Rozpoczęła się Chanuka, czyli żydowskie Święto świateł. Jest uznawane za jedno z najważniejszych i najradośniejszych świąt judaizmu. Upamiętnia ono zwycięstwo Machabeuszy nad Grekami i cud, który wydarzył się wtedy w Jerozolimie. Od 2006 roku chanukowe świece zapalane są w Pałacu Prezydenckim.
Chanuka (hebr. Chag ha-Orim) jest świętem ruchomym, którego rozpoczęcie wyznacza 25 dzień miesiąca kislew (jego odpowiednikiem w kalendarzu gregoriańskim jest przełom listopada i grudnia). Najważniejszym elementem obchodów Chanuki jest codzienne zapalanie świateł – jednego pierwszego dnia, dwóch – drugiego itd. aż do ósmego dnia, kiedy zapala się osiem świateł. Światła palą się w charakterystycznym, dziewięcioramiennym świeczniku zwanym chanukiją lub menorą chanukową.
W 2020 roku Chanuka rozpoczyna się 10 grudnia i potrwa do 18 grudnia.
Chanuka jest jednym z najmłodszych świąt żydowskich, liczy 2200 lat.
Dlaczego chanuka nazywana jest "Świętem świateł"?
Chanuka, co w języku hebrajskim znaczy „poświęcenie”, zalicza się do świąt historycznych. Upamiętnia ona dzieje opisane w I i II Księdze Machabejskiej związane z wojną wyzwoleńczą w 164 r. p.n.e., kiedy to powstańcy Judy Machabeusza pokonali wojska hellenistycznej dynastii Seleucydów i oczyścili Świątynię Jerozolimską z pogańskich bóstw.
Tradycja żydowska głosi, że w owym czasie, miało miejsce niezwykłe wydarzenie: oto mający wystarczyć na jeden dzień zapas świętej oliwy, niezbędnej do oświetlenia świętego przybytku, za sprawą cudu wystarczył na całe osiem dni! Czyli dokładnie na tyle, ile potrzeba na wytłoczenie nowej, poświęconej oliwy! Światło oliwnych lampek menory dlatego było tak istotne, że stanowiło znak boskiej obecności w Świątyni.
Innym cudem, wzmiankowanym w dodatkowych modlitwach świątecznych, jest fakt pokonania potężnej i doskonale uzbrojonej armii syryjskiej przez garstkę żydowskich rebeliantów.
Chanukowe świece
Od tamtej pory Żydzi, pamiętając o cudzie, zapalają w czasie Chanuki przez osiem dni chanukową świecę na chanukiji ustawianej przeważnie na parapecie okna w widocznym z ulicy miejscu, wypowiadając przy tym świąteczne błogosławieństwo oraz odśpiewując chanukowy hymn Maoz Tzur.
Codziennie, po zachodzie słońca, zapala się o jedną świecę więcej niż poprzedniego dnia, zawsze zaczynając od lewej strony i nigdy nie odpalając jednej świecy od drugiej. Do zapalania każdej kolejnej świecy służy specjalna, dodatkowa świeczka zwana szamesem.
Zazwyczaj jeden wybrany członek rodziny zapala świece za wszystkich, zwyczajowo powierza się tę rolę matce, ponieważ w trakcie tego święta kobiety otoczone są szczególnym szacunkiem. Bardzo ważne są też błogosławieństwa wygłaszane przez osobę zapalającą świece.
Zapalony chanukowy świecznik ustawia się w oknie, lub w innym bardzo dobrze widocznym miejscu, gdzie powinien palić się nie mniej niż 30 minut każdego dnia świąt i, co ważne, jego światło nie może służyć żadnym praktycznym celom.
Chanuka jest świętem radości, w którym szczególną rolę pełni światło.
Chanukowe zwyczaje
Dawniej Święto świateł obchodzono bardzo hucznie, ze śpiewami i tańcami na ulicy, obecnie ma ono bardziej kameralny, rodzinny charakter. Podczas Chanuki popularne są gry towarzyskie, na przykład odgadywanie kalamburów. Jednak najpopularniejszą z nich jest zabawa w drejdel (drejdł), czyli czworoboczny bączek. Na jego ściankach znajdują się cztery hebrajskie litery: nun, gimel, he, szin, które są pierwszymi literami zdania: Nes gadol haja szam, co oznacza „Cud wielki zdarzył się tam”.
Dzieci są także obdarowywane prezentami. W czasie Chanuki najmłodsi członkowie rodziny mogą liczyć na paczki ze smakołykami oraz prezentami, do których zgodnie z żydowską tradycją dołącza się drobne monety zwane z jid. chanike gełt.
Z okazji Chanuki muszą pojawić się także potrawy przyrządzane na oliwie lub ją zawierające, co nawiązuje w oczywisty sposób do cudownego rozmnożenia oliwy. Są to m.in. tradycyjne placki ziemniaczane zwane latkes, placuszki z jabłkami oraz pączki.
Chanuka wiąże się też z przyjemnościami - zabawą i jedzeniem.
Chanuka w Pałacu Prezydenckim
18 grudnia 2006 r. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński przyjął w Pałacu Prezydenckim przedstawicieli Europejskiego Kongresu Żydów. Wtedy po raz pierwszy w historii polskich Żydów w Pałacu Prezydenckim odbyła się ceremonia zapalenia świeczek chanukowych w obecności Prezydenta RP. Od tamtego czasu tradycja jest kontynuowana. Chanukowe świece zapalał i Bronisław Komorowski z żoną Anną, i jego następca Andrzej Duda wraz z żoną Agatą Kornhauser-Dudą.
– Wszystkiego dobrego, zdrowia, szczęścia, wszelkiej pomyślności. Wesołej Chanuki dla całej społeczności żydowskiej w Polsce – życzył wczoraj prezydent Andrzej Duda podczas uroczystości zapalenia świec chanukowych w Pałacu Prezydenckim.
ja
