Marta była siostrą Łazarza i Marii. Jako świętą czczą ją zarówno katolicy, jak i prawosławni. Poniżej modlitwa do św. Marty.
Według przkazów, Chrystus był częstym gościem w domu rodzeństwa w Betanii niedaleko Jerozolimy.
Co znaczy imię Marta?
Imię Marta (aram. מרתא, gr. Μάρθα) wywodzi się z języka semickiego, aramejskiego lub hebrajskiego (dwa ostatnie są językami Biblii). Choć najczęściej jest tłumaczone jako „pani domu, gospodyni”, to źródłosłów imienia znajduje się w czasowniku מרר (marar), który oznacza „być gorzkim”, „być strapionym” (zob. Hi 27, 2 czy Rt 1, 20). Od niego pochodzi częsty biblijny przymiotnik מר mar (gorzki) czy מרה mara (gorzka).
Hebrajska idea gorzkości ma związek z jednej strony z żalem, strapieniem, smutkiem, ale z drugiej strony z siłą. Posiłek z nutą goryczy jest posiłkiem o „silnym”, wyrazistym smaku. Analogiczny rdzeń w języku ugaryckim, arabskim i aramejskim oznacza „wzmacniać”, jak też „błogosławić” czy „nakazywać”.
Święta Marta w Ewangeliach
W tradycji chrześcijańskiej święta Marta jest wzorem skrzętnej i zapracowanej gospodyni. W Ewangelii według świętego Łukasza czytamy o odwiedzinach w domu Jezusa, Marty i Marii. Marta krzątała się, by mu usłużyć, Maria zaś usiadła u jego stóp, zasłuchana.
Marta zwróciła się do Jezusa, by nakazał Marii, aby jej pomogła. Jezus odpowiedział: „Marto, Marto, troszczysz się i niepokoisz o wiele, a potrzeba mało albo tylko jednego. Maria obrała najlepszą cząstkę, której nie będzie pozbawiona” (por. Łk 10, 38-42).
Fragment obrazu Henryka Siemiradzkiego Chrystus u Marii i Marty.
Gdy Jezus przybył do Betanii po śmierci Łazarza, Marta wyszła mu na spotkanie i powiedziała do niego: „Teraz wiem, że Bóg da ci wszystko, o cokolwiek byś prosił Boga”. Odpowiedział: „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem”. Wówczas padło jej wyznanie wiary: „Ja mocno wierzę, żeś ty jest Mesjasz, Syn Boży” (por. J 11, 1-45).
Maria i Marta gościły też Jezusa po wskrzeszeniu Łazarza.
Ewangelista Jan opisuje wizytę Jezusa u Łazarza na sześć dni przed wieczerzą paschalną, gdzie posługiwała Marta (J 12, 1-11).
Z Betanii Jezus wyruszył na osiołku do Jerozolimy w Niedzielę Palmową (Mk 11, 1). I w pobliżu Betanii Jezus wstąpił z Góry Oliwnej do nieba (Łk 24, 50).
Ikonografia i legendy
Ikonografia ukazuje św. Martę w strojach gospodyni z pękiem kluczy za pasem. Ale zdarzają się też przedstawienia w odświętnej sukni i w koronie na głowie. Jej atrybutami to drewniana łyżka (chochla kuchenna), sztućce, księga, naczynie, różaniec.
Na niektórych wizerunkach zobaczymy ją, jak prowadzi smoka na pasku lub kropi go kropidłem – na te wyobrażenia wpływ mają prowansalskie legendy, znane też jako legendy z krainy d'Oc.
Wedle jednej z legend, w których ludowa pobożność silnie wiązała się z przedchrześcijańską mitologią, po Wniebowstąpieniu Chrystusa Marta wraz z rodzeństwem znalazła się we Francji. Jakim sposobem? Wedle tej legendy po wniebowstąpieniu Jezusa Żydzi wprowadzili Łazarza, Marię i Martę na statek bez steru i puścili ich na morze. Dzięki bożej łasce wylądowali jednak szczęśliwie u wybrzeży Francji, właśnie niedaleko Marsylii.
Łazarz został biskupem Marsylii, Maria pokutowała w pustelni, a Marta założyła żeński klasztor. Wedle prowansalskich legend miała też pokonać smoka Taraska i dzięki temu ocalić miasto Tarascon.
Część badaczy chrześcijańskiej starożytności przyjmuje, że rodzeństwo nie opuściło Betanii i tam zmarło, a ich relikwie zostały wywiezione do Europy, aby uchronić je od zniszczenia przez Turków i Arabów, którzy zajęli Ziemię Świętą. I rzeczywiście relikwie Łazarza odnaleziono na Cyprze, a relikwie świętej Marty znajdowały się w prowansalskim mieście Tarason – ostatecznie jednak zaginęły.
Na chrześcijańskim Wschodzie kult świętej Marty datuje się od wieku V, na Zachodzie - od wieku VIII.
Już w VI wieku p. n. Chrystusa istniała w Betanii bazylika na miejscu, gdzie miał stać dom Łazarza i jego sióstr.
Bibliści w wizerunkach świętej Marty i świętej Marii z Betanii widzą figurę Kościoła zarówno w działaniu, jak i w kontemplacji. To Kościół, który musi wsłuchać się w Boga, by móc dobrze działać w świecie.
Wspomnienie liturgiczne świętej Marty z Betanii przypada na 29 lipca.
Modlitwa do św. Marty
O cudowna św. Marto,
uciekam się pod Twoją opiekę
powierzając się Tobie całkowicie
o pomoc w moich potrzebach
i wsparciu w moich doświadczeniach.
Pocieszaj mnie w smutkach i potrzebach,
o co usilnie proszę przez Twoją radość,
która napełnia, kiedy w domu Twoim w Betanii gościłaś Zbawiciela świata, Jezusa.
Proszę Cie uproś dla mnie i dla mojej rodziny,
abyśmy w sercach Boga zachowali,
a przez to na lekarstwo w naszych troskach zasłużyli. zasłużyli,
a szczególnie w aktualnej potrzebie (wypowiedz potrzebę), Ja Ciebie proszę
Wspomożycielko we wszystkich potrzebach,
pokonaj wszystkie trudności tak jak zwyciężyłaś smoka, kładąc go u swych stóp.
KW
