Wzrosła liczba Polaków - Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Stu dwudziestu Polaków zostało uhonorowanych w ciągu roku tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata - podaje Instytut Yad Vashem.

Do 1 stycznia 2019 r. było to 6992 osób, natomiast do 1 stycznia 2020 r. - 7112 osób. To najliczniejsza grupa narodowościowa na 51 krajów świata

W sumie do 1 stycznia 2020 r. Instytut wyróżnił 27 712 bohaterów, w tym - jak wynika z podanych przez Yad Vashem statystyk - 7112 Polaków, którzy tworzą największą grupę narodowościową wśród 51 krajów świata. Oznacza to, że Polacy stanowią ponad 25,6 proc. wszystkich uhonorowanych na świecie. Po Polsce na drugim miejscu jest Holandia - 5851 uhonorowanych, a na trzecim miejscu Francja - 4130 uhonorowanych.

Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

Tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata wyraża hołd osobom, które w latach II wojny światowej bezinteresownie narażały życie dla ratowania swoich żydowskich przyjaciół, sąsiadów, znajomych, a często zupełnie obcych ludzi. W Polsce niemieccy okupanci za taką pomoc karali śmiercią.

Ogólnoświatową inicjatywę nadawania tytułu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata tym nielicznym, którzy okazali Żydom pomoc w najciemniejszej chwili ich historii, instytut rozpoczął w 1963 roku. Do dziś w Yad Vashem zbiera się Komisja ds. Wyznaczania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata pod przewodnictwem sędziego Sądu Najwyższego, która bada każdy przypadek i przyznaje tytuł. Osoby uznane za Sprawiedliwych otrzymują medal oraz certyfikat, a ich nazwiska zostają uwiecznione na Murze Sprawiedliwych. Na medalu wybita jest sentencja z Talmudu: "Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat".

Dyplomy i medale Sprawiedliwych wręczane są na ceremoniach w Izraelu lub w izraelskich placówkach dyplomatycznych na całym świecie. Ambasada Izraela w Polsce organizuje kilkanaście takich uroczystości rocznie, głównie w Warszawie.

Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata

• Józef Adamowicz – pobity na śmierć przez strażników w krakowskim getcie za dostarczanie jedzenia dr Julianowi Aleksandrowiczowi, wyprowadzonemu następnie z całą rodziną z getta przez dr Ludwika Żurowskiego,
• Irena Adamowicz – kurier, pośredniczyła pomiędzy wieloma gettami w okupowanej Polsce, dostarczając informacje i niosąc wsparcie moralne,
• Marek Ferdynand Arczyński – opiekował się 4 tys. Żydów ukrywających się poza gettem (skarbnik Żegoty)
  
• Witold Bieńkowski – współzałożyciel Żegoty
  
• Anna Borkowska – ocaliła 17 młodych żydowskich syjonistów, ukrywając ich w sierocińcu w Wilnie,
• Franciszek Banasiewicz z żoną Magdaleną oraz dziećmi – ukrywał 15 osób w bunkrze w okolicach Przemyśla,
• Szczepan Bradło – wraz z rodziną, ocalił 16 osób, trzy rodziny w skrytkach,
• Zofia Czerwińska – aresztowana przez Gestapo za ukrywanie dwóch Żydów z getta i skierowana do obozu Auschwitz, gdzie zmarła
  
• Tadeusz Czeżowski – ukrywał w swoim mieszkaniu 8 uciekinierów z wileńskiego getta, a następnie dzięki fałszywym dokumentom pomógł im wydostać się z miasta
• Jan Dobraczyński – umieszczał żydowskie dzieci w katolickich sierocińcach, 
  
• Andrzej Garbuliński – zamordowany wraz z synem za ukrywanie rodziny Alfenbeins, 
  
• Matylda Getter – siostra zakonna, która ukrywała 550 żydowskich dzieci z getta warszawskiego w katolickich sierocińcach
  
• Marceli Godlewski – ksiądz katolicki, który ukrywał ok. stu Żydów na plebanii oraz wystawiał im fałszywe metryki chrztu
• Antoni Imiołek wraz z żoną Czesławą – ukrywanie dwóch Żydów przez całą wojnę
  
• Henryk Iwański – dostarczanie broni oraz wsparcie militarne w powstaniu w getcie warszawskim (AK)
• Jarosław Iwaszkiewicz wraz z żoną Anną – ukrywali Żydów w swoim majątku w Podkowie Leśnej[26],
• Stanisław Jasiński oraz córka Emilia Słodkowska – ukrywała Żydów uciekających w czasie masakry Polaków na Wołyniu, 
• Jan Karski – pierwsze na świecie oficjalne raporty o holokauście, oraz misja informacyjna na Zachodzie,
• Teresa Janina Kierocińska (Czcigodna Sługa Boża Matka Teresa Kierocińska) – ukrywała w czasie okupacji osoby pochodzenia żydowskiego (udokumentowane 5 osób), wysyłała paczki z żywnością, odzieżą do obozu w Oświęcimiu,
• Anna i Stanisław Kopeć – od 1942-1945 ukrywali w swoim domu w Sowinie dzieci rodziny Abrahama i Heleny Kruegerów
• Zofia Kossak-Szczucka – pomoc setkom Żydów, szczególnie dzieciom żydowskim (współzałożycielka Żegoty)
• Maria Kotarba – zwana aniołem z Auschwitz dostarczała jedzenie, leki Żydówkom uwięzionym w obozie,
• Adam Kowalski wraz z żoną Bronisławą oraz 5. dzieci – zamordowani za ukrywanie 2 Żydów w Ciepielowie
• Stefan Korboński – informacje do rządu w Londynie oraz BBC o eksterminacji Żydów
  
• Wanda Krahelska – ukrywała wdowę po żydowskim historyku Szymonie Aszkenazym
• Jerzy Krępeć i Irena Krępeć – uratowali ponad 30 Żydów w swoim gospodarstwie w Gołąbkach,
• Zygmunt Kuriata wraz z rodzicami – zamordowani za ukrywanie dwójki żydowskich dzieci we wsi Woronówka na Wołyniu
• Jerzy Lerski – informacja polityczna o eksterminacji i prześladowaniu Żydów,
• Czesław Miłosz wraz z bratem Andrzejem – ukrywanie Żydów w czasie wojny
  
• Igor Newerly – ocalił pamiętnik Janusza Korczaka, ukrywał żydowskich dziennikarzy z getta,
• Tadeusz Pankiewicz – utrzymywał jedyną aptekę dla getta w Krakowie oraz rozdawał za darmo leki, 
  
• Wacław Pytkowski – pomoc Żydom w ramach Rady Głównej Opiekuńczej, 
  
• Franciszek Raszeja – w czasie operowania Żyda z getta aresztowany przez Gestapo i zamordowany wraz z pacjentem, jego rodziną, żydowskimi lekarzami oraz pielęgniarką
• Maria Rogowska-Falska – ukrywanie żydowskich dzieci, współpraca z Januszem Korczakiem
• Jadwiga Sałek-Deneko – rozstrzelana wraz z 11 Żydówkami za ukrywanie w mieszkaniu żydowskiej rodziny, 
• Józef Sobiesiak – organizator oddziałów partyzantki komunistycznej na Wołyniu, pod którego ochroną przetrwało ok. 500 Żydów, 
• Jan Żabiński z żoną Antoniną – ukrywał setki Żydów w warszawskim zoo,
• Ludwik Żurowski z żoną Marią – lekarz pomagający Żydom w krakowskim getcie, uratował Juliana Aleksandrowicza z całą rodziną

Zobacz galerię zdjęć:

Polscy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. fot. Wikimedia

O przyznanie tytułu Sprawiedliwego osobom niosącym pomoc Żydom w czasie II wojny światowej - jak informuje m.in. Ambasada Izraela w Polsce - mogą ubiegać się przede wszystkim ocaleni oraz ich krewni (strona żydowska); sprawę do Yad Vashem mogą zgłaszać także osoby z rodziny ratującej (strona polska) lub świadkowie zdarzeń. Zeznania osób, którym pomoc była udzielona, stanowią podstawę dla komisji w podjęciu decyzji o przyznaniu odznaczenia.

W przypadku braku zeznań osób ocalonych niezbędne jest przekazanie jak największej ilości informacji dotyczących ocalonych - imiona, nazwiska, daty i miejsca urodzenia, ewentualnie śmierci, aktualne dane kontaktowe do ocalonych lub ich najbliższych krewnych itp. Wszystkie te informacje mają pomóc Instytutowi Yad Vashem w odnalezieniu zeznań ocalonych - o ile takie istnieją w archiwach Yad Vashem - lub w skontaktowaniu się z nimi w celu weryfikacji zeznań.

Polacy ratujący Żydów

Polacy ratujący Żydów to nie tylko ponad 7 tys. znanych z imienia i nazwiska bohaterów, upamiętnionych przez Instytut Yad Vashem, ale również - jak podkreślają historycy z IPN - tysiące innych rodaków, którzy pozostali anonimowi bądź nie otrzymali tego wyróżnienia. Od 2018 r. w Polsce obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Wybór daty - 24 marca - nawiązuje do dnia, w którym Niemcy w 1944 r. zamordowali w Markowej rodzinę Ulmów: Józefa i Wiktorię oraz ich dzieci, wraz z ukrywającymi się u nich Żydami.

Instytut Yad Vashem

Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem powstał w 1953 r. w Jerozolimie na mocy decyzji izraelskiego parlamentu - Knesetu, aby utrwalić pamięć o sześciu milionach żydowskich ofiar Zagłady. Od momentu założenia pełni wiele funkcji: jest centrum dokumentacji, badań, edukacji i upamiętniania historii narodu żydowskiego w czasie Holokaustu, przechowuje dowody Zagłady dla pokoleń.

Najważniejszą częścią ulokowanego na zboczu Wzgórza Pamięci (Har Hazikaron) Yad Vashem jest Muzeum Historii Holokaustu - wystawa stała ma układ chronologiczny i problemowy; przedstawia Zagładę Żydów m.in. na terenach okupowanej przez Niemców Polski. Zamysł architekta budynku Mosze Safdiego był taki, aby symbolizował on połowę Gwiazdy Dawida – w czasie Holokaustu o tyle właśnie została zredukowana ludność żydowska.

KJ