Antoni Żubryd
Antoni Żubryd
Lelumpolelum Lelumpolelum
2541
BLOG

Antoni Żubryd ps Zuch

Lelumpolelum Lelumpolelum Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 1

Notka jest uboższą wersją z tego linku http://lelumpolelum.pinger.pl/m/5125690/antoni-zubryd-ps-zuch reszta zdjęc jest pod tym linkiem do obejrzenia, treśc jest ta sama

 

-----------------------

 

Antoni Żubryd urodził się w Sanoku w 1918.  Po ukończeniu szkoły oficerskiej w Śremie służył w 40 Pułku Piechoty Dzieci Lwowskich, z którym brał udział w obronie Warszawy. Jesienią 1939 roku ucieka z niemieckiej niewoli po czym trafia do sowieckiej, aresztowany przy próbie przekroczenia Sanu. Od zesłania do łagrów ratuje się podejmując współpracę z Rosjanami. Szpieguje dla nich Niemieckie umocnienia po drugiej stronie Sanu. Ponownie aresztowany przez Gestapo znów ucieka i ukrywa się do wkroczenia Armii Czerwonej w 1944 roku. Zostaje przyjęty do służby jako oficer śledczy i tłumacz w sanockim UB. Dziwny był jednak z niego Ubek, bo utrzymywał kontakty z Akowcami, donosząc im o planowanych aresztowaniach a w pracy podczas przesłuchań nie torturował jeńców i pomagał w ucieczkach. Takie zachowanie sprawiło, że Żubryd musiał uciekać z Sanoka. 15 czerwca 1945 roku razem z kilkoma kolegami z UB podjechał pod gmach więzienia, zabrał 10 osób podejrzanych o przynależność do AK i odjechał. Rozpoczyna się historia Samodzielnego Batalionu Operacyjnego Narodowych Sił Zbrojnych.

Ucieczka Żubryda, który przyjął pseudonim Zuch, rozwścieczyła sanockie UB. Aresztowano w odwecie jego teściową i czteroletniego syna. Co byli im winni ci ludzie, trudno powiedzieć. Jednak Żubryd nie zamierza się poddać. Następnego dnia zabija szefa powiatowych struktur UB Tadeusza Sieradzkiego, a potem razem ze swoim oddziałem napada na posterunek MO w Haczowie, bierze milicjantów do niewoli i dzwoni do Sanoka żądając wypuszczenia syna i teściowej. Pozbawieni dowódcy funkcjonariusze zgadzają się i jego teściowa i czteroletni syn odzyskują wolność. Zaczyna się regularna wojna Żubryda z oddziałami UB, Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Milicji Obywatelskiej.


stadion_01.jpg




Na tym zdjęciu widać stadion Stali Sanok. Mało osób jednak wie, że 24 maja 1946 odbył się tu makabryczny spektakl na który oprócz miejscowej ludności spędzono młodzież z okolicznych szkół. Tego dnia powieszono tutaj Władysława Kudlika oraz Władysława Skwarca, żołnierzy NSZ służących pod Żubrydem. Kilka dni później zawisł tutaj kolejny jego żołnierz Stanisław Książek. Wywołało to słuszne oburzenie wśród sanoczan, którzy zauważyli, że nigdy nie odbyła się publiczna egzekucja morderców z oddziałów Upa, którzy palili okoliczne wioski. Szalejące jednostki UB i MO aresztowały w lipcu w powiecie sanockim i leskim 300 polaków podejrzanych o współprace z Narodowymi Siłami Zbrojnymi i Żubrydem. W tym samym miesiącu do aresztu trafiło tylko 40 osób narodowości ukraińskiej, więc UB w Sanoku nie walczył z UPA, które mordowało Polaków, natomiast większością sił uganiał się za Żołnierzami Wyklętymi.

Co tak rozwścieczyło UB? Samodzielny Batalion Operacyjny NSZ chronił ludność przed banderowcami, zwalczał palące wioski sotnie nacjonalistów ukraińskich. Tą działalnością zaskarbił sobie poparcie miejscowej ludności, prześladowanej przez MO i Ukraińców, a bronionej głównie przez żubrydowców. Sympatyzowali z nimi nawet żołnierze Ludowego Wojska Polskiego. Kiedyś spotkali oni się na ulicach Sanoka, porozmawiali, odeszli na bezpieczną odległości i strzelali w powietrze aby bezpieka nie miała powodu do aresztowań wśród wojskowych, dlatego że wypuścili NSZtowców.


Niebieszczany.jpg




Na tym zdjęciu widzimy panoramę miejscowości Niebieszczany, bazy wypadowej oddziału NSZu, skąd żołnierze Żubryda operowali docierając do powiatu jasielskiego z jednej strony i leskiego z drugiej. Za karę UB chciało mieszkańców Niebieszczan wysiedlić na ziemie odzyskane a zabudowania spalić. W tym samym czasie odział UPA Stepena Stebelśkiego "Chrina" także chciał spalić tą miejscowość. Na kpinę zakrawa fakt, że banderowcy i Ubecy chcieli tego samego – starcia z podkarpackiej ziemi skrawka wolnej Rzeczpospolitej.


NSZ_Kazimierz_Kocylowski-Wichura, zastępca Żubryda.jpg




W marcu 1945 roku aresztowano Kazimierza Kocyłowskiego, zastępce Żubryda. Widzimy go na tym zdjęciu. Jak widać odziały NSZ był formacją umundurowaną.Zdażyło, się że Żubryd spotkał kilku żołnierzy Wojska Polskiego, których zbeształ za brak korony na orzełku. Innym razem żołnierze dostali od niego pieniądze na zakup Orłów z koroną.  Było to możliwe, bo przez cały ten czas jego odział cieszył się cichym poparciem jednostek Wojska Polskiego. Walczyli z nim tylko milicjanci, ubecy i donosiciele, dla których nie miał litości.


NSZ_Zubryd_Antoni.jpg





Tutaj mamy kolejne zdjęcie Antoniego Żubryda, tym razem zdjęcie cywilne, bo odział NSZ jak już mówiliśmy był odziałem umundurowanym. Służyło w nim około 150 osób, podzielonych na mniejsze odziały, niejednokrotnie operujące samodzielnie. Organizowali zasadzki, zabijając Ubeków i NKWDzistów. Odbijali więźniów, rozbijali posterunki MO, ochraniali ludność przed UPA.  Wydawałoby się w nieskończoność. Nienawiśc do partyzantów Niepodległej sprawiła że w lipcu 1945 spacyfikowano kilka wsi, min wymienione wcześniej Niebieszczany. 300 niewinnych ludzi zostało aresztowanych. Wielu z nich musiało się wykupić z niewoli, bo miejscowa bezpieka postanowiła zarobić na operacji przeciw bandzie NSZu. Pieniądz jak widać według Ubowców nie śmierdzi. Represje Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego sprawiły, że miejscowa ludność zaczęła bardziej się ich obawiać niż banderowców o czym można przeczytać raportach UPA.  

25 października 1946 r. w Krośnie żołnierz Żubryda Jerzy Vaulin poprosił o spotkanie z oficerem UB. Doniósł mu, że jest agentem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego z Warszawy i dzień wcześniej zastrzelił Antoniego Żubryda i jego żonę Janinę w lesie koło Malinówki w powiecie brzozowskim. Jak się potem okazało podstępem wyprowadził swojego dowódcę do lasu i niepostrzeżenie strzelił mu w tył głowy. Potem zwabił do tego lasu jego żonę i ją też zastrzelił. Oto jej zdjęcie.

Janina Żubryd w mundurze.jpg




Nie miało to znaczenia dla Jerzego Vaulina, że była ona w 8 miesiącu ciąży. W ten sposób, zdradą udało się komunistom pokonać Żubryda. Jego odział Samodzielny Batalion Operacyjny NSZ rozpadł się.

Myliłby się ten, który sadziłby, że skończyła się wtedy walka z Antonim Żubrydem. Ub obdarło zwłoki majora z munduru i zrobiło mu to zdjęcie.

major Antoni Żubryd zdjęcie pośmiertne.jpg




Jak widać wojskową kurtkę podłożono mu pod głowę, bo zabity umundurowany partyzant nie może być nazywany bandytą. Ciała Żubryda i jego żony wywieziono i ślad po nich zaginął.

W 1961 roku nakręcono film „Ogniomistrz Kaleń” na podstawie powieści Łuny w Bieszczadach.

KAleń.jpg





Na tym zdjęciu widzimy żołnierza Kalenia, granego przez Wiesława Golasa, znanego  z roli w 4 pancernych, który jest torturowany przez Żubryda. W filmie tym propaganda Prl-u przedstawia żołnierza WINu, Antoniego Żubryda,  jako bandytę, półanalfabetę, koniokrada, sadystycznego kaprala, który został przywódcą oddziału faszystów. Wszystko w tym filmie jest na odwrót. Ponieważ był lubiany przez żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego, to w filmie strzela do żołnierzy. Ponieważ zabito go skrytobójczo, w filmie on tak chce zabić polskiego szlachcica. Ponieważ walczył z UPA, w filmie siedzi przy stole z banderowcami i ustala współpracę i granicę między NSZtem a UPA. Zabija go jego żołnierz ale przed całym odziałem a nie w lesie. No i nie pojawia się ani razu jego żona Janina.

Nie tylko z pamięcią o nim walczono. Po rozbiciu oddziału w ręce Ub znów wpada jego teściowa i pięcioletni syn. Oboje są aresztowani i więzieni na zamku w Rzeszowie. Czym zagrażał władzy ludowej pięciolatek? Jak widać dla komunistów nawet dzieci są wrogami.

Jerzy Vaulin nigdy nie został skazany za swoją zdradę i zbrodnie. W Prlu był dziennikarzem"Po prostu", "Sztandaru Młodych", "Trybuny Dolnośląskiej", "Głosu pracy" i reżyserem. Kręcił min dokumenty o AK. W 1998 roku sąd w Sanoku umorzył sprawę zabójstwa Żubryda i jego ciężarnej małżonki „z powodu przedawnienia sprawy”. W 2001 roku Vaulin napisał list do syna swoich ofiar. Napisał w nim, że nie czuje skruchy a zabójstwo sprawiło mu przyjemność. Vaulin zablokował także emisje w TVP filmu „List do syna”, opowiadającego historię Janusza Niemca, który zmienił nazwisko z powodu prześladowań a prawdy o ojcu dowiadywał się z filmów pokroju Ogniomistrza Kalenia. Dokument ten opowiada historię zabójstwa i stawia wiele do dziś nierozwiązanych pytań. Czy Żubryd rzeczywiście był szpiegiem Rosjan czy to kolejne zmyślenie na jego temat. Wciąż szukamy na to odpowiedzi.


rajd szlakiem Żubryda.jpg




Pamięć o Samodzielnym Batalionie Operacyjnym Narodowych Sił Zbrojnych, jego dowódcy i żołnierzach dziś wyłania się z mroków niepamięci. Zorganizowano w zeszłym roku rajd Jego i Ich pamięci.

major Antoni Żubryd.jpg




Miejmy nadzieję, że śledztwo IPN-u odsłoni prawdę i przywróci cześć Żołnierzom Wyklętym z oddziału Żubryda.  Gloria Victis.

 

Zobacz galerię zdjęć:

Atoni Żubryd zdjęcie pośmiertne
Atoni Żubryd zdjęcie pośmiertne

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura