Andrzej Szymon Kozielski Andrzej Szymon Kozielski
431
BLOG

Prześladowanie chrześcijan współcześnie

Andrzej Szymon Kozielski Andrzej Szymon Kozielski Religia Obserwuj temat Obserwuj notkę 2


„Chrześcijanie to świnie. Nie zasługujecie, by żyć! To słowa, jakie wypowiedział

bojówkarz ekstremistyczny do chrześcijanina Elii Gargousa porwanego na obrzeżach

Rableh, w zachodniej Syrii, przez islamskich terrorystów z Frontu Al Nusra”

Aksjologiczne i prawne podstawy wspierania chrześcijan prześladowanych za wiarę oraz przeciwdziałania skutkom nietolerancji religijnej

I. Definicje, przyczyny prześladowań i podstawowe gwarancje

Wstęp. Uzgodnienie pojęć

„W filozofii Nietzschego, Freuda, Marksa, Heideggera, Sartre’a spotykamy twierdzenie, że religia nie jest zjawiskiem koniecznym, pozbawiona jest stałych, niezbędnych podstaw w naturze człowieka. Teoretycy takiego poglądu są zdania, że religijność wytwarza się i pozostaje jako wynik różnorakich warunków społecznych i przemian ekonomiczno-historycznych. Powstaje w niekorzystnych warunkach bytowych człowieka i może zniknąć wraz z ich poprawą” .

Według wielu badaczy zjawiska religijności (W.H. Clark, R. Otto, G. Jung, V.E. Frank, G. Allport) religia jest stałym i naturalnym czynnikiem życia ludzkiego. Człowiek potrzebuje i poszukuje kontaktu z Bogiem, często nawiązuje z Nim bardzo bliski kontakt, bardzo potrzebny w trudnych sytuacjach życiowych. Dzięki wierze i przyjętym dogmatom, człowiek wierzący może zająć jasno określoną, pozytywną postawę wobec samego siebie, innych ludzi i całego otaczającego go świata .

W tym kontekście prześladowania religijne są bez wątpienia jedną z najjaskrawszych postaci łamania praw człowieka. Dotykają one wyznawców wielu religii, jednak - jak wskazuje Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris - „Chrześcijanie są najbardziej prześladowaną grupą na świecie – jednoznacznie wynika to z globalnych badań przeprowadzonych przez organizacje pozarządowe, takie jak Open Doors czy The Center for Studies on New Religions. Wyznawcy Chrystusa tylko z powodu swojej religii padają ofiarą mordów, gwałtów, grabieży i wypędzeń z miejsc zamieszkania” .

 Działania antychrześcijańskie mają różne oblicza. Może to być np. „uprzejme prześladowanie”, jak zdefiniował papież Franciszek sytuację, gdy chrześcijanin „nie postępuje zgodnie z kanonem nowoczesnych przepisów” rozumianych jako wzorce czy też kody kulturowe zlaicyzowanej cywilizacji . Jest to forma nietolerancji, która „przybiera pozory kultury, maskuje się jako coś nowoczesnego, jako postęp”. Z drugiej strony są masowe mordy, mające wszelkie cechy zbrodni przeciw ludzkości i ludobójstwa. Dotyczy to przede wszystkim terenów Bliskiego Wschodu, Syrii i Iraku ale także Egiptu, Libii i innych krajów, takich jak Nigeria czy Republika Środkowoafrykańska. Pomiędzy tymi stanami jest cała masa ludzkich działań i zachowań, które także stanowią jaskrawe przykłady łamania praw człowieka. „Prześladowanie ma miejsce także wtedy, gdy chrześcijanie z powodu swojej wiary tracą miejsca pracy lub środki na utrzymanie; kiedy dzieci z powodu swojej wiary lub wiary rodziców nie mogą dostać się do szkół lub mają ograniczone szanse zdobycia wykształcenia; kiedy chrześcijanie z powodu presji otoczenia lub w obawie o swoje życie muszą opuścić swoje rodzinne strony” . Tego rodzaju dyskryminacja jest bezwzględnie zakazana przez międzynarodowe konwencje i deklaracje, które przedstawię poniżej. „Tak samo jak w przypadku, kiedy zabrania się chrześcijanom budowania kościołów, czy spotykania się w prywatnych domach; jak również gdy przez uciążliwe procedury utrudnia się lub wręcz uniemożliwia rejestrację chrześcijańskiego kościoła bądź organizacji” .

 Ważne jest poczynienie rozróżnienia pomiędzy prześladowaniem religijnym a dyskryminacją religijną, o której wyżej wspomniano oraz zdefiniowanie zbrodni ludobójstwa. Sposobów definiowania tych zjawisk jest wiele. Jak pisze J. Ignasiak, na poziomie terminologicznym definicje te nie są dokładnie określone. „Z jednej strony prześladowanie ze względu na przynależność wyznaniową utożsamiane jest z dyskryminacją […]. W innym ujęciu okazuje się, iż dopiero w drastycznych przypadkach dyskryminacja prowadziła do prześladowań, a nawet ludobójstwa . Słusznym wydaje się przyjęcie, iż z dyskryminacją mamy do czynienia wtedy, gdy określone podmioty traktowane są w sposób zróżnicowany, w kontekście porównywalnych sytuacji lub warunków. Jeśli tego rodzaju postępowanie ma charakter powtarzalny i zdecydowanie większe natężenie, to można zakwalifikować je jako prześladowanie” . Organizacja Pomoc Kościołowi w Potrzebie wskazuje, że „prześladowanie chrześcijan utożsamiać należy z motywowanym wrogością na tle religijnym działaniem w złej intencji” . Z kolei A. Mordel wskazuje, że w języku angielskim dla oddania polskiego terminu „prześladowanie” używane jest generalnie określenie persecution, jednak rzadko znajduje ono zastosowanie w opisach sytuacji chrześcijan w Europie, gdyż zarezerwowane jest bardziej dla oddania sytuacji, w których dochodzi do systematycznego nękania powszechnie rozumianego jako stosowanie więzień, tortur, egzekucji i konfiskat mienia. Dla oddania położenia chrześcijan europejskich raczej używa się terminów intolerance czy discrimination. Doniesienia medialne najczęściej wspominają właśnie o nietolerancji wobec chrześcijan w Europie lub ich dyskryminacji, lokując tą pierwszą w wymiarze społecznym, tą drugą zaś – w wymiarze prawnym . Wskazuje się przy tym na trzy poziomy ataków wynikających z nietolerancji i dyskryminacji chrześcijan: poziom społeczny (np. negatywne stereotypy, społeczne wykluczenie), poziom prawny (np. dyskryminujące prawo lub stronnicze orzeczenia sądów) i poziom polityczny (wykluczenie ze sfery publicznej) . Ponadto częstym zamiennikiem słowa „prześladowanie” w sprawozdaniach i opracowaniach anglojęzycznych jest „marginalizacja chrześcijan w Europie”, co odnosi się do „zjawiska lepszego traktowania wyznawców innych religii, których przedstawiciele stanowią mniejszość w danym społeczeństwie” .

 H. Misztal dopowiada, że pojęcie „prześladowanie” (persecution) w rozumieniu ścisłym oznacza „stałe przykrości, szykany wymierzone przeciwko osobom o innych poglądach, innej wierze” , do których zalicza się m. in. nękanie, więzienie, tortury, egzekucje czy konfiskaty mienia , oznaczające w zasadzie marginalizację. W języku polskim „prześladowanie” oznacza nie tylko pozbawienie miejsca pracy czy środków utrzymania lecz także ograniczenie dostępu dzieci do niektórych szkół, wygnanie z rodzinnych stron, a w odniesieniu do religii – zakaz budowy świątyń, czy zakazy gromadzenia się w celach kultowych. Ponadto oczywiście – torturowanie, ranienie, porwania, aż do pozbawienia życia z przyczyn religijnych .

 W dokumentach prawa międzynarodowego można odnaleźć legalne definicje pojęcia „dyskryminacja” . Jedna z nich zawarta jest w art. 2 ust. 2 Deklaracji w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach, ogłoszonej w Nowym Jorku dnia 25 listopada 1981 r. Znajdujemy tam stwierdzenie, że „[…] wyrażenie „nietolerancja i dyskryminacja oparta na religii lub przekonaniach” oznacza jakiekolwiek rozróżnienie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie oparte na religii lub przekonaniach, a mające za swój cel albo za swój skutek zniesienie lub podkopanie uznania, korzystania lub urzeczywistniania praw człowieka i podstawowych wolności na zasadzie równości”. Inna definicja znajduje się w art. 1 ust. 1 pkt a) Konwencji dotyczącej Dyskryminacji w Zakresie Zatrudnienia i Wykonywania Zawodu, przyjętej w Genewie dnia 25 czerwca 1958 r. Tutaj dyskryminacja to „wszelkie rozróżnienie, wyłączenie lub uprzywilejowanie oparte na […] religii […], które powoduje zniweczenie albo naruszenie równości szans lub traktowania w zakresie zatrudnienia lub wykonywania zawodu”. Wreszcie w art. 1 ust. 1 Konwencji w Sprawie Zwalczania Dyskryminacji w Dziedzinie Oświaty (Paryż, 15 grudnia 1960 r.) Tutaj „wyraz „dyskryminacja” oznacza wszelkie wyróżnianie, wykluczanie, ograniczanie lub uprzywilejowanie ze względu na […] wyznanie, które ma na celu albo skutkiem którego jest przekreślenie lub naruszenie zasady jednakowego traktowania w dziedzinie oświaty” (chodzi tutaj o ograniczenie lub zamknięcie dostępu do oświaty, tworzenie oddzielnych systemów oświatowych dla jakiejś grupy osób czy też naruszanie godności człowieka). Dyskryminacja ze względów religijnych zgodnie z art. 3 Deklaracji w sprawie eliminacji wszelkich form nietolerancji i dyskryminacji opartych na religii lub przekonaniach, stanowi „[…] obrazę godności ludzkiej oraz zaparcie się zasad Karty Narodów Zjednoczonych i winna być potępiona jako naruszenie praw człowieka i podstawowych wolności proklamowanych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka […]” .

 „W rozumieniu art. II Konwencji o Zapobieganiu i Karaniu Zbrodni Ludobójstwa z 9 grudnia 1948 r[oku] (Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide), ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub w części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych jako takich:

a) zabójstwo członków grupy;

b) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy;

c) rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego;

d) stosowanie środków mających na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy;

e) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy ”.

Obecnie coraz częściej w mediach oraz w dyskursie naukowym spotyka się pojęcie „chrystofobia”. Twórcą terminu jest J. H. H. Weiler, profesor prawa, który w ten sposób definiował „fenomen polegający na usunięciu chrześcijaństwa z tekstów konstytucyjnych Unii Europejskiej” . Określenia tego zaczęły używać instytucje międzynarodowe po grudniu 2004 r., kiedy to Parlament Europejski nie nominował włoskiego polityka o orientacji katolickiej – Rocco Buttiglione – na członka Komisji Europejskiej ze względu na jego konserwatywne poglądy. Przywódcy kościelni i politycy katoliccy zwrócili się wtedy do ONZ, wzywając do wypowiadania się przeciwko chrystofobii (chrystianofobii) .

 Wypada także doprecyzować, co rozumiemy przez termin „chrześcijanin”. Chrześcijanin jest to wyznawca Jezusa Chrystusa, który otrzymał chrzest . Co oczywiste, nie jest to tylko katolik.

Przyczyny prześladowań chrześcijan

Jakie są najważniejsze bezpośrednie przyczyny prześladowań wspólnot chrześcijańskich w skali światowej? Instytut Ordo Iuris w swym raporcie Percecution of Christians. Time to React to Genocide wskazuje cztery główne tzw. „silniki prześladowcze” (persecution engines):

1. Islamski ekstremizm – zorganizowana próba uczynienie świata islamskim. Mniejszości religijne teoretycznie mogą być tolerowane w niektórych przypadkach, lecz wyłącznie jako obywatele niższej kategorii ;

2. Nominalizm religijny – tworzenie specjalnych terytoriów (prowincji, stanów), gdzie dana religia jest tolerowana;

3. Antagonizm plemienny - próba wymuszenia ciągłego wpływu norm i wartości ukształtowanych w kontekście plemiennym (głównie w Afryce);

4. Zorganizowana korupcja - próba stworzenia atmosfery bezkarności, sprzyjającej anarchia i korupcja .

Innymi ważnymi „silnikami prześladowczymi” są:

1. Arogancja kościelna – uznanie przez jeden z kościołów tylko własnej wersji chrześcijaństwa i odmowa akceptacji innych tradycji;

2. Ucisk komunistyczny;

3. Paranoja dyktatorska – przywódca polityczny i jego klika chcą wyłącznej dominacji w społeczeństwie. Chrześcijanie stanowią zagrożenie dla każdego reżimu totalitarnego, dlatego są zwalczani;

4. Świecka nietolerancja – próby wykorzenienia religii z życia społecznego .

 W dzisiejszych czasach „zagłada chrześcijan i innych mniejszości była i wciąż jest celem ekstremistycznych grup m. in. w Iraku, Syrii i innych częściach tego regionu, w tym także w Egipcie” a także w Kenii (chrześcijan zwalcza tam organizacja Boko Haram, sprzymierzeniec ISIS). W tych krajach dochodzi do zbrodni ludobójstwa w rozumieniu przywołany wyżej art. II konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 r. W dniu 12 października 2017 r. Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy przyjęło rezolucję w sprawie ścigania i karania zbrodni przeciw ludzkości oraz możliwego ludobójstwa popełnianego przez tzw. Państwo Islamskie . Postulaty o podobne uznanie przez ONZ zostały skierowane do tej organizacji m. in. przez Europejskie Centrum Prawa i Sprawiedliwości .

 Temat prześladowań religijnych chrześcijan w czasach nam współczesnych jest niezwykle obszerny. Nie jest możliwe omówienie go – nawet w przybliżeniu – w jednym opracowaniu. Dlatego w niniejszym tekście omówione zostaną jedynie najważniejsze aspekty tego zagadnienia. W pierwszej kolejności przedstawione zostaną podstawowe pojęcia istotne dla omawianej problematyki. Następnie wskażę najważniejsze dokumenty międzynarodowe o zasięgu uniwersalnym, regionalnym, a także krajowe, dotyczące prawa do życia i gwarancji wolności religii. Dokumenty te mają wpływ na polski porządek prawny . Rozpatrywać będę ponadto przykłady zbrodni ludobójstwa oraz innego rodzaju prześladowań i przejawów dyskryminacji chrześcijan występujących na świecie, w Europie i w Polsce. W następnej kolejności podjęta zostanie próba sformułowania wniosków de lege lata i de lege ferenda wraz z postulatami skierowanymi do instytucji zajmujących się ochroną praw człowieka, organizacji międzynarodowych i rządów państw. Po tym nastąpi krótkie zakończenie.

Prawo do życia i prawo do wolności religijnej

Prawo do życia i prawo do wolności religii, podobnie jak i inne prawa człowieka, opierają się na przysługującej każdemu człowiekowi godności, która nie jest nadawana przez żadną władzę państwową, a jedynie przez nią uznawana. Konstatacja taka jest niezbędna do prowadzenia poważnego dyskursu na temat praw człowieka i podstawowych wolności . Zasada godności osoby ludzkiej jako źródła praw, godności, która przynależna jest wszystkim istotom ludzkim stanowi jedną z podstawowych zasad Karty Narodów Zjednoczonych, podpisanej w San Francisco 26 czerwca 1945 r. Wstęp do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r. zawiera stwierdzenie, że uznanie przyrodzonej godności osoby ludzkiej oraz niezbywalnych praw ludzkich jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju w świecie .

Ochrona życia ludzkiego jest powszechnie uznawana na poziomie międzynarodowym oraz w porządkach prawnych poszczególnych państw. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka wskazuje na nią w art. 3 . Podobnie Europejska Konwencja Praw Człowieka mówi o bezwzględnym prawie do życia każdego człowieka w art. 2 i Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, także w art. 2 . Przywołane akty prawne zapewniają ochronę przed wszelkimi działaniami naruszającymi to najbardziej podstawowe z wszystkich praw człowieka . Ponadto, ochrona życia ludzkiego jest uznawana także przez kraje islamskie za posiadającą ugruntowanie w Koranie . Znajduje to odzwierciedlenie w Arabskiej Karcie Praw Człowieka oraz w Kairskiej Deklaracji Praw Człowieka w Islamie .

 Niezwykle istotne są także zakazy tortur oraz okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania. Zawarte są one w art. 5 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz w art. 4 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Ponadto w art. 1 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka zaznaczono, że wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem posiadanej godności i swoich praw. Są oni obdarzeni rozumem i sumieniem, a wobec bliźnich winni postępować w duchu braterstwa.

Genezy prawa do wolności religijnej doszukiwać się należy w dorobku filozoficznym starożytnego chrześcijaństwa, w którym to dokonano fundamentalnego rozróżnienia między sferą publiczną państwa, a sferą religijną . Niewątpliwy przełom w rozumieniu znaczenia prawa do wolności religijnej przyniosła tzw. epoka oświecenia, późniejsze proklamowanie [francuskiej] Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela [z 26 sierpnia 1789 r.] oraz uchwalenie konstytucji Stanów Zjednoczonych. W wyniku tych wydarzeń wykrystalizowała się idea wolności religijnej w kształcie zbliżonym do powszechnie przyjmowanego obecnie . Duży wpływ na rozwój koncepcji praw człowieka miały wydarzenia II wojny światowej. Większa część współczesnych nam społeczeństw przez wolność religijną rozumie prawo do wyznawania wybranej religii, bądź niewyznawania żadnej, przy wykluczeniu zarówno wszelkiego uprzywilejowania w tej materii, jak i dyskryminacji na tym tle. Wolność ta, według art. 18 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka – oznacza także nieskrępowaną możliwość odejścia od aktualnie wyznawanej religii. Komisja Praw Człowieka ONZ uznaje taki akt za jedno z praw człowieka, chronione przez postanowienia Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych .

Wolność religii w głównych multilateralnych dokumentach o charakterze uniwersalnym

 Prawo do wolności religijnej deklarowane jest w szeregu aktów o zasięgu globalnym, jak i w prawodawstwach partykularnych. Do tych pierwszych zaliczyć należy: Kartę Narodów Zjednoczonych, Powszechną Deklarację Praw Człowieka, Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych i Deklarację w sprawie Wyeliminowania Wszelkich Form Nietolerancji i Dyskryminacji Opartych na Religii lub Przekonaniach.

1. Karta Narodów Zjednoczonych - podpisana 26 czerwca 1945 r. w San Francisco. Wskazując na zadania stojące przed ONZ, dokument już w art. 1 wymienia rozwijanie i popieranie „poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności dla wszystkich, bez względu na rasę, płeć, język lub religię”. W celu realizacji tej i innych deklaracji ONZ powołała do życia Radę Gospodarczo – Społeczną, a także Komisję Praw Człowieka, mającą za zadanie przygotowanie projektu deklaracji dotyczącej praw człowieka .

2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 r. w Paryżu. Zawiera rozwinięcie zapisów dotyczących praw i wolności, znajdujących się w Karcie Narodów Zjednoczonych. Deklaracja nie ma mocy obowiązującej jako norma prawa międzynarodowego, jednak prawnicy postulują jej powszechną obowiązywalność jako normy prawa zwyczajowego o znaczeniu uniwersalnym . O prawie do wolności religijnej wspomina art. 18 Deklaracji: „Każda osoba ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje swobodę zmiany wyznania lub wiary oraz swobodę głoszenia swego wyznania lub wiary bądź indywidualnie, bądź wespół z innymi ludźmi, publicznie i prywatnie, poprzez nauczanie, praktykowanie, uprawianie kultu i przestrzeganie obyczajów”.

3. Konwencja Dotycząca Dyskryminacji w Zakresie Zatrudnienia i Wykonywania Zawodu (Konwencja nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy) – przyjęta w Genewie dnia 25 czerwca 1958 r. , ratyfikowana przez Polskę 8 maja 1961 r. Zawiera definicję pojęcia „dyskryminacja” i wskazuje, że działania takie mogą mieć za przyczynę m. in. religię.

4. Konwencja w Sprawie Zwalczania Dyskryminacji w Dziedzinie Oświaty – sporządzona w Paryżu dnia 15 grudnia 1960 r. , ratyfikowana przez Polskę 16 października 1964 r. Zawiera rozbudowaną definicję pojęcia „dyskryminacja”, uwzględniając „wyznanie” jako jedną z możliwych jej przyczyn.

5. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych - przyjęty Przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 16 grudnia 1966 r., ratyfikowany przez Polskę 3 marca 1977 r. Odnośnie kwestii wolności religijnej szczególnie interesujący jest art. 13, stwierdzający w ust. 3, iż: „Państwa – strony niniejszego Paktu zobowiązują się do poszanowania wolności rodziców lub – w odpowiednich przypadkach – opiekunów prawnych w zakresie wyboru dla swych dzieci szkół innych niż szkoły założone przez władze publiczne, ale odpowiadających minimalnym wymaganiom w zakresie nauczania, jakie mogą być ustalone lub zatwierdzone przez państwo, jak również zapewnienia swym dzieciom wychowania religijnego i moralnego zgodnie z własnymi przekonaniami”.

6. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych - uchwalony na konferencji ONZ w Nowym Jorku 16 grudnia 1966 r., wszedł w życie 23 marca 1976 r., ratyfikowany przez Polskę w 1977 r. Jak pisze P. Mąkosa : „W kwestii wolności religijnej Pakt ten […] nawiązuje do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r. W art. 2 ust 2. znajduje się zobowiązanie państwa do podjęcia odpowiednich kroków mających na celu realizację prawa do wolności myśli, sumienia i wyznania. Art. 18 ust. 1 brzmi następująco: „Każda osoba ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność posiadania lub przyjmowania religii lub przekonań, indywidualnie lub wespół z innymi, publicznie lub prywatnie, poprzez modlitwy, obrzędy, praktyki i nauczanie” . Art. 6 ust. 1 zawiera potwierdzenie prawa do życia: „Każda istota ludzka ma przyrodzone prawo do życia. Prawo to powinno być chronione przez ustawę. Nikt nie może być samowolnie pozbawiony życia”.

7. Deklaracja w Sprawie Wyeliminowania Wszelkich Form Nietolerancji i Dyskryminacji Opartych na Religii lub Przekonaniach - ogłoszona została przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu 25 listopada 1981 r. Deklaracja głosi, iż religia lub przekonania są jednym z zasadniczych elementów ludzkiej egzystencji, a także wskazuje, że wolność religii i przekonań winna być szanowana i prawnie gwarantowana. Art. 1 gwarantuje każdemu człowiekowi wolność myśli, sumienia i religii, wolność jej wyznawania i manifestowania. Korzystać z tej wolności można poprzez sprawowanie modlitwy, obrzędów i praktyk oraz nauczanie zasad swojej religii. W art. 4 zobowiązano wszystkie państwa do podejmowania skutecznych działań „dla zapobiegania i eliminowania dyskryminacji na podstawie religii lub przekonań”. Mają one podjąć wszelkie działania na rzecz wydania lub uchylenia ustawodawstwa celem zakazania jakiejkolwiek dyskryminacji, „w tym na podstawie religii i innych przekonań”. Wyjaśnić tu należy, że zarówno ta, jak i inne deklaracje tego typu nie są źródłem prawa powszechnie obowiązującego, stanowiąc jedynie zobowiązanie moralne i polityczne. Zasady te potwierdzono w rezolucji ONZ z 18 grudnia 1982 r.

8. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta w przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 20 listopada 1989 r. - Uchwalenie tego dokumentu zaproponowała Komisji Praw Człowieka ONZ Polska w 1978 r. W art. 2 Konwencja nakłada na państwa – strony obowiązek respektowania zawartych w niej praw dziecka niezależnie od wyznawanej przez nie (lub jego rodziców tudzież opiekunów prawnych) religii oraz zapewnienia ochrony tegoż dziecka przed wszelkimi formami dyskryminacji, także ze względu na przekonania religijne jego samego, rodziców lub opiekunów prawnych. Jak dodaje M. Poniatowski, „ochrona ta powinna niewątpliwie uwzględniać stopień dojrzałości dziecka” .

9. Deklaracja w sprawie praw osób należących do mniejszości narodowych lub etnicznych, religijnych i językowych - przyjęta bez głosowania przez Zgromadzenie Ogólne NZ dnia 10 grudnia 1992 r. W dokumencie tym Zgromadzenie Ogólne NZ, „potwierdzając wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej, w równe prawa mężczyzn i kobiet oraz narodów dużych i małych” mobilizuje państwa do ochrony tożsamości religijnej na swoich terytoriach oraz zapewniania środków służących wspieraniu takiej tożsamości przy pomocy „środków ustawodawczych i innych”. Deklaruje także, że osoby należące do mniejszości religijnych mają prawo do wyznawania i praktykowania własnej religii oraz prawo do korzystania z własnej kultury „publicznie i prywatnie, swobodnie i bez ingerencji lub jakiejkolwiek formy dyskryminacji”.

Podstawowe europejskie dokumenty dotyczące wolności religijnej(regionalne i wspólnotowe)

 Wskazane powyżej konwencje międzynarodowe, deklaracje i inne dokumenty o zasięgu uniwersalnym niewątpliwie mają ogromne znaczenie dla kształtowania świadomości prawnej ludzi na całym świecie, jednak ich realna moc prawna jest niewielka, ze względu na różnice w interpretacji poszczególnych zapisów oraz z powodu braku możliwości egzekwowania przestrzegania zawartych w nich dyspozycji . Za skuteczniejsze uważa się regulacje o zasięgu regionalnym .

Należy zauważyć, idąc za M. Poniatowskim, że: „prawo wspólnotowe (dotyczące państw członkowskich) ma węższy zakres obowiązywania aniżeli […] Konwencja o Ochronie praw Człowieka i Podstawowych Wolności” i Akt Końcowy KBWE, które są dokumentami o zasięgu ogólnoeuropejskim i dotyczą także państw nie będących członkami UE. Do najważniejszych dokumentów unijnych dotyczących omawianej tematyki zaliczymy Traktat o Unii Europejskiej z 1992 r. (w wersji znowelizowanej w 1997 r.), Deklaracja 11, zwana klauzulą o Kościołach, dołączona do Traktatu Amsterdamskiego (1997 r.), Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (2000 r.), Biała księga nt. rządzenia Europą z 2001 r. Uwzględnić należy ponadto projekt Traktatu Konstytucyjnego dla Europy z 2004 r. oraz Traktat Lizboński z 2007 r. i Rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie sytuacji chrześcijan w kontekście wolności wyznania.

1. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - podpisana 4 listopada 1950 r. w Rzymie, weszła w życie 8 września 1953 r. W art. 9 ust. 1 Konwencji czytamy: „Każda osoba ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii; prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność manifestowania swej religii lub przekonań, indywidualnie lub wespół z innymi, publicznie lub prywatnie, przez modlitwy, nauczanie, praktyki lub obrzędy”.

2. Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) – przyjęty 1 sierpnia 1975 r. w Helsinkach. Wśród dziesięciu „zasad rządzących wzajemnymi stosunkami między Państwami uczestniczącymi”, na miejscu siódmym znajduje się „Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność myśli, sumienia, religii lub przekonań” . Jak pisze P. Mąkosa za J. Krukowskim: „O ile Akt Końcowy nie został formalnie włączony w europejski system ochrony praw człowieka, to jednak przyczynił się do ratyfikacji przez kraje ówczesnego bloku wschodniego, w tym Polskę (3 marca 1977 r. – Dz. U. nr 38 poz. 167-169) Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966 r. Po ratyfikacji akty te stały się prawnie obowiązujące w Polsce” .

3. Traktat o Unii Europejskiej z 1992 r. (w wersji zmodyfikowanej zwany Traktatem Amsterdamskim z 1997 r.) zawiera zasadę mówiącą, że „Unia jest ustanowiona na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego, które są wspólne dla Państw Członkowskich”. Unia respektuje także prawa zagwarantowane w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a także prawa wynikające z tradycji konstytucyjnych, wspólnych dla Państw Członkowskich. Wreszcie Unia Europejska respektuje tożsamości narodowe Państw Członkowskich. Oznacza to, że jednym z podstawowych celów UE jest ochrona praw i wolności człowieka, w tym wolności religijnej, która pojmowana być ma analogicznie jak w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych wartości .

4. Deklaracja o kościołach, dołączona do Traktatu Amsterdamskiego – uchwalona 18 czerwca 1997 r. , jako odpowiedź na obawy, że kościoły w UE zostaną zepchnięte na margines życia społecznego jako organizacje prywatne, a religia zostanie zredukowana do sfery prywatnej jednostki. Oświadczenie dołączono do Traktatu Amsterdamskiego jako Deklaracja 11, nazywana także „klauzulą o kościołach” : a). Unia szanuje status, z jakiego korzystają kościoły oraz stowarzyszenia lub wspólnoty religijne w państwach członkowskich na mocy prawa krajowego i przestrzega go tak, aby nie został naruszony, b). Unia szanuje również w ten sam sposób status wspólnot światopoglądowych. Jak wskazuje J. Krukowski: „Deklaracja ta stwierdza fakt, że kościoły w ustawodawstwie Unii Europejskiej mają taki sam status prawny, jakim cieszą się w ustawodawstwie poszczególnych państw członkowskich oraz, że status ten nie może być naruszony przez organy unijne”. Ze statusem kościołów są zrównane stowarzyszenia światopoglądowe (ateistyczne i deistyczne) .

5. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej - podpisana w Nicei 8 grudnia 2000 r. jako deklaracja polityczna. Celem Karty jest wzmocnienie ochrony praw jednostki we wspólnotowym systemie prawnym . Art. 10 zawiera zapis: „Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie swej religii lub przekonań poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach”. Treść tego artykułu odpowiada prawom gwarantowanym w art. 9 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka.

6. Biała księga na temat rządzenia Europą – ogłoszona pod koniec 2001 r. przez Komisję Europejską. Jej celem jest rozwiązanie praktycznych problemów pojawiających się w procesie zarządu Unią. Sformułowano w tym celu pięć zasad dobrego zarządzania: otwartość, uczestnictwo, odpowiedzialność, efektywność i spójność. W realizacji tych zasad mają uczestniczyć także kościoły. Jak pisze J. Krukowski: „Z naszego punktu widzenia ważna jest wola Komisji do włączenia kościołów w proces partycypacji podmiotów społecznych w zarządzaniu Europą. Komisja stwierdza, że kościoły i inne wspólnoty religijne odgrywają doniosłą rolę w procesie budowania społeczeństwa obywatelskiego […]. Zdaniem Komisji kościoły mają do spełnienia szczególne zadania w mobilizowaniu ludzi wokół wspólnych wartości i wspomagania cierpiących dyskryminację lub zepchniętych na margines życia społecznego […]. Komisja Europejska włączyła do tej Księgi szereg dyrektyw wydanych przez organy unijne w celu rozstrzygnięcia konkretnych kwestii dotyczących różnych przejawów życia religijnego i wolności religijnej, a jednocześnie ingerujących w stosunki wewnętrzne państw członkowskich Unii Europejskiej w oparciu o umowy unijne” .

7. Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy – podpisany 29 października 2004 r. w Rzymie. Wobec niedopełnienia wymogów ratyfikacyjnych traktat nie wszedł w życie, jest zatem jedynie deklaracją postulowanych konstytucyjnych zasad Unii Europejskiej. W części drugiej Traktatu zamieszczone zostały gwarancje wolności sumienia i religii pochodzące bezpośrednio z Karty Praw Podstawowych UE, ponieważ Karta ta została włączona jako całość do Traktatu Konstytucyjnego właśnie jako jego część II .

8. Traktat Lizboński – podpisany w Lizbonie 13 grudnia 2007 r. , obowiązujący od 1 grudnia 2009 r. po ratyfikacji przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. W art. 1-3 ust. 1 znajdujemy deklarację przestrzegania prawa międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem Karty Narodów Zjednoczonych, czyli w konsekwencji wszystkich zawartych w niej praw tyczących się godności człowieka i podstawowych wolności. W art. 1-9 ust. 2 zadeklarowano przystąpienie do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Implikuje to przestrzeganie wszystkich postanowień tejże Konwencji, w tym o wolności religijnej. Rozdział II zawiera zapisy Karty Praw Podstawowych UE, którym traktat lizboński nadaje charakter prawny. Jak pisze P. Mąkosa, podsumowując unijne gwarancje wolności religijnej : „Stosunek Unii Europejskiej do religii obejmuje dwa wymiary: indywidualny i instytucjonalny. Jeśli chodzi o wymiar indywidualny […] Unia go respektuje przez gwarancję „ochrony wolności każdego człowieka od przymusu w dziedzinie sumienia, przekonań religijnych, filozoficznych i światopoglądowych” a także poprzez zakaz zmuszania kogokolwiek do uzewnętrzniania bądź nieuzewnętrzniania swych przekonań religijnych” . Odnośnie wymiaru instytucjonalnego funkcjonowania instytucji kościelnych we Wspólnocie, wypada zwrócić uwagę na tzw. artykuł kościelny znajdujący się w tekście Traktatu Lizbońskiego , potwierdzający status kościołów oraz ich tożsamość. Kościoły i związki wyznaniowe są tutaj jednak zrównane w materii dialogu unijnego z „organizacjami humanistycznymi, które nie mają charakteru religijnego”, co budzi wątpliwości niektórych badaczy wskazujących, że o ile jest jak najbardziej zrozumiałe, że Unia ma prawo do regularnego dialogu z takimi organizacjami, to jednak zrównanie do jednego poziomu kościołów o wielowiekowej tradycji z organizacjami światopoglądowymi, wśród których są grupy masońskie, nie jest właściwe. J. Krukowski wskazuje, że w artykule kościelnym wiele treści jest niejasnych i niedookreślonych, co w praktyce nie zabezpiecza wystarczająco praw kościołów i związków wyznaniowych . Wydaje się jednak, że owa kościelna klauzula, która nie ingeruje przecież w status grup wyznaniowych w krajach unijnych i pozwala zachować różnorodność tradycyjnych rozwiązań w stosunkach państwowo – kościelnych, jest zdrowym kompromisem , Unia bowiem deklaruje się jako organizacja (w najlepszym wypadku) neutralna wobec religii, która z pewnością nie będzie dążyć z własnej woli do wzmocnienia roli kościołów w życiu społeczeństw państw członkowskich.

9. Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej - stanowi dorobek prawny UE od 2009 r., kiedy to wszedł w życie Traktat z Lizbony. Wolności religijnej w aspekcie instytucjonalnym dotyczy art. 17, w którym zadeklarowano, iż: „Unia szanuje status przyznany na mocy prawa krajowego kościołom i stowarzyszeniom lub wspólnotom religijnym w Państwach Członkowskich i nie narusza tego statusu”. Ponadto Unia zobowiązana jest do prowadzenia z kościołami i wspólnotami religijnymi „otwartego, przejrzystego i regularnego” dialogu .

10. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie sytuacji chrześcijan w kontekście wolności wyznania . W rezolucji Parlament bierze w obronę chrześcijan na całym świecie, potępiając ataki na nich dokonywane w Afryce, Azji, na Bliskim Wschodzie oraz w Europie . Dokument wzywa rządzących państwami, w których prześladuje się wspólnoty chrześcijańskie, aby należycie chronili będących w mniejszości wyznawców Chrystusa oraz doprowadzili do osądzenia sprawców brutalnych antychrześcijańskich ataków. Jak pisze S. Łupiński „Parlament Europejski wyraził także swoje zaniepokojenie wciąż obowiązującą ustawą o bluźnierstwie w Pakistanie, która jest narzędziem w rękach fundamentalistów islamskich do prowadzenia, zgodnie z prawem, ataków na chrześcijan. Parlament zobowiązał osoby odpowiedzialne w UE do egzekwowania praw człowieka w zakresie poszanowania wolności religijnej” .

Krajowe (polskie) gwarancje dotyczące wolności religii

 W prawie polskim wolność sumienia i religii została zagwarantowana każdemu człowiekowi zgodnie z art. 53 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej . Ustawodawca nawiązuje tutaj do art. 30 ustawy zasadniczej, który wskazuje na „przyrodzoną i niezbywalną godność człowieka”, będącą źródłem wszystkich wolności i praw człowieka i obywatela . Zakres wolności religii określony jest w art. 53 ust. 2 Konstytucji . Uszczegółowienie tych unormowań znajdujemy w szczególności w art. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst. jedn. Dz. U. nr 231 poz. 1965 ze zm.) .

 Należy także wspomnieć o konkordacie pomiędzy Stolicą Apostolską a Rzeczpospolitą Polską , podpisanym w Warszawie 28 lipca 1993 r., ratyfikowanym 23 lutego 1998 r., który wszedł w życie 25 kwietnia 1998 r. Konkordat jest dwustronną umową międzynarodową, co pozwala na szczegółowe ujęcie materii w nim zawartej . W dokumencie tym – mającym duży wpływ na polski porządek prawny - znajduje się szereg zapisów chroniących wolność religijną zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i instytucjonalnym. Bardzo ważna jest ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania z 17 maja 1989 r. , zapewniająca w art. 1. pełne korzystanie z tej wolności „każdemu obywatelowi RP”. W kontekście gwarancji wolności religii warto wspomnieć także o szeregu ustaw regulujących w sposób indywidualny sytuację prawną poszczególnych związków wyznaniowych. Do tych tzw. „ustaw indywidualnych” należą : Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego , ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko – Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko – Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej , ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej . Do tego wykazu należy dodać kolejne trzy akty o randze ustawy, pochodzące jednak jeszcze z okresu II Rzeczypospolitej Są to: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nieposiadającego hierarchii duchownej , ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej i ustawa z dnia 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej .

II. Realia. Praktyczna nieskuteczność gwarancji

Wymiar pozaeuropejski (w tym Rosja)

Mimo tak wielu gwarancji wolności religijnej o zasięgu uniwersalnym, europejskim i krajowym, problem prześladowań chrześcijan ze względu na wyznawaną religię sukcesywnie narasta. W Europie zdarzały się już w ubiegłych latach liczne przypadki zabijania chrześcijan za wiarę (o czym poniżej), w Polsce takich zdarzeń na razie nie zarejestrowano, jednak zjawisko dyskryminacji religijnej, marginalizacji chrześcijan i chrystofobii i tu zatacza coraz szersze kręgi. Obecnie największe zagrożenie dla chrześcijan w świecie stanowią: wojujący islam, radykalny hinduizm i buddyzm oraz różnego typu reżimy dyktatorskie .

Międzynarodowa i międzywyznaniowa organizacja Open Doors, udzielająca pomocy prześladowanym chrześcijanom w ponad 50 krajów świata opracowuje corocznie Światowy Indeks Prześladowań (dalej ŚIP), na potrzeby którego brane są pod uwagę różne aspekty ograniczania wolności religijnej (prawny i oficjalny status chrześcijan w danym kraju, faktyczną sytuację chrześcijan, regulacje i kontrolę państwa, czynniki, które mogą decydować o niszczeniu wolności religijnej).

W najnowszym raporcie Open Doors udostępnionym 16 stycznia 2019 r. na stronie internetowej tej organizacji uwzględniono 50 państw , włączonych do indeksu prześladowań. Najsilniejsza presja na chrześcijan występuje obecnie w Korei Północnej, Afganistanie, Somalii, Libii i Pakistanie . Koreańska Republika Ludowo – Demokratyczna (KRLD) zajmuje w ŚIP pierwsze miejsce nieprzerwanie od 2002 r., tzn. od czasu powstania indeksu. Głównymi źródłami prześladowań w Korei Północnej są państwo, rząd i partia. „Od trzech pokoleń cały kraj koncentruje się na oddawaniu czci rodzinie Kimów, co nie zmieniło się mimo nastania jej nowego pokolenia, kiedy to Kim Dzong Un przejął władzę w grudniu 2011 r. Najwyższym celem każdego aparatu rządowego jest kontrola nad krajem i utrzymanie władzy. Chrześcijanie są postrzegani jako wrogi element społeczny, który należy wykorzenić za wszelką cenę. W rezultacie nieustającej indoktrynacji prowadzonej w całej Korei Płn., sąsiedzi ciągle zachowują czujność, zawsze donosząc władzom o działaniach budzących podejrzenia. Często nawet członkowie rodzin donoszą na swoich chrześcijańskich krewnych, ponieważ indoktrynacja ma ogromny wpływ na większość ludzi, a zwłaszcza na dzieci, które po pewnym czasie denuncjują swoich rodziców – w przekonaniu, że postępują właściwie. Dlatego wielu rodziców decyduje się nie dzielić swoją chrześcijańską wiarą z dziećmi” . „System polityczny kraju opiera się na dwóch ideologiach. Pierwszą z nich jest dżucze, co w uproszczeniu oznacza samowystarczalność państwa. Druga to kimilsungizm, czyli kult jednostki, która uchodzi za wszechpotężną istotę kierującą Koreą Północną. Każdy musi uczestniczyć w cotygodniowych spotkaniach, podczas których wszyscy obywatele, w różnym wieku, są ideologicznie szkoleni i indoktrynowani. Obowiązkowa jest również obecność na sesjach samokrytyki. Nikt nie może wygłaszać idei odbiegających od powszechnie przyjętych – czy to religijnych, czy jakichkolwiek innych. System rygorystycznej kontroli społeczeństwa skutkuje wysoką autocenzurą i samokontrolą we wszelkich rozmowach i zachowaniach, nawet w najbardziej intymnych i rodzinnych relacjach. W języku północnokoreańskim istnieje nawet powiedzenie, które dobrze ilustruje sposób myślenia społeczeństwa: „Gdzie dwóch lub trzech się gromadzi, tam jeden zawsze jest szpiegiem” . Osoba, przy której znajdzie się egzemplarz Biblii karana jest śmiercią, ponieważ przyniosła do kraju „wpływy obce”, co jest sprzeczne z ideologią dżucze. Wspólnoty chrześcijańskie zostały niemal zupełnie unicestwione w ciągu minionego półwiecza – w kraju nie ma ani jednego księdza katolickiego. Podziemne wspólnoty katolickie kościoła domowego nie mają żadnego kontaktu z Watykanem, wobec czego nie stosują się do nauki Kościoła rzymskokatolickiego .

W Afganistanie nieliczni chrześcijanie poddawani są ekstremalnej presji. Siłą napędową prześladowań jest tu islamski ekstremizm, antagonizmy plemienne oraz zorganizowana korupcja oraz wszechobecna przestępczość. „Islamska Republika Afganistanu nie pozwala swoim obywatelom przechodzić na chrześcijaństwo, ani nie uznaje chrześcijańskich konwertytów. Nawrócenie postrzegane jest jako apostazja, która przynosi wstyd rodzinie oraz islamskiej społeczności, osoby nawrócone utrzymują więc nową wiarę w jak największej tajemnicy” . Podobna sytuacja jest w Somalii , Libii i Pakistanie, gdzie do „silników prześladowań” należy dodać dyktatorską paranoję rządzących klik oraz armii, będącej w dużej mierze „właścicielem” kraju. „Wciąż kolejne osoby padają ofiarą krajowej ustawy o bluźnierstwie, choć 31 października 2018 roku, w ostatnich dniach okresu badawczego ŚIP, sąd najwyższy odważnie podjął decyzję o uniewinnieniu chrześcijanki Asi Bibi, która spędziła 8 lat w celi śmierci z powodu oskarżeń o bluźnierstwo. Zaraz potem radykalne islamskie ugrupowania wyszły na ulice i dosłownie unieruchomiły cały kraj” . Obecnie Asia Bibi znajduje się w Kanadzie.

Najszybszy wzrost prześladowań występuje w Chinach (narastająca presja ze strony partii komunistycznej), Republice Środkowoafrykańskiej (konflikt między grupami rebeliantów Séléka a milicją Antybalaka, odpowiedzialną za rzezie chrześcijan) i Algierii (autorytarny reżim, groźba destabilizacji kraju, zamykanie świątyń chrześcijańskich) . Szczególne zainteresowanie budzą kraje, które po raz pierwszy znalazły się w ŚIP, czy też nań powróciły po dłuższym czasie: Federacja Rosyjska i Maroko . Rosja to kraj, w którym na 143, 97 mln mieszkańców chrześcijaństwo wyznaje 118, 13 mln. Po raz pierwszy od 2011 r. znalazła się na 41 miejscu wśród 50 państw objętym najnowszym indeksem prześladowań. Jak podaje Open Doors: „W przypadku chrześcijan, zwłaszcza nie przynależących do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, sytuacja w kraju staje się coraz trudniejsza w związku z implementacją całego szeregu nowych ustaw, co ma miejsce od roku 2012” . Maroko z kolei będąc, krajem zdecydowanie islamskim, osiągnęło w ŚIP 2019 miejsce 35. W tym kraju „wspólnoty inne niż muzułmańskie mogą śmiało praktykować swoją wiarę, ale nawracanie muzułmanów jest nielegalne. W oczach społeczności międzynarodowej Maroko ma wizerunek państwa postępowego, tolerancyjnego i dynamicznego gospodarczo. Jednakże, nie odzwierciedlają tego doniesienia dotyczące praw mniejszości religijnych w tym kraju. Na przykład położenie chrześcijan nawróconych z islamu jest bardzo niepewne” .

Wymiar europejski

Według kwalifikacji wiedeńskiego oddziału Obserwatorium Nietolerancji i Dyskryminacji Chrześcijan (OIDAC) - organizacji dokumentującej prześladowanie chrześcijan w Europie, doznają oni łamania wolności sumienia i wyznania, ograniczeń w zakresie praw rodzicielskich, doświadczają także fizycznych ataków, a kościoły i chrześcijańskie cmentarze stają się celem wandali . Wywierana jest na nich presja praktycznie we wszystkich dziedzinach życia, często ogranicza się im dostęp do wymiaru sprawiedliwości. Nietolerancja wobec chrześcijan odnosi się do wymiaru kulturalnego i społecznego, obejmując także zbrodnie motywowane nienawiścią z przyczyn religijnych .

Jakie są „silniki nietolerancji i dyskryminacji” na Starym Kontynencie? OIDAC w swym najnowszym raporcie z 2018 r. mówi w tym kontekście o sprzeciwie wobec różnych aspektów wiary chrześcijańskiej, opozycji wobec wskazań moralnych szczególnie dotyczących małżeństwa, rodziny i wychowania dzieci, oraz o negatywnych uprzedzeniach wobec chrześcijan, chrześcijaństwa bądź religii w ogóle .

W latach 2016 – 2017 incydenty nietolerancji i dyskryminacji chrześcijan miały miejsce co najmniej w 26 krajach Starego Kontynentu , w instytucjach unijnych, a także w sferze działalności ponadnarodowych mediów czy koncernów. Oto garść przykładów:

Austria. 17 grudnia 2016 r. Podczas występu dzieci w Schwanenstadt, z udziałem rodziców i krewnych, 24-letni somalijski migrant z plecakiem i plastikową torbą wszedł na scenę i zaczął wymachiwać Koranem. Kiedy ludzie próbowali go usunąć, oparł się i zaczął krzyczeć „Allah” . 28 grudnia tego roku 22 – letni migrant z Afganistanu zaatakował nożem kobietę czytającą Biblię w schronisku dla uchodźców w Upper . 1 stycznia 2017 r. nieznany sprawca zdewastował kaplicę św. Radegundy, uszkadzając figurę Najświętszej Marii Panny oraz paląc modlitewniki . 2 sierpnia 2017 r. znaleziono ścięty piłą posąg Chrystusa posadowiony na szczycie górskim w okolicach Gmunden .

Belgia. 22 marca 2016 r. fundamentaliści muzułmańscy przeprowadzili trzy skoordynowane zamachy samobójcze: dwa na lotnisku Zavantem i jeden na stacji metra Maalbeek. Zginęły 32 osoby z całego świata, a 300 kolejnych odniosło rany. Sprawcy w specjalnym oświadczeniu wyjaśnili, że w ten sposób, z inspiracji Allaha, chcieli ugodzić w „krzyżowców” w Belgii . 9 kwietnia 2017 r. w Niedzielę Palmową w Brukseli dwie Polki powracające ze Mszy św. w kościele Notre Dame de la Chapelle zostały zaatakowane w tzw. „arabskiej dzielnicy” przez człowieka, który zelżył je, używając m. in. określeń „brudne chrześcijanki” i dziwki”. Kobiety były łatwo rozpoznawalnym celem, gdyż niosły w rękach małe palmy. Jedna z kobiet została powalona na ziemię i skopana . 23 listopada 2017 r. w małym kościele parafialnym św. Jana Chrzciciela z Kuttekoven we flamandzkim mieście Borgloon na wystawie „sztuki” zademonstrowano ważącą ok. 500 kg krowę przybitą do krzyża nad zbiornikiem zawierającym 5000 litrów mleka. „Instalacja” ta miała zwrócić uwagę na problem marnotrawstwa żywności .

Francja. 18 stycznia 2016 r. pastor – bloger Daniel O. ujawnił w serii e-maili informacje o notorycznym prześladowaniu chrześcijańskich imigrantów z Iraku w obozie dla uchodźców Grande – Synthe. Kilkunastu z nich zostało zasztyletowanych przez mieszkających w tym samym obozie „uchodźców” muzułmańskich . 1 lutego 2016 r. Urzędnicy prefektury Calais zniszczyli prowizoryczny kościół i meczet w koczowisku zwanym „Dżunglą”. Kaplicę pw. św. Michała zbudowali chrześcijańscy migranci z Etiopii . 16 kwietnia 2016 r. 106 stron internetowych francuskich parafii katolickich i wspólnot zakonnych zostało zhakowanych. Ich strony główne zastąpiono napisami w języku arabskim, potępiającym „terror wobec muzułmanów”. Do ataku przyznała się tunezyjska grupa „cyberdżihad”, przyznająca się do ataków na „katolickie strony francuskiego okupanta” . 1 lipca 2016 r. zniszczono pomnik Matki Boskiej w miejscowości Chadenac (dekapitacja) . 12 lipca 2016 r. w Calais spłonął kościół ewangelickiej wspólnoty Zgromadzenie Słowa Bożego. Była to druga świątynia protestancka we Francji, podpalona w ciągu 2 miesięcy . 26 lipca 2016 r. dwóch uzbrojonych mężczyzn poderżnęło gardło 84-letniamu księdzu Jacquesowi Hamelowi, odprawiającemu Mszę św. Tzw. „Państwo Islamskie” (ISIS) stwierdziło, że mordu tego dokonało dwóch jego członków . 7 października 2016 r. mężczyzna włamał się na plebanię kościoła w Sainte – Louise – de - Marillac rzekomo w celu dokonania kradzieży. Uderzył księdza butelką w głowę, jednak został przez niego obezwładniony i zatrzymany. Ksiądz trenował judo . 16 grudnia 2016 r. dwóch uzbrojonych mężczyzna zaatakowało ks. Juvenala Rutumbu z parafii Palaiseau . 16 lutego 2017 r. francuskie Zgromadzenie Narodowe zabroniło informować organizacjom pro – life poprzez strony internetowe o niebezpieczeństwach związanych z aborcją. Obecnie zniechęcanie kobiet do tego czynu, a w szczególności działania uświadamiające skierowane do opinii publicznej są we Francji ścigane . 2 kwietnia 2017 r. Dwukrotnie w ciągu tygodnia zaatakowano świątynię Armeńskiego Kościoła Ewangelicznego. Po obrzuceniu budynku kamieniami nastąpiło podpalenie. Ponadto próbowano ukamienować przybyłego z Iraku pastora, który miał wygłosić prelekcję na temat sytuacji chrześcijan na Bliskim Wschodzie . 23 kwietnia 2017 r. młoda syryjska kobieta zdewastowała kościół w miejscowości Rennes – le – Chateau. Ubrana w biały płaszcz i zasłonięta maską wenecką uszkodziła siekierą chrzcielnicę, zdekapitowała sławny posąg „czerwonego diabła” (figura demona Asmodeusza ze Starego Testamentu) i umieściła Koran obok jego odciętej ręki. Następnie zniszczyła płaskorzeźbę w ołtarzu Marii Magdaleny . 24 czerwca 2017 r. w wiosce Neufchateau uszkodzono dwa posągi Joanny d’Arc poprzez umieszczenie na nich napisów „antyfaszystowskich” . 22 grudnia 2017 r. najwyższy sąd administracyjny we Francji odmówił nadania biegu apelacji farmaceuty, który został ukarany za odmowę sprzedaży środków antykoncepcyjnych .

Niemcy. 1 stycznia 2016 r. w obozie dla imigrantów w Schnelzen jeden z mieszkańców zwierzył się koledze z zamiaru przejścia na chrześcijaństwo. W odpowiedzi usłyszał: „Wtedy poderżnę ci gardło. Na to nie potrzebuję nawet zezwolenia od ISIS” . 6 stycznia 2016 r. w podobnym obozie w Ballenstedt 23-letni muzułmanin z Syrii zagroził chrześcijance z Erytrei po rozmowie na tematy religijne: „Zabiję twoje dziecko, kiedy będziesz spać” . 14 lutego 2016 r. sześciu chrześcijan z Iranu zostało wyproszonych z miejsca zamieszkania w Tempelhof przez ochronę za stwarzanie „kłopotów”. Kilka dni wcześniej zostali oni zaatakowani przez ok. 70 muzułmanów podczas czytania Biblii. Grożono im śmiercią i pobiciem. Przybyła policja określiła zajścia jako „nieporozumienia przy podziale żywności” . 26 lutego 2016 r. przed zaplanowanymi na 28 lutego pokojowym protestem przeciwko wprowadzaniu do programu szkolnego elementów ideologii gender, grupy lewicowej organizacji Antifa zaatakowały budynek należący do przedsiębiorcy, który wynajął autobusy dla uczestników protestu. Antifa wzięła też na siebie odpowiedzialność za zaatakowanie sali konferencyjnej na prywatnym terenie przy użyciu smoły, farby i pirotechniki. Wysłano w ten sposób jasny sygnał: Kto wspomaga organizację Demo für Alle , może spodziewać się kłopotów . 15 sierpnia 2016 r. skazano na więzienie Daniela E., który z premedytacją zamordował swoją chrześcijańską współlokatorkę. Przyznał się do morderstwa i uzasadnił je nienawiścią do wszystkich religii. Sędzia powiedział: „Zabił ją jako przedstawicielkę jej religii, ponieważ nie mógł zabić wszystkich wierzących” . 17 października 2016 r. organizacje pozarządowe broniące praw człowieka, w tym Open Doors, ogłosiły raport z którego wynika, że od maja tego roku w Niemczech ofiarą prześladowań padło nie mniej niż 743 (liczba ta jest niewątpliwie jedynie ułamkiem rzeczywistej) chrześcijańskich migrantów. Z tego 617 osób (83%) padło ofiarą wielokrotnych napaści, 314 (42%) zostało zabitych, 416 (56%) doznało brutalnych napadów, 44 (6%) – napaści na tle seksualnym. Sprawcami 91% napaści (614) byli migranci muzułmańscy, 28% (205) muzułmańscy strażnicy (ochroniarze), 34% (254) – inne osoby. Wiele czynów zostało popełnionych przez więcej niż jedną osobę. Biernie przyczynili się do nich kierownicy obozów, ochrona oraz władze lokalne, które w wielu przypadkach nie udzieliły pomocy ofiarom . 16 stycznia 2017 r. niemieckie ministerstwo ds. imigracji i uchodźców (BAMF) odrzuciło wnioski o udzielenie azylu irańskich i afgańskich konwertytów z islamu uważając ich konwersje za nieautentyczne . Ludzi tych po deportacji do krajów pochodzenia czeka najprawdopodobniej niechybna śmierć. 1 kwietnia 2017 r. kobieta z Afganistanu nawrócona na chrześcijaństwo została zadźgana przez ubiegającego się o azyl Afgańczyka, gdy wraz ze swoimi dziećmi udała się do hipermarketu w Prien am Chimsee. 29-letni napastnik zadał jej 16 ciosów nożem i nadal wbijał nóż w jej ciało, aż odciągnęli go gapie oraz będący po służbie policjant. Morderca został skazany na dożywocie . 11 maja 2017 r. dziennikarz Matthias Heim opublikował tekst w którym dowodził, że niektóre typy urazów głowy „powodują fundamentalizm religijny”. Ilustracją do artykułu jest zdjęcie pokojowej chrześcijańskiej demonstracji w obronie życia . 14 lipca 2017 r. w berlińskim tramwaju trzech nastolatków zaatakowało pochodzących z Północnej Afryki znieważyło i pobiło 39-letniego mężczyznę, który miał na szyi krzyż . 27 lipca 2017 r. we wczesnych godzinach rannych niezidentyfikowani sprawy rzucili dwa „koktajle Mołotowa” na Martin – Luter – Kirche w Dreźnie, powodując ok. 1000 euro strat . 11 października 2017 r. na opakowaniu greckiego jogurtu Weideglück znalazło się wyobrażenie słynnej niebieskiej kopuły kościoła św. Anastazji na wyspie Santorini. Jednak ze zdjęcia usunięto krzyż znajdujący się na owej kopule . 21 października 2017 r. proboszcz pewnej parafii ubrany w strój duchowny, dokonujący zakupów w supermarkecie sieci Lidl w Werl, został nazwany przez jednego z kupujących „niewiernym” i „świnią” . 5 listopada 2017 r. czterometrowy krzyż umieszczony na szczycie Kotzen w górach Karwendel został zdewastowany . Podobnych przypadków w bawarskich górach było wiele w 2016 r.

Wielka Brytania. 27 lutego 2016 r. student studiów podyplomowych uniwersytetu w Shieffield został postawiony przed uczelnianą komisją dyscyplinarną za opublikowanie na Facebooku biblijnych wersetów dotyczących etyki małżeńskiej i seksualnej. W wyniku postępowania przed komisją został pozbawiony statusu studenta i relegowany z uniwersytetu . 21 lipca 2016 r. Jak wykazuje dochodzenie parlamentarne, brytyjscy lekarze i pielęgniarki o orientacji pro – life stają coraz częściej wobec jawnej wrogości, utraty awansu i presji na dokonywanie aborcji mimo obowiązujących regulacji prawnych dopuszczających sprzeciw sumienia . 9 listopada 2016 r. Rodzina konwertytów z islamu została ewakuowana przez uzbrojony oddział policji ze swego domu w Bradford. Gdy 6 lat temu Nissar Hussain, ojciec sześciorga dzieci, przeszedł na chrześcijaństwo, społeczność muzułmańska Bradford dopuszczała się wobec tej rodziny nękania i napaści. Była to już druga wymuszona przeprowadzka . 28 lutego 2017 r. rząd brytyjski ogłosił, że wychowanie seksualne stanie się przedmiotem obowiązkowym we wszystkich szkołach Zjednoczonego Królestwa. Ma ona obowiązywać już czterolatki, jednak rodzice mogą zażądać usunięcia ich dzieci z tego programu. Jest to jednak osłabienie prawa rodziców do wychowywania dzieci zgodnie ze swoim światopoglądem .

Szwecja. 26 lipca 2017 r. władze szwedzkie odrzuciły wniosek azylowy irańskiej aktorki chrześcijańskiej Aideen Strandson i zamierzały deportować ją z powrotem do Iranu, gdzie najprawdopodobniej spotkałaby ją śmierć.

Hiszpania. 1 grudnia 2016 r. na budynku parafii Nuestra Señora Reina del Cielo w Madrycie nieznani sprawcy umieścili napis: „spłoniesz w piekle” . 2 marca 2017 r. organizacja HazteOir.org wynajęła autobus, który jeździł po Madrycie. Na autobusie umieszczono napis: „Chłopcy mają penisy, dziewczynki mają waginy. Jeśli urodziłeś się mężczyzną, jesteś mężczyzną. Jeśli jesteś kobietą, zawsze będziesz kobietą”. Opublikowano także broszurę dla rodziców pt. „Czy wiesz, czego chcą uczyć twoje dziecko w szkole? Prawa seksualnej indoktrynacji”. W odpowiedzi rada miejska Madrytu zleciła zajęcie autobusu bez nakazu sądowego . 8 kwietnia 2017 r. Msza św. w katedrze w Bilbao została przerwana, a wierni ewakuowani ze świątyni, gdy grupa skłotersów wrzuciła race do wnętrza świątyni . 7 maja 2017 r. rankiem kapelan klasztoru de la Santa Faz odkrył siedem odwróconych krzyży namalowanych na kolumnach sanktuarium oraz inne umieszczone w świątyni symbole satanistyczne . 6 września 2017 r. nieznani sprawcy włamali się do parafii Matki Boskiej z Betlejem w Alcalá de Henares. Zrabowali tabernakulum z ołtarza głównego, w którym znajdowały się konsekrowane hostie, ponadto cyborium i monstrancję. Konsekrowane hostie zostały rozrzucone na podłodze kościoła .

Włochy. 3 lipca 2016 r. kościół Santa Elena w Messynie na Sycylii padł ofiarą profanacji, kradzieży i wandalizmu. Proboszcz odkrył tabernakulum całkowicie opróżnione, rozbite i wyrwane ze ściany. Posąg Matki Boskiej został zdekapitowany, cyborium pełne konsekrowanych hostii skradziono wraz z zabytkowym relikwiarzem zawierającym relikwię Świętego Krzyża . 14 lipca 2016 r. Instytut Córek Najświętszego Serca Jezusa w Trento został skazany na zapłacenie 25 000 euro zwolnionej ze szkoły zakonnej nauczycielce, która okazała się lesbijką. Zakon obciążono również opłatą w wysokości 1500 euro na rzecz stowarzyszenia działającego na rzecz praw homoseksualistów we Włoszech . 26 kwietnia 2017 r. podczas inspekcji obozu dla nielegalnych imigrantów w Ventimiglia przez przedstawicieli Ligi Północnej odkryto głowę marmurowego posągu Chrystusa pokrytą moczem i ekskrementami. Fragment figury najprawdopodobniej skradziono z miejscowego cmentarza. Odkrycie to spowodowało gniew ludności w całym regionie .

Instytucje europejskie. 14 marca 2017 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że pracodawcy mogą zakazać pracownikom noszenia jakiegokolwiek widocznego „znaku” politycznego, filozoficznego i religijnego w miejscu pracy . We wrześniu 2017 r. Parlament Europejski przyjął raport, w którym stwierdzano, że odmowa aborcji jest „formą przemocy wobec kobiet i dziewcząt”. W głosowaniu tym 489 posłów głosowało „za”, 114 „przeciw”, a 69 wstrzymało się od głosu .

Wymiar krajowy. Chrystofobia w Polsce

 Jak już wyżej wspomniano „wolność sumienia i religii w Polsce jest gwarantowana przez art. 53 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., a także umowy międzynarodowe, np. art. 10 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej . Warto podkreślić, że Karta wprost gwarantuje prawo do sprzeciwu sumienia (tzw. klauzula sumienia)” . Prawo to stanowi nieodłączną część wolności sumienia, co potwierdził polski Trybunał Konstytucyjny wyrokiem wydanym 7 października 2015 r. Jak wskazuje Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris: „Niestety brak jednoznacznych przepisów ustawowych, propaganda medialna środowisk propagujących cywilizację śmierci i laicki fundamentalizm, a nawet kwestionujące konstytucyjne prawo do sprzeciwu sumienia wyroki sądów, stanowią poważne zagrożenie dla przestrzegania w Polsce wolności sumienia, czego doświadczył m.in. drukarz z Łodzi , [prof. Chazan ] czy niektórzy polscy farmaceuci (na marginesie warto dodać, że prawo farmaceutów do odmowy sprzedaży środków antykoncepcyjnych potwierdził w 2015 r. hiszpański Trybunał Konstytucyjny)” .

Polska należy do krajów w których wolność religijna chroniona jest bardzo dobrze, jednak zjawiska dyskryminacji religijnej, marginalizacji chrześcijan i chrystofobii stają się oraz częstsze. Usiłowania wypchnięcia chrześcijaństwa i chrześcijan z przestrzeni publicznej nie są w naszym kraju niczym nowym, politykę „kruchtoizacji” prowadziły już władze tzw. „Polski Ludowej”, wykorzystując w tym celu instytucje państwowe, milicję, aparat bezpieczeństwa. Społeczeństwo potrafiło się temu skutecznie przeciwstawić. Obecnie wydaje się, że przy niezmiennym celu obserwujemy ewolucję metod. Kampanie medialne próbują ośmieszyć i zdyskredytować religię chrześcijańską (szczególnie katolicyzm) w oczach społeczeństwa, poprzez (bardzo często nieuzasadnione) oskarżanie osób wierzących (głównie duchownych Kościoła katolickiego) o najróżniejsze przestępstwa finansowe i obyczajowe, deprecjonowanie postawy wiary, obniżanie rangi nauki religii w szkołach publicznych oraz agresywne promowanie zachowań z wiarą sprzecznych (tzw. „małżeństwa” jednopłciowe) połączone z próbami usprawiedliwienia zachowań bluźnierczych i godzących w uczucia religijne osób wierzących, w tym ciągle ponawiane kampanie usuwania symboli chrześcijańskich z przestrzeni publicznej. Chrystofobia w Polsce ma często oblicze wyżej zdefiniowanej „uprzejmej dyskryminacji” czy też „uprzejmego prześladowania”, które przyjmują postać towarzyskiego ostracyzmu, niechęci czy też tak „modnej” obecnie, a prawnie niezdefiniowanej „mowy nienawiści” .

Według badań przeprowadzonych przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (ISKK) w latach 2012 – 2014 nienawiść wobec katolików wyrażała się głowie w formie agresji słownej wobec księży – 12 % spośród 118 przebadanych duchownych doświadczyło dyskryminacji . Główną jej postacią była agresja słowna (870 przypadków), niekulturalne zachowanie (32 przypadki – 2,9%), nierówne traktowanie w przestrzeni publicznej ze względu na bycie księdzem (30 przypadków – 2,7%), przemoc fizyczna (28 przypadków – 2,5 %), napad rabunkowy lub włamanie (20 przypadków – 1,8%), agresywne zachowanie (16 przypadków – 1,4%) oraz akty wandalizmu dotyczące nieruchomości kościelnych (10 przypadków – 0,9 %) . Jeśli chodzi o osoby świeckie, to na 358 przebadanych z agresją słowną spotkały się aż 194 osoby (54,2%), z dyskryminacją w miejscu pracy, w szkole, uczelni czy w urzędach – 117 osób (32,7%). Ze zmuszaniem do usunięcia symboli religijnych zetknęło się 7 osób (2,0), ze zmuszaniem do aktów przeciwnych wierze – 4 osoby (1,1%), z aktami bluźnierczymi – 3 osoby (0,8%), a z przemocą fizyczną – 3 osoby (0,8%) . Akty nienawiści wobec katolików (duchownych i świeckich) najczęściej miały miejsce w diecezji łódzkiej.

W badanym okresie (lata 2012-2014) zgłoszono ponadto 837 przypadków profanacji miejsc świętych , do których zaliczamy „zniszczenia pomników, kaplic, profanacje krzyża, kościoła, bluźniercze napisy, profanacje Najświętszego Sakramentu” . Jednym z ostatnich takich przypadków jest ścięcie piłą łańcuchową w dniu 25 grudnia 2018 dwóch krzyży w miejscowości Grodziec. Sprawców ujęto, okazali się nimi dwaj młodzi mieszkańcy gminy Ozimek . Lokalny proboszcz uważa ten czyn za przejaw nienawiści do chrześcijan będący jednak raczej aktem kultu satanistycznego.

Ostatnie dane Obserwatorium Nietolerancji i Dyskryminacji Chrześcijan (OIDAC) wskazują trzy „polskie” chrystofobiczne epizody z 2017 r.

1. 22 lutego - prokuratura wszczęła dochodzenie w sprawie spektaklu „Klątwa”, gdzie przedstawiono scenę seksu oralnego z figurą papieża Jana Pawła II oraz wzywano do zamordowania lidera partii PiS ;

2. 14 marca – blokowanie przez dużą część uniwersytetów polskich (mimo wcześniej wyrażonej zgody) wystąpienia zaproszonej przez Instytut Ordo Iuris i kilka organizacji studenckich Rebeki Kissling, znanej amerykańskiej działaczki pro – life ;

3. 10 kwietnia – zniszczenie przez 31 – letniego mężczyznę farbą w spreju obrazu Jezusa Chrystusa w kościele w Pile .

Za akt nienawiści skierowanej przeciwko chrześcijanom można zapewne także uznać ostatnie dwa fałszywe alarmy bombowe (16 i 30 stycznia 2019 r.) dotyczące budynków Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, powodujące dezorganizację w pracy uczelni na całe dnie . Z pewnością aktami w dużej mierze chrystofobicznymi są ponawiane ataki na pojazdy i bilbordy polskich organizacji pro-life oraz fizyczne napaści na samych obrońców życia .

Należy stwierdzić, że poziom chrystofobii w Polsce wykazuje tendencję wzrostową. Dzieje się to przy braku wyraźnego sprzeciwu społeczeństwa, deklarującego się w ponad 90% jako katolickie.

III

Postulaty de lege lata i de lege ferenda.

Próba podsumowania

Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris w swym – przywołanym już wyżej raporcie Percecution of Christians. Time to React to Genocide wskazuje, że brak obecnie przepisów międzynarodowych oraz instytucji międzynarodowych, które umożliwiałyby skuteczne ściganie sprawców zbrodni ludobójstwa na chrześcijanach, które dokonuje się na Bliskim Wschodzie. Jedynym realnym sposobem zwalczania tego typu czynów jest ściganie w oparciu o ustawodawstwo krajowe . Można uczynić bardzo dużo poprzez uczciwe i pozbawione uprzedzeń stosowanie prawa już obowiązującego w poszczególnych krajach. Jak wyżej wspomniano, ogromna większość krajów deklaruje w swych konstytucjach bądź innych aktach prawnych poszanowanie praw człowieka, w tym wolności sumienia i wyznania. Praktycznie wszystkie państwa świata związane są dobrowolnymi deklaracjami i umowami międzynarodowymi, zawierającymi gwarancje tego typu. Wystarczy skutecznie egzekwować tego typu zobowiązania. Aby to było możliwe, powinno się także zmienić podejście polityków i prawników do kwestii ochrony praw człowieka. Winni oni uzmysłowić sobie, że ich podstawowym zadaniem jest wprowadzanie pokoju i prawdziwej tolerancji. Postępujący od setek lat rozziew między prawem a moralnością jak najgorzej rokuje prześladowanym za wiarę, nie tylko chrześcijanom.

W skali uniwersalnej należy aktywniej włączyć w walkę z ludobójstwem chrześcijan i prześladowaniami za wiarę Międzynarodowy Trybunał Karny (International Criminal Court – ICC) z siedzibą w Hadze , będący pierwszym w historii świata stałym sądem powołanym do sądzenia osób fizycznych oskarżonych o popełnienie najcięższych zbrodni, w tym ludobójstwa . Został on utworzony na podstawie umowy międzynarodowej – Statutu Rzymskiego w 1998 r.

Jednakże zbrodnie popełniane przez tzw. „Państwo Islamskie” nie leżą w kompetencjach ICC, ponieważ Libia, Syria i Irak nie są związane postanowieniami Statutu Rzymskiego . W krajach europejskich celowym byłoby upoważnienie prokuratur i sądów powszechnych do ścigania oraz sądzenia islamskich zbrodniarzy w ramach tzw. jurysdykcji uniwersalnej , niezależnie od miejsca popełnienia przestępstwa. Zasada ta obowiązuje już w np. Niemczech, Hiszpanii i Finlandii, gdzie odnosi się jednak najczęściej do sytuacji, gdy ofiarą zbrodni pada obywatel któregoś z tych państw.

Bardzo wiele dla obrony ludzi zabijanych i prześladowanych za swoje przekonania religijne uczynić mogą także Organizacja Narodów Zjednoczonych i Unia Europejska:

1. Na mocy art. 84 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) Parlament Europejski i Rada mogą podejmować działania „w celu promowania i wspierania wysiłków państw członkowskich w zakresie zapobiegania przestępczości”, co pozwala na finansowanie wielu istotnych przedsięwzięć wspierających walkę z prześladowaniami;

2. Na mocy art. 87 TFUE UE powinna zainicjować pogłębioną współpracę policyjną wszystkich państw członkowskich, polegającą m. in. na wymianie informacji o zagrożeniach i problemach dotyczących chrześcijan. Oprócz policji krajów członkowskich współpraca może objąć inne wyspecjalizowane organy ścigania (w tym Europol wraz z jego wyspecjalizowanymi bazami danych) oraz służby celne .

3. „Ponadto Rada Europejska może, w ramach ogólnych kompetencji w zakresie wyznaczania kierunków działania Unii, ustanowić ogólnoeuropejski program współpracy między państwami w zakresie ścigania zbrodniarzy islamskich. Last but not least, Unia ma możliwość włączenia zagadnienia prześladowań wyznawców Chrystusa do stałej agendy działań dyplomatycznych Wysokiego Komisarza UE ds. Polityki Zagranicznej” .

4. Ponadto, na mocy art. 83 TFUE Parlament Europejski i Rada powinny ustanowić normy minimalne odnoszące się do określania przestępstw i kar w dziedzinie przestępczości transgranicznej i w ten sposób ustanowić wspólny mechanizm pomocny przy ściganiu sprawców przestępstw przeciwko chrześcijanom. Instytut „Ordo Iuris” wskazuje, że raczej niemożliwe byłoby na tej podstawie wprowadzenie zasady jurysdykcji uniwersalnej i zaleca działania raczej na poziomie jurysdykcji krajowych przy wykorzystaniu zasady pomocniczości .

5. W ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych najbardziej efektywnym działaniem wykazać się może Rada Bezpieczeństwa. Może ona zadecydować o wysłaniu sił międzynarodowych w ramach misji pokojowych, na tereny szczególnie zagrożone ludobójstwem czy prześladowaniami religijnymi .

6. Rada Bezpieczeństwa ONZ może także na podstawie art. 39 Karty Narodów Zjednoczonych (po uznaniu terroryzmu islamskiego i wciąż wzmagających się prześladowań chrześcijan za zagrożenia dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa – co rekomenduje Instytut „Ordo Iuris”) ustanowić w drodze rezolucji międzynarodowy trybunał karny do osądzenia konkretnych przypadków zbrodni ludobójstwa i innych zbrodni skierowanych przeciwko wspólnotom religijnym (tzw. trybunał ad hoc) . Mógłby zatem powstać Międzynarodowy Trybunał Karny ds. Zbrodni ISIS, inspirowany podobnymi instytucjami utworzonymi przez RB ONZ dla byłej Jugosławii, Rwandy czy też wzorowany na Sądzie Specjalnym dla Sierra Leone . Wydaje się to istotne, wobec oczywistych ograniczeń jurysdykcji ICC, o czym wspomniano wyżej . Jurysdykcja takiego trybunału ad hoc obejmowałaby wszystkie państwa należące do ONZ i miałaby pierwszeństwo przed jurysdykcjami krajowymi. Przyjęcie takiej rezolucji może obecnie zainicjować Polska, jako niestały członek RB ONZ w latach 2018 – 2019.

Jak wskazano wyżej, szczególnie istotne dla prawnej ochrony prześladowanych chrześcijan jest współdziałanie państw – stron Rzymskiego Statutu i państw członkowskich UE które, zgodnie z zasadą jurysdykcji uniwersalnej mogą pociągnąć do odpowiedzialności karnej swego obywatela, będącego sprawcą zbrodni ludobójstwa.

Jednak – jako, że UE posiada dosyć ograniczone kompetencje w zakresie wymiaru sprawiedliwości – Szczególnie skuteczne byłyby interwencje ONZ, która może podjąć działania prewencyjne w postaci powołania trybunału ad hoc dla zbrodni popełnionych przez ISIS czy też zorganizowanie wojskowych operacji pokojowych w strefach zagrożonych ludobójstwem. Operacje tego typu mogą być bardzo skuteczne, gdyż pozwalają na wykorzystanie środków wojskowych dla rozdzielenia walczących stron i przywrócenia bezpieczeństwa .

Nic jednak nie stanie się, gdy organizacje międzynarodowe, władze państwowe i zwykli obywatele nie wykażą się empatią i nie zechcą dostrzec problemów ludzi prześladowanych za przekonania religijne na całym świecie. Warunkiem podjęcia skutecznej pomocy jest dostrzeżenie problemu, prawidłowe jego zdiagnozowanie i niezwłoczne podjęcie niezbędnych działań. Pierwsza i najważniejsza jest jednak chęć pomocy. Gdy tej nie zabraknie, znalezienie skutecznej metody będzie możliwe.


Zwykły człek. 

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Społeczeństwo