Sformułowanie politycznej strategii zintegrowania domowego wychowania i szkolnego wykształcenia w procesie uczenia i nauczania przez całe życie wymaga zaprojektowania jego wizji w formie modelu oraz wskazanie powiązań pomiędzy jego elementami. Potrzeba wypracowania wizji takiego systemu wynika ze znaczenia rozwoju wiedzy dla dobrostanu społecznego.
Niniejsza prezentacja jest opisem autorskiej propozycji nowego systemu określonego terminem Edukacja solidarności. Zamierzeniem jego wprowadzenia jest ułatwianie powszechnego i sprawiedliwego wykorzystywania nowoczesnych technologii, zgodnie z właściwym dla Polski powiązaniem wolności i równości.
Wstępne ustalenia
Przed sformułowaniem rekomendacji dla modernizacji ustroju edukacji warto rozważyć trzy zagadnienia narodowych aspiracji które powinny kierunkować strategię modernizacji. Wydaje się, że opierając założenia strategii na zapisach Polskiej Konstytucji, publiczna debata powinna potwierdzić odpowiedniość oczekiwań przedstawionych na rysunku 1.
Rys. 1. Ustalenia konieczne dla ukierunkowania modernizacji systemu edukacji.
Pierwszym zagadnieniem jest problem i pytanie o alternatywne priorytety gospodarowania:
Czy wspólnoty polityczne planują wykorzystać cyfrowe innowacje (A1) do ułatwiania samodzielnej pracy dla podnoszenia dobrobytu własnego i osób bliskich czy (B1) do ułatwienia angażowania kapitału dla podnoszenia produktywności i konsumeryzmu.
Jeżeli odpowiadamy (A1) na pierwsze pytanie (samodzielność źródłem dobrobytu gospodarstw domowych), stajemy przed drugą alternatywą:
Czy chcemy oprzeć kompetencje do samodzielności (A2) na solidarny rozwoju wiedzy czy (B2) na komercyjnych formach uczenia się przez całe życie.
Jeżeli odpowiadamy (A2) na drugie pytanie (solidarność jako właściwość wspólnoty), stajemy przed trzecią alternatywą:
Czy chcemy wybierać szkoły dla swoich dzieci (A3) według kanonów integracji uczenia przez całe życie, czy (B3) według kryteriów rankingowych.
Odpowiedź (A3) na trzecie pytanie (prawo rodziców do wyboru wartości w edukacji szkolnej), otwiera przydatność refleksji nad propozycją systemu Edukacja solidarności jako nowego cywilizacyjnie ustroju uczenia przez całe życie, którego celem jest wzmacnianie relacji społecznych (misja: cyfrowa humanizacja gospodarki).
Solidarny rozwój wiedzy
Możliwość cyfrowego zapisu informacji wprowadza nowe warunki relacji społecznych. Poszerzenie wymiarów zasobów, przestrzeni i czasu tych relacji (rys. 2, trzy pola zarysowane jasnymi tłami) polepsza możliwości indywidualnego poznawania oddziałując na wszystkie wymiary naszego życia.
Rys. 2. Dwa przekroje cyfrowych źródeł modyfikacji kultury gospodarowania.
Szczególne znaczenie ma to polepszanie możliwości poznania dla relacji gospodarczych (rys. 2, środkowe pole zarysowane ciemniejszym prostokątem). Otwierające we wszystkich sektorach gospodarowania horyzontalny wymiar indywidualnych interakcji w zaspokajaniu potrzeb, w tym pomijany przez współczesną refleksję ekonomiczną transcendentny wymiar motywacji dla każdego działania w tym przedsiębiorczości i pracy (potrzeba uwzględniania perspektywy czasu wiecznego).
Gospodarcze wykorzystanie technologicznych innowacji globalizuje i unifikuje relacje gospodarcze, zagrażając wprowadzeniem systemu centralnego sterowania. Ten proces likwidacji wolności może być zahamowany, jeżeli wspólnoty polityczne zaczną wspierać solidarny rozwój wiedzy i jeżeli wprowadzanie innowacji w coraz mniejszym stopniu zależeć będzie od koncentrowania kapitału, a w coraz większym zależeć będzie od upowszechniania wiedzy.
Jak widać po efektach wprowadzania urządzeń sztucznej inteligencji, cyfrowe poszerzenie kultury gospodarowania prowadzi do zmiany zasady wprowadzania innowacji z modelu podażowego na model popytowy. Co przy obecnym stanie globalnego scentralizowania zarządzania cyfrową infrastrukturą, zagraża swobodzie w samookreślaniu potrzeb i w samoregulacji stosunków gospodarczych.
Wprowadzając solidarny rozwój wiedzy jako paradygmat polityk społecznych, państwa mogą zwiększać wpływ kultury pamięci na kulturę gospodarowania. Osłabiając w ten sposób zagrażające wolności skutki globalnego skoncentrowania zarządzania cyfrową infrastrukturą gospodarowania.
Szczególne znaczenie dla stosowania priorytetu solidarnego rozwoju wiedzy w usługach społecznych, może mieć oparcie systemu edukacji na rekomendowanym w tym opracowaniu paradygmacie samokształcenie w rodzinie. Paradygmacie pozwalającym na zintegrowanie systemu edukacji w całym okresie uczenia się przez całe życie.
Te zasady powinny być w Polsce zamierzeniem dla modernizacji ustroju społecznej gospodarki rynkowej. Zgodnie z zapisami naszej konstytucji.
Aksjologiczne fundamenty edukacji przez całe życie
Cyfrowe wsparcie gospodarowania opartego na wiedzy pozwala na podnoszenie dobrobytu zarówno poprzez pożytki z pracy komercyjnej wykonywanej zarobkowo w instytucjach jak i poprzez bezpośrednio uzyskiwane pożytków z pracy dobroczynnej. Pożytków własnych i wspólnot solidarności.
Dla efektywnego wykorzystania cyfrowo poszerzonych możliwości gospodarowania do zaspokajania potrzeb własnych i swoich bliskich, koniecznym jest stałe umacnianie powinności i podnoszenie kompetencji pracy solidarnej we wspólnotach rodzinnych i pracy dobroczynnej we wspólnotach narodowych. Co zobowiązuje do oparcia domowej i szkolnej edukacji ekonomicznej na rozważaniach zagadnień etycznych.
Taka gospodarcza przesłanka integracja zagadnień edukacyjnych wokół wartości wskazuje, że rodzice podejmujący trud samokształcenia w rodzinie powinni uzyskiwać wsparcie szkół podstawowych, średnich i wyższych odpowiednio do uznanych przez nich wartości i metod wychowawczych. A w konsekwencji, że ustrój rywalizacji szkół na rynku usług edukacyjnych powinien ułatwiać rodzicom orientację dla dokonywania wyborów.
Doskonalenie takich możliwości wymaga wykorzystania przez szkoły podstawowe i średnie patronatów metodycznych ze strony szkół wyższych (Kolonii Akademickich), zgodnie z przyjętymi przez te centra metodyczne kanonami i instrumentami uczenia przez całe życie. Wprowadzenie powiązań kompetencyjnych pomiędzy grupami szkół, powinno zapewnić rodzicom przejrzyste warunki wyboru szkoły na podstawie uznania odpowiedniości reguł pedagogicznych wybranej Kolonii Akademickiej.
Model i pięć zasad systemu Edukacja solidarności
Pełna ocena możliwości skutecznego wsparcia samokształcenia w rodzinach przez Kolonie Akademickie jako ośrodki rozwoju kompetencji pedagogicznej dla łączenia wychowania i wykształcenia, wymaga zaprojektowania modelu oraz spójnego zestawów zasad dla relacji pomiędzy jego elementami. Zarys modelu Edukacji solidarności, jako nowego podsystemu modernizowanego dla potrzeb cyfrowo humanizowanej gospodarki ustroju edukacji, przedstawiony jest na rysunku 3.
Rys. 3. Model systemu Edukacja solidarności.
Jego centralnym elementem jest Kolonia Akademicka – czyli zespół instytucji (klaster) koordynowany przez wiodący uniwersytet odpowiadający za kompetencję dydaktyczną afiliowanych szkół podstawowych, średnich i wyższych. Określenie ustrojowych warunków realizacji zadań przez tą nową instytucję publiczną wymagać będzie wielu lat wprowadzania i doskonalenia elementów integrujących wychowanie i wykształcenie dla uczenia się i nauczania przez całe życie.
Rys. 4. Pięć zasad systemu Edukacja solidarności paradygmatu samokształcenie w rodzinie.
Relacje pomiędzy elementami systemu Edukacja solidarności respektować powinny pięć zasad przedstawionych na rysunku 4. Ich wprowadzenie do procesu modernizacji systemu usług społecznych opierać się powinno na wcześniejszym politycznym przyjęciu zasady solidarnego rozwoju wiedzy jako paradygmatu wszystkich usług społecznych.
Pierwszą zasadą (samokształcenia w rodzinie) jest przyjęcie kryterium samokształcenia w rodzinie dla doboru priorytetów rozwoju metod uczenia przez całe życie. Realizując tym samym zapisy Polskiej Konstytucji w zakresie znaczenia solidarności międzypokoleniowej i wartości rodziny.
Drugą zasadą (trzy kluczowe dziedziny humanistyczne) jest przyjęcie systematyki trzech merytorycznych zakresów rozwoju wiedzy i postaw uczniów: kultury gospodarczej, kultury pamięci i kultury zdrowia. Organizacja zajęć edukacyjnych w każdym z tych kierunków powinny wykorzystywać tematyki i pojęcia stosowane odpowiednio w edukacji ekonomicznej, historycznej i medycznej.
Trzecią zasadą (trzech lokalizacji zajęć) jest przyjęcie systematyki trzech lokalizacji organizacji zajęć edukacyjnych: gospodarstwo domowe, szkoła i pozaszkolne instytucje kultury. Dla określenia zespołu metod organizacji zajęć edukacyjnych w każdym z tych środowisk przyjmuje się odpowiednio nazwy: Domowa edukacja pracy solidarnej, Szkolne lekcje etyki i Narodowa edukacja pracy dobroczynnej.
Czwartą zasadą (synchronizacji tematycznej zajęć) jest przyjęcie synchronizacji tematycznej programów zajęć odbywających się w każdym z trzech merytorycznych zakresów i instytucjonalnych środowisk Edukacji solidarności. Z zachowaniem priorytetu doboru tematyki dla potrzeb domowej edukacji pracy solidarnej.
Piątą zasadą (sześciu integratorów partnerstw) jest przyjęcie sześciu integratorów partnerstw dla organizacji uczenia się przez całe życie. Z których trzy pierwsze integratory, jako kanony integracji w poszczególnych zakresach merytorycznych Edukacji solidarności wskazują na priorytety tematyczne dla planowania zajęć edukacyjnych.
Prezentowane w tym opracowaniu innowacje systemu edukacji, poprzez znaczenie uczenia się przez całe życie dla samodzielności i dobrostanu gospodarstw domowych, tworzą zręby nowego wymiaru infrastruktury społecznej gospodarki rynkowej. Która służyć powinna rozwojowi najważniejszego z pięciu sektorów cyfrowo humanizowanej gospodarki: Sektora dobroczynności.
Integratory systemu Edukacja solidarności
Ponieważ dominujące relacje w projektowanym systemie Edukacja solidarności mają charakter horyzontalny a nie wertykalny, kluczowe znaczenie dla jego społecznej użyteczności będą miały integratory partnerstw i procesów współdziałania. Pozwalające na samoregulację dynamiki wzrostu dobrostanu wspólnot.
Celem wprowadzenia konkretnych innowacji zestawionych na Tablicy integratorów systemu Edukacja solidarności (rysunek 5), jest zapewnienie trwałości i dynamiki solidarnego rozwoju wiedzy jako rekomendowanego kryterium głównego oceny jakości zmian (paradygmatu) polityk społecznych. Paradygmatu obejmującego w pierwszej kolejności system edukacji.
Rys. 5. Tablica integratorów systemu Edukacja solidarności.
Dlatego przedstawione na rysunku 5 innowacje różnych obszarów życia publicznego łączą zmiany w edukacji z propozycjami modernizacji innych usług społecznych. Szerokość tego zamierzenia powoduje, że zestawienie nie ma charakter zamkniętego i powinno być modyfikowane i uzupełniane odpowiednio do poszerzania debaty nad narodową strategią zmian respektującą paradygmat solidarny rozwój wiedzy .
Z tego też względu zestawienie służyć ma zaledwie otwarciu debaty o potrzebach rozwoju infrastruktury gospodarki opartej na wiedzy. Debaty w której proponuje się oddzielić te elementy (sześć innowacji) które służyć powinny integrowaniu różnych partnerstw w systemie edukacji, od tych elementów (piętnaście innowacji) które służyć mają wybranym procesom współdziałania w systemie Edukacja solidarności.
Niniejsze opracowanie ogranicza się do opisu sześciu innowacji które służyć mają integrowaniu różnych partnerstw w systemie edukacji. Opracowanie całościowe, obejmujące wszystkie sygnalizowane elementy, wymaga podjęcia współpracy projektowej przez zespół specjalistów respektujących wyjściowe założenia.
Integratory partnerstw współdziałania w edukacji
Ujawniane wraz z procesem cyfryzacji gospodarowania nowe technologie rozproszonego współdziałania przy rozwoju zasobów i metod edukacyjnych, będą wprowadzały nowe instytucje. Te z nich które służyć będą pracy dobroczynnej, określić można jako elementy infrastruktury Sektora dobroczynności.
Od roku 2018 w podkrakowskim Bieżanowie siłami miejscowych społeczników organizowane są konferencje w cyklu Gromadzkie Repozytorium Pamięci. Omawiane są na nich wyzwania cyfrowej modernizacji usług społecznych, z których 21 innowacji zestawionych jest na przedstawionej na rysunki 5 Tablicy integratorów systemu Edukacja solidarności.
Dwa pierwsze wiersze Tablicy przedstawiają sześć integratorów partnerstw współdziałania organizatorów edukacji. Zarys modeli trzech instrumentów integracji form partnerstw współpracy organizatorów praktyk edukacyjnych (podmiotów, zajęć i rozwoju) przedstawiony jest na rysunkach 7-9, natomiast zarys modeli trzech kanonów integracji tematów partnerstw kultury życia publicznego (gospodarowania, pamięci i zdrowia) przedstawiony jest na rysunkach 10-12.
Rys. 6. Zestawienie sześciu integratorów partnerstw systemu Edukacja solidarności.
Gospodarowanie oparte na wiedzy w świecie horyzontalnych relacji wymaga też nowych instrumentów dla integracji partnerstw w różnych formach organizowania edukacji. Integracji dotyczących zarówno podmiotów, metod jak i zasobów rozwoju wiedzy.
Rys.7. Kolonia Akademicka integratorem odpowiedzialności podmiotów systemu Edukacja solidarności.
Pierwszym integratorem partnerstw jest instrument Kolonia Akademicka, przedstawiony na rysunku 7 jako integrator odpowiedzialności z perspektyw współdziałania osobowych i instytucjonalnych uczestników systemu edukacji. Jako instytucja troski o jakość kompetencji nauczycieli nawiązuje swoją nazwą do formy organizacji szkolnictwa z początków Dawnej Rzeczpospolitej .
Proponuję, by priorytetowym zamierzeniem badawczym było określenie pojęć i wartości znaczących dla formacji postaw pracy dobroczynnej. Czyli wprowadzenie wiedzy o etycznym fundamencie gospodarowania do zajęć szkolnej i domowej edukacji ekonomicznej.
Proponuję, by zamierzeniem ustrojowym było umiejscowienie nowych ról w Polskich Ramach Kwalifikacji. Czyli sprecyzowanie charakterystyk zawodów, które będą przydatne dla rozwijania kompetencji społecznych w realizowaniu pracy dobroczynnej przez osoby dorosłe (rodzice, dziadkowie, seniorzy, nestorzy, mentorzy).
Rys. 8. Postój edukacyjny integratorem przedmiotów i pedagogii systemu Edukacji solidarności.
Drugim integratorem partnerstw jest przedstawiony na rysunku 8 instrument Postój edukacyjny, jako instrument integracji zajęć edukacyjnych z perspektyw przedmiotów i pedagogii, jest formą organizacji analogiczną do lekcji szkolnej. Proponuję by czas trwania Postoju edukacyjnego wynosił 30 minut.
Proponuję, by na zajęciach edukacyjnych prowadzonych w formie samokształcenia w rodzinie tematyka zajęć skupiała się na wokół jednego z trzech przedmiotów (ekonomia, historia, medycyna). Odpowiednio do proponowanej systematyki kanonów integracji trzech dziedzin edukacji.
Proponuję, by priorytetowym zagadnieniem dla prac badawczych wobec wskazanych trzech przedmiotów była odpowiedniość tej systematyki dla zrelacjonowania z podstawą programową szkół podstawowych i średnich. Proponuję by priorytetowym zagadnieniem dla prac badawczych wobec wskazanych trzech rodzajów metodyk (pedagogie pytań, podróży, ojcowizny) była odpowiedniość tej systematyki dla miejsc organizowania Postoi edukacyjnych.
Rys. 9. Konkurs naborów instrumentów integracji innowacji repozytów i podręczników systemu Edukacja solidarności.
Trzecim integratorem partnerstw jest przedstawiony na rysunku 9 instrument Konkurs naborów jako instrument integracji innowacji edukacyjnych z perspektyw cyfrowych repozytów i podręczników, wymaga zarówno modernizacji istniejących instytucji jak i wprowadzenia nowych. Konieczne też będzie określenie nowych zadań polityk społecznych i nowych form demokratycznego stanowienia.
Proponuję by wypracowanie procedur organizacji obu rodzajów Konkursów (dla repozytów i dla podręczników) następowało poprzez praktykę partnerstwa obywatelsko – publicznego w politykach społecznych. Przykładem dla takiej praktyki może być podjęta w maju 2021 inicjatywa sfinansowania Konkursu na wspomnienia kresowego samokształcenia ze środków Budżetu Obywatelskiego Miasta Krakowa.
Rys. 10. Społeczeństwo inwestorów kanonem integracji domowej i szkolnej edukacji ekonomicznej.
Czwartym integratorem partnerstw jest kanon Społeczeństwo inwestorów jako sposób refleksji nad źródłami dobrostanu gospodarczego wspólnot, zgodnie z wartościami i instytucjami Domowej edukacji pracy solidarnej, obejmującej obok zagadnień kultury gospodarowania, zagadnienia kultury pamięci i kultury zdrowia.
Zestaw pięciu cnót kardynalnych cywilizacji łacińskiej obejmuje cztery kategorie powszechnie uznanego standardu chrześcijańskiej wskazań dla relacji międzyludzkich oraz piątą (pierwszą) kategorię „pracodzielność” zaproponowaną dla poszerzenia cywilizacyjnego standardu w latach siedemdziesiątych XX wieku, przez twórców lubelskiej szkoły personalizmu . Zaproponowaną odpowiednio do rosnącym wraz z cyfrowym poszerzaniem kultur narodowych, znaczeniem samodzielności w podejmowaniu pracy dla dynamiki wzrostu dobrostanu społecznego.
Zestaw pięciu zakresów tematycznych Gromadzkich repozytoriów pamięci jako nowej instytucji uwiarygodniania społecznych informacji, został wypracowany w trakcie odbywających się od 2018 roku Bieżanowskich konferencji. Dla wykorzystania tych treści przewiduje się poszerzenie funkcji bibliotek publicznych dla tworzenia podręczników domowej edukacji, w nowej roli Biblioteki wirtualnych podręczników.
Oczekiwana aktywność trzeciego pokolenia (nestorów) w gromadzeniu materialnych i cyfrowych zasobów rodzinnych zasobów pamięci oraz rodzinnych depozytów (bibliotek) pamięci prowadzić powinna do społecznej inicjacji instytucji Gromadzkich Repozytoriów Pamięci i Bibliotek wirtualnych podręczników jako nowych elementów infrastruktury gospodarczej (Sektora dobroczynności). Przewiduje się uzyskanie pomocniczego wsparcia wspólnot samorządowych dla tych formy solidarnego rozwoju wiedzy.
Standard Społeczeństwa inwestorów służyć powinien ekonomicznemu omawianiu na zajęciach Domowej edukacji ekonomicznej znaczenia pięciu sektorów gospodarki, odpowiednio do przedstawianych trakcie szkolnych lekcji etyki gospodarowania znaczeniu kategorii samodzielności, solidarności i samorządności (3xS).
Te trzy kategorie proponowane do programowego rozważania jako wartości wspólnot gospodarowania, obecne były zarówno w jagiellońskich źródłach życia publicznego Rzeczpospolitej, jak i w ciągle żywych w polskich rodzinach doświadczenia XX wiecznej drogi Polaków do III Niepodległości. Co powinno ułatwiać włączanie się w domowe i szkolne zajęcia Edukacji solidarności trzeciemu pokoleniu, jako nestorom - świadkom historii gospodarczej.
Rys. 11. Obywatelska autoryzacja tożsamości integracją domowej i szkolnej edukacji historycznej.
Przedstawiony na rysunku 11 kanon Autoryzacji tożsamości jako piąty integrator partnerstw współdziałania dla integracji edukacji domowej i szkolnej, również wykorzystuje przedstawione powyżej wartości i instytucje Domowej edukacji pracy solidarnej, odpowiednio dla kultury pamięci.
Standard obywatelskiej Autoryzacji tożsamości stosuje historyczne metody poznawcze w trzech perspektywach narodowego dziedzictwa: krajobraz, pasma pamięci i repozytoria. Kolejność wprowadzania konkretnej tematyki w każdej z kategorii zależeć będzie od praktycznego znaczenia kompetencji społecznych uzyskiwanych dzięki trudowi domowej edukacji.
Rys. 12.Samopomoc zdrowia kanonem integracji domowej i szkolnej edukacji medycznej.
Przedstawiony na rysunku 12 kanon Samopomoc zdrowia jako szósty integrator partnerstw współdziałania dla edukacji domowej i szkolnej, również wykorzystuje przedstawione powyżej wartości i instytucje Domowej edukacji pracy solidarnej, odpowiednio dla kultury zdrowia.
Standard Samopomoc zdrowia stosuje medyczne metody poznawcze w trzech perspektywach potrzeb dobrostanu zdrowia: profilaktyka, interwencja i rehabilitacja krajobraz. Kolejność wprowadzania konkretnej tematyki w każdej z trzech kategorii zależeć będzie od praktycznego znaczenia kompetencji społecznych uzyskiwanych dzięki trudowi domowej edukacji.
----------------
W dniu 30 lipca 2022 wprowadziłem kilka korekt do pierwotnego tekstu. AM.
