Św. Agata to dziewica, męczennica chrześcijańska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego. Jej wspomnienie w Kościele katolickim obchodzone jest 5 lutego. W tym dniu błogosławi się chleb, sól, wodę, które mają zapobiegać pożarom, szczególnie od pioruna.
Życiorys św. Agaty
Św. Agata pochodziła ze znamienitego rodu rzymskiego. Urodziła się ok. 235 roku w Katanii na Sycylii. Rodzice dali jej na imię Agata, co w języku greckim oznacza „dobra” i troszczyli się o chrześcijańskie wychowanie córki. Dziewczyna słynęła z nieprzeciętnej urody, ale po przyjęciu chrztu złożyła śluby czystości i odrzucała kolejnych konkurentów do jej ręki.
Wśród odrzuconych był także Kwincjan, namiestnik Sycylii. Ten postanowił się okrutnie zemścić. Trwały wówczas prześladowania chrześcijan, zarządzone przez cesarza Decjusza. Senator Kwincjan aresztował Agatę. Najpierw oddał ją do domu publicznego, którego opiekunka próbowała Agatę nakłonić do uciech cielesnych i porzucenia wiary. Kiedy te zabiegi spełzły na niczym, namiestnik skazał Agatę na tortury, podczas których odcięto jej piersi. Okaleczoną Agatę odprowadzono do więzienia i spodziewano się jej rychłej śmierci.
Według przekazów w nocy miał ją nawiedzić św. Piotr niosący złote naczynie napełnione balsamem. Agata została cudownie uzdrowiona. W czasie cudownego uleczenia św. Agaty inni więźniowie - chrześcijanie zostali uwolnieni z kajdan i uciekli z więzienia. Zdarzenie to stało się głośne w całej Katanii. Kwintinianus uznał to za czary i ponownie postawił Agatę przed sądem.
Kiedy Agatę poddano ponownym torturom i rzucono ją na rozżarzone węgle, nastąpiło trzęsienie ziemi. Doszło do rozruchów, podczas których ludność zbuntowała się przeciwko okrutnemu senatorowi. Agata zmarła w 251 roku. Podczas jej pogrzebu ludziom ukazał się anioł.
W rok po śmierci Agaty wybuchł wulkan Etna i lawa zagrażała Katanii. Wówczas ludność udała się z procesją do grobu św. Agaty, kierując w stronę lawy welon, który ocalał podczas próby spalenia dziewicy. Lawa zmieniła swój kierunek i Katania została ocalona.
Św. Piotr uzdrawia św. Agatę, mal. naśladowca Caravaggia - Giovanni Lanfranco (1614), fot. Wikipedia
Św. Agata chroni od ognia
Agata zaczęła być czczona jako święta chroniąca od ognia. Pochowane na Sycylii zwłoki Agaty w obawie przed Saracenami przeniesiono do Konstantynopola. Na Sycylię sprowadził je z powrotem święty biskup Maurycy. Podczas związanej z tym uroczystej procesji nastąpiły cudowne uzdrowienia. Jej znajdujące się w Katanii relikwie umieszczono w relikwiarzu, który w każdą rocznicę jej śmierci obwożony jest po mieście w uroczystej procesji.
W ikonografii chrześcijańskiej św. Agata przedstawiana jest w długiej sukni, z kleszczami, którymi zadawano jej tortury.
Agata jest świętą, do której chrześcijanie zwracają się przy zagrożeniach związanych z ogniem i pożarami; ma również chronić Sycylię przed wybuchami Etny.
Patronuje przede wszystkim zawodom związanym z ogniem: kominiarzom, ludwisarzom, odlewnikom, a także z powodu męczeńskiej śmierci – pielęgniarkom. Jest również orędowniczką w chorobach piersi i patronką matek karmiących.
Atrybutami są: chleb, dom w płomieniach, korona w rękach, kość słoniowa - symbol czystości i niewinności oraz siły moralnej, palma męczeńska, obcięte piersi na misie, pochodnia, płonąca świeca - symbol Chrystusa.
Chleb i sól św. Agaty
W dzień św. Agaty w niektórych okolicach poświęca się pieczywo, sól i wodę, które mają chronić ludność od pożarów i piorunów. Poświęcona sól miała wiele zastosowań m.in.: leczyła dolegliwości bólowe gardła, a spożyta razem z poświęconym chlebem zapobiegała zgadze w ciągu całego roku. Poświęconą sól często stosowano w czasie pożaru. Wierzono bowiem, że sypana na ogień sprawia, iż płomienie unoszą się w górę, a nie rozprzestrzeniają się na sąsiednie domostwa. Natomiast wrzucenie soli do studni, zapewnić miało oczyszczenie wody. Sól świętej Agaty używano też przy kopaniu nowej studni i czyszczeniu starej.
Kawałki chleba poświęcone w tym dniu, rozmieszczano po zagrodach i chałupach, aby móc zapewnić sobie zabezpieczenie przed pożarem oraz pomyślność. Poświęconym chlebem i solą karmiono zwierzęta, by chronić je od zarazy.
Sam wizerunek świętej Agaty posiadał moc odwracania i unikania pożaru. Częstym zwyczajem na wsi było, więc obchodzenie domostw z obrazem świętej podczas burzy. Miało to chronić przed uderzeniem pioruna.
W ojczyźnie św. Agaty Katanii piecze się ciasteczka w formie piersi, co zdradza już sama nazwa… Minne di Sant’Agata. Zrobione na biszkoptowej podstawie, nadziewane ricottą i masą marcepanową, wykończone lukrem i kandyzowaną wisienką.
Sycylijskie ciastka św. Agaty, fot. Wikipedia.
ja
