Lokowanie długoterminowych oszczędności w programy usług społecznych, powinno się stać jedną z metod obywatelskiej kontroli polityk społecznych.
Przesłanki instrumentu i instytucji
Proces indywidualizacji usług społecznych wymaga zmiany ustroju ich programowania i udostępniania. A w konsekwencji wymaga wprowadzania nowych instytucji dla zarządzania ich dostarczaniem oraz nowych instrumentów dla ich publicznego finansowania.
Ważnym krokiem w tym procesie wydaje mi się uchwalenie przez Sejm 19 lipca 2019 z inicjatywy Prezydenta Andrzeja Dudy ustawy o Centrach usług społecznych. Spodziewam się, że powstanie tej nowej instytucji pozwoli nie tylko na lepszą integrację środków krajowych i gminnych w programach usług społecznych, nie tylko na większą przejrzystość wydatków publicznych ale i w perspektywie kilku lat, na wprowadzenie nowego instrumentu prywatnego finansowania przedsiębiorczości społecznej, określanego jako obligacja społeczna.
Instrumentu, wprowadzanego już dla prefinansowania zadań publicznych i premiowania zarządzających za osiągane efekty, który dzięki systemowi rynkowych wycen obligacji we wtórnym obrocie, umożliwiać będzie społeczną kontrolę efektywności zarządzania środkami publicznymi. Co może mieć duże znaczenie między innymi dla rozwoju nowych publicznych programów wsparcia samokształcenia kompetencji profilaktyki medycznej, koniecznej do powszechnego i sprawiedliwego wykorzystywania nowoczesnych technologii ochrony zdrowia.
Trzy lata temu Ministerstwo Rozwoju podjęło się wypracowania Polskiego model obligacji społecznych. Niestety, zakazując ich wtórnego obrotu, uniemożliwiło wykorzystanie najważniejszej funkcji: społecznej kontroli efektywności zarządzania publicznymi programami.
By pokazać w praktyce znaczenie tej funkcji obligacji społecznych dla efektywności finansów publicznych, proponuję utworzyć w którejś z Polskich metropolii instytucję Giełda Obligacji Posagowych. Jako instytucji prowadzącej cyfrową platformę informacyjno – transakcyjno – rozliczeniową dla emisji i obrotu obligacjami, służącymi indywidualnemu prefinansowaniu i wartościowaniu programów usług społecznych, ustanawianych zgodnie z potrzebami wsparcia solidarności międzypokoleniowej. Stąd proponowana nazwa „obligacje posagowe”.
Pojęcia i model
Obligacje społeczne są instrumentem finansowania usług społecznych, w którym podmiot publiczny (zleceniodawca) wchodzi w porozumienie z zarządzającym programem dostarczenia usług i inwestorami, zobowiązując się zapłacić określoną kwotę ze środków publicznych, pod warunkiem osiągnięcia rezultatów uzgodnionych w odniesieniu do wybranych wskaźników.
Obligacje posagowe są rodzajem obligacji społecznych przeznaczonym do finansowania usług społecznych wsparcia solidarności międzypokoleniowej.
Rys. 1. Model programu usług społecznych z obligacjami posagowymi. Opracowanie własne Andrzej Madej.
Rządowe wskaźniki realizacji usług społecznych są przyjętymi w narodowych strategiach rozwoju miernikami jakości zaspakajania konkretnych potrzeb w wymiarach wydajności, dostępności i skuteczności.
Władze wspólnoty samorządowej
· Określają problem społeczny.
· Określają budżet Programu.
· Określają wskaźniki realizacji Programu usług społecznych.
· Płacą za rezultat wykonywanych usługi.
Lokalne Centrum Usług Społecznych
· Pomaga władzom wspólnoty samorządowej w doprecyzowaniu problemu społecznego, budżetu Programu, doboru ustaleniu wskaźników rezultatów.
· Zapewnia prawną obsługę zawieranych porozumień oraz emisji obligacji posagowych.
· Dokonuje wyboru Firmy zarządzającej realizacją Programu.
· Dokonuje wyboru Banku pośrednika emisji.
· Buduje porozumienie między samorządem i usługodawcą: pomaga w doprecyzowaniu obszaru społecznego, ustaleniu wskaźników rezultatów, określeniu terminu interwencji.
· Zapewnia obsługę prawną prawną: zgodność z obowiązującym prawem, założenia do umów, przygotowuje ostateczne dokumenty, obsługę wszystkich porozumień i kontraktów oraz ich modyfikacji powstających w trakcie działania.
· Raportuje publicznie przebieg realizacji Programu.
Firma zarządzająca realizacją Programu
· Uzgadnia wskaźniki z Centrum i usługodawcami.
· Zapewnia dostarczanie usług społecznych.
· Zapewnia osiągnięcie uzgodnionych rezultatów.
· Pobiera wynagrodzenie praz płaci za wykonane usługi.
· Raportuje publicznie przebieg realizacji Programu.
Inwestorzy obligacji posagowych
· Osoby angażujące w projekt własne środki w fazie pierwotnej emisji lub rynku wtórnego.
· Ostateczne cena wykupu obligacji zależna od osiągnięcia przez Firmę zarządzająca umownie określonych rezultatów.
Spodziewane rezultaty wprowadzenia obligacji posagowych
Dla podjęcia badań sprawdzających użyteczność obligacji posagowych do roztropnego i dobroczynnego rozporządzania zasobami gospodarczymi, właściwym jest wstępne usystematyzowanie oczekiwanych rezultatów.
W zakresie kultury solidarności
· Integracja międzypokoleniowa wokół znaków tożsamości narodowej.
· Wsparcie pracy dobroczynnej nestorów dla rozwoju cyfrowych zasobów kultury narodowej.
· Wsparcie wiedzy rodziców i dziadków w zakresie domowej edukacji (kompetencja samokształcenia w rodzinie).
· Rozwój cyfrowych platform instytucjonalnej opieki dobrostanu osób starszych.
W zakresie kultury zdrowia
· Rozwój sportu jako promocji zdrowia (kultura fizyczna dla kultury poznania).
· Wprowadzanie standardów okresowych przeglądów zdrowia dla modernizacji medycyny szkolnej i medycyny pracy.
· Cyfrowa integracja profilaktyki medycznej.
· Wsparcie wiedzy rodziców o stanie zdrowia dzieci (kompetencja samopomocy zdrowia).
W zakresie kultury ekonomicznej
· Wyprowadzenie nowego instrumentu partnerstwa prywatno-publicznego dla polityk społecznych i przedsiębiorczości społecznej.
· Wprowadzenie nowych instrumentów do długoterminowego oszczędzania gospodarstw domowych.
· Rozwój standardów i instrumentarium sektora dobroczynności społecznej gospodarki rynkowej.
W zakresie kultury politycznej
· Wprowadzenie nowego instrumentu społecznej kontroli polityk społecznych, odpowiedniego dla (i) interaktywnej komunikacji dla solidarnego rozwoju wiedzy w interaktywnej komunikacji, (ii) potrzeb samoregulacji finansowania efektywnych polityk społecznych, (iii) aspiracji do udziału w demokracji bezpośredniej.
· Wykorzystanie integracyjnych potencjałów Centrów usług społecznych.
· Rozwój samorządowego wsparcia dla solidarności.
· Realizacja postulatu państwowego ochrony tajemnicy cyfrowych informacji gromadzonych przez gospodarstwa domowe.
Objęcie zagadnień nowych instrumentów wsparcia społecznej kontroli programów usług społecznych czterema dziedzinami wiedzy, wymaga inicjatywy pasjonatów lokalnego wymiaru samoregulacji finansów publicznych. Pasjonatów solidarności i samorządności.
2.477 okoliczności rozwoju
Zarysowane powyżej możliwości i oczekiwania, nawiązują do teoretycznych rozpoznań prezentowanych m.inn. na tym blogu.
Dla praktycznego sprawdzenia odpowiedniości tych rozpoznań, dwa lata temu próbowałem zainteresować obligacjami posagowymi kilka instytucji rynku kapitałowego. Niestety nie udało mi się przekonać do pilotażu ani władz Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie ani banków liderów organizacji emisji obligacji komunalnych.
Za dużo założeń, za dużo niewiadomych, za dużo politycznych ryzyk.
Za mało wiary w przyszłość demokracji po Gutenbergu.
Ustawa o centrach usług społecznych otwiera nowe warunki. Po 1 stycznia 2020 zaczną powstawać lokalne centra usług społecznych, dla integrowania polityk społecznych gminy lub grup gmin.
Dzięki temu, pilotażowe rozpoznanie wykorzystywania długoterminowych oszczędności do obywatelskiej kontroli programów usług społecznych, będzie mogła podjąć każda z 2.477 Polskich gmin.
