Banany to owoce bogate w potas i antyoksydanty. Zielone, żółte i brązowe różnią się smakiem i walorami.
Banany są jednym z najpopularniejszych na świecie owoców. Lubimy je nie tylko za ich smak, ale dlatego, że nadają się na lekką, nie brudzącą i bardzo łatwą do przygotowania przekąskę w niemal każdych okolicznościach. Istotne są również właściwości zdrowotne bananów.
Owoc na globalnym rynku
Banan jest owocem tropikalnym, jedynie gatunek znany jako Musa sapientum daje owoce jadalne na surowo. Najprawdopodobniej pochodzą z Malezji – banany były tam uprawiane ponad siedem tysięcy lat temu. Dziś większość ich światowej uprawy pochodzi z Indii, Chin, Indonezji i Brazylii. Ekolodzy coraz częściej podkreślają, że masowa uprawa bananów prowadzi do wyeliminowania niektórych odmian z lokalnych rynków: są zastępowane przez te łatwiejsze w transporcie, a co za tym idzie - globalnej sprzedaży.
Zbiór bananów następuje jeszcze przed osiągnięciem przez owoc pełnej dojrzałości. Owoce mniej dojrzałe, jeszcze w zielonej skórce, transportowane są w statkach-chłodniach. To zapobiega wydzielaniu etylenu, naturalnego środka powodującego ich dojrzewanie. Już na miejscu trafiają do dojrzewalni – gdzie umieszczane są w temperaturze 17 stopni Celsjusza i poddawane działaniu etylenu o niskim stężeniu.
Dopiero po kilku dniach banany zaczynają dojrzewać i trafiają do sprzedaży. Niedojrzałych bananów nie powinniśmy przechowywać w lodówkach, bo to popsuje ich smak i może utrudnić dojrzewanie. Natomiast w pełni dojrzałe, czy wręcz przejrzałe banany mogą być przechowane w chłodzie przez kilka dni.
Banany w PRL
W czasach PRL banany były symbolem luksusów, z których dostarczaniem nie radziła sobie gospodarka centralnie planowana. I choć realny socjalizm naprawdę dzielnie walczył z problemami, które sam stwarzał, deficyt bananów należał w tamtej epoce do ważnych politycznie problemów, nad którymi – szczególnie przed świętami – pochylały się liczne PZPR-owskie gremia. Głośne w tamtych czasach określenie „bananowa młodzież” opisywała dzieci partyjnych kacyków i komunistycznej nomenklatury. Jeszcze w latach 60. posługiwano się nim w oficjalnej PRL-owskiej propagandzie na określenie dzieci z domów komunistycznych ViP-ów, które weszły w konflikt z systemem.
To właśnie „Bananowy song” ze słynną frazą „Bananowy jest po prostu żywot mój” zespołu VOX z Ryszardem Rynkowskim jako wokalistą odniósł olbrzymi sukces w latach 80. Na Festiwalu Interwizji w Sopocie w 1980 VOX otrzymał I Nagrodę Dnia Płytowego i Nagrodę Publiczności za wykonanie tego utworu.
Minerały i witaminy
Banany to liczne minerały i witaminy. Zawierają pełną gamę najważniejszych dla ludzkiego organizmu witamin: A, C, E, K i tych z grupy B. Nie brak w nich pektyny, czyli błonnika pokarmowego, magnezu, fosforu czy wapnia.
Są bogate w potas, który odpowiada w ludzkim organizmie za procesy związane z ciśnieniem krwi, pracą nerek i gospodarką wodno-elektrolitowej. Średniej wielkości banan (około stu gram), zawiera 358 mg potasu. Nawet pomidory, z reguły podawane jako bogate źródło potasu, mają go zdecydowanie mniej (237 mg/100 g).
Tabela odżywcza bananów
Wartości odżywcze bananów (w 100 g):
- wartość energetyczna - 89 kcal
- białko ogółem - 1.09 g
- tłuszcz - 0.33 g
- węglowodany - 22.84 g (w tym cukry proste 12.23)
- błonnik - 2.6 g
Witaminy
- witamina C – 8.7 mg
- tiamina – 0.031 mg
- ryboflawina – 0.073 mg
- niacyna - 0.665 mg
- witamina B6 - 0.367 mg
- kwas foliowy - 20 µg
- witamina A – 64 IU
- witamina E – 0.10 mg
- witamina K - 0.5 µg
Minerały
- wapń – 5 mg
- żelazo - 0.26 mg
- magnez - 27 mg
- fosfor - 22 mg
- potas - 358 mg
- sód – 1 mg
- cynk - 0.15 mg
Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference
Zdrowotne właściwości bananów
Banany są nieodzownym elementem diety nadciśnieniowców. Ale nie tylko: rodzice powinni pamiętać, że banany pomagają w łagodzeniu skutków dziecięcej biegunki. Są ważnym elementem lżejszych diet, opartych na produktach mlecznych i kleikach.
Te tropikalne owoce pomagają na wrzody żołądka - wzmacniają rozwój komórek błony śluzowej żołądka. Wzmagają też wydzielanie śluzu tworzącego warstwę ochronną, co chroni szczególnie przy nadkwasocie. Jeśli pijemy dużo kawy, banan może pomóc uspokoić żołądek.
Medycyna naturalna traktuje skórkę od banana (to nie slaptickowy żart) jako panaceum na kurzajki, ukąszenia komarów i środek służący wybielaniu zębów.
Trzeba pamiętać, że dojrzałe i przejrzałe, czyli żółte i brązowe banany są bardzo kalorycznymi owocami: średniej wielkości banan ma 116 kalorii. Żeby spalić te kalorie, trzeba jeździć na rowerze przez dwanaście minut.
Zielone banany
Kolor banana ma znaczenie. Te z zieloną jeszcze skórką, o gorzko-cierpkim smaku, zawierają mniej cukru. Dietetycy z reguły zalecają je osobom, które walczą z nadwagą lub otyłością. Jeśli lubimy w pełni dojrzałe banany, a jesteśmy na diecie, powinniśmy zjadać ich zdecydowanie mniej. Zielone banany są najbardziej wartościowe odżywczo – mają więcej witamin i minerałów niż te o żółtej czy brązowej skórce.
Żółte banany
Większość z nas lubi żółte, dojrzałe banany. Są słodsze od zielonych, mniej cierpkie, bardziej sycące, czasem mają już lekko mączną nutę. Powinniśmy jednak uważać na nie bardziej niż na zwykłe cukierki. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego i Uniwersytetu z Toronto wykazali, że za największe skoki poziomu cukru odpowiadają nie lody i cukierki, ale marchewka, ziemniaki i... banany.
Brązowe banany
Indeks glikemiczny bananów zależy od stopnia ich dojrzałości. Brązowe banany, których owoc po odarciu ze skórki jest zwykle galaretowy i smakują najbardziej mącznie i najsłodziej, mogą mieć indeks glikemiczny nawet powyżej 70 jednostek. Brązowe owoce tracą również znaczną część witaminy C, kwasu foliowego, witaminy B1.
Nie oznacza to, że przejrzałe banany nadają się tylko do wyrzucenia. Co prawda zawierają mnóstwo cukrów prostych, niewskazanych dla osób na diecie, ale stanowią bogate źródło antyoksydantów - zdecydowanie więcej niż banany zielone i żółte.
Czerwone banany
W polskich sklepach można kupić również czerwone banany – są nieco droższe od tych zwykłych. Czerwone banany są krótsze i grubsze. Ich skórka jest ciemna, a jasny miąższ kremowy w konsystencji. Zawierają wiele cennych składników odżywczych, w tym witaminy oraz składniki mineralne. Mają dużo witaminy A, więc warto je jeść „na oczy”. Możne je spożywać także na ciepło. Ważne - do jedzenia nadają się jedynie dojrzałe owoce tej odmiany, niedojrzałe są niesmaczne.
Banany w kuchni
Osoby, które lubią kulinarne eksperymenty, mogą przygotowywać sałatki owocowe na bazie zielonych, żółtych i brązowych bananów, oczywiście z dodatkiem innych owoców, choćby pomarańczy, mandarynek, jabłek czy kiwi lub awokado.
Jeśli jesteście zwolennikami kuchni zero waste, czyli po prostu nie lubicie, żeby cokolwiek w kuchni się marnowało, przejrzałe banany nie będą problemem. Galaretowe owoce można dodawać choćby jako dodatek do lodów. Można dodawać je również do koktajlów, smoothies i szejków – choćby na bazie truskawek. Albo jako extra składnik soków jabłkowych, gruszkowych czy pomarańczowych.
Przepis na ciasto bananowe
Jeśli słodkości wam niestraszne i lubicie smak bananów, warto spróbować ciasta bananowego.
Ciasto:
- 5 jajek
- 300 g cukru
- 125 ml oleju
- 125 ml wody
- 3 łyżki kakao
- 200 g mąki pszennej
- półtorej łyżeczki proszku do pieczenia
Nadzienie:
- 8 bananów
- sok z cytryny plus trochę soku do skropienia bananów
- 100 g cukru
- 500 g twarogu z wiaderka lub twarożku śmietankowego
- 4,5 płaskich łyżeczek żelatyny w proszku
- 400 g słodkiej śmietany 30 proc.
Polewa:
- 100 g czekolady gorzkiej
- 10- 20 g masła lub margaryny
- 150 g słodkiej śmietany 30- 36 proc.
Sposób przygotowania:
Jajka należy ubić z cukrem mikserem. Następnie dodać olej i wodę. Kakao, mąkę i proszek do pieczenie wymieszać i dodać do masy jajecznej delikatnie mieszając. Ciasto wyłożyć do prostokątnej formy (o wymiarach około 30x 40cm) posmarowanej margaryną i posypanej bułką tartą lub mąką. Piec w nagrzanym piekarniku ok. 10- 15 minut w temperaturze 220°C (lub ok. 25 minut w temperaturze 180°C). Pozostawić do ostygnięcia.
Banany obrać, pokroić w plasterki i ułożyć na cieście. Można je też skropić sokiem z cytryny. Żelatynę namoczyć w zimnej wodzie. Twaróg utrzeć z cukrem i sokiem z cytryny. Gdy żelatyna napęcznieje, należy ją podgrzać, aż się rozpuści. Później trzeba dodać dwie łyżki kremu serowego i wymieszać; do reszty dodać kremu. Śmietanę ubić i dodać do kremu; delikatnie wymieszać. Masę wyłożyć na banany. Ciasto wstawić na 2 godziny do lodówki.
Czekoladę i masło lub margarynę roztopić w kąpieli wodnej. Dodać śmietanę i wymieszać. Polewę wylać na ciasto i pozostawić do zastygnięcia; ciasto wstawić do lodówki.
Zobacz też: Przepis na chleb bananowy
KW
Komentarze