ChAD to choroba psychiczna trudna w diagnostyce. Stany depresyjne pojawiają się na zmianę ze stanami euforycznymi. Dotyka głównie ludzi młodych. Nieleczona może zrujnować życie.
Choroba afektywna dwubiegunowa może mieć wiele nazw: zaburzenia afektywne dwubiegunowe, psychoza maniakalno-depresyjna lub cyklofrenia. Zagrożonych nią jest 2-3 procent populacji, a spektrum tej choroby - ma nawet 5 proc. populacji. Na chorobę afektywną dwubiegunową chorują równie często kobiety, jak i mężczyźni. Przyczynia się do poważnych, negatywnych konsekwencji we wszystkich aspektach życia chorego (funkcjonowanie społeczne, rodzinne, zawodowe, kondycja ekonomiczna, możliwość realizowania swojego potencjału intelektualnego).
U każdego rozwija się inaczej, dlatego jest często trudna do zdiagnozowania, ale zawsze charakteryzuje ją występowanie dwóch przeciwstawnych stanów: przygnębienia (depresji) i nadmiernej aktywności (manii). Pomiędzy tymi fazami zwykle obserwuje się okresy remisji, czyli stan bez objawów lub z objawami dyskretnymi. Dla odróżnienia - depresja nazywana jest chorobą afektywną jednobiegunową.
Fazy choroby afektywnej dwubiegunowej
- Choroba afektywna dwubiegunowa - faza depresyjna
Trwa nawet kilka miesięcy. Pacjent jest przygnębiony, widzi wszystko w czarnych barwach. Ma poczucie niskiej wartości. Nie ma chęci do pracy, nauki, robienia czegokolwiek. Wtedy pojawia się przysłowiowe leżenie i gapienie się w sufit. Brak mu koncentracji, wolno myśli, zapomina. Przestaje o siebie dbać. Odsuwa się od rodziny i znajomych. Cierpi na zaburzenia snu. Przestaje jeść lub przeciwnie - kompulsywnie się objada. Może mieć myśli samobójcze.
- Choroba afektywna dwubiegunowa: faza hipomaniakalna
Pojawia się odwrócenie stanu. Trwa zwykle około tygodnia-dwóch. Osoba bez wyraźnego powodu emanuje radością, ma niespożytą energię. Łatwo nawiązuje kontakty towarzyskie, chce być w centrum zainteresowania. Podróżuje, robi nieprzemyślane zakupy. Często chorzy są wtedy bardzo dynamiczni, kreatywni, osiągają największe sukcesy zawodowe.
- Choroba afektywna dwubiegunowa: faza manii
Osoby w manii zachowują się lekkomyślnie, ryzykownie. Wraz z nasileniem objawów zmniejsza się zdolność racjonalnego myślenia. Sięgają po narkotyki, przypadkowych partnerów seksualnych. Osoby w manii mają wysoką samoocenę, poczucie bycia kimś wyjątkowym. Rzucają pracę, albo biorą na siebie zbyt wiele. Zaciągają kredyty, robią duże zakupy. Nie znoszą sprzeciwu. Jeśli ktoś próbuje się postawić, stają w ostrej kontrze.
U niektórych chorych na ChAD występuje skłonność do agresji.
- Choroba afektywna dwubiegunowa: faza remisji
Remisja to stan, w którym pacjent jest wolny od objawów, bądź są one nasilone w znacznie mniejszym stopniu niż dotychczas. Mimo, że to stan całkowicie nieutrudniający życia, to pacjent powinien w dalszym ciągu konsultować się ze specjalistami oraz przyjmować odpowiednie preparaty, aby nie doszło do nawrotu choroby dwubiegunowej.
U niektórych osób cierpiących na chorobę afektywną dwubiegunową depresja i mania występują łącznie. Określa się je wtedy jako epizody mieszane. Stan ten najczęściej charakteryzuje się nadmiarem energii, gonitwą myśli, a jednocześnie tendencjami samobójczymi.
Dwubiegunówka - skąd się bierze
Stwierdzono, że to uwarunkowania genetyczne decydują o skłonności do zapadania na tzw. dwubiegunówkę. Zatem jeśli ktoś w rodzinie miał zaburzenia psychiczne, to z dużym prawdopodobieństwem wystąpią one w następnych pokoleniach. Ryzyko to wynosi nawet 75% jeżeli choroba wystąpiła zarówno u ojca, jak i u matki.
Możliwe też, że ChAD powstaje w związku z nadmiarem lub niedoborem jednego z trzech neuroprzekaźników (noradrenalina, serotonina lub dopamina). Są one odpowiedzialne za transport impulsów nerwowych w mózgu i mają duży wpływ na nasze samopoczucie.
Inny powód to mikrouszkodzenia mózgu odpowiedzialne za impulsy nerwowe. Nie bez znaczenia jest także tryb życia: długotrwały stres, brak snu, nagły wstrząs psychiczny, trauma, nadużywanie środków psychoaktywnych - mogą spowodować uaktywnienie się stanów maniakalno-depresyjnych.
Na tę chorobę często zapadają ludzie młodzi, dlatego trudno się zorientować, które z zachowań jest efektem zaburzenia, a które "młodzieńczej fantazji". Z reguły ujawnia się między 20 a 30 rokiem życia i potrafi całkowicie je zniszczyć. Jeśli już uda się zdiagnozować ChAD, to w terapię takiej osoby musi włączyć się cała rodzina, bowiem chory leki będzie musiał brać już przez całe życie i do końca pozostawać pod opieką specjalisty.
Niezmiernie ważna w przypadku nawrotów choroby afektywnej dwubiegunowej jest stała czujność i obserwacja występowania myśli i/lub tendencji samobójczych u pacjenta oraz towarzyszących im innych objawów. Próby samobójcze, w zależności od metod badawczych, podejmuje 15–50% pacjentów, a około 15% popełnia samobójstwo.
To najczęściej rodzina prowadzi chorego do lekarza.
Jak wyleczyć ChAD
Leczenie, ze względu na przewlekły i nawrotowy charakter choroby, jest długotrwałe. Trwać może kilka, kilkanaście lat, a często polega na przyjmowaniu leków do końca życia (optymalnie jako leczenie profilaktyczne). Obejmuje leczenie pierwszego epizodu choroby i jej kolejnych nawrotów (ostrych lub o łagodniejszym nasileniu) oraz leczenie profilaktyczne (podtrzymujące) w okresach remisji. W zależności od nasilenia epizodów zmienia się sposób, rodzaj i miejsce terapii.
Podstawą leczenia zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jest farmakoterapia. Inne leki podaje się w manii, inne w depresji, ale najważniejsza jest profilaktyka, czyli farmaceutyki podawane stale, także w remisji, mające zapobiegać nawrotom faz. W chorobie dwubiegunowej zazwyczaj stosuje się leczenie kompleksowe, które oprócz farmakologii zawiera psychoterapię i psychoedukację.
Jeśli chodzi o farmakologię to najskuteczniejsze jest leczenie tzw. stabilizatorami nastroju. Działają przeciwdepresyjnie, przeciwmaniakalnie, a także profilaktycznie. W trakcie trwania epizodów maniakalnych stosuje się leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki). Pierwsze efekty ich działania ujawniają się po około dwóch tygodniach, a remisja, czyli zniknięcie objawów depresji, następuje po około trzech miesiącach.
Psychoterapię stosuje się najczęściej poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną lub interpersonalną. Psychoedukacja zalecana jest także dla rodziny chorego, która wzbogaca swoją wiedzę na temat charakterystycznych objawów/zachowań i postępowania w trakcie choroby dwubiegunowej.
Inne leki podaje się w fazie manii, inne w depresji.
Choroba afektywna dwubiegunowa - test:
Odpowiedz "Tak" lub "Nie" na poniższe pytania:
- Potrzebuję mniej snu
- Praca sprawia mi większą radość
- Chcę podróżować i więcej podróżuję
- Wydaję więcej/zbyt dużo pieniędzy
- Podejmuję większe ryzyko w moim codziennym życiu (w pracy zawodowej i w innych zajęciach)
- Jestem aktywniejszy fizycznie (sport itp.)
- Ubieram się bardziej kolorowo i mam bardziej ekstrawaganckie rzeczy/makijaż
- Chcę spotykać się lub rzeczywiście spotykam się z większą liczbą ludzi
- Jestem bardziej zainteresowany sprawami seksu i/lub mam zwiększony popęd płciowy
- Myślę szybciej
- W czasie wypowiedzi więcej żartuję
- Częściej się kłócę
- Mój nastrój jest lepszy, bardziej optymistyczny
- Palę więcej papierosów
- Piję więcej alkoholu
- Zażywam więcej leków (uspokajających, przeciwlękowych, pobudzających…)
Jeśli na 8 lub więcej stwierdzeń odpowiedziałeś/-aś "Tak", to istnieje istotne prawdopodobieństwo, że występuje u Ciebie spektrum zaburzeń dwubiegunowych. Jeśli dodatkowo masz „huśtawki” nastroju lub stany „depresyjne”, bywasz rozdrażniony, albo masz inne dolegliwości (objawy lękowe, zmęczeniowe, stany dotkliwego spadku energii, okresowe nadużywanie substancji psychoaktywnych, zaburzenia zachowania itp.), a objawy te mają charakter nawracający i budzą zaniepokojenie Twoje lub Twoich bliskich, koniecznie udaj się do specjalisty. Pamiętaj sam test nie przesądza o chorobie, powinieneś skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą w celu dalszego badania i ewentualnego postawienia diagnozy.
Wiele znanych, wybitnych osobowości cierpiało na tę chorobę: Ludwig van Beethoven, Edgar Allan Poe, Ernest Hemingway, Sylvia Plath, Kurt Cobain, Ozzy Osbourne, Mel Gibson, Jerzy Kosiński, Winston Churchill i wielu innych.
źródło: psychiatria.mp.pl, PAP zdrowie, medonet.pl, centrumdobrejterapii.pl, zdrowie.gazeta.pl, poradnikzdrowie.pl
ja
© Artykuł jest chroniony prawem autorskim. Wykorzystanie tylko pod warunkiem podania linkującego źródła.
