Czarna porzeczka - zdrowa i genialna na przetwory

Czarna porzeczka ceniona jest ze względu na swoje walory ozdobne, smakowe i zdrowotne. Zarówno owoce, jak nasiona i liście czarnej porzeczki są bogatym źródłem witamin, mikroelementów, związków organicznych i soli mineralnych.

Czarna porzeczka w swoim składzie zawiera minimalne ilości białka i około 15 proc. węglowodanów. Dostarcza sporej ilości witaminy C – 183 mg na 100 g, czyli ponad 240 proc. dziennego zapotrzebowania - to 5 razy więcej niż cytrusy. W czarnej porzeczce znajdziemy też witaminy z grupy B, witaminę A, biotynę oraz kwas foliowy i składniki mineralne, takie jak magnez, wapń, potas i żelazo). Znajdują się w niej również mikroelementy i kwasy organiczne: luteina, garbniki, jod, mangan i bor oraz olejki eteryczne i pektyny.

Właściwości lecznicze czarnej porzeczki

Owoce czarnej porzeczki najczęściej przerabiamy na sok – działa wzmacniająco, odtruwająco, moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo i odżywczo. Dlatego zaleca się stosować go przy kaszlu, rekonwalescencji po chorobie, przeziębieniu, osłabieniu organizmu oraz chorobach zakaźnych i skórnych. Sok z czarnych porzeczek wspomaga również leczenie migreny i problemów żołądkowo-jelitowych.

Liść czarnej porzeczki zawiera bogactwo garbników, witaminę C, lotne olejki eteryczne, rutynę, sole magnezowe, kwasy organiczne i witaminy z grupy B oraz flawonoidy i fitocyndy. Napar z ziela pozwala na oczyszczenie organizmu z toksycznych substancji. Popijanie herbatki opóźnia starzenie się organizmu i dostarcza witamin, a szczególnie witaminę C –antyoksydant, o działaniu antynowotworowym.

W medycynie ludowej okład z liści czarnej porzeczki stosowano na bolące, krwawiące i trudno gojące się rany. Można nimi także płukać włosy, dzięki czemu staną się one mocniejsze i bardziej lśniące. Odwar z liści rośliny jest też pomocny w walce z łupieżem. Zgnieciony liść czarnej porzeczki wtarty w skórę łagodzi ból, swędzenie i pieczenie po ukąszeniu przez owady. Dawniej uważano, że płukanie jamy ustnej wyciągiem z liści porzeczki hamowało rozwój próchnicy.

Nasiona czarnej porzeczki można przerobić na olej. Większość jego składu stanowią wielonienasycone kwasy tłuszczowe (kwas gamma-linolowy (GLA) oraz kwas stearydynowy). Zawiera znacznie więcej witaminy E niż olej rzepakowy. Obecność fitosteroli, karotenoidów, flawonoidów, tokochromanoli oraz kwasów fenolowych sprawia, że olej z nasion czarnej porzeczki wykazuje właściwości zarówno antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, jak i przeciwmiażdżycowe.

Olejek z pestek czarnej porzeczki jest bardzo skutecznym lekiem na zapalenie skóry. Pomocny jest w: egzemie, łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry, wszelkich dermatozach i trądziku. Można go stosować także u dzieci. 

Dlaczego warto jeść czarną porzeczkę

• wzmacnia odporność, jest znakomitym lekarstwem na przeziębienia 
• ma właściwości bakteriobójcze, zmniejsza stany zapalne w organizmie
• działa odtruwająco - usuwa z organizmu groźne toksyny i substancje
• pomaga na paradontozę i próchnicę zębów
• stabilizują ciśnienie krwi, dbając o prawidłowy przepływ krwi przez tętnice i żyły
• reguluje pracę układu pokarmowego
• opóźnia procesy starzenia
• obniża poziom cholesterolu, zapobiega miażdżycy
• wzmacnia i uszczelnia ściany żył i tętnic, nie pozwalając na powstawanie pajączków, żylaków i siniaków
• ma właściwości moczopędne i oczyszczające drogi moczowe; działa także przeciwalergicznie
• pomaga zahamować proces rozwoju chorób oczu, np. zaćmy czy jaskry. Przeciwdziałają zwyrodnieniu plamki żółtej
• wspomagają układ nerwowy; pomagają walczyć ze stresem, poprawiają nastrój, a także są pomocne w leczeniu migrenowego bólu głowy

Sok z czarnych porzeczek

Owoce porzeczki można wykorzystywać na wiele sposobów: zaczynając od soków, dżemów, powideł, sosów, kończąc na nalewkach. Same owoce są niskokaloryczne - w 100 g czarnej porzeczki znajduje się tylko 51 kalorii. 

Składniki:

• 4 kg czarnej porzeczki 
• ok. 1,5 kg cukru 

Przygotowanie:

Owoce płuczemy, oczyszczamy i wsypujemy warstwami do słoja lub garnka. Zasypujemy cukrem (ok. 1 kg), by szybciej puściły sok. Nakrywamy naczynie ściereczką bądź gazą i obwiązujemy gumką lub sznureczkiem. Odstawiamy na tydzień w dobrze nasłonecznione miejsce. Po tygodniu sok zlewamy za pomocą durszlaka lub sitka. Zagotowujemy z resztą cukru (ok. 500g). Gotujemy jeszcze przez 3 minuty od czasu zagotowania. Przelewamy sok do wyparzonych słoików lub butelek. Jeśli zrobi się duża piana, lepiej ją wcześniej zebrać. Zakręcamy gorące i odstawiamy do zawekowania. 

Napar z liści czarnej porzeczki

Jedną łyżkę wysuszonych i pokruszonych liści zalewamy szklanką gorącej wody i parzymy przez 10 minut. Taką herbatkę należy pić 2–3 razy w ciągu dnia.

Konfitura z porzeczki

Składniki:

• 2 kilogramy czarnej porzeczki
• 40 dag cukru
• 100 ml wody

Przygotowanie:

Owoce porzeczki płuczemy i oczyszczamy. Następnie dusimy pod przykryciem przez 30 minut aż puści sok. Po tym czasie zdejmujemy pokrywkę i na małym ogniu dalej dusimy przez około 1,5 godziny czarną porzeczkę, często ją mieszając. Zostawiamy garnek na noc do wystygnięcia. Następnego dnia ponownie ją gotujemy i partiami dodajemy cukier. Gotujemy przez kolejne 1,5 godziny, uważając, aby konfitura się nie przypaliła. Kiedy będzie gotowa, przekładamy ją do słoiczków i szczelnie zamykamy.

Nalewka z czarnych porzeczek 

Smorodniówka, tak często bywa nazywana nalewka z czarnej porzeczki. Jak ją zrobić?

Składniki:

• 1 kg dojrzałych owoców czarnej porzeczki
• 0,5 l białej wódki
• 0,5 l spirytusu
• 0,5 kg cukru

Przygotowanie:

Owoce płuczemy, przebieramy, oddzielamy z nich szypułki. Następnie znów opłukujemy i odcedzamy. Następnie owoce porzeczki wkładamy do dużego słoja i zalewamy spirytusem i wódką. Słój szczelnie zamykamy i stawiamy w chłodnym i ciemnym miejscu na około miesiąc. Co kilka dni należy delikatnie potrząsać słojem. Po tym czasie przecedzamy płyn z porzeczką przez sito. Płyn przelewamy do innego naczynia. Owoce przysypujemy cukrem. Całość trzeba dokładnie mieszamy i odstawiamy na tydzień. Od czasu do czasu mieszamy owoce.

Po tygodniu znów zalewamy owoce alkoholem. Jeśli będą zbyt kwaśne, to możemy dodać odrobinę miodu. Całość dokładnie mieszamy i ponownie odstawiamy na 7 dni. Po tygodniu odcedzamy miąższ – możemy użyć do tego zwykłej gazy, a gotową nalewkę przelewamy do butelek, umieszczamy w ciemnym i chłodnym miejscu, najlepiej w piwnicy. Powinna leżakować minimum pół roku. 

Nalewka z czarnej porzeczki z liśćmi

Nalewka z liśćmi czarnej porzeczki nazywa się listówką. Przygotowuje się wczesną wiosną. Liście czarnej porzeczki zrywamy zanim krzak zacznie kwitnąć.

Składniki:

• 2 szklanki liści czarnej porzeczki
• 1 l wódki
• 1 szklanka cukru 
• 0,5 łyżeczki kwasku cytrynowego. 

Przygotowanie:

Liście opłukujemy i osuszamy. Następnie wkładamy je do słoja i zalewamy 0,5 l wódki. Mieszamy. Słój szczelnie zamykamy i na minimum 7 dni odstawiamy w ciemne miejsce. Po tym czasie płyn zlewamy do butelek, a liście czarnej porzeczki ponownie zalewamy wódką. Zamykamy słój i odstawiamy tym razem na 14 dni. Po upływie tego czasu znów zlewamy płyn do butelek, a liście zasypujemy cukrem. Czekamy kilka dni aż cukier nam się całkiem rozpuści. Następnie zlewamy syrop, liście natomiast nie będą nam już potrzebne, można je wyrzucić. 

Mieszamy teraz wszystkie trzy płyny, które stopniowo zlewaliśmy w ciągu kilku tygodni i dosypujemy do nich kwasek cytrynowy. Dokładnie mieszamy. Gdy nalewka się wyklaruje, przelewamy ją do butelek, szczelnie zamykamy i umieszczamy jak każdą nalewkę w ciemnym i chłodnym miejscu. Można ją pić już po 3 miesiącach. Można też mieszać listówkę ze smorodniówką.

ja