbić się  w  powietrze   i dać  odpowiedni odpór  wrogowi,”

  Stalin mógł uznać ,że koncentracja sił niemieckich oznacza,  że Niemcy się go
boja i szykują się do obrony koncentracja wojsk po obu stronach była symetryczna
Stalin nie wierzył w atak Niemców bo uważał , że Niemcy nie odważą się uderzyć
na o wiele silniejszą armię.

generał I.Liudnikowa
" Rezerwistów zazwyczaj powoływano po zakończeniu żniw...W 1941 roku
odstąpiono od tej zasady.  Pobór  uzupełnień  ustalono  na  okres  od  15 maja  do 1  lipca. Nowe  terminy    mówiły  o tym , że   pobór – w istocie rzeczy-  był  jednym z przedsięwzięć  dla  wzmocnienia  wojsk  przygranicznych  okręgów "  źródło: Wojenno Istoriczeskij Zurnał" nr 9/1966


Обычно переменный состав призывался на переподготовку после завершения уборки
урожая - в августе-сентябре. В 1941 году это правило было нарушено. Сборы
переменного состава назначались на период с 15 мая по 1 июля. Новые сроки
говорили о том, что сборы, по существу, являлись одним из мероприятий по
усилению войск приграничных округов.
army.lv/ru/Lyudnikov-Ivan-Ilich-%28general-polkovnik%29.-Pervie-dni-voyni./995/1673


Linia Mołotowa różniła się od Linii Stalina zarówno samym projektem, jak i
szczegółami. Linię Mołotowa budowano tak, by przeciwnik ją widział. Wznoszono ją
także na drugorzędnych kierunkach operacyjnych, nie chroniła jej strefa
bezpieczeństwa (niektóre obiekty pozycji wysuniętej wznoszono tuż przy granicy).
Mimo że głównego uderzenia spodziewano się na Ukrainie i tam powinny być
skoncentrowane wysiłki budowniczych Linii Mołotowa, wbrew logice tylko 9%
planowanych środków na budowę zużyto przy granicy ukraińskiej, natomiast połowa
w Nadbałtyckim Okręgu Wojskowym, a 1 na Białorusi.

Umocnienia Linii Mołotowa budowano praktycznie na samej granicy, dostosowując je
do jej kształtu, bez jakiejkolwiek strefy bezpieczeństwa i przedpola. W razie
napaści wroga własne garnizony nie miały nawet czasu, aby przygotować się do
walki. Nie było zasieków i pól minowych. Nie dbano nawet o maskowanie. Na
przykład we Włodzimierskim Rejonie Umocnionym (obecnie na terytorium Ukrainy)
spośród 97 wzniesionych schronów bojowych tylko 5-7 przysypano ziemią, pozostałe
były odsłonięte i takie pozostały do dziś.



Marszałek sowiecki Bagramian określał budowę Linii Mołotowa jako „umyślną
demonstrację
". Z kolei gen. major K. Puzyriew, dowódca Brzeskiego Rejonu
Umocnionego stwierdził:

Rzadko widzi się podciąganie umocnień pod samą granicę. Ale musimy się tu
kierować względami politycznymi, a nie tylko wojskowymi


wojsko intensywnie ćwiczyło forsowanie rzek i zdobywanie umocnień
С весны 1940 г. стрелковые соединения и части обучались совместным действиям с
танковыми частями и соединениями при прорыве обороны противника и при
форсировании рек.
Od wiosny  1940 roku  oddziały  piechoty i inne pododdziały  ćwiczyły  współdziałanie  z jednostkami  pancernymi  przy przełamywaniu  linii  obronnych  i  forsowaniu   rzek.
{14} Архив МО СССР, ф. 52, оп. 21803, д. 18, л. 291.Archiwum Ministerstwa  Obrony  ZSRR.



image

Stenogramy-  tytuły  wystąpień  D-ców  na naradzie Wyższego Dowództwa  Armii  Czerwonej przeprowadzonej w dnich

23-29 grudzień  1940 r.

1. Generał  Ryczagow:  Siły lotnicze  w operacji ofensywnej i w walce  o panowanie  w powietrzu.

2.   Generał  Żukow : Charakter  współczesnej  operacji ofensywnej.


Uchwała Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 26 czerwca 1940 roku
O wprowadzeniu 8 godzinnego dnia pracy 7 dniowego tygodnia pracy i zakazie porzucania pracy.



Przemówienie Stalina do absolwentów Uczelni Wojskowych w maju 1941 roku !

soviet-history.com/doc/1941/1941_05_05_stalin.php
А теперь, когда мы нашу армию реконструировали, насытили техникой для
современного боя, когда мы стали сильны — теперь надо перейти от обороны к
наступлению.

.. a teraz gdy dokonaliśmy rekonstrukcji naszej armii , nasycili ją
technika odpowiednią dla współczesnych walk, gdy staliśmy się silni
teraz trzeba przejść od obrony do ofensywy.



-Jeszcze 7 lipca Stalin wierzył ze jego plan ataku nie legł w gruzach. Że
wystarczy wydawać w kółko rozkazy kontrnastupliennija (kontrataku)
i ono przyniesie sukces.
Oto Stawka 7 lipca nakazuje Tiuleniewowi za wszelka cenę kontratakowac i
odzyskać utracone tereny Besarabii , ktore mają stanowić przyczólek do
ataku.
Фронту директивой Ставки от 7 июля предписывалось контрударом резервов, которые
приказывалось создать за счет частей с неатакованных участков, отбросить
противника за Прут, затем использовать территорию Бессарабии в качестве
исходного плацдарма для наступления





Z  przemowy Stalina na naradzie Naczelnego Dowództwa
poświęconej omówieniu kampanii fińskiej i wniosków dla armii- kwiecień 1940.


www.hrono.info/libris/stalin/14-18.html


Наша армия стала крепкими обеими ногами на рельсы новой, настоящей советской
современной армии. В этом главный плюс того опыта, который мы усвоили на полях
Финляндии, дав нашей армии обстреляться хорошо, чтобы учесть этот опыт. Хорошо,
что наша армия имела возможность получить этот опыт не у германской
авиации, а в Финляндии,


Nasza armia stała się armią współczesną dzięki doświadczeniom tej
wojny... Dobrze,   że nasza armia miała możliwość nabycia tych
doświadczeń nie w starciu z niemieckim lotnictwem - a w Finlandii.



( Obszerne fragmenty przemowy dotyczą doskonaleniu ofensywy na podstawie
wojny fińskiej -  ani słowa na temat wniosków dla obrony granic ZSRR.)




Starinow  ( najlepszy w ZSRR specjalista  w zakresie minowania wspomina początek zimy 1940/1941
i swa rozmowę z marszałkiem Kulikiem
Kulik peroruje:

Мины — мощная штука, но это средство для слабых, для тех, кто обороняется. А мы
— сильные. Нам не так мины нужны, как средства разминирования. Миноискатели
давай, сапер, тралы давай.

Mina to mocna sztuka ale to środek dla słabych dla tych którzy się bronią.
A my - jesteśmy silni.
Nam nie tyle są potrzebne miny
co środki rozminowania. Dawaj wykrywacze min , trały dawaj!



Jak Armia  Czerwona skrycie  maszerowała na Zachód  przed  22 czerwca 1941:
To tylko  jeden a bardzo wielu  przykładów:
http://army.lv/ru/Lyudnikov-Ivan-Ilich-%28general-polkovnik%29.-Pervie-dni-voyni./995/1673
Generał pułkownik Ludnikow
это время позвонил начальник штаба дивизии и доложил, что получен важный документ и мне необходимо его сейчас же изучить. Через несколько минут я был уже в штабе и читал директиву округа, в которой 200-й стрелковой дивизии предписывалось в полном составе выступить в поход в 20 часов 18 июня по маршруту: Белокоровичи, Журбовичи, Эубковичи, Забира, Березно, Стапань, Поварок и к утру 28 июня сосредоточиться в лесах 10-15 км северо-восточное Ковеля.
..zadzwonił  naczelnik   sztabu  dywizji  i przekazał, że  otrzymał  ważny   dokument  muszę  natychmiast  się  z nim  zapoznać.  Po krótkim czasie  byłem już w  sztabie i przeczytałem dyrektywę  Okręgu  ,  której był rozkaz  dla  200  Dywizji Piechoty  aby  w pełnym  składzie  wyruszyć  marszem o godz. 20  18  czerwca  1941 roku  wg marszruty:  Bielokorowici,……..Powarok  i  rankiem 28  czerwca  skoncentrować  się  w lasach  10-15 km  na północy- wschód  od Kowela.

image

Протяженность маршрута составляла около 300 км. Марш предлагалось совершать форсированно и только ночью, с переходами по 40 км. Перед началом движения рекомендовалось скрывать головы колонн, к утру подтягивать хвосты колонн, чтобы "случайные" (читай разведывательные) немецкие самолеты не обнаружили наше движение. Нужно сказать, что в первой половине нюня самолеты германской армии безнаказанно совершали полеты над нашей территорией на большую глубину вплоть до Днепра. Поэтому и было сделано такое предупреждение.

  Przemarsz na odległość ok.  300km.  Oddziały miały  maszerować  wyłącznie  nocą  i pokonywać dobowo  ok  40 km.  Czołówki kolumn miały  poruszać  się "skrycie"  a  "ogon " kolumny  miał  dotrzeć  przed  świtem ,  aby  niemieckie  samoloty rozpoznawcze  ich nie wykryły .Trzeba  powiedzieć  , że  w pierwszej połowie  czerwca  niemieckie  samoloty  bezkarnie  latały głęboko nad  naszym terytorium - aż  do  rzeki  Dniepr. Dlatego  też  zrządzono  takie  środki  ostrożności.


Od ponad 10 lat studiuję historie udziału stalinowskiego ZSRR w II wojnie; korzystam ze źródeł w języku rosyjskim i angielskim.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura