Przemoc domowa może dotknąć każdego bez względu na status społeczny.
Przemoc domowa może dotknąć każdego bez względu na status społeczny.

"Normalna polska rodzina" z niebieską kartą. Przemoc domowa w Polsce

Redakcja Redakcja Psychologia Obserwuj temat Obserwuj notkę 41

Wśród różnych typów przestępstw, najłagodniej przez wymiar karny traktowane są te zaliczane do przemocy domowej. Tymczasem przemoc w rodzinie jest bardzo powszechnym zjawiskiem. Ofiary przemocy zbyt rzadko sięgają po pomoc, co utwierdza ich oprawców w bezkarności. 

Rodzaje przemocy w rodzinie

Mówiąc o przemocy w rodzinie, trzeba pamiętać, że chodzi nie tylko o przemoc fizyczną. Eksperci podkreślają, że jest to bardzo szerokie i złożone pojęcie, które obejmuje również takie formy przemocy jak:

  • przemoc psychiczna (emocjonalna) - np. ograniczanie kontaktu z bliskimi, wyszydzanie i poniżanie, pomniejszanie wartości drugiej osoby, wyzywanie itp.
  • przemoc seksualna - np. wymuszanie relacji intymnych, wymuszanie technik seksualnych, na które nie godzi się druga strona, niechciany przez jedną ze stron dotyk itp,
  • przemoc ekonomiczna - wydzielanie pieniędzy, kontrola i krytyka wydatków jednej ze stron, brak zgody na podjęcie pracy przez ofiarę itp.
  • zaniedbanie - np. brak dbałości o zdrowie członka rodziny, niedostrzeganie potrzeb emocjonalnych i fizycznych dziecka

- Ludzie często mówią: "nie jesteśmy patologiczną rodziną, jesteśmy normalni, pracujemy, zarabiamy, wychowujemy dzieci". Ale w takiej rodzinie też może dochodzić do przemocy – przekonuje psycholog Małgorzata Wincenciak.

Źródła przemocy domowej

Specjaliści w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie wymieniają kilka czynników ryzyka wystąpienia przemocy w rodzinie:

  • doświadczanie przemocy w dzieciństwie - osoby, które krzywdzą swoich bliskich, najczęściej same mają za sobą doświadczenie przemocy w domu rodzinnym
  • normy społeczne i kulturowe - w niektórych środowiskach przemoc nadal jest powszechnie uznawaną formą relacji w rodzinie
  • używanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, leki) 
  • stres społeczny związany z aktualną sytuacją socjalno-ekonomiczną i zdrowotną rodziny
  • problemy w innych obszarach życia, np. niesatysfakcjonujące życie, związek

Dlaczego ofiary przemocy domowej milczą?

Policyjne statystyki pokazują tylko przypadki ujawnione, a oprócz nich jest bardzo wiele tych nieujawnionych. Dlaczego ofiary nie zgłaszają przypadków użycia przemocy na policję? 

  • częstym zjawiskiem jest zastraszanie i obwinianie swoich ofiar przez osoby stosujące przemoc
  • wszystkie siły ofiar przemocy zostają spożytkowane na unikanie przemocy danego dnia, nie wystarcza ich na szukanie pomocy na zewnątrz
  • osobom krzywdzonym towarzyszy paraliżujący strach przed przyszłością, np. w przypadku przemocy ekonomicznej
  • silnie zakorzenione w naszej kulturze stereotypy, które głoszą np., że brudy pierze się we własnym domu
  • miłość do sprawcy i nadzieja, że będzie lepiej
  • zaniżone poczucie wartości, przekonanie, że nic lepszego im się od życia nie należy


Zobacz też: Dlaczego kobiety tkwią w przemocowym związku?


przemoc domowa
Ofiara przemocy słyszy nieraz, że "sama jest sobie winna".

Przemoc domowa i jej wpływ na zdrowie

Zaburzenia zdrowotne wynikające z długotrwałego poddawania się przemocy w domu:

  • zaniżone poczucie wartości
  • poczucie braku wpływu na własne życie
  • silna zależność, bierność
  • lęk
  • obniżony nastrój, depresja
  • drażliwość, problemy z koncentracją
  • izolacja społeczna
  • nadużywanie alkoholu, leków
  • brak szacunku dla siebie
  • obwinianie siebie za akty przemocy
  • zaburzenia snu
  • zaburzenia psychosomatyczne

Prawo a przemoc w rodzinie

- Pójście po pomoc jest ogromnie ważne. To pierwszy krok, żeby wyjść z przemocy – podkreśla psycholog. Jej zdaniem przemoc zabiera wewnętrzną moc i poczucie sprawstwa w życiu. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety mogą się zgłosić po pomoc na policję lub do instytucji przeznaczonych do przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 

Przemoc w rodzinie to z reguły czyn zabroniony w postaci przestępstwa. Najczęściej to przestępstwo znęcania się, tj. czyn z art. 207 § 1 k.k.3 zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5, jednakże praktyka pokazuje, że znaczna. Większość spraw kończy się jednak orzeczeniem kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, dlatego organizacje zajmujące się prawami kobiet apelują o zmianę prawa. 

Parlament Europejski w Strasburgu w niewiążącej rezolucji zaapelował w grudniu 2019 r. o ratyfikację tzw. konwencji stambulskiej, dotyczącej zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet, przez wszystkie państwa członkowskie. Konwencja ma chronić kobiety przed wszelkimi formami przemocy oraz dyskryminacji; oparta jest na założeniu, że istnieje związek między przemocą a nierównym traktowaniem, a walka ze stereotypami i dyskryminacją sprawiają, że przeciwdziałanie przemocy jest skuteczniejsze. Polska ratyfikowała konwencję w 2015 roku.

przemoc domowa
W tej kadencji Sejmu być może doczekamy się nowelizacji prawa rozszerzającego pomoc ofiarom przemocy domowej.

Dane policji o przemocy domowej

Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w 2018 r. ogólna liczba ofiar przemocy wyniosła ponad 88 tys., z czego ponad 65 tys. stanowiły kobiety, a ponad 10 tys. mężczyźni. Ponad 12 tys. to małoletnie ofiary przemocy.  

W ubiegłym roku o przemoc podejrzewano 73,654 tys. osób, z czego 6045 to kobiety, a 67,306 tys. to mężczyźni. W grupie nieletnich podejrzewano 303 sprawców. Znaczną część wśród podejrzewanych o przemoc stanowiły osoby pod wpływem alkoholu – 43,182 tys., z czego 1903 to kobiety, 41,257 tys. to mężczyźni, a 22 to nieletni. 

Niebieska karta i co dalej? Czym jest niebieska karta?

Niebieska karta ma za zadanie po pierwsze zapewnić bezpieczeństwo osobie krzywdzonej, po drugie – powstrzymać sprawcę przed dalszym krzywdzeniem. Osoba krzywdzona może w ramach procedury otrzymać różnego typu pomoc, a osoba stosująca przemoc jest motywowana do zmiany zachowania. Wskazuje jej się miejsca gdzie może uzyskać pomoc w nauczeniu się innego tworzenia relacji i zmiany swoich zachowań.

Jak założyć niebieską kartę?

Procedurę niebieskiej karty prowadzą służby takie, jak: pomoc społeczna, policja, w przypadku dzieci pedagodzy szkolni, psychologowie, przedstawiciele ochrony zdrowia, a także – jeśli jest w rodzinie także problem alkoholowy – to również przedstawiciele komisji ds. rozwiązywania problemów alkoholowych.

Niebieska karta - statystyki

Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w 2018 r. policjanci wypełnili ponad 73 tys. formularzy niebieskiej karty. Było ich o 3,32 proc. mniej niż w 2017 roku. 

Najwięcej niebieskich kart w ubiegłym roku wypełniono w jednostkach podległych komendom wojewódzkim policji w Lublinie (7,3 tys.), Katowicach (6,5 tys.) i w Poznaniu (5,4 tys.). Wzrost liczby wypełnionych formularzy nastąpił w woj. lubelskim (o 1,28 tys.), wielkopolskim (0,44 tys.), kujawsko-pomorskim (0,41 tys.) i w opolskim (o 0,1 tys.). W pozostałych garnizonach zanotowano spadek. 


ja


Polecamy:


Komentarze

Inne tematy w dziale Rozmaitości