Wędrówki słowiańskie - wersja 2021-11-10

Wędrówki słowiańskie

Materialne ślady kultur prahistorycznych z terenów polskich

wersja 2021-11-10

Opracował: Karwat Zenon

Spis treści

Spis treści 2

Słowiańszczyzna – badania 5

Pielgrzymka słowiańska – grodziska 8

Pielgrzymka słowiańska - Łysa Góra 16

Pielgrzymka słowiańska – Rydno 18

Pielgrzymka słowiańska - Czermno 19

Pielgrzymka słowiańska - Kamień ofiarny na Joście 20

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Stalowej Woli 22

Pielgrzymka słowiańska - Centrum wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem 27

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Sandomierzu 28

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Tarnobrzegu 31

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum w Baranowie Sandomierskim Zespół zamkowo-parkowy 32

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Janowie Lubelskim 34

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kraśniku 36

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi biłgorajskiej w Biłgoraju 37

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kluczkowicach i Muzeum nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym Oddział grodzisko Żmijowiska 38

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Wojciechowie 40

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum lubelskie w Lublinie 41

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Łęcznej 44

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi lubartowskiej w Lubartowie 45

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym 46

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie 47

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamojskie w Zamościu 50

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Krasnymstawie 54

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Tomaszowie Lubelskim 57

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum kresów w Lubaczowie 60

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Chełmie 62

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie 63

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Przeworsku Zespół pałacowo-parkowy 65

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Jarosławiu kamienica Orsettich 68

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum narodowe w Przemyślu 69

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum regionalne w Jaśle 71

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum Trzcinica k.Jasła: Karpacka Troja 72

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie 74

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum podkarpackie w Krośnie 76

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum ziemi bieckiej 77

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Sanoku 79

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Rzeszowie 81

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Mielcu 84

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi leżajskiej 86

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Dębicy 88

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Tarnowie 89

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Nowym Sączu 91

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Bochni - im. prof. Stanisława Fischera 92

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum żup krakowskich Wieliczka 93

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne w Krakowie 95

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum niepodległości w Myślenicach 98

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu 99

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie Suchej Beskidzkiej 100

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Chrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich 102

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamek w Oświęcimiu 104

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach 106

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie w Żywcu - Stary zamek 108

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Bielsku-Białej 110

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej 112

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zagłębia w Będzinie 115

Pielgrzymka słowiańska - Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu 117

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum śląskie w Katowicach 118

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum górnośląskie w Bytomiu 121

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum częstochowskie 124

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Ostrowcu 127

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczno-archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim 128

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Iłży 130

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego im. prof. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi 132

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum przyrody i techniki Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach 134

Pielgrzymka słowiańska - Centrum kultury i sztuki w Połańcu 136

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamków królewskich w Szydłowie- Skarbczyk 137

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum narodowe w Kielcach 139

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi buskiej w Busku-Zdroju 141

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne w Wiślicy 142

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Pińczowie 143

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne ziemi miechowskiej w Miechowie 144

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kozienicach im. Profesora Tomasza Mikockiego 145

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu 147

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Nowym Mieście nad Pilicą 150

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Opocznie 151

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim 153

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi rawskiej 154

Pielgrzymka słowiańska - Ośrodek kultury gminy Grodzisk Mazowiecki 155

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum starożytnego hutnictwa mazowieckiego w Pruszkowie 156

Pielgrzymka słowiańska - Państwowe muzeum archeologiczne w Warszawie 158

Pielgrzymka słowiańska - Warszawa - trzy muzea 159

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Siedlcach 162

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum południowego Podlasia w Białej Podlaskiej 165

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku 168

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim 170

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Bełchatowie 171

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne i etnograficzne w Łodzi 173

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miasta Pabianic 179

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miasta Zgierza 181

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Łowiczu 182

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi sochaczewskiej i pola bitwy nad Bzurą 184

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kutnie 186

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Łęczycy 187

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum okręgowe ziemi kaliskiej 189

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum archeologiczne oddz. Muzeum miejskiego Wrocławia 192

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum archeologiczne w Poznaniu 195

Pielgrzymka słowiańska - cykl 198

Archeologia amatorska 201

Archeologia - polemika 205

Wystawy archeologiczne - uwagi 207

Muzea i irytacje 216

Archeologia - formy pochówków 219

inne: 225

Uczelnie i nauka: 229

Słowiańszczyzna – badania

Badając przeszłość słowiańską terenów polskich natrafia się na dwa problemy, które potrzebują komentarza:

1. Brak materiałów źródłowych;

2. Materiały źródłowe o niepewnym pochodzeniu.

Ad 1.

Brak albo skąpość materiałów źródłowych (artefaktów, dokumentów, itp.) wiąże się z hipotezą o niszczeniu dowodów na istnienie wcześniejszej kultury słowiańskiej na tych terenach.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Artefakt

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dokument

⦁ Czy był ktoś zainteresowany w takim niszczeniu?

Skądinąd wiadomo, że do takiego niszczenia dochodzi przy:

⦁ Wojnach;

⦁ Zmianach dynastii panującej/ustroju państwa;

⦁ Zmianach religii.

O wielkich wojnach na terenach słowiańskich połączonych z ustanowieniem odmiennej kultury mało wiadomo, raczej były to doraźne wyprawy grabieżcze.

Dynastii panujących raczej nie było: demokratyczna struktura władzy – wiece, książę tylko na okres wojny.

Do niszczenia dowodów pierwotnego demokratycznego ustroju mogło dojść przy wprowadzaniu ustroju feudalnego państwa.

Pozostaje chrystianizacja: zmiana wierzeń pierwotnych na chrześcijaństwo.

Hipoteza o niszczeniu dowodów o wcześniejszych wierzeniach razem z dowodami wcześniejszej kultury jest wiarygodna mimo niewielu dowodów na to.

⦁ Figura, posąg z Łysej Górze znaleziony w XVII w. (1686) zaginiony/zniszczony;

⦁ Idol ze Zbrucza zakopany albo wyrzucony do rzeki (1848);

⦁ Wycinanie świętych drzew i gajów;

 - jest udokumentowane.

http://hotel.ksstella.pl/atrakcje/1-atrakcje.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Idol_ze_Zbrucza

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99ty_gaj_(antropologia)

Można tu porównać zmiany w nauce i w religii.

Gdy powstaje nowa teoria w nauce jest ona bardziej prawdziwa niż dawne teorie i często obejmuje te dawne teorie jako przypadki szczególne, jak np. teoria Einsteina względem teorii Newtona.

Przy zmianie religii na nową: nowa religia nie jest ani trochę bardziej prawdziwa niż poprzednia, (może być bardziej przydatna dla kasty panującej, władzy), więc musi zniszczyć (przykryć) świadectwa dawnego kultu, albo włączyć je w nowe rytuały.

Takie rozumowanie prowadzi do uprawdopodobnienia masowego „zbożnego” dzieła niszczenia dowodów kultury słowiańskiej na terenach polskich, które było stale ze zmiennym natężeniem, nasilając się np. w okresie kontrreformacji.

Powstaje tu pytanie:

⦁ Dlaczego z przeszłości Słowian pozostało tak mało podczas, gdy przeszłość ludów sąsiednich jest dobrze znana i nieźle udokumentowana, zachowana w dokumentach?

⦁ Czyżby akcja wymazywania pamięci u Słowian była znacznie bardziej nasilona?

⦁ Dlaczego?

A może Słowianie nie notowali formalnej historii, bo dawali prymat dla indywidualnej „tu i teraz” oraz przyszłości?

Ad 2.

Jeśli chodzi o dokumenty o wątpliwym pochodzeniu i niepewnej autentyczności to jest to np. „Kronika Prokosza”, „Księga Welesa”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kronika_Prokosza

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ksi%C4%99ga_Welesa

Dzieła takie powinny być komentowane przy pomocy innych bardziej wiarygodnych źródeł raczej niż stanowić samodzielną podstawę do wyciągania naukowych wniosków.

Same zabytki też bywały tworzone albo podrabiane, fałszowane.

http://visualheritage.eu/portfolio/781/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamienie_mikorzy%C5%84skie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Oszustwa_archeologiczne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Oszustwa_archeologiczne

Pielgrzymka słowiańska – grodziska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grodzisko_(archeologia)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%B3d

Pytanie:

⦁ Według archeologów słowiańszczyzny powstawanie grodów było następstwem rozwarstwienia w jednolitym i egalitarnym społeczeństwie, powstania stałej władzy w formie rad starszyzny albo wodza.

⦁ Czy wolni Słowianie działając poprzez wiece rodowe albo plemienne (demokracja bezpośrednia) nie byli w stanie stworzyć zaawansowanego systemu obrony przed napastnikami zewnętrznymi w formie grodów?

Pytanie:

⦁ Jaką funkcję mogły spełniać grodziska w historii, w społeczeństwie: rodowym, plemiennym i państwowym?

https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_tradycyjne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_rolnicze

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwo_plemienne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_obywatelskie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Typologia_spo%C5%82ecze%C5%84stw

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Ustroje_polityczne

Po odwiedzeniu kilku grodzisk, zauważam, że nie można funkcji grodziska wiązać z samym jego istnieniem:

⦁ Czasem były to jedynie strażnice graniczne;

⦁ Czasem miejsca przygotowane na wypadek wspólnej obrony;

⦁ Czasem zamieszkane osady obronne otoczone polami uprawnymi;

⦁ Czasem ośrodki władzy otoczone rzemieślniczym i handlowym podgrodziem;

⦁ Często były dwuczęściowe, bo władza chciała się odgrodzić, zabezpieczyć od poddanych, podkreślić bogactwem swój autorytet.

Każde grodzisko trzeba traktować indywidualnie, nie ma tu reguły.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Osada

https://pl.wikipedia.org/wiki/Podgrodzie

Wybór miejsca zamieszkania był to kompromis między dostępem do warunków koniecznych do życia jak woda, bliskość pól uprawnych, dobrej gleby, lasów na opał, a bezpieczeństwem i warunkami obronnymi.

Zadziwiające, że ludzie na grodziskach nie mieszkają już czasem 1000 lat, a nadal widać jak duże prace ziemne były tam prowadzone.

Grodziska wczesnośredniowieczne (słowiańskie) w Polsce to piękne zadanie dla samorządów - trzeba wspierać zachowanie i odnowienie przeszłości polskiej, tam trzeba bardziej pracy i opieki zorganizowanych grup wolontariuszy niż pieniędzy.

Chodzi o grodziska najlepiej zachowane w mojej najbliższej okolicy:

1. Podkarpacie;

2. Kotlina sandomierska;

3. Dolina dolnego Sanu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Podkarpacie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kotlina_Sandomierska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dolina_Dolnego_Sanu

Pytanie:

⦁ W mojej najbliższej okolicy jest mało grodzisk – dlaczego?

Była tu wielka puszcza, nie ma potrzeby budowy grodzisk, gdy można ukryć się w lesie przed napastnikami, ludzie nie mają nic, czego potrzebowaliby bronić, poza własnym życiem.

Osadnictwa tu było dużo w różnych okresach wzdłuż rzek, ale założenia obronne albo nie powstawały, albo nie zostały zachowane w wyraźnej formie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Osadnictwo

Być może też naturalne formy terenowe albo okoliczna puszcza były wystarczające dla celów obronnych i kryjówkowych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielowie%C5%9B_(Tarnobrzeg)

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/41076,tarnobrzeg-kuchnia-krolewska-.html

https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-289351

http://wikimapia.org/31639613/pl/Tarnobrzeg-Wielowie%C5%9B-Grodzisko

Grodzisko znajduje się około 200-300 metrów po prawej stronie od drogi przelotowej Sandomierz – Tarnobrzeg w płaskim bezdrzewnym terenie, z daleka wygląda jak duża kępa starych wysokich drzew.

Z bliższej odległości wygląda jak małe wzgórze, z jeszcze bliższa okazuje się, że jest to częściowo zniszczony wał ziemny wysokości około 3 metrów otaczający wewnętrzny plac, majdan grodowy, teren jest grząski, bagnisty, a w pobliżu przepływa mała rzeka.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Majdan_(urbanistyka)

Pani, którą spytałem o drogę, była zdziwiona, że tam idę: „Przecież tam nie ma NIC!”.

Przy okazji pytanie:

⦁ Czy miejsca, w których się stale bywa z własnej nie przymuszonej woli, wpływają na człowieka w sposób trwały? – wpływ jest zawsze wzajemny

⦁ Czy własne wybory i decyzje, miejsca gdzie bywa, kształtują człowieka?

Miejsce jest naturalne i kameralne zarazem, idealnie nadaje się na wszelkie biwaki, ogniska i popijawy, jest zaśmiecone: próbowałem je trochę oczyścić, ale to nie jest praca dla jednej osoby w czasie, który mogłem na to przeznaczyć, ludzie piją, a puste butelki rzucają za wał, i tak od wielu 10-tków lat co najmniej – dużo śmieci naniosła też niedawna wielka powódź.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zdziechowice_Pierwsze

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/28538,zdziechowice-pierwsze--zrodelko-pod-wzgorzem-grodzisko.html

https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-287578

https://www.trzydnikduzy.pl/turystyka/szlaki-rowerowe-i-trasy-turystyczne/n,4173,przystanek-8--grodzisko-wczesnosredniowieczne.html#

Co do grodzisk i innych utworów archeologicznych powstaje pytanie:

⦁ Jak rozpoznawać miejsca ciekawe archeologicznie w terenie?

Opiszę to na przykładzie grodziska w Zdziechowicach.

1. Grodzisko znajduje się przy drodze przelotowej Stalowa Wola – Kraśnik po prawej stronie;

2. U podnóża stromego wzgórza, na którym jest grodzisko (w ciągu podobnych wzgórz), jest mała kotlinka, która zawiera kilka źródełek, z dużym wypływem wody, szeroki strumień wody po 20 metrach wpada do nieco szerszej i głębszej rzeki, wzgórze składa się ze skał chyba wapiennych (są odsłonięte-wybrane koło drogi), więc podłoże kotlinki strumienia jest pokryte wymytym przez źródełka białym, grubym piaskiem;

3. Tuż obok jest droga polna pod górę, stroma, szeroka jak dla wozu, wcięta w podłoże (rodzaj wąwozu): albo przygotowana ręką człowieka, albo często używana;

4. W jakimś miejscu tej drogi pod górę, przed szczytem wzgórza, jest zarośnięty trawą zakręt na lewo (sama droga biegnie dalej w górę), 20 metrowy dojazd na pole uprawne, też szeroki;

5. Od tego dojazdu biegnie ścieżka w górę do grodziska: jest do duży, obszerny, rozległy i płaski teren wierzchołka wzgórza, może sztucznie ściętego, porośnięty młodym lasem, naturalne walory obronne terenu zostały wzmocnione przez utworzenie stromego nasypu wokół (około 5-10 metrów ponad otoczenie od strony pola, 30-50 metrów od strony drogi przelotowej), być może z wykorzystaniem ziemi wybranej przy niwelowaniu (wypłaszczaniu) terenu grodziska (porośnięty starymi drzewami);

6. Teren ten jest tak przygotowany, zmieniony ręką człowieka i tak uroczy, atrakcyjny, że nie może ujść uwadze nawet przypadkowego turysty, który może nawet nie mieć pojęcia o jego pochodzeniu prahistorycznym – dużo rozrzuconych śmieci, pustych butelek szklanych i plastikowych, pozbierałem je na kupkę, może ktoś następny zniesie to na dół do śmietnika;

7. Są źródełka i rzeka, jest pole uprawne i jest bezpieczne, umocnione, miejsce zamieszkania – minimum tego, co potrzeba do życia;

8. Pytanie: dlaczego tak dogodne miejsce do życia i obrony w jakimś momencie prahistorii zostało porzucone?

Grodzisko w Zdziechowicach

Do napisania tej notki zmobilizowała mnie hipoteza – irytująca i absurdalna, którą wyczytałem przy zapoznawaniu się z raportami z badań archeologicznych tego grodziska.

Hipoteza ta głosi, że opuszczenie tego grodziska przez mieszkańców związane miałoby być z odsuwaniem przez księcia ludzi od kapłanów poprzednich religii w celu szerzenia chrześcijaństwa.

Trzeba szerzej zanalizować to grodzisko.

Grodzisko to zostało założone na dużym cyplu stromego wzgórza z uwzględnieniem jego walorów obronnych przy dawnym trakcie kupieckim: szlak na Kraśnik i Lublin – kręta droga asfaltowa w tej okolicy wskazuje, że powstała ona w miejscu, gdzie od dawna istniała we wcześniejszych formach.

Jednak wzgórze z drugiej strony miało stok łagodny przechodzący w pola uprawne, więc wymagało umocnienia, co zostało wykonane przez niwelację terenu przyszłego grodziska i podwyższenie jego krawędzi od strony pól, ślady umacniania terenu widać też od strony stromej drogi do grodziska.

Grodzisko nie miało studni, wodę pobierano z obfitych źródełek u stóp wzgórza spływających do wąskiej, ale wartkiej, rzeczki.

Z tej przyczyny grodzisko było dobre do obrony przed bandami rozbójników, ale bez wody wytrzymałoby tylko kilka dni oblężenia.

Mieszkańcy prowadzili gospodarkę rolniczo-hodowlaną wspomaganą przez łowiectwo, rybołówstwo i zbieractwo.

Była to w dużym stopniu gospodarka autarkiczna, czyli samowystarczalna, z samodzielnym tworzeniem narzędzi z szeroko lokalnie dostępnych surowców: drewna, gliny, itp.

Archeolodzy nie wykryli pokładów spalenizny, czyli grodzisko zostało opuszczone, a nie zdobyte w walce.

Odkryto też niewiele zabytków - wszystko, co było cenne, szczególnie narzędzia żelazne, mieszkańcy zabrali ze sobą odchodząc.

Opuszczenie grodziska trzeba wiązać ze zmianami otoczenia:

⦁ Politycznego – utworzenie państwa polskiego i jednolitej władzy, umacnianie feudalizmu, tworzenie hierarchicznej struktury władzy;

⦁ Administracyjnego – zmiana struktury osadniczej Polski, rozmieszczenia ludności i powstanie nowych grodów w miejscach, które wymagały wzmocnienia obronnego, osad służebnych na szlakach handlowych;

⦁ Gospodarczego – utworzenie pieniądza polskiego, przejście do gospodarki towarowo-pieniężnej, rzemieślniczo-handlowej;

⦁ Społecznego – przejście do nowej religii, tworzenie jednolitego narodu polskiego.

Przyczyn takiej decyzji mogło być wiele, w tym może jedna albo kilka dominujących.

Była to decyzja wewnętrzna lub zewnętrzna.

Wewnętrzna, jeśli mieszkańcy zauważyli, że karawany kupieckie przejeżdżające tuż obok omijają ich grodzisko ze względu na niewygodne, zbyt wysokie, położenie.

Obronność, ale też dogodny, łatwy dostęp oraz duży obszar targowy jest potrzebny dla dostarczania surowców rzemieślnikom i transakcji kupieckich.

Stare grodzisko nie spełniało tych warunków.

Decyzja zewnętrzna księcia mogła zgadzać się z wewnętrzną konstatacją mieszkańców grodziska.

Zaistniała tu analogia do usunięcia podobnej osady ze wzgórza wawelskiego w Krakowie – oczywiście poza faktem, że w Krakowie władza państwowa (albo regionalna), wspomagana przez władzę kościelną, chciała też się „odsunąć” od poddanych poprzez ich wyrugowanie z najbliższej okolicy.

Są też o osady, które powstawały w konkretnym celu, np. miejscowość Obroki na trasie z Puław do Lublina, której nazwa wskazuje na zdatność tego miejsca do popasu koni i odpoczynku w podróży.

Wiarygodna jest info, że książe, a potem król polski, dbał o szlaki, trakty handlowe, kupieckie, w formie zlecania ludności miejscowej tworzenia i utrzymywania przejezdności w lasach, budowy mostów i grobli komunikacyjnych, znaków odległości, zabezpieczania wojskiem przed rozbójnikami, a szlaki handlowe prowadziły prosto do grodów, gdzie pobierano myto.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_handlowy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grobla_komunikacyjna

https://pl.wikipedia.org/wiki/Myto

https://pl.wikipedia.org/wiki/Budy_G%C5%82ogowskie

https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-288058

http://atlasgrodzisk.pl/?view=details&location=1289

https://opencaching.pl/viewcache.php?wp=OP25CC

Grodzisko w Budach Głogowskich nie jest wyraźnie zauważalne w terenie, bo jest ukryte w lesie.

Dlatego zostało odkryte względnie niedawno.

Ja doszedłem tam od strony przystanku PKP:

Z peronu trzeba zejść pochyłym chodnikiem i przejść na lewo wąskim i krótkim tunelem pod torami;

Ta wąska droga asfaltowa opisana jest znakami jako trasa rowerowa;

Następnie trzeba dojść do centrum wsi, do zwykłej szerokiej drogi asfaltowej;

Droga tworzy tam szeroki zakręt, od niego lekko pod górę biegnie węższa droga w las, obok domu leśniczego i leśniczówki.

Idąc tą drogą najpierw po lewej stronie zauważa się bliski ciąg wzniesień leśnych i prostopadły parów zarzucony korzeniami drzew w celu ochrony przed kradzieżą piasku, też był badany archeologicznie z pozytywnym rezultatem.

Grodzisko znajduje się dalej, po prawej stronie drogi: za posesją z białym domem z czerwonym blaszanym dachem trzeba skręcić w las i 100 metrów od drogi można zobaczyć wśród drzew wzgórze, które po wejściu w górę okazuje się okrągłym wałem ziemnym około 5-10 metrów wysokości otaczającym obszerny plac wewnętrzny.

Okrągła struktura grodziska jest łatwo rozpoznawalna, bo jego twórcy wykorzystali naturalne ukształtowanie terenu, ale jednocześnie odcięli grodzisko od sąsiednich utworów geologicznych, chyba wzgórz polodowcowych.

Całość pokryta jest starym lasem bukowo – sosnowym.

Część drzew, tak w samym grodzisku jak i poza nim, rośnie w małych kwadratowych dołach, jakby pozostałościach po ziemiankach mieszkalnych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ziemianka

https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C3%B3%C5%82ziemianka

Ludzie zrobili sobie tam wysypisko śmieci, jak zwykle próbowałem oczyścić teren, przynajmniej co większe śmieci usunąć poza obszar grodziska.

Obok grodziska jest mały staw leśny, z którego odchodzi wąski rów melioracyjny między drzewami.

https://zabytek.pl/pl/obiekty/zawichost-grodzisko

Z grodziskiem w Zawichoscie jest ten problem, że sandomierskie to dobra ziemia lessowa, z samego grodziska nic nie zostało, bo ludzie wszystko zaorali, zostały tylko skarpy-zbocza i lessowe drogi-wąwozy dojazdowe do grodziska, pola na płaskowyżu.

Na Podkarpaciu piachy słabe rolniczo, więc grodziska porosly lasami i zachowaly sie nieco lepiej.

W muzeach pokazują, że ludzie nawet srodpolne kurhany ziemne oraja jak dobra ziemia orna.

Głód ziemi tym zawsze rządził, a jak dobra ziemia to trzeba wykorzystać.

A te kurhany srodpolne to oczywiście kopce pogrzebowe jakichś dawnych wojowników, czy wodzów.

Przykładowo grzeda sokalska: częściowo Lubelszczyzna i w glab ukrainy.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grz%C4%99da_Sokalska

Pielgrzymka słowiańska - Łysa Góra

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81ysa_G%C3%B3ra_(G%C3%B3ry_%C5%9Awi%C4%99tokrzyskie)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Przyrodnicze_%C5%9Awi%C4%99tokrzyskiego_Parku_Narodowego_na_%C5%9Awi%C4%99tym_Krzy%C5%BCu

https://www.swietokrzyskipn.org.pl/edukacja/muzeum/

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/27673,nowa-slupia-poganski-wal-kultowy-na-sw-krzyzu-.html

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/21965,nowa-slupia-goloborza-w-lysogorach.html

https://zabytek.pl/pl/kolekcje/poganskie-swiete-gory-w-rejonie-lysca

https://www.polskieszlaki.pl/poganski-wal-kultowy-na-swietym-krzyzu.htm

Właściwie jest pewne, że wszystkie miejsca, gdzie istnieją dawne obiekty religii chrześcijańskiej, są uroczyskami słowiańskimi prahistorycznymi.

Tak jest i z klasztorem świętokrzyskim na Łysej Górze.

Niskie pasmo Łysogór to teren dawnego osadnictwa.

Jest tu dojazd z Kielc autobusem miejskim nr linii 200 - 40 km, poniżej 1 godz.

Planując wycieczkę w ten teren trzeba przygotować buty o twardej grubej podeszwie, bo są tu twarde i nierówne skały kwarcytowe.

Doszedłem od strony Łagowa szlakiem turystycznym zielonym do Trzcianki, a następnie szlakiem czerwonym na szczyt - łącznie około 15 km.

Po drodze jest dużo drzew sosny, ale w samym parku dominuje buk i jodła.

Według pracowników ŚPN zabytki słowiańskie na tym terenie (wały) zostały odbudowane - można je oglądać z platformy widokowej z widokiem na gołoborze.

http://www.swietokrzyskipn.org.pl/turystyka/mapy/

Po sąsiedzku z klasztorem jest duży budynek muzeum ŚPN, gdzie od dawna istniało więzienie, też w czasie okupacji hitlerowskiej.

Odwiedziłem muzeum ŚPN na Łysej Górze, ale nie ma tam tych eksponatów, na których mi zależy - jest to wystawa geologiczna i biologiczna, a nie archeologiczna.

Dalej za parkingiem wybudowano wysoką i ciekawą architektonicznie wieżę telewizyjną.

Drogą asfaltową zszedłem poza teren ŚPN do Huty Szklanej (2 km), gdzie odtworzono osadę słowiańską (skansen), można tam zjeść gorący posiłek w karczmie, ceny wysokie.

Centrum Tradycji, Turystyki i Kultury Gór Świętokrzyskich w Bielinach

http://www.osadasredniowieczna.eu/asp/pl_start.asp?typ=13&menu=2&strona=1

Ze szczytu zszedłem przez dużą trawiastą łąkę naturalnymi (ziemnymi), ale sztucznie stworzonymi (kłody drewniane) „schodami” (0,5 godz.) do miejscowości Nowa Słupia, która jest w trakcie odzyskiwania statusu miasta (Łagów już go odzyskał).

Cieszy zawieszony tam na budynku siedziby władz gminy zegar dworcowy, dbałość o przestrzeganie czasu i punktualności, terminowości, charakteryzuje człowieka, który przechodzi na wyższy poziom kultury.

Pielgrzymka słowiańska – Rydno

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rydno

https://pl.wikipedia.org/wiki/Piknik_Archeologiczny_Rydno

http://www.rydno.com/rez/index2.html

http://www.rydno.pttk.pl/news.php

https://zabytek.pl/pl/obiekty/skarzysko-kamienna-rezerwat-archeologiczny-rydno-zespol-paleolit

https://nid.pl/pl/Regiony/Swietokrzyskie/charakterystyka-dziedzictwa-kulturowego/index.php?sphrase_id=87860

Teren prywatny, zabytki znalezione w Warszawie.

Pielgrzymka słowiańska - Czermno

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czermno_(wojew%C3%B3dztwo_lubelskie)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czerwie%C5%84_(gr%C3%B3d)

http://www.pollub.pl/files/36/attachment/LWDN/Bartosz_Przyby%C5%9B_startARCHITEKCI.pdf

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/3966,czermno-zapomniana-stolica-grodow-czerwienskich.html

https://zabytek.pl/pl/wycieczki?szukaj=czer

https://zabytek.pl/pl/kolekcje/grodzy-czerwienskie

Dojechałem tam rowerem z Zamościa przez Łabunie, Komarów-Osada, Tyszowce, następnie drogą na północ przez las.

Po wyjeździe z lasu teren jest płaski i chyba bagnisty, podmokły, porośnięty szuwarami, grodzisko ziemne wznosi się do 5-10 metrów jak misa duża o średnicy około 50-100 metrów.

Nie ma ogrodzenia, ale tablice zakazują prowadzenia wykopalisk archeologicznych na własną rękę.

Jest to główny ośrodek „Grodów czerwieńskich”.

Siła autentyku.

Pielgrzymka słowiańska - Kamień ofiarny na Joście

https://pl.wikipedia.org/wiki/G%C5%82upianka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jo%C5%9Bcie

Są w Polsce miejsca kultowe - nieznane, na uboczu, zniszczone.

Mnie zainspirował tekst:

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/7949,glupianka-pradawne-miejsce-kultu.html

Postanowiłem sprawdzić samemu jak to miejsce wygląda.

Dojazd z daleka od strony Lublina nie jest prosty:

1. Trzeba dojechać do ronda w Kołbieli, gdzie nie ma przystanku autobusów dalekobieżnych,

2. Dojść na wschód przez most około 1 km do rynku w Kołbieli skręcając za sklepem "top market" na prawo,

3. Przejść przez długi prostokątny rynek, a przed kościołem skręcić na lewo,

4. Iść prosto koło cmentarza przez las, i dalej kilka km, przez tory kolejowe, przez Wolę Sufczyńską, do rozwidlenia drogi, gdzie trzeba skręcić na lewo do wsi Głupianka (jeszcze około 2 km).

5. Przed znakiem nazwy wsi trzeba skręcić na prawo na drogę utwardzoną tłuczniem i dojść do lasu.

Najlepiej zapytać się ludzi miejscowych o drogę – ja zapytałem panią sołtys, która tam mieszka (poczęstowała mnie śniadaniem).

Trzeba iść około 0,5 km piaszczystą drogą przez las i skręcić na prawo wtedy, gdy na lewo widać będzie między drzewami zabudowania.

Miejsce to jest skryte za młodymi sosnami około 100 m od tej drogi leśnej.

Poprosiłem jednego z okolicznych gospodarzy, aby przewiózł któryś z tych kamieni polnych do lasu i ustawił go przy tej leśnej drodze, by było wiadomo gdzie trzeba skręcić w boczną odnogę, aby dojść do tego miejsca, by nie błądzić, może namaluje on tam też strzałkę.

Poza tym jest tam kaplica (jak mały kościół 2mx2m) i duży krzyż ogrodzony drewnianym płotkiem.

Ciekawostki:

⦁ Z kamienia tego pozostały jedynie dwa płaty skalne spiętrzone małe.

⦁ Na górnym z nich widać połowę wywierconego otworu, gdzie założono dynamit dla rozsadzenia skały.

⦁ Według słów pani sołtys większość z kamienia tego przekazano na budowę schodów do kościoła w Kołbieli.

⦁ Są to skały granitowe naniesione ze Skandynawii razem z lądolodem, jakich dużo na polach na tym mazowieckim terenie.

⦁ Nie tak łatwo pozbawić ludzi ich obyczajów prahistorycznych: kamień ten służył kiedyś, by zostawiać pokarm ofiarny dla biednych (obiata) - kamień został zniszczony, wybudowano kapliczkę obcej religii, ale tradycja przetrwała, z zaskoczeniem zobaczyłem tam słoiczek swojskiego miodu pozostawiony dla biednych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Obiata

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kult_przodk%C3%B3w

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Kult_przodk%C3%B3w

Tak właśnie od tysiąca lat niszczono ślady i zawłaszczano tradycję kultury słowiańskiej.

https://www.krajoznawcy.info.pl/procesja-znow-chodzi-joscie-31102

https://www.google.com/maps/place/Kapliczka+%C5%9Aw.+Anny+na+Jo%C5%9Bcie/@52.0573952,21.565728,3a,75y,90t/data=!3m7!1e2!3m5!1sAF1QipNLgDuXDmNyJSlipYoVycdYCfEgzZI1xqSAMnrI!2e10!6shttps:%2F%2Flh5.googleusercontent.com%2Fp%2FAF1QipNLgDuXDmNyJSlipYoVycdYCfEgzZI1xqSAMnrI%3Dw90-h90-n-k-no!7i1080!8i1920!4m7!3m6!1s0x4718cd6d1b1abb2f:0xd68ce6b2c302aa79!8m2!3d52.0514266!4d21.5702364!9m1!1b1

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Stalowej Woli

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Stalowej_Woli

http://muzeum.stalowawola.pl/pl/muzeum/zbiory/dzial-archeologii

http://muzeum.stalowawola.pl/pl/wystawy/item/1669-stacja-rozwad%C3%B3w-mi%C4%99dzy-lwowem-a-krakowem

23.09.2020

29.07.2021

7.11.2021

Muzeum znajduje się w pałacu.

Wystawa historii miasta Rozwadowa (obecnie dzielnicy Stalowej Woli) mieści się na poddaszu: podłoga drewniana, wsporniki dachu ceglane nietynkowane i belki podporowe drewniane grube ukośne, mrok.

Jest tam też mała wystawa archeologiczna terenu dolnego Sanu.

Pokazuje ona okoliczne znaleziska prahistoryczne:

⦁ Broń;

⦁ Naczynia ceramiczne - w tym popielnice (urny);

⦁ Narzędzia;

⦁ Ozdoby.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bro%C5%84

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Bro%C5%84

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narz%C4%99dzie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Narz%C4%99dzia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Bi%C5%BCuteria

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Zdobnictwo

https://pl.wikipedia.org/wiki/Poch%C3%B3wek

https://pl.wikipedia.org/wiki/Poch%C3%B3wek_cia%C5%82opalny

https://pl.wikipedia.org/wiki/Obrz%C4%85dek_pogrzebowy

Broń była potrzebna od zawsze wobec konieczności obrony przed zwierzętami (np. wilki, zasada: wszystkie zwierzęta są dzikie, niektóre tolerują człowieka, który daje im jedzenie), polowania, i agresywnych kultur wojowniczych.

Opis historię tego terenu zaczyna od 9 tys. lat pne.

Ciekawostki:

Figura wojownika w naturalnej skali słabo oświetlona wyposażonego w:

⦁ Kopię miecza ozdobionego na ostrzu przy uchwycie symbolem bogini Wiktorii, zaginionego w czasie II wś.;

⦁ Oszczep z kopią grotu z runami - kultura gocka albo wielbarska, też zaginionego;

⦁ Tarczę prostokątną ozdobną dużą.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Goci

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_wielbarska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Miecz

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grot_(bro%C5%84)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tarcza_(uzbrojenie)

Broń to miecze i groty oszczepów, oraz mniejsze eksponaty, których przeznaczenie trudno określić.

Jeden miecz zgięty i grot oszczepu też zgięty rzekomo rytualnie, jeden grot oszczepu dobrze zachowany, reszta mieczy i grotów oszczepów skorodowana, oczyszczona z rdzy.

Umbo i imacz do tarczy, inne umbo zgięte, też rzekomo rytualnie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Umbo

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/imacz;3914244.html

Naczynia ceramiczne odtwarzane ze skorup za pomocą gipsu, klejenia i uzupełniania cyklicznych zdobień, cechy stylu (wspólne dla kultury) łatwo zauważalne, każda inna, wszystkie bez uchwytów, zdobienia kreskowe albo wygniatane punktakiem, niektóre z pokrywami, niektóre duże i ozdobne, niektóre zdobione wieloma dziurkami przy górnej krawędzi.

Naczynia przystawkowe grobowe to kubki i miseczki, czasem z jednym uchem.

Narzędzia to topory kamienne i rogowe, oraz siekiery krzemienne, też inne wyroby krzemienne.

Żarna czerwonawego koloru (chyba granitowe): dolny kamień duży płaski, górny kamień (rozcieracz) w kształcie skorupy żółwia.

Ozdoby: kabłączki, zausznice i pierścionki: z brązu, z cyny i ze srebra.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kab%C5%82%C4%85czek_skroniowy

https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska/Zausznica

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pier%C5%9Bcie%C5%84_(bi%C5%BCuteria)

Masywna bransoleta z brązu.

Masywny - lity lub z blachy.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bransoletka

Poprzednio oprócz eksponatów, które są w kilku gablotach umieszczonych w ścianach, na podłodze stała walizka, gdzie można było bezpośrednio dotknąć (wziąć w rękę):

⦁ Topór (młot) kamienny;

⦁ Sierp z rogu zbrojony wkładkami krzemiennymi;

⦁ Ozdoby z brązu: miedź+cyna, albo mosiężne: miedź+cynk, z grubego drutu, bransolety.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sierp

Krytyka:

⦁ Nie podoba mi się wystawiania eksponatów we wnękach w ścianie, bo nie można im się przyjrzeć dokładniej, z kilku stron;

⦁ Brak strzałek, które pokazywałyby kierunek chronologiczny zwiedzania, w ogóle mam wątpliwość, czy wystawa jest uporządkowana.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Narz%C4%99dzia_kamienne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Narz%C4%99dzia_kamienne

12.2020

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli pokazuje wystawę czasową (objazdową?): „Megality w Polsce. Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych” - na temat archeologii grobowców kujawskich.

http://www.muzeum.stalowawola.pl/pl/muzeum/aktualnosci/item/2733-megality-w-polsce-idea-megalityczna-w-obrz%C4%85dku-pogrzebowym-kultury-puchar%C3%B3w-lejkowatych

Ciekawostki:

Duża wystawa archeologiczna składa się z:

⦁ Wybranego zbioru eksponatów autentycznych, kopii i odtworzonych hipotetycznych narzędzi ówczesnych: topory (młoty) kamienne, siekierki krzemienne, siekierka miedziana, ceramika klejona: naczynia i figurki (zaprzęg wołów), sierp z rogu;

⦁ Roślin uprawnych ówczesnych w postaci pęków kłosów i ziarna: pszenica, żyto, jęczmień, owies, mak, proso, soczewica.

⦁ Opisów - wielu, gęsto zapisanych;

⦁ Monitorów wyświetlających w pętli film z YouTube i inne dokumentalne przekazy filmowe;

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ceramika

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Ceramika

Znaleziska w grobowcach megalitycznych są nieliczne, chociaż szkielet plastikowy na wystawie ułożony na wznak jest wyposażony w naczynia ceramiczne, a opis mówi o sztylecie miedzianym.

Jest też makieta pierwotnego stanu „Stonehenge”, gdzie wygląda to jeszcze bardziej atrakcyjnie niż obecnie po odbudowie.

Celem wystawy jest promocja i reklama marek archeologicznych polskich:

⦁ „Megality kujawskie”;

⦁ „Waza z Bronocic” (wóz zaprzężony w parę wołów jako środek transportu wielotonowych głazów?).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopce_kujawskie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Waza_z_Bronocic

Właściwie żaden z tytułów tam użytych nie opisuje tej wystawy w pełni:

„Megality kultury pucharów lejkowatych” odnosi się tylko do megalitów kujawskich (3500 lat pne, 1000 lat wcześniej od piramid egipskich, raczej długie (do 150 m) niż wysokie (3 m));

„Megality z ziem polskich” też nie, bo są tam też opisy wielu innych megalitów europejskich, poczynając od najbardziej znanego: „Stonehenge”;

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stonehenge

 „Megalityczny obrządek pogrzebowy” też nie, bo funkcja pogrzebowa megalitu nie jest jego głównym celem.

Krytyka:

⦁ Wolałbym by opisy były odpowiedziami na konkretnie sformułowane pytania, a nie luźnymi opisami typowo naukowymi – jednak wymagałoby to dużo pracy koncepcyjnej: dla istniejących obecnie opisów trzeba by stworzyć odpowiedni zbiór pytań i przeformułować te opisy tak, aby były odpowiedziami na te pytania - dałoby to znacznie lepsze efekty edukacyjne.

Pielgrzymka słowiańska - Centrum wikliniarstwa w Rudniku nad Sanem

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rudnik_nad_Sanem

https://mokrudnik.pl/nowa-odslona-sali-historycznej-w-centrum-wikliniarstwa/

7.07.2021

Duża wystawa archeologiczna znajduje się w Centrum Wikliniarstwa około 100 metrów od rynku przed kościołem.

Wystawa mieści się na pierwszym piętrze na wprost schodów w sali historycznej - są tam dwie przeszklone gabloty duże.

Ciekawostki:

⦁ Eksponaty to część zbiorów miejscowego zbieracza-amatora ocalała przed rozgrabieniem.

⦁ Są to wyłącznie kamień, krzemień i skorupy ceramiczne uzupełnione przez dwa nowsze znaleziska naczyń ceramicznych – klejonych, ale niekompletnych.

⦁ Naczynia mają poszerzenie w połowie wysokości, a wyżej ścianki lekko nachylone do wewnątrz.

⦁ Starsze skorupy ceramiczne mają grube ścianki, młodsze są cieńsze.

⦁ Zbiór toporów kamiennych, w tym z jednego tylko połowa złamana przy otworze na trzonek, bo został wykonany zbyt wąsko bez poszerzenia przy otworze.

Według archeologa część zbiorów to wytwory przyrody naturalnie ukształtowane.

Ponieważ pierwotne opisy do znalezisk nie zachowały się, więc rozpoznanie zabytków archeolog wykonał jedynie na podstawie ich cech charakterystycznych – są to wyroby prahistoryczne i historyczne aż do kuli kamiennej do broni palnej z XVI/XVII w. – około 5 cm średnicy.

Z innych opisów:

⦁ Dawniej wiele sprzętów i urządzeń domowych, gospodarczych, chłop (i baba) tworzył sam dla siebie.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Sandomierzu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Sandomierzu

http://www.zamek-sandomierz.pl/muzeum/dzialy-i-zbiory

http://www.zamek-sandomierz.pl/index.php/wystawy/wystawy-stale/29-ziemia-sandomierska-w-pradziejach-i-wczesnym-sredniowieczu

http://www.archeologia-sandomierz.pl/

6.07.2019

1.08.2021

Muzeum znajduje się w odbudowanym zamku na wzgórzu blisko Wisły.

Duża wystawa archeologiczna mieści się w piwnicy w pierwszej sali.

Obejmuje ona okres od neolitu (około 5600 lat pne) do czasów nowożytnych, są też z czasów wcześniejszych kości mamutów (kości, cios, żuchwa, ząb) i czaszka nosorożca włochatego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Neolit

Mamut włochaty żył od 250 tys. lat pne do 10 tys. lat pne, miał do 6 ton wagi i do 3,4 metra wysokości, ciosy do 5 metrów długości.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mamut

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mamut_w%C5%82ochaty

https://pl.wikipedia.org/wiki/Nosoro%C5%BCec_w%C5%82ochaty

Ciekawostki:

⦁ Żarna z kulistym rozcieraczem;

⦁ Topory kamienne, w tym jeden niedowiercony;

⦁ Naramiennik z brązu (2 podobne w Kielcach);

⦁ Miecze i grot oszczepu zgięty rzekomo rytualnie;

⦁ Wiadro z brązu (situla?) bez uchwytu (pałąk);

⦁ Kopia szachów z XI w.;

⦁ Sprzączka do pasa ozdobiona płaskorzeźbą lwa (ze względu na proste linie na szyi przypomina wizerunki lwa perskiego) z XIII/XIV w.

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBarna

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sprz%C4%85czka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Klamra

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiadro

Powtórną wizytę w tym muzeum ukierunkowałem na temat uchwytów do naczyń ceramicznych.

Mieszkało na tym terenie dużo różnych kultur.

Wystawa jest uporządkowana według kultur archeologicznych, czyli można przyjąć, że jest uporządkowana chronologicznie.

Ciekawostki:

⦁ Pierwsze gabloty to naczynia ceramiczne (popielnice) bez uchwytów;

⦁ Naczynia z dwoma i czterema wypustkami przedziurkowanymi;

⦁ Same uchwyty bez naczyń, w tym jedno zdobione ornamentem nakłuwanym, a inne ukształtowane na dwa skrzydła, podobne w Lublinie;

⦁ Kubki z jednym uchem, różnej wielkości;

⦁ Naczynia nakryte misami i kloszem;

⦁ Czerpak ceramiczny z uchem w kształcie prostokątnego haka;

⦁ Waza z podwójnym zestawem piętrowo położonych uchwytów unikatowa dobrze zachowana;

⦁ Część wazy, gdzie chyba było sześć wypustek przedziurkowanych, cztery ocalały;

⦁ Waza z dwoma uchami i kubek z dwoma uchami;

⦁ Skorupy ceramiki oznaczone na spodzie znakiem przez rzemieślnika – sześcioramienna rozeta;

⦁ Na środku szkielet w piasku wyposażony w dwa naczynia kuliste z czterema wypustkami przedziurkowanymi.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwiazda_heksapentalna

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Tarnobrzegu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Historyczne_Miasta_Tarnobrzega

https://mhmt.pl/

6.07.2019

Muzeum znajduje się w zamku.

Mała wystawa archeologiczna mieści się w piwnicy w pierwszej sali.

Ciekawostki:

⦁ Naczynia ceramiczne.

⦁ Zbiór monet nowożytnych XVII w., w tym pruskie, dużej wielkości w porównaniu do denarów rzymskich.

⦁ Zapinki do ubrań z I/II w. ne ze sprężynką (fibule).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fibula

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum w Baranowie Sandomierskim Zespół zamkowo-parkowy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Baranowie_Sandomierskim

https://www.baranow.com.pl/

13.12.2020

Kolejny raz zmobilizowała i zwiodła mnie info na stronie internetowej: „wystawa archeologiczna”.

Muzeum znajduje się w zespole zabytkowym ogrodzonym parkanem 0,5 km drogą od rynku za mostem na wysoko obwałowanej niezbyt szerokiej rzece.

Za bilet dostałem dostęp do parku, a nawet zamku i jego wewnętrznego dziedzińca.

Ciekawostki:

⦁ W parku poza kilkoma drzewami pomnikowymi, w tym egzotycznymi: tulipanowiec, jest tam na uboczu aleja grabowa (grabu) – raczej nowa i formowana.

⦁ W zamku, a też w zewnętrznym budynku w parku, działa hotel i restauracja: ceny wysokie.

⦁ W zamku krużganki pierwszego piętra są częściowo w remoncie: wymiana zużytych płyt chodnikowych.

⦁ Przednia ściana, fasada zamku, to tylko pojedynczy mur wyposażony w okna, który po wewnętrznej stronie mieści otwarte krużganki.

Szczegółowo przyglądając się zamkowi i otoczeniu z zewnątrz zauważam, że brak tam solidnego gospodarza:

⦁ Na styku murów i gruntu chodnik powinien być nieco podniesiony by woda (śnieg) odpływały na zewnątrz, tymczasem miejscami zostawione jest tam obniżenie, co powoduje podmywanie i wykruszanie murów od spodu w tym miejscu.

⦁ Podobnie wykruszają się ceglane, malowane na biało balustrady zewnętrznych przyzamkowych ozdobnych gazonów.

Muzeum jest już czynne, ale chyba brak wystawy archeologii prahistorycznej.

Jest to jeden z kilkunastu zespołów pałacowo-parkowych władców Polski, które widziałem – m.in.:

⦁ Zamek królewski w Warszawie razem z ogrodami królewskimi i Pałacem pod Blachą;

⦁ Łazienki królewskie w Warszawie, pałac i park;

⦁ Pałac w Wilanowie razem z ogrodem i parkiem;

⦁ Zamek w Baranowie sandomierskim razem z parkiem;

⦁ Zamek w Łańcucie razem z parkiem;

⦁ Zamek w Krasiczynie razem z parkiem;

⦁ Muzeum Czartoryskich w Puławach razem z parkiem;

⦁ Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim razem z parkiem;

⦁ Pałac Branickich w Białymstoku razem z parkiem;

⦁ Pałac Schoena i pałac Wilhelma w Sosnowcu razem z parkiem;

⦁ Zamek w Pszczynie razem z parkiem;

⦁ Pałac biskupi w Kielcach razem z ogrodem.

Dwory szlachty polskiej (później sprzedawane magnatom przemysłowym) naśladowały ten wzorzec w mniejszej skali.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Janowie Lubelskim

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Janowie_Lubelskim

https://www.janowlubelski.pl/wizytowki/muzeum-regionalne

Muzeum znajduje się tymczasowo (do czasu skończenia remontu siedziby) w „Domu nauczyciela”.

Zdekompletowana wystawa archeologiczna mieści się w holu pierwszego piętra w sześciu gablotach.

Eksponaty pochodzą głównie od przypadkowych znalazców oraz ze stanowiska w Pikulach, które nie jest jeszcze ostatecznie rozpoznane, na razie kwalifikowane jako cmentarzysko (a może miejsce kultu?).

Są tam też eksponaty paleontologiczne: drewno skamieniałe (ciężkie i twarde, dostałem do ręki) i muszle widoczne w skale wapiennej (amonity).

Dwa kawałki drewna skamieniałego sprzed 300 mln lat w kolorze bursztynu żyłkowanego (araukaria).

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBywa_skamienia%C5%82o%C5%9B%C4%87

Jest też kość mamuta datowana na 11500 lat pne.

Ciekawostki:

⦁ Eksponaty krzemienne - krzemień (świeciechowski i pasiasty);

⦁ Skorupy ceramiki;

⦁ Ciosła żelazne.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ciesak

Część zabytków archeologicznych (miecz) jest w nadleśnictwie około 5 km dalej w stronę Momotów - nie byłem tam.

https://janowlubelski.lublin.lasy.gov.pl/

Krytyka:

⦁ Wolałbym by wszystkie zabytki prahistoryczne były w muzeum.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kraśniku

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Kra%C5%9Bniku

https://www.mnwl.pl/ZBIORY_MUZEUM-1-360-47.html

12.06.2019

Muzeum znajduje się w nowym budynku przy ul. Piłsudskiego 7 - muzeum 24. pułku ułanów.

Ciekawostki:

⦁ Wystawa zawiera jedynie eksponaty i zdjęcia z okresu I i II wojny światowej - wystawa ta pokazuje cały bezsens wojny.

Eksponaty archeologiczne są spakowane w pudłach i niedostępne do oglądania.

Według pani kustosz są to głównie popielnice ze Świeciechowa i groty strzał.

Obecnie po odbudowie chyba nadal nie ma wystawy archeologicznej.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kustosz

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi biłgorajskiej w Biłgoraju

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Bi%C5%82gorajskiej_w_Bi%C5%82goraju

http://muzeumbilgoraj.pl/przykladowa-strona/zbiory-muzeum/

http://muzeumbilgoraj.pl/wirtualne-zwiedzanie/

Muzeum znajduje się za dworcem PKS z tyłu w wyraźnie opisanym białym budynku naprzeciwko urzędu gminy.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na parterze w sali po prawej stronie od wejścia.

Opis chronologiczny obejmuje okres od 2 mln lat pne do czasów nowożytnych 1500 r. ne.

Ciekawostki:

⦁ Część drzewa skamieniałego duża datowanego 25-5 mln lat pne.

⦁ Koralowiec, poroże renifera i zęby mamuta.

⦁ Narzędzia kamienne dużo poczynając od odłupków krzemiennych.

⦁ Stożkowaty ciężarek żelazny z zawieszką żelazną (przerobiony z głowicy miecza?) - wygląda jak broń do kręcenia na lince, około 10 cm.

⦁ Groty do kuszy - dwuostrzowe w kształcie litery „U”, dwa ostrza połączone zaokrągloną zaostrzoną krawędzią, jakby nożem.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Poro%C5%BCe

W opisie info o nieobecnej monecie kartagińskiej (jest w Łodzi).

Krytyka:

⦁ Wystawa bez udziwnień – polecam!

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kluczkowicach i Muzeum nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym Oddział grodzisko Żmijowiska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Nadwi%C5%9Bla%C5%84skie_w_Kazimierzu_Dolnym

https://mnkd.pl/grodzisko-zmijowiska/

https://www.mnkd.pl/grodzisko-zmijowiska

http://muzeum.kluczkowice.pl/archeologia-z-terenu-powiatu-opolskiego/

Dojazd od strony Annopola jest odległy (30-40 km), ale nie skomplikowany.

Trzeba jechać w kierunku na Puławy przez Józefów, a w Kluczkowicach skręcić na Łaziska, i jadąc prosto za drogą minąć Łaziska, Trzciniec, Żmijowiska (część drogi leśna bez asfaltu), a za Kosiorowem przed małym drewnianym mostkiem zauważyć po prawej stronie drogi znak skrzyżowania szlaków turystycznych i słup drewniany wysoki (5 m) rzeźbiony pseudo-słowiański, w prawą stronę tą boczną drogą jeszcze około pół km.

Jest tam odtworzone w ramach archeologii eksperymentalnej grodzisko słowiańskie małe razem z kilkoma chatami w widłach dwóch małych rzeczek - bez dozoru.

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/32410,kazimierz-dolny-grodzisko-zmijowiska.html

https://zabytek.pl/pl/obiekty/zmijowiska-grodzisko

Jest to drugi z czterech grodów granicznych znajdujących się na tym terenie z czasów przed przyłączeniem Lubelszczyzny do państwa polskiego.

http://www.opole.lublin.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=44&Itemid=62

Kilka znalezionych tam zabytków jest wystawionych w nowo-utworzonym muzeum w Kluczkowicach w pałacu, który po II wś. jest szkołą ogrodniczą.

Wstęp w niedzielę od 12 do 19, ale pani kustosz przyszła dopiero o 13.

Są tam też eksponaty z wykopalisk w Nieszawie (znajduje się ona przed Józefowem nad Wisłą).

Ciekawostki:

⦁ Toporek żelazny;

⦁ Podkowa;

⦁ Szeląg litewski Jana Kazimierza z XVII w., miedziany, mały, wielkości denarów rzymskich;

⦁ Wyrób szkła jako pilnie strzeżona tajemnica przemysłowa prahistorii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Wojciechowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Wojciechowie

https://gokwojciechow.pl/oferta-turystyczna/muzeum-regionalne/

Zachęciła mnie info z Internetu, że muzeum to ma eksponaty archeologiczne, ale nie są to zabytki prahistoryczne, lecz znaleziska z terenu zniszczonego grodziska z XIV w.

Tym niemniej będąc już na miejscu zachwyciłem się samą murowaną wieżą, która pozostała z tego zespołu grodowo-pałacowego, gdzie muzeum znajduje się na piętrze.

Wewnątrz szerokie schody do góry kręcą się wokół słupa murowanego masywnego o przekroju kwadratowym 1m x 1m.

Ciekawostki:

⦁ Na wystawie jest makieta pierwotnego grodu z budynkami.

⦁ Gablota eksponatów archeologicznych to głównie skorupy ceramiczne.

⦁ Z pierwotnego wystroju zachował się w całości jeden kafel zdobiony ornamentem roślinnym: wątła wijąca się jasnozielona łodyga i brązowa szyszka.

Pytanie:

⦁ Czy jest to zwykła szyszka leśna czy może szyszka chmielowa?

⦁ Czy Lubelszczyzna już w XVI w. była stolicą polskiego chmielu?

Wszak znany jest cytat, który mówi o popularności piwa w tamtych czasach:

„Dum bibo piwo,

Stat mihi kolano krzywo.”

https://pl.wikipedia.org/wiki/Explicit_tot_hotum

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum lubelskie w Lublinie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Lubelskie_w_Lublinie

https://www.mnwl.pl/SEKCJA_ARCHEOLOGII-4-33-56_154_33.html

https://www.mnwl.pl/zbiory/Archeologia/Zbiory_archeologiczne-1-148-29_80.html

https://www.mnwl.pl/zbiory/Archeologia-4-80-29_80.html

https://www.mnwl.pl/ZBIORY_MUZEUM-1-278-35.html

https://www.mnwl.pl/Najciekawsze_zabytki_archeologiczne/Figurka_ceramiczna_z_Kreznicy_Jarej-1-610-42.html

16.05.2021

Duża wystawa archeologiczna znajduje się w prawym skrzydle zamku na parterze za kasą.

Mieści się ona przy korytarzu w kilku salach w amfiladzie.

W korytarzu w opisie info o kilku skarbach dawnych monet, które zostały znalezione i rozgrabione za czasów PRL.

W opisie info, że paleolit, czyli najstarsza prahistoria człowieka, zaczął się około 2 mln lat pne.

Ciekawostki:

Narzędzia krzemienne z różnego rodzaju krzemienia ze środkowego i schyłkowego paleolitu.

Kości mamuta i nosorożca przy odtworzonym namiocie pokrytym skórą renifera też znalezionym na tym terenie (1 z 4-ech).

Jest wydzielona część wystawy poświęcona ceramice (naczyniom) różnych kultur prahistorycznych (które częściowo współistniały), ale bez zachowania ich chronologii - co znacznie utrudnia uchwycenie rozwoju ich form, kształtów i zdobień.

Naczynia ceramiczne: bez ucha, z jednym uchem, albo z dwoma albo czterema wypustkami z małą dziurką - tylko jeden dzbanek z dwoma uchami (rzadkość), co potwierdza moją hipotezę, że kultury prahistoryczne były nastawione ściśle praktycznie, funkcjonalnie (skoro jedno ucho wystarczy, to drugie ucho dodaje się tylko dla ozdoby).

Chyba nie ma dwóch naczyń jednakowych, niektóre ozdobnie ukształtowane albo ornamentowane, niektóre mają ucha ukształtowane na dwa skrzydła.

Jak zwykle figurkom ceramicznym zwierząt i ludzi oraz bardziej ozdobnym naczyniom archeolodzy uparcie przypisują znaczenie obrzędowe (poszukiwanie wierzeń).

Jest tam kociołek z brązu z urwanym jednym uchem (tylko jedno ucho zostało) - skoro archeolodzy nie znaleźli tego urwanego ucha, znaczy to, że kociołek nie był naprawiany, lecz wyrzucony na śmieci.

Archeolodzy rozgięli miecz żelazny wojownika z kultury przeworskiej, który był zgięty i spalony razem z jego zwłokami – rozpadł się on na cztery części, które zostały odrdzewione, jednak nie daje to pojęcia o pierwotnym wyglądzie tego miecza.

Mała część dużego skarbu bursztynu (300 kg) rozgrabionego i zniszczonego.

Dużo ekranów multimedialnych, które rozszerzają wiedzę o technologiach prahistorycznych (te filmy powinny być w Internecie!).

Kilka odtworzonych figur prahistorycznych ludzi w naturalnej skali.

Wystawa kończy się na roku 1250-tym, są eksponaty z okresu wczesno-słowiańskiego oraz na foto rekonstrukcja grodu słowiańskiego.

Archeolodzy zastanawiają się, czy gmerki wybijane w tym czasie na spodach naczyń mają tylko znaczenie identyfikacyjne, czy może też magiczne.

Krytyka:

⦁ Można byłoby poprawić oświetlenie eksponatów;

⦁ Opis info do eksponatów trudno czytelny.

W info turystycznej (IT) przy Bramie Krakowskiej udostępniono mi nową książkę (2018) „Historia Lublina” Marty Polańskiej i zespołu, gdzie pobieżnie przejrzałem pierwsze rozdziały na temat prahistorii tego terenu.

Pierwotnie nie było tam intensywnego osadnictwa ze względu na niebezpieczeństwo najazdów: ruskich, tatarskich, tureckich.

Przypadkowo znaleziony (1945) skarb monet arabskich srebrnych z IX w. ne - duży, bo to szlak handlowy na Ruś.

Dużo rozpoznanych, ale nie zbadanych jeszcze stanowisk archeologicznych.

Liczne znajdowane w grobach zabytki sztuki cmentarnej mogą świadczyć o szczególnie wysokim statusie pochowanych tam osób albo szacunku i stosunku emocjonalnym do nich.

11.08.2019

Muzeum Historii Miasta Lublina w Bramie Krakowskiej znajduje się po zewnętrznej stronie ceglanego budynku bramnego względem Starego Miasta po prawej stronie w przejściu.

Do kasy trzeba wejść po schodach na najwyższe piętro tego budynku, a eksponaty mieszczą się dalsze pięć pięter w górę wieży bramnej.

Ciekawostki:

⦁ Z eksponatów prahistorycznych są tam tylko dwa narzędzia kościane neolityczne.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Łęcznej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_%C5%81%C4%99cznej

https://www.mnwl.pl/Wystawy/Slady_przeszlosci_Z_dziejow_i_kultury_Lecznej-1-483-99.html

Nie ma wystawy archeologii prahistorycznej.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi lubartowskiej w Lubartowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Lubartowskiej

https://muzeum.lubartow.pl/wystawy/

Nieczynne w weekendy.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum nadwiślańskie w Kazimierzu Dolnym

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Nadwi%C5%9Bla%C5%84skie_w_Kazimierzu_Dolnym

https://mnkd.pl/archeologia-zbiory/

Nie ma wystawy archeologii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Si%C5%82_Powietrznych_w_D%C4%99blinie

https://muzeumsp.pl/wydarzenia/archeologia-lotnicza-archeologia-lotnictwa/

2.10.2021

Muzeum znajduje się w starej części miasta za parkiem i dużym placem przed lotniskiem i „szkołą orląt” – jest to około 3-4 km od dworca PKP na lewo prostą drogą przez wiadukt nad torami.

Wystawę czasową „ARCHEOLOGIA LOTNICZA. ARCHEOLOGIA LOTNICTWA” w muzeum w Dęblinie odwiedziłem ze względu na ciekawy temat.

Wystawa archeologiczna mieści się w hangarze na wewnętrznym placu, więc chcąc-niechcąc najpierw trzeba przejść przez wystawę lotniczą w budynku.

Ciekawostki:

⦁ Kordzik i mały pistolecik pilota wraz z kaburą i magazynkiem.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kordzik

Model chaty pilotów polskich w Anglii, gdzie oczekiwali w gotowości na wezwanie do startu.

Brak przy tym info, że za przyjemność obrony Anglii i bicia Niemców na angielskim niebie Polska w pełni zapłaciła polskim złotem: koszty organizacyjne i bytowe polskich oddziałów lotniczych: za szkolenia w angielskich procedurach, wyposażenie, mundury, samoloty, paliwo, itd.

I szok: tablica komendantów i prymusów szkoły lotniczej od początku w II RP (1925) aż do czasów obecnych, gdzie okres PRL nie został odcięty od innych grubymi kreskami!

Docelowa dla mnie wystawa archeologii lotniczej to głównie wielkie zdjęcia foto różnych założeń zabytkowych, nieistniejących osad prahistorycznych, dobrze widocznych zarówno na zaoranym polu jako inny odcień gruntu, jak i na wyrośniętym łanie zbóż jako inna jakość zboża w miejscu dawnych zabudowań.

We wczesnym średniowieczu są to grodziska w postaci kopców ziemnych albo dużych „mis” ziemnych.

Fotografią lotniczą bada się też stare zburzone miasta, jak na przykład Stara Nieszawa, która została założona po polskiej stronie Wisły naprzeciwko Torunia jako konkurencja dla miasta krzyżackiego, a którą król polski kazał zburzyć i przenieść 20 km dalej na wniosek patrycjatu toruńskiego za poparcie Torunia dla Polski w wojnie z krzyżakami.

Obecnie lotnicze badania terenowe wykonuje się metodą laserową, która pozwala pominąć pokrywę roślinną i stworzyć trójwymiarowy obraz kształtu terenu i obiektów tkwiących w ziemi.

https://en.wikipedia.org/wiki/Active_electronically_scanned_array

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lidar

https://archeologia.com.pl/lidar-kompletny-poradnik-czym-jest-skaning-laserowy-als-nmt-nmpt-las-jak-dzialaja-i-gdzie-szukac/

Niepotrzebnie dołączono tam jedną małą gablotę kopii różnych zabytków z brązu i ceramiki.

Pojęcie archeologia lotnictwa tyczy odnajdywania szczątków i wraków różnych samolotów, głównie z czasów wojny.

Jestem zdania, że silnik Messerschmitta, który ostatnio znaleziono i zakonserwowano w Polsce, a którego hitlerowcy w swoim czasie bezskutecznie poszukiwali po katastrofie lotniczej, powinien być demonstracyjnie odsprzedany Niemcom po kosztach konserwacji pod hasłem: „Zgubiliście – nie chcemy i nie potrzebujemy militariów niemieckich w Polsce – oddajcie nam własność polskich organizacji polonijnych w Niemczech ukradzioną przez hitlerowców” – powinno to być powtarzane co kilka miesięcy z hitlerowskimi militariami z innych polskich muzeów.

Podobnie według mnie jest tam za dużo różnego rodzaju sprzętu lotniczego opisanego rosyjskimi literami (bukwami), nawet jeśli są to konstrukcje rozwijane na bazie sprzętu angielskiego.

Są tam też tablice pamiątkowe poświęcone katastrofom lotniczym w Mirosławcu i Smoleńsku.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_lotnicza_w_Miros%C5%82awcu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Katastrofa_polskiego_Tu-154_w_Smole%C5%84sku

Moje zdanie na ten temat jest jasne:

Nawet jeśli Rosjanie chcieli rozpoznać i przetestować polskie wojskowe procedury awaryjne stosowane w takich sytuacjach (których nie było) to pełną odpowiedzialność za porażkę tej operacji wojskowej ponosi jej bezpośredni dowódca: prezydent Lech Kaczyński.

Ciekawostka:

⦁ Jest tam duży helikopter MI-6A przeznaczony do przenoszenia kilkutonowych ładunków wewnątrz i zewnątrz, a którego końce łopat wirnika w połączeniu z prędkością samego helikoptera uzyskiwały prawie prędkość dźwięku.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamojskie w Zamościu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Zamojskie

http://muzeum-zamojskie.pl/7

https://muzeum-zamojskie.pl/z/archeo/index.html

10.10.2021

Muzeum znajduje się w rynku w kamienicach po prawej stronie od ratusza.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na drugim piętrze w trzech salach z wykorzystaniem środkowej sali - holu przy schodach, jako części info i wypoczynkowej - w oszklonym przejściu po obu stronach jest wystawa kości wymarłych zwierząt.

W przejściu:

⦁ Żarna – 3 razy, płaskie i z zaokrąglonym rozcieraczem – rekonstrukcje.

⦁ Kości mamuta – rzepka kolana, szczęki.

W holu figura wojownika w zbroi z mieczem, tarczą i włócznią.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Listy_wymar%C5%82ych_zwierz%C4%85t

Trzy sale na drugim piętrze: epoka kamienia i brązu, okres rzymski i wczesne średniowiecze.

W opisach omówienie podstawowych aspektów poszczególnych kolejnych kultur.

Opisy rozszerzające do eksponatów na planszach na ścianach - nawet poza dowody, poza świadectwa z eksponatów.

Wolałbym, gdyby to, co jest w opisach, było udokumentowane eksponatami.

Ciekawostki:

⦁ Ceramika – pierwsze naczynie grubościenne z trzema guzami (skorupy klejone niekompletne), potem cienkościenne bez uchwytów.

⦁ Kultura trypolska z centrum na Ukrainie.

⦁ Dzbanek z jednym uchem, część amfory z dwoma uchami.

⦁ Kubki z jednym uchem na dwa skrzydła.

⦁ Narzędzia kamienne i krzemienne.

⦁ Pierwsze narzędzia kamienne i krzemienne bez otworów, potem topory z otworami na trzonek.

⦁ Ciężarki i przęśliki tkackie ceramiczne.

⦁ Naczynia zasobowe z czterema uchwytami przedziurkowanymi.

⦁ Ceramika (naczynia) z dwoma uchwytami.

⦁ Pierwsze ozdoby z miedzi i potem więcej ozdób w epoce brązu.

⦁ Naszyjnik z drobnych kościanych koralików.

⦁ Naramiennik z brązu w kształcie połączonych dwóch ciasno zwiniętych spiral – 2 podobne w muzeum historii Kielc.

⦁ Figurki ceramiczne w kulturze łużyckiej: m.in. jeździec na koniu, z szerokim ogonem.

⦁ Ozdoby, groty oszczepów, siekierka z uszkiem i sierp z brązu w kulturze łużyckiej.

⦁ Model bucika ceramiczny – czy jednak naczynie jak w Połańcu i Tarnowie?

⦁ Dwie ozdoby ażurowe duże (10 cm) z brązu (kute?).

⦁ Dziwaczne naczynie ceramiczne z czterema dodatkowymi mniejszymi otworami na poszerzonym wybrzuszeniu.

⦁ ---

⦁ Miecze kultury przeworskiej rozgięte (i połamane przy tym) i inne elementy uzbrojenia.

⦁ Zgięte groty oszczepów i niezgięte, umbo, imacz.

⦁ Zapinki do odzieży.

⦁ Wiadro z brązu (situla) kompletne, ale chyba dziurawe od spodu.

⦁ Ozdoby, grzebienie kościane, sprzączki do pasa, klamry, szczypczyki kosmetyczne, klucze.

⦁ Kilka pucharków szklanych, bursztyn surowy i naszyjnik z bursztynu.

⦁ Fragment ceramiki z twarzą Gota.

⦁ Blaszka złota z wizerunkiem twarzy.

⦁ Klamerka esowata z elektronu.

⦁ ---

⦁ Łuk refleksyjny i kołczan wojownika koczowniczego, miecz.

⦁ Czerpak ceramiczny z uchwytem.

⦁ Naczynia ceramiczne, w tym zasobowe.

⦁ Karwasz - osłona przedramienia łucznika.

⦁ Głowice buław – rurowe.

⦁ Buława żelazna z wieloma zaokrąglonymi guzami różnej wielkości, niezbyt foremna, ale na pewno skuteczna przy uderzeniu.

Jest też przegląd obecnie prowadzonych badań archeologicznych z makietami i znalezisk z tych wykopalisk, m.in. skalpel.

W przyległej małej salce są figury w naturalnej skali odtwarzające wygląd ludzi z czasów po początku ne – rodzina gocka.

W korytarzu wejściowym w opisie jest pokazany skarb zabytków złotych znalezionych przy przebudowie twierdzy zamojskiej w 1839 r., ukradziony przez Ruskich, który obecnie jest w Ermitażu, motywem zdobniczym są tam m.in. sześcioramienne rozety i zdeformowane kwadraty z kółkami, trapezy, monety z tego skarbu zostały oddzielone i włączone do rosyjskiego zbioru numizmatycznego - są nie do rozpoznania.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_trypolska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_praska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Karwasz

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bu%C5%82awa

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Krasnymstawie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Krasnymstawie

https://www.muzeumkrasnystaw.pl/zbiory/archeologia/

https://www.muzeumkrasnystaw.pl/wystawy/wystawy-stale/n,159993,pradzieje-krasnegostawu-i-okolic.html

https://www.muzeumkrasnystaw.pl/wystawy/wystawy-stale/n,160028,najciekawsze-odkrycia-archeologiczne-z-krasnegostawu.html

28.08.2021

Muzeum znajduje się w pobliżu rynku w dawnym kolegium, które jest na ogrodzonym terenie i sąsiaduje przez ścianę z wcześniej stojącym dużym kościołem barokowym, dalej w dół na zboczu wzgórza jest ogród klasztorny dostępny w dzień dla zwykłych ludzi.

Z dużego brukowanego placu po przekroczeniu drewnianej bramy trafia się na kwadratowe podwórko z płytką imitacją studni, następnie wchodzi się do budynku przez podwójne drewniane drzwi - budynek był odnowiony w 50-tych latach, a piwnice odnowiono w 2012, duża wystawa archeologiczna mieści się właśnie w piwnicach.

Pani kustosz, która mnie oprowadzała wydawała się słabo zorientowana w zawartości wystawy, bardziej wiedziała które drzwi otworzyć, gdzie światło włączyć, itp.

Pierwsza sala, do której zostałem wprowadzony, w piwnicy za kratą żelazną zawiera eksponaty w gablotach poukładane bez chronologii (trochę się podłamałem) – okazuje się zabytki z terenu miasta głównie nowożytne.

W korytarzu piwnicznym detale kamienne z zamku w Krupem (lapidarium).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lapidarium

Dopiero ostatnia poprzeczna długa sala na końcu korytarza to typowa duża wystawa chronologiczna.

Ciekawostki:

⦁ Obrączka srebrna dla sokoła;

⦁ Figurka ceramiczna podobna do mumii egipskich („Uszebti”), około 10 cm;

⦁ Naczynie ceramiczne z jedną wypustką przedziurkowaną;

⦁ Naczynie ceramiczne z uchem ukształtowanym na dwa skrzydła – podobne w Lublinie;

⦁ Zbiór monet rzymskich duży;

⦁ Kości mamuta;

⦁ Figurka ceramiczna, rzekomo kultowa, podobna do nietoperza;

⦁ Zbiór dużych odłupków krzemiennych duży;

⦁ Model naczynia ceramicznego z dwoma wypustkami przedziurkowanymi zawieszonego nad ogniskiem ogrodzonym kamieniami;

⦁ W odtworzonym pochówku szkieletowym ogrodzonym płatami kamiennymi dwa naczynia z czterema wypustkami przedziurkowanymi;

⦁ Siekierka z brązu z uszkiem, i druga bez uszka;

⦁ Zbór toporów kamiennych i siekier krzemiennych duży.

⦁ Buława żelazna węgierska, kształt dwa sześciany złożone ze sobą przestrzennie po obróceniu o 45 stopni;

https://pl.wikipedia.org/wiki/Uszebti

Dużo pustego miejsca, aż dziwne że wystawa nie jest poszerzana – kustosz mówił o potrzebie założenia ochrony piwnic przed wilgocią i braku gablot.

Poprzednio była na piętrze w dwóch salach wystawa czasowa: "Złoto, krzemień i glina. Tajemnice pochowane w kurhanach. Mogiły z Białki i Stryjowa", na temat archeologii kurhanów (pochówków kurhanowych) licznych w tej części Lubelszczyzny i w głąb obecnej Ukrainy - dowcipny archeolog włączył tam jako eksponat-znalezisko denko od XX-wiecznej butelki.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kurhan

http://www.muzeumkrasnystaw.webd.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=178:tajemnice-pochowane-w-kurhanach&catid=35:wydarzenia

Obecnie jest tam wystawa czasowa: "Szczekarzew na pograniczu legend", na temat grodu, który ma być pierwotnym Krasnymstawem, a który nawet współistniał po sąsiedzku z obecnym miastem.

Dla urozmaicenia ściągnięto tam zabytki archeologiczne współczesne mu (XII-XIV w.) z wielu muzeów okolicznych.

Ciekawostki:

⦁ Wpadły mi w oko dwa zestawy kołtów (po dwa kołty), srebrne, dmuchane – wyglądają jak pogrubione ozdobne niepełne zębatki do roweru.

⦁ Te masywne z wyglądu eksponaty z brązu, gdy są uszkodzone – okazuje się, że są zrobione misternie z cienkiej blachy.

https://www.muzeumkrasnystaw.pl/najnowsze-wydarzenia/n,225511,otwarcie-wystawy-szczekarzew-na-pograniczu-legend.html

http://www.krasnystaw-rys.info.pl/CMS/index.php?option=com_content&view=article&id=7&Itemid=6

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Tomaszowie Lubelskim

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Tomaszowie_Lubelskim

http://muzeum.powiat-tomaszowski.com.pl/archeologia/

http://muzeum.powiat-tomaszowski.com.pl/2020/12/29/pradzieje-regionu/

Muzeum znajduje się w „Domu kombatanta” po drugiej stronie jezdni od rynku.

Mieści się ono na pierwszym piętrze po prawej stronie.

Duża wystawa archeologiczna zajmuje drugą salę następującą po sali pań kustosz.

Ciekawostki:

⦁ Czarka ceramiczna z autentyczną, oryginalną, pierwotną, zawartością barwnik mineralny ochra koloru brązowego (pierwotnie czerwony);

⦁ Eksponat kamienny opisany jako buława kształtu opływowego cygara grubszego ku środkowi żłobkowany z matematyczną precyzją i starannością wzdłuż długiej osi z poprzecznym otworem na trzonek pośrodku, około 15 cm.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ochra

W ostatniej sali była tam wystawa czasowa: „Wielkie ssaki epoki lodowcowej”, z kośćmi wielu różnych zwierząt wymarłych: prażubr, niedźwiedź jaskiniowy, nosorożec, mamut, itd.

http://mz.pan.pl/pl/wielkie-ssaki-epoki-lodowcowej/

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBubr_pierwotny

Ciekawostki:

⦁ Ostatni tur wymarł w Polsce w XVII w., róg myśliwski ozdobny wykonany z rogu tego tura został ukradziony przez Szwedów w czasie „potopu szwedzkiego” i nadal jest w szwedzkim muzeum.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tur_le%C5%9Bny

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3g_(biologia)

9.10.2021

Stare wystawy archeologiczne zostały na razie zdemontowane.

Muzeum w nowo-wyremontowanym budynku obok liceum pokazuje wystawę czasową:

http://muzeum.powiat-tomaszowski.com.pl/2021/08/02/piast-total-war/

Dwie sale na pierwszym piętrze.

Duża wystawa, bardzo skondensowana.

Wczesne średniowiecze – orientacyjnie od XI w., i wcześniej, później.

Opisy ogólne i cytaty z dziejopisów.

Mała wiarygodność źródeł pisanych (polskich i obcych (niemieckich, żydowskich)) - raczej co do faktów niż szczegółów.

Ciekawostki:

Sierp składany w oprawie z poroża zdobionej.

Miniaturowe: toporki żelazne, mieczyk drewniany zdobiony, włócznia drewniana.

Ozdoba z zęba niedźwiedzia (amulet?).

Noże żelazne.

Okucia rękojeści nahajki: z brązu, ołowiu i żelazne.

Wędzidła, strzemiona, ostrogi żelazne i z brązu, czasem zdobione srebrem.

Hełmy polskie w kształcie kopy siana wysokiej (i szyszaki), też złocone i pokryte miedzią.

Drobne fragmenty kolczugi żelaznej i z brązu.

Groty włóczni żelazne, w tym zdobiony ornamentem i srebrem, i groty oszczepów - oszczepy były lżejsze, do rzucania.

Groty strzał z trzpieniami i z tulejkami żelazne, też z rogu.

Głowica buławy sześcienna żelazna, inkrustowana srebrem i miedzią, i żelazna, ołowiana.

Bijaki kiścienia żelazne, ołowiane i rogowe.

Miecze żelazne, puginały, trzewiki (końcówki) pochwy miecza.

Topory i czekany żelazne - jeden topór nawet z resztką drewnianego trzonka.

Groty z zadziorami (do tyłu).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szyszak_(he%C5%82m)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pugina%C5%82

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ki%C5%9Bcie%C5%84

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum kresów w Lubaczowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Kres%C3%B3w_w_Lubaczowie

http://www.muzeumkresow.eu/dzialy/archeologiczny

http://www.muzeumkresow.eu/wystawy

Muzeum znajduje się w dawnym spichlerzu zamkowym około 1 km od centrum miasta, z wierzchu budynek murowany, w środku wykończony w drewnie.

Wystawa archeologiczna mieści się na piętrze.

Paleolit środkowy 120 - 80 tys. lat pne

Paleolit schyłkowy 11 - 10 tys. lat pne

Mezolit 8 - koniec 5 tys. lat pne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Paleolit

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mezolit

Ciekawostki:

⦁ Mamutów kości, zęby, ciosy;

⦁ Drewno zmineralizowane;

⦁ Amonity - skorupy organizmów wapienne;

⦁ Topór (młot) kamienny dopracowany duży (około 25 cm) z rzadkim szerokim ostrzem - widziałem takie już wcześniej;

⦁ Topór (młot) kamienny duży (około 20 cm) (buła);

⦁ Narzędzia krzemienne z różnego rodzaju krzemienia (pasiasty, czekoladowy);

⦁ Sierp duży (około 30 cm) z krzemienia świeciechowskiego;

⦁ Figurki zwierząt ceramiczne (tur?, dzik?), główki ptaków, gwizdki - wczesne średniowiecze;

⦁ Kawałki bransolet celtyckich szklanych, różne kolory, też wielobarwne;

⦁ Sprzączka do pasa złota;

⦁ Moneta złota;

⦁ Naszyjnik filigranowy łańcuszek srebrny, kulki z blachy ażurowej, XVII w.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amonity

https://pl.wikipedia.org/wiki/Naszyjnik

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Chełmie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Che%C5%82mskiej_w_Che%C5%82mie

http://mzch.pl/?pl_archeologii,631

http://mzch.pl/zbiory2/archeologia/index.html

http://mzch.pl/?pl_powrot-do-przeszlosci,10

10.08.2019

Muzeum to, a właściwie duża wystawa w oddzielnym budynku, znajduje się naprzeciwko urzędu miasta za sklepem „Gama”.

Wpadłem tam po godz. 15 w sobotę, planowałem zwiedzanie w niedzielę, ale okazało się, że info internetowa jest mylna, bo ta wystawa jest nieczynna w niedzielę, więc miałem czas tylko do 16.

Na podwórzu odtworzono kilka grobów prahistorycznych.

W środku połączono eksponaty archeologiczne z etnografią pod kątem pokazania ciągłości różnych aspektów życia codziennego w kulturze ludowej.

Ciekawostki trudno było wybrać szybko, ale w pamięci utkwiła mi matryca metalowa okrągła do wykonywania ozdobnych zawieszek głowy paradnego kobiecego stroju ruskiego (kołty).

https://almanach.historyczny.org/wiki/Ko%C5%82t

http://rcin.org.pl/Content/63928/WA308_83522_P329_Kolty-jako-element_I.pdf

https://rcin.org.pl/dlibra/publication/83522/edition/63928

https://rcin.org.pl/dlibra/show-content/publication/edition/63928?id=63928

https://antiquebizu.pl/author/admin/page/36/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Etnografia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Etnografia

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_im._ks._Stanis%C5%82awa_Staszica_w_Hrubieszowie

https://www.muzeum-hrubieszow.com.pl/stands/archeologia/

https://www.archiwum.muzeum-hrubieszow.com.pl/katalog/archeologia/index.php

http://www.muzeum-hrubieszow.com.pl/index.php?cat=stale

https://www.muzeum-hrubieszow.com.pl/2021/02/25/%ef%bb%bf-odkryte-odzyskane-ocalone-rozpoczynamy-drugi-rok-realizacji-projektu/

https://www.muzeum-hrubieszow.com.pl/wioska-gotow/

http://www.starostwo.hrubieszow.pl/page/240/dworek-du-chateau.html

10.08.2019

Muzeum znajduje się w dworku Du Chateau (di szato) blisko centrum miasta.

Duża wystawa archeologiczna mieści się po prawej stronie w trzeciej i czwartej sali licząc od kasy.

Są tam figury prahistorycznych mężczyzny i kobiety odtworzonych w naturalnej skali wykonane techniką kryminalistyczną.

Ciekawostki:

⦁ Kopia uchwytu do naczynia ceramicznego neolitycznego ukształtowana w parę wołów w zaprzęgu (oryginał w Lublinie) - kultura pucharów lejkowatych, co wskazuje, że już wtedy znano orkę sprzężajem;

⦁ Kopia pucharu szklanego (oryginał w Zamościu) - kultura gocka grupa masłomęcka;

⦁ Pisanka ceramiczna;

⦁ Naszyjnik z litego srebra, prosta niepełna obręcz bez zdobień, masywny, misternie zrobiony, złotnik po jednakowym zakończeniu obu stron w dwa pasma metalu jedną uformował w kółko, a drugą w haczyk, zaczep, jest to napływ bałtyjski – interpretowany jako ofiara założeniowa pod nową wieś;

⦁ Szkielet, a szczególnie czaszka rozbita w czasach prahistorycznych, ze względu na godność człowieka (zwłok) nie jest odpowiednią atrakcją do opisywania.

W pobliżu (6 km) jest odtworzona osada gocka w Masłomęczu (skansen) – nie byłem tam.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mas%C5%82om%C4%99cz

http://www.wioska-gotow.pl/

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Przeworsku Zespół pałacowo-parkowy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_Pa%C5%82acowo-Parkowy_w_Przeworsku

http://muzeum.przeworsk.pl/ekspozycje/historia-miasta-i-regionu/

24.08.2019

Muzeum znajduje się w pałacu w starym parku, jest to pałac wybudowany w XIX w. na fundamentach dworu z XVII w., przy drodze przelotowej z Rzeszowa do Przemyśla.

Rzecz zdumiewająca: Przeworsk dający nazwę kulturze przeworskiej ma wystawę archeologiczną małą, większość zabytków trafiła do muzeum w Krakowie.

Jednak wystawa mała ma swoje zalety:

⦁ Muzeum powinno pokazywać najlepsze swoje zabytki;

⦁ Trzeba skupić się na szczegółach, drobiazgach, których by się nie zauważyło na wystawie obfitej w eksponaty.

Kultura przeworska właściwie powinna nazywać się kulturą z Gaci, bo w miejscowości Gać 9 km od Przeworska znaleziono pierwsze zabytki tego typu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_przeworska

Mała wystawa archeologiczna mieści się w jednej gablocie z trzema półkami na parterze po prawej stronie po wejściu przez korytarz.

Ciekawostki:

Neolit 5500 lat pne - 4000 lat pne

⦁ Toporek (młotek) kamienny uszkodzony na obu końcach;

Eneolit 4000 lat pne - 2000 lat pne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Chalkolit

Kultura pucharów lejkowatych;

Kultura ceramiki sznurowej;

Kultura amfor kulistych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_puchar%C3%B3w_lejkowatych

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_ceramiki_sznurowej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_amfor_kulistych

⦁ Topory (młoty) z różnego rodzaju kamienia;

⦁ Amfora średniej wielkości jasnoszara zdobiona odciskami sznura na szyjce i na korpusie;

Epoka brązu 2400 lat pne - 700 lat pne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Epoka_br%C4%85zu

⦁ Naczynie ceramiczne koloru brązowego z dwoma wypustkami z małą dziurką jakby do przeciągnięcia sznura i zawieszenia nad ogniskiem albo powiązania naczyń w transporcie, aby się nie potłukły;

Epoka żelaza 700 lat pne - 450 lat ne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Epoka_%C5%BCelaza

Kultura przeworska:

⦁ Skorupy ceramiki różnych kolorów od przydymionego brązu przez jasnoszary aż do charakterystycznej wykończonej na czarno po wierzchu jasnoszarej w środku;

⦁ Szydła kościane;

Średniowiecze 450 lat ne - 1500 r. ne

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aredniowiecze

⦁ Denko od naczynia ceramicznego od spodu ozdobione znakiem: w wypukły okrąg wpisano wypukły równoramienny krzyż jakby wydrapany paznokciem albo wygnieciony;

⦁ Skorupy ceramiki duże bez uchwytów albo z jednym uchem.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Jarosławiu kamienica Orsettich

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Kamienica_Orsettich_w_Jaros%C5%82awiu

https://www.muzeum-jaroslaw.pl/kolekcje-i-zbiory/

Nie ma wystawy archeologii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum narodowe w Przemyślu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Narodowe_Ziemi_Przemyskiej_w_Przemy%C5%9Blu

https://mnzp.pl/przeglad-cyfrowych-zbiorow-archeologia

https://mnzp.pl/index.php/pl/node/67

https://mnzp.pl/pl/node/1016

https://mnzp.pl/pl/node/1298

https://przemysl.pl/3745/muzeum-historii-miasta.html

7.07.2019

Muzeum znajduje się w centrum miasta w nowym budynku - brzydki architektonicznie „bunkier” i nie praktyczny.

Bilet normalny - mimo że zwiedzałem tylko archeologię, za to dostałem darmo książkę-opis do tej wystawy.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na wysokim pierwszym piętrze.

Obejmuje ona okres od czasów prahistorycznych (1,2 mln lat pne) do końca średniowiecza (około 1250 lat ne).

Epoka kamienia dla ziemi przemyskiej zaczyna się około 20.000 lat pne.

Wystawa w dużej sali jest uporządkowana chronologicznie.

Wystawa zaczyna się podwójną gablotą wypełnioną kośćmi mamuta: kości, ciosy, żuchwy, zęby.

Figur ludzi prahistorycznych odtworzonych w naturalnej skali jest trzy:

⦁ Myśliwy (łowca) z łukiem;

⦁ Hutnik odlewający wyrób metalowy;

⦁ Kobieta w stroju z odpowiedniego okresu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81uk_(bro%C5%84)

Ciekawostki:

⦁ Zbiór toporów kamiennych i siekier krzemiennych;

⦁ Motyka (młotek) kościany;

⦁ Wiadro z brązu (situla) uszkodzone;

⦁ Dwa naczynia ceramiczne zasobowe, około pół metra wysokości: brązowe pękate i szare obłe;

⦁ Nakładki srebrne ozdobne kwadratowe z grobu „staro-węgierskiego”;

⦁ Wisior z kryształem górskim;

⦁ Kilka srebrnych ozdób uszu z trzema ażurowymi gronami;

⦁ Szkielet konnego wojownika staro-węgierskiego z wyposażeniem bojowym;

⦁ Szkielet w otwartej trumnie z cmentarza przycerkiewnego.

10.07.2021

Powtórne odwiedziny, tym razem za biletem ulgowym, przyniosły nowe spostrzeżenia, mimo że wystawa nie była zmieniana.

Pierwsze z pokazywanych naczyń ceramicznych, częściowo rekonstruowane, jest cienkościenne.

Naczynia w większości nie mają uchwytów, jest kilka kubków z jednym uchem, dwa naczynia z różnych kultur mają po dwie wypustki przedziurkowane, jedno naczynie kuliste ma cztery wypustki przedziurkowane, jest też waza ozdobna z trzema wypustkami przedziurkowanymi - chyba za ciężka do zawieszenia.

Opisy info na ścianach rozszerzają wiedzę o eksponacie i jego czasach.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Situla

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum regionalne w Jaśle

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Ja%C5%9Ble

https://muzeumjaslo.pl/kategoria-eksponatu/archeologia/

Nie ma stałej wystawy archeologii.

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum Trzcinica k.Jasła: Karpacka Troja

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wa%C5%82y_Kr%C3%B3lewskie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Skansen_Archeologiczny_%E2%80%9EKarpacka_Troja%E2%80%9D_w_Trzcinicy

http://www.karpackatroja.pl/

Dojazd: autobusem z dworca PKS Rzeszów, linia prywatna kierunek do Gorlic ze stanowiska nr 5, kupić u kierowcy bilet do Trzcinicy, jest to następny przystanek po wyjeździe z Jasła za mostem na rzece Ropie, czas przejazdu 1h 40 min.

Zespół muzealny znajduje się około 1 km od drogi przelotowej na lewo i nieco pod górę.

Mieści się tam:

⦁ Muzeum archeologiczne - sala wystawowa, sala filmowa;

⦁ Skansen odtworzonych dawnych chat - kultura mierzanowicka grupa pleszowska i kultura otomańska oraz słowiańskie;

⦁ Poletko dawnych roślin uprawnych - pszenica, żyto: różne gatunki;

⦁ Hodowla dawnych gatunków zwierząt - kozy, owce, woły, konie;

⦁ Częściowo odtworzone grodzisko w terenie - wały obronne, chaty.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Skansen

Wyżywienie: jest restauracja w budynku muzeum i bar po wyjściu z grodziska na górze, ceny średnie.

Z wejścia na wieżę obserwacyjną zrezygnowałem.

Na miejscu są domki z kwaterami - nie korzystałem z tego.

Spałem w śpiworze pod wiatą krytą strzechą, którą ustawiono nad wodą - plaga komary.

To samo miejsce (zbocze) o dobrych walorach obronnych wykorzystywała:

1. Kultura mierzanowicka grupa pleszowska (neolit 2100 lat pne);

2. + Kultura otomani-fusesabony (brąz 1650 lat pne - 1350 lat pne) nowsza dołączyła płynnie (pokojowo bez walki – nie ma śladów spalenizny);

3. A następnie po 2 tys. lat odstępu Słowianie od około 770 lat ne do 1030-tych lat ne.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_mierzanowicka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_Otomani

https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82owianie

Nie ma charakterystycznych motywów zdobniczych - tylko ceramika sznurowa wypalana z gliny.

Dużo figur (manekinów) z różnych kultur prahistorycznych odtworzonych w naturalnej skali.

Ciekawostki:

⦁ Końcówka pochwy miecza srebrna – rzadkość;

Archeolodzy nadal szukają tam cmentarzyska, które powinno tam być przy tak licznych osiedleniach: brak!

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne im. Adama Fastnachta w Brzozowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Brzozowie

http://muzeum.brzozow.pl/?page_id=38

Muzeum znajduje się w dawnym ratuszu, wejście jak do USC.

Mieści się ono na wysokim parterze, z częścią magazynową na pierwszym piętrze.

Przyjechałem zwiedzać w sobotę, kustosz który miał tam tego dnia dyżur trochę się spóźnił, dopuszczalnie, bo w granicach „kwadransa akademickiego”.

Okazało się, że jest pierwszy dzień po urlopie i nie wiedział, że duża wystawa archeologiczna została spakowana, aby zrobić miejsce dla judaików (dla wycieczki z Izraela).

Jednak po paru jego telefonach do współpracowników odnalazły się te pudła i dostałem je do wglądu, do ręki.

Ciekawostki:

⦁ Odłupki małe z różnego rodzaju krzemienia dużo;

⦁ Kilka toporków (młotków) kamiennych, w tym uszkodzone;

⦁ Siekierka kamienna wypolerowana;

⦁ Skorupy naczyń ceramicznych różnej wielkości;

⦁ Eksponaty tkackie ceramiczne i kamienne;

⦁ Kula krzemienna lekko powierzchniowo uszkodzona, może rozcieracz do żarna - samego kamienia żarnowego brak, być może nie został rozpoznany przez przypadkowego znalazcę.

Według niego zbiory archeologiczne (albo wystawa archeologiczna) mogą zostać zlikwidowane z pozostawieniem kilku najcenniejszych eksponatów - byłaby to wielka strata dla kultury polskiej!

Przy okazji wizyty grupy pań wysłuchałem też jego przewodnickiej opowieści o innych eksponatach tego muzeum:

⦁ Salon małomiasteczkowej inteligencji;

⦁ Twórczość rzeźbiarska ludowa, w tym chłopi przy pracy;

⦁ Świadectwa materialne życia codziennego chłopskiego.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum podkarpackie w Krośnie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Podkarpackie_w_Kro%C5%9Bnie

http://www.muzeum.krosno.pl/ekspozycje/przeszlosc-ozywiona

http://www.muzeum.krosno.pl/ekspozycje/z-dziejow-krosna-i-regionu

Muzeum znajduje się w dawnym pałacu biskupim przy ulicy Piłsudskiego na Starym Mieście.

Duża wystawa archeologiczna mieści się w dwóch salach:

⦁ W dużej piwnicy klimatyzowanej, z zachowanymi częściami murów miejskich, są eksponaty prahistoryczne;

⦁ W budynku obok w sali na parterze są eksponaty z wykopalisk na terenie miasta.

Skupiłem się na pierwszej sali, gdzie opis podaje szczegółową chronologię od epoki kamienia 250 tys. lat pne (paleolit, mezolit, neolit), przez eneolit, brąz, aż do żelaza (okres halsztacki, lateński, rzymski) w odniesieniu do podkarpacia.

Ciekawostki:

⦁ Groty strzał i oszczepów, włóczni, do polowań i obrony;

⦁ Naczynia i popielnice ceramiczne;

⦁ Sprzączki do pasów z brązu, żelaza;

⦁ Kawałki bransolet celtyckich z niebieskiego szkła;

⦁ Żarna do rozcierania zbóż;

⦁ Zbiór monet, pierwsze z nich pochodzą z terenów rzymskich (denary) i są oznaczone wizerunkami różnych cesarzy rzymskich, dotarły na tereny polskie z karawanami kupieckimi - monety są wykonane z cennych metali, więc są małej wielkości.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Oszczep_(bro%C5%84)

https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82%C3%B3cznia

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum ziemi bieckiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Bieckiej_w_Bieczu

http://www.muzeum.biecz.pl/wystawy/dzieje-miasta-i-regionu/

22.05.2021

Wystawa archeologiczna znajduje się w zabytkowym budynku "Kromerówka", który upamiętnia pochodzącego z Biecza Marcina Kromera dyplomatę polskiego z XVI wieku.

Budynek ten stoi kilkadziesiąt metrów od rynku.

Wystawa mieści się na piętrze tego budynku w dwóch salach.

Zaczyna się ona w opisie od początków osadnictwa na tym terenie 4 tys. lat pne, ale znalezionych tam narzędzi kamiennych i krzemiennych nie ma na wystawie (chyba zabrane przez instytucję, która prowadziła badania archeo).

Ciekawostki:

⦁ Skorupy ceramiki siwej z X/XI w., kula kamienna i zabytki żelazne, siekiery, łyżki żelazne, i duży miecz średniowieczny, chyba dwuręczny (długi uchwyt), dobrze wyważony przy pomocy nieco eliptycznego ciężarka na końcu uchwytu.

⦁ Narzędzia kościane, które nadal wytwarzano w tym czasie – znak ciągłości między prahistorią znaną z archeologii a czasami nowszymi, historycznymi.

⦁ Skrzynia miejska na dokumenty z trzema zamkami, drewniana okuta płaskownikami żelaznymi.

⦁ Monety rzymskie z początków ne i inne nowsze, bo to miasto położone na skrzyżowaniu szlaków handlowych.

⦁ Kopia miecza katowskiego.

⦁ Przykładowe egzemplarze ksiąg, które były wówczas w domach szlacheckich.

⦁ Strop z potężnych bali drewnianych.

⦁ Wyeksponowane detale kamienne ozdobne tego budynku: obramienia okien, portale drzwi rzeźbione.

⦁ Na parterze w sieni budynku kilka małych dawnych armat i sterta kul kamiennych do nich różnej wielkości.

⦁ Detale kamienne z rozebranych dawno temu zamków.

W opisie info, że jeden z królów polskich rozważał przeniesienie stolicy Polski z Krakowa do Biecza, świadczy to o tym, że były to wtedy miasta o podobnej wielkości i znaczeniu.

Krytyka:

⦁ Muzeum zajmuje kilka budynków, a na stronie internetowej brak info, że wystawa archeologiczna jest w budynku „kromerówki”.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Sanoku

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Historyczne_w_Sanoku

http://muzeum.sanok.pl/pl/zbiory/archeologia

http://muzeum.sanok.pl/pl/wystawy-stale/historie-w-ziemii-zapisane

Muzeum znajduje się w zamku przy ulicy Zamkowej.

Duża wystawa archeologiczna mieści się według kierunku zwiedzania w ostatniej sali piwnic, na ścianie wejściowej zewnątrz orientacyjna chronologia ważniejszych wydarzeń w historii Ziemi:

1. 4,5 mld lat pne powstała Ziemia;

2. 4 mld lat pne powstało życie na Ziemi;

3. 4 mln lat pne wyewoluował pierwszy człowiek;

4. 200 tys. lat pne wyewoluował homo sapiens (człowiek rozumny).

W środku zaczyna się od człowieka-łowcy mamutów (żyły od 250 tys. - 13 tys. lat pne, gdy wyginęły) - są tam znaleziska-kości: zęby, ciosy (kły).

Narzędzia (też broń): kamienne i krzemienne.

Eksponaty z epoki kamienia i brązu: sama miedź była zbyt miękka + cyna.

Kultura przeworska - chyba Wandalowie, plemię wschodniogermańskie, pochówki ciałopalne zwłok wojowników z mieczami i grotami oszczepów celowo zgiętymi.

⦁ Miecze zgięte rzekomo z powodów kultowych albo przeciwko okradaniu grobów.

⦁ Groty oszczepów też czasem zgięte.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wandalowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Wandalowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lugiowie

Okres lateński - plemię celtyckie, które przyszło w poszukiwaniu soli.

Okres rzymski - miecz (mimo zakazu cesarskiego sprzedaży broni barbarzyńcom), monety, „szlak bursztynowy” (handlowy, kupiecki).

Po okresie wędrówki ludów w początku VI w. przyszli ze wschodu Słowianie: plemię Lędzianie.

Tzw. „skarb” - jest to grupa cennych dla właściciela rzeczy celowo ukryta (zakopana) przy zagrożeniu.

Ciekawostki:

⦁ Skarb eksponatów z brązu, bransolety wielokrotnie zwijane, wyglądają jak sprężyny do łóżka duże.

Odwiedziłem też w miejscowości Trepcza, 4 km od Sanoka miejsce, które może być grodem pierwotnym Sanok: „Horodyszcze”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Horodyszcze_(staro%C5%BCytna_osada)

Po drodze po drugiej stronie Sanu za mostem jest MBL (muzeum budownictwa ludowego) - skansen, San jasnobrązowy, płynie dużo gliny.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Budownictwa_Ludowego_w_Sanoku

http://skansen.mblsanok.pl/indexokno.php

Jest to wysokie wzgórze w lesie.

Jest tam na szczycie góry: wyrównany, płaski porośnięty lasem wierzchołek wzgórza, krzyż drewniany, fundamenty budynku kamiennego, brak tablicy info.

Przy tym ostrzeżenie: wchodziłem na tą górę od drogi z prawej strony i ciężki plecak zostawiłem w krzakach, zaś schodziłem za znakami (podwójne niebieskie linie) z lewej do ulicy Wesoła w Trepczy, i musiałem duży kawał drogi (kilka km) zrobić naokoło wzgórza, aby dojść z powrotem po plecak.

Do spania w śpiworze polecam park w Sanoku na zboczu wzgórza, nie ma komarów.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Rzeszowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Okr%C4%99gowe_w_Rzeszowie

https://www.muzeum.rzeszow.pl/pl/archeologia-zbiory/

https://www.muzeum.rzeszow.pl/pl/2017/06/14/odkopana-przeszlosc-pradzieje-polski-poludniowo-wschodniej/

http://mhmr.muzeum.rzeszow.pl/

Muzeum znajduje się w dużym dawnym budynku klasztornym przy ulicy 3 maja.

W muzeum obejrzałem tylko archeologię - dwie wystawy:

- wystawa czasowa pod nazwą: „Barbarzyńskie tsunami”, która akurat tam gościła - nazwa zła fatalnie, bo tsunami to nie jest słowo z kultury europejskiej, której tematem jest najazd na Europę Hunów od 375 r. (IV-V w. ne), a który spowodował masowe migracje plemion europejskich uciekających przed koczowniczymi wojownikami, też mieszanie kultur i wojny następcze, ogólne zdziczenie obyczajów aż do upadku państwa rzymskiego i kultury rzymskiej pod ciosami Wandalów;

https://www.muzeum.rzeszow.pl/pl/2019/06/06/barbarzynskie-tsunami/

https://barbarzynskie-tsunami.muzeum.szczecin.pl/pl/galeria/barbarzyskie-tsunami/galeria/muzeum-okregowe-w-rzeszowie.html

https://barbarzynskie-tsunami.muzeum.szczecin.pl/pl/wedrowki.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wielka_w%C4%99dr%C3%B3wka_lud%C3%B3w

https://pl.wikipedia.org/wiki/Hunowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Etruskowie

Przychodzi tu na myśl określenie „PAX Romana” (pokój rzymski) jako nazwa stanu kultury, która nie jest idealna, ale daje jakiś spokój społeczny, pozwala żyć, podczas gdy najeźdźcy albo są tylko grabieżcami, albo zanim stworzą nowy porządek, kulturę, utopią świat we krwi i doprowadzą do chaosu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pax_Romana

Ciekawostki:

⦁ Eksponaty to ceramika, wyroby z brązu, żelaza, szkła, bursztynu, srebra, złota;

⦁ Eksponaty pochodzą z grobów albo ze skarbów - zakopanych dla doraźnego ukrycia.

Nie było migracji u plemion bałtyjskich (oparli się Hunom?).

Najazd skandynawskich wikingów na pomorze.

Słowianie przyszli znad Dniepru na opróżnione tereny polskie w koniec V/początek VI w. ne.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ba%C5%82towie

- duża wystawa archeologiczna stała, dobrze opracowana, która w jednej długiej sali obejmuje w odniesieniu do podkarpacia okres od 40 tys. lat pne (epoka kamienia) do 1300 r. ne (koniec średniowiecza).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Epoka_kamienia

Ciekawostki:

⦁ Narzędzie miedziane już w początkach neolitu - czekan niedopracowany w formie, niewykończony, nieobrobiony do końcowego kształtu;

⦁ Zbiór toporów (młotów) kamiennych różnego kształtu, z dwoma ostrzami albo ostrzem i bijakiem duży;

⦁ Zbiór trzech eksponatów z brązu, masywnych, zaśniedziałych: jakby zdobiona korona (prosta obręcz do zakładania na głowę albo barki) i dwa mniejsze na ręce albo nogi - raczej dla figury drewnianej albo kamiennej niż człowieka;

⦁ Dwie zapinki do ubrań złote w kształcie zbliżone do miniaturowych krawatów, około 10 cm;

⦁ Zbiór bursztynu duży;

⦁ Buława żelazna kwadratowa z dodatkowymi ostrymi i zaokrąglonymi guzami;

⦁ Resztki studni wykonanej z wypalonego pnia grubego drzewa;

⦁ Dwie miseczki ceramiczne „terra sigillata” wytłaczane z gliny zdobione wypukle, import rzymski - wyglądają jak plastik;

⦁ Szkielet z dziurą w czaszce.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czekan_(bro%C5%84)

https://pl.wikipedia.org/wiki/Terra_sigillata

Krytyka:

⦁ Niezbyt uprzejmy, podejrzliwy kustosz - nie pozwolił mu używać krzesła w czasie zwiedzania.

Odwiedziłem ostatnio to samo muzeum powtórnie po roku, spodziewałem się, że wystawy są ciągle aktualizowane o nowe znaleziska i opisy, i zawód, młody kustosz nie wiedział o tym, aby eksponaty były dodawane albo opisy korygowane.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Mielcu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Mielcu

https://www.muzeum.mielec.pl/strona-3456-zbiory.html

https://www.mielec.pl/mielec/warto-zwiedzic/palacyk-oborskich/

Muzeum znajduje się w dworku Oborskich około pół km od rynku wzdłuż ulicy Legionów.

Jest to budynek o ekscentrycznej i awangardowej architekturze (po rozbudowach) w głębi małego parku.

Kolejny raz spotkało mnie nieprzyjemne zaskoczenie: wystawa archeologiczna jest, ale zepchnięta do kąta musiała ustąpić miejsca wystawie na temat II wojny światowej - nie udało się jej obejrzeć.

Jednak na moją prośbę dwoje młodych kustoszy przyniosło mi zabytki archeologiczne z magazynu na stół do bezpośredniego zapoznania, do ręki.

Ciekawostki:

⦁ Kości mamuta włochatego i jego dwa zęby(wielkości pustaka);

⦁ Ząb tygrysa szablozębnego;

⦁ Pudełko skorup ceramicznych, w tym trzy kawałki z wygniatanym prostym zdobieniem;

⦁ Siekierka z krzemienia pasiastego;

⦁ Kilka narzędzi z krzemienia czekoladowego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Tygrys_szabloz%C4%99bny

Krytyka:

⦁ Te skorupy ceramiczne były w takim stanie, w jakim zostały wydobyte z ziemi, oblepione piaskiem.

⦁ Kustosze tłumaczyli, że konserwacja tego wymaga dodatkowych kosztów, ale przecież delikatne obmycie wodą przy pomocy pędzelka samemu nie powinno być problemem - chyba żeby ten piasek miał nieść dodatkowe możliwości interpretacyjne dla archeologów.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi leżajskiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Le%C5%BCajskiej

http://muzeum-lezajsk.pl/

10.07.2021

Muzeum znajduje się w dworze starościńskim około 1 km od stacji PKP wzdłuż głównej przelotowej ulicy przed rynkiem po lewej stronie.

Jest to okazały parterowy budynek z łamanym dachem polskim dobrze widoczny z ulicy.

Mała wystawa archeologii prahistorycznej jest, a nawet dwie - mimo, że nic o tym nie ma na stronie internetowej.

Pani w kasie skarżyła się, że dużo zabytków zabrał im Rzeszów, ale jak tylko ukończą wlekący się remont piwnic zrobią jeszcze większą wystawę.

Ciekawostki:

Pierwsza wystawa, która mieści się w gablocie na piętrze (poddaszu?) obok schodów, zawiera przypadkowe znaleziska odkryte przy budowie na rynku miejskim:

⦁ Siekiera z krzemienia świeciechowskiego – szarego biało nakrapianego;

⦁ Wiórowiec z krzemienia wołyńskiego – mieszanego z części jasnych i ciemnych.

Druga wystawa w sali na lewo od schodów to zbiór popielnic z cmentarzyska w Grodzisku Dolnym – są tam popielnice chropowate, nie wiadomo czy pierwotnie tak zrobione, czy zniszczone przez upływ czasu, oraz dwie popielnice duże, ozdobne, dobrze zachowane.

Jedna z nich to unikat, takiego zdobienia jeszcze nie widziałem: na zaokrąglonym wybrzuszeniu powyżej dna pięć podwójnych wypustek pionowych regularnie rozmieszczonych na obwodzie.

Druga zdobiona wzorem ukośnym falistym (wydrapanym?).

Kubek z dnem wystającym poza ścianki naczynia.

Krytyka:

⦁ Wystawa druga jakby niczym nie chroniona, popielnice leżą w małej piaskownicy na podłodze.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Dębicy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_D%C4%99bicy

http://www.muzeumwdebicy.pl/ekspozycja-wewnetrzna

Wystawa archeologiczna nieczynna.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Tarnowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Okr%C4%99gowe_w_Tarnowie

https://muzeum.tarnow.pl/o-muzeum/zbiory/dzial-archeologia/

https://muzeum.tarnow.pl/zwiedzanie/oddzialy/muzeum-historii-tarnowa-i-regionu/

https://muzeum.tarnow.pl/ekspozycje-stale/muzeum-historii-tarnowa-i-regionu/

17.09.2020

Duża wystawa archeologiczna znajduje się w narożnej kamienicy małego rynku tarnowskiego z tyłu za muzeum w ratuszu.

Wystawa mieści się w piwnicy w pierwszej sali.

Krótkie jasne opisy.

Ciekawostki:

⦁ Mamuta kości i zęby trzonowe (wielkości jabłka).

⦁ Grzechotka ceramiczna.

⦁ Młotek z rogu (dwa bijaki).

⦁ Uchwyt do lusterka z brązu.

⦁ Kultura przeworska: pochówek ciałopalny zwłok wojownika: popielnica z kośćmi spalonymi i chyba rozdrobnionymi, miecz wielokrotnie zgięty, umbo (brak imacza), grot oszczepu, nożyce.

⦁ Topory (młoty) kamienne i siekierki krzemienne, oraz siekierka kamienna.

⦁ Ciosło kamienne (pałka około 20 cm).

⦁ Naczynie ceramiczne w kształcie stopy (kalosza) opisane jako część (noga) figurki, ale według mnie jest to raczej kieliszek (stopka do wódki?, podobny w Połańcu).

⦁ Figura kobiety w naturalnej skali w sukni-koszuli lnianej.

W opisie: sprowadzone przez Celtów nowinki techniczne: koło garncarskie i pieniądze nie przyjęły się, czyżby nie było potrzeby poprawy jakości i ilości ceramiki, oraz ułatwienia wymiany handlowej?

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%82o_garncarskie

W następnej sali piwnicznej są eksponaty cechowe, w tym skrzynie (tzw. lady): starsze z jednym zamkiem, nowsze (XVIII/XIX) z dwoma zamkami.

Krytyka:

⦁ Brak korekty wizji projektanta wystawy przez kompetentnych kustoszy: eksponaty ukazane poniżej podłogi pod szkłem pancernym w piasku (naśladownictwo sytuacji autentycznej), ale musiałem chodzić na „czterech łapach”, aby dobrze się przyjrzeć eksponatom.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum okręgowe w Nowym Sączu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Okr%C4%99gowe_w_Nowym_S%C4%85czu

http://muzeum.sacz.pl/o-muzeum/dzialy/

Nie ma wystawy archeologicznej.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Bochni - im. prof. Stanisława Fischera

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_im._Stanis%C5%82awa_Fischera_w_Bochni

http://www.muzeum.bochnia.pl/archeologiczny/

Nie ma stałej wystawy archeologicznej.

W sobotę nie było też archeologa, który ewentualnie mógłby udostępnić zbiory do obejrzenia.

Trzeba specjalnie się umawiać z nim w tej sprawie - nie uzyskałem odpowiedzi na emaila wysłanego miesiąc wcześniej.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum żup krakowskich Wieliczka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_%C5%BBup_Krakowskich_Wieliczka

https://muzeum.wieliczka.pl/dzial-archeologiczny-1

https://muzeum.wieliczka.pl/aktualnosci/70-70-wystawa-jubileuszowa

https://muzeum.wieliczka.pl/wystawa/wystawa-archeologiczna-czasowo-nieczynna

Muzeum znajduje się w dawnym zamku żupnym.

Duża wystawa archeologiczna tego terenu mieści się w kilku salach piwnic.

Ciekawostki:

Zaczyna się od zębów zwierząt prahistorycznych, dalej neolit:

Kultura lendzielska: naczynia ceramiczne do warzenia soli odtworzone, figurki ceramiczne małe dużo;

Kultura badeńska: naczynia ceramiczne z uchem dużym wystającym ponad poziom naczynia, narzędzia kamienne i krzemienne (też z czarnego obsydianu), proste żarna w formie dwóch płaskich kostek kamiennych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_lendzielska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_bade%C5%84ska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Obsydian

Skarb eksponatów z brązu (w kolorze ciemnobrązowym albo spatynowane na zielono): bransolety wielokrotnie zawinięte i inne ozdoby, groty oszczepów, siekierki z uszkiem.

Filiżanki ceramiczne ładne eleganckie (jeszcze bez polewy) też epoka brązu.

Okres lateński (celtycki) i wpływów rzymskich: naczynia ceramiczne różnych kształtów, zapinki do ubrań, w tym jedna żółta chyba mosiądz (jako bardziej podobny do złota niż brąz).

Kultura puchowska: dwa naczynia ceramiczne zasobowe na zboże duże - 1m wysokości.

Kultura łużycka;

Kultura przeworska.

https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Kultura_%C5%82u%C5%BCycka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_puchowska

Jest tam też plastyczna makieta XIX-wiecznej Wieliczki, szczegółowo wykonana, duża pracochłonna.

W następnej sali VI w., tzn. już okres wczesno-słowiański: narzędzia rolnicze żelazne: sierpy, noże, siekiera, motyka, wyżej XI w.: grot strzały żelazny z resztką drewnianego trzonu, naczynia ceramiczne z pokrywkami, skarb monet - płaskie, duże, zszarzałe.

Po drugiej stronie zestaw żelazny dla konia: podkowy, wędzidło, strzemiona, ostrogi.

W następnej sali skarb monet srebrnych z XIV w. duży, dalej monety miedziane, jedna żółta chyba mosiądz, kafle zdobione różnokolorową polewą.

Na końcu sam zamek żupny na tablicy i na monitorze.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Akcesoria_je%C5%BAdzieckie

Krytyka:

⦁ Nie ma opisów info szerzej opisujących tło historyczne i zbiory, jednak ma to też zaletę, bo trzeba bardziej skupić się na samych eksponatach, aby wyciągnąć z nich maksimum info.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne w Krakowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_w_Krakowie

http://ma.krakow.pl/

http://ma.krakow.pl/tour/pradzieje-i-wczesne-sredniowiecze-malopolski/

http://ma.krakow.pl/tour/swiatowid-ze-zbrucza/

https://dziennikpolski24.pl/dziejow-tkanie/ar/1755648

http://ma.krakow.pl/tour/kamienie-mikorzynskie/

http://ma.krakow.pl/tour/baba-polawiecka-ze-stadnicy/

5.09.2021

Muzeum znajduje się w dużym starym budynku, który wielokrotnie zmieniał sposób użytkowania i był przebudowywany, przy ulicy Poselskiej na Starym Mieście z bezpośrednim widokiem na Wawel.

Skorzystałem z wejścia w niedzielę: darmowego, w godzinach 11-16.

Duża wystawa archeologiczna zajmuje pierwsze i drugie piętro, wchodzi się tam wąskimi schodami z wysokiego parteru - muszą być tam ciekawe piwnice pod wejściowymi schodami, ale nieudostępnione do zwiedzania - piwnice są dostępne z innego zewnętrznego wejścia, używane były jako więzienne kazamaty, warto byłoby je udostępnić z wewnątrz budynku.

Wystawy obejmują okres od 70 tys. lat pne do 1300 r. ne.

Kilka wystaw bardzo dobrze chronologicznie uporządkowanych różnych aspektów życia i środowiska ludzi prahistorycznych.

Dużo wizualizacji plastycznych: oddzielna sala kilkunastu figur odtworzonych w naturalnej skali wyglądu i ubioru dawnych ludzi i ich sposobu mieszkania, i komputerowych.

W opisie info, że przy pochówkach szkieletowych kobiety kładziono na lewym boku, a mężczyzn na prawym boku.

Ciekawostki:

⦁ Naczynie ceramiczne zasobowe z ziarnem duże: ponad metr wysokości i średnicy.

⦁ Czarka-filiżanka z brązu uszkodzona podobna do tych z Łowicza.

⦁ Rondelek z brązu uszkodzony, a wygląda na masywny.

⦁ Miseczka „terra sigillata”.

⦁ Jest też miecz, którego kopię widziałem w Kętach, ale wygląda nieco inaczej, inne zakończenie rękojeści.

https://pl.wikipedia.org/wiki/R%C4%99koje%C5%9B%C4%87

Poprzednio była wystawa czasowa: „Archeologiczna autostrada”

Ciekawostki:

⦁ Dużo nowych nieusystematyzowanych odkryć związanych z budową autostrad w Polsce, jest do tego wybudowany magazyn wstępnego opracowania w Krakowie-Branicach.

⦁ Są tu zagadki związane ze sposobem przedstawienia, np. płaski rysunek wozu czterokołowego na naczyniu ceramicznym, albo mała figurka kobiety z pofałdowaną skórą na plecach.

⦁ Na metalowej sprzączce do pasa ośmioramienna rozeta uzupełniona poprzecznie do kształtu kolistego (kołowrót słowiański?) wykonana wyłącznie dłutem.

⦁ Większość eksponatów miedzianych i z brązu pokrywa zielona patyna, śniedź, grynszpan, ale są i takie, które czerwienią się czystym metalem.

http://ma.krakow.pl/tour/archeologiczna-autostrada-wykopaliska-przy-wielkich-inwestycjach-drogowych-pod-krakowem/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Swastyka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rodzimowierstwo_s%C5%82owia%C5%84skie

Krytyka:

⦁ Eksponaty na temat wierzeń i sztuki (m.in. szkielety) słabo oświetlone (mrok), może celowo, przy tym słabo widoczne zabytki towarzyszące pochówkom.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum niepodległości w Myślenicach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_w_My%C5%9Blenicach

https://muzeum.myslenice.pl/strona_archiwalna/wystawy-stale-archeologiczna.php

Obecnie nieczynne.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Podhala%C5%84skie_w_Nowym_Targu

https://muzeum.nowytarg.pl/zbiory

Nie ma archeologii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie Suchej Beskidzkiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Suchej_Beskidzkiej

https://www.zameksucha.pl/najstarsze_osadnictwo_w_dolinie_skawy-105345-0-p105301.html

26.09.2021

Do odwiedzin tego muzeum zachęciła mnie info z Internetu, że są tam zabytki z terenu zalewu na Skawie, zapora w Świnnej Porębie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jezioro_Mucharskie

Do miasta przyjechałem koleją przed północą.

Parę osób, które pytałem o drogę wystraszyło mnie bardzo, bo mówią 5-6 km krętej drogi.

Ostatecznie gdy poszedłem okazało się, że od dworca PKP jest to nieco ponad 2 km prostej drogi z jednym zakrętem.

Spałem w śpiworze za ławką, gdy o ósmej zbudziła mnie jakaś kobieta – no jak można budzić człowieka w niedzielę tak wcześnie.

Zamek po wyburzeniu sprzed kilkuset lat kurtynowej ściany przedniej okazał się przepysznym pałacem z krużgankami z pięknym widokiem na okoliczne zalesione wzgórza.

Miasto (gmina) parę lat temu podjęło odważną wizjonerską decyzję i wykupiło zrujnowaną zespół zabytkowy od potomków byłych właścicieli.

Pałac i dom ogrodnika (park) jest już wyremontowany i zasiedlony instytucjami kultury – teraz czas na zaczęty już remont oranżerii.

Muzeum znajduje się w lewym skrzydle pałacu – po wejściu do przejściowego holu (przeciwnymi drzwiami można wyjść do parku) i zakupieniu biletu można też zwiedzać wystawy na piętrze.

Wystawa archeologiczna mieści się w sali na lewo od holu.

Padła ona ofiarę ambicji miasta (lub projektanta), które chciało pokazać całą historię Ziemi i poza zabytkami ze swojego terenu ściągnęło zabytki-eksponaty z terenu całej Polski.

W sali 10x10 metrów jest wszystko: podświetlone opisy, eksponaty, multimedia komputerowe.

Ciekawostki:

⦁ Ząb i cios mamuta, eksponaty kamienne i krzemienne, z brązu, żelazne, skorupy ceramiki klejone.

⦁ Tematem, który pojawia się w opisach i jest ilustrowany eksponatami, jest takie wykańczanie ozdob, by nie raniły skóry.

Krytyka:

⦁ Multimedia (głos) rozpraszają uwagę.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Chrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Chrzanowie

https://muzeum.chrzanow.pl/zbiory/

https://muzeum.chrzanow.pl/pradzieje-regionu-chrzanowskiego/

Muzeum znajduje się w dawnym lamusie dworskim.

Za drzwiami wejściowymi do budynku i wewnętrznym zakratowanym przedsionkiem na parterze jest jedna gablota znalezisk z terenu samego nieistniejącego już dworu: jakaś butelka z korkiem na zardzewiałym drucie (180 lat), monety małe poczynając od XIV w.

Na piętrze duża wystawa geologii i archeologii prahistorycznej.

Geologia to trzy gabloty z wysuwanymi szufladami wypełnione różnego rodzaju kamieniami, kopalinami i obok skamieniałe drewno.

Ciekawostki:

⦁ Duża wystawa archeologiczna zaczyna się od narzędzi krzemiennych wytwarzanych w neolicie z miejscowego surowca: kolor m.in. ”kawa z mlekiem”.

⦁ Siekierki kamienne (nefryt, dioryt), krzemienne.

⦁ Dwa topory (młoty) kamienne.

⦁ Ozdoby z brązu.

⦁ Ozdoby z żelaza: bransoleta, guzy do diademu.

⦁ Bransolety z brązu z pocienionymi końcami (do rozginania?).

⦁ Narzędzie żelazne, opisane jako klucz, według mnie błędnie (brak zamka).

⦁ Makieta odkrytego tam gospodarstwa z okresu rzymskiego z półziemianką.

⦁ Dla zainteresowanych: dziewczyna, znaczy się szkielet kobiety w wieku 19-20 lat wyposażonej w kilka ozdób z brązu albo żelaznych.

Według pani kustosz większość eksponatów to kultura łużycka, więc na ścianie też opis info o tej kulturze.

Jest też info, że Chrzanów jeszcze w XIX w. był miastem prywatnym.

Krytyka:

⦁ Panie kustosz nie pozwoliły mi skorzystać z ubikacji: bo pandemia!

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamek w Oświęcimiu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_O%C5%9Bwi%C4%99cimiu

https://muzeum-zamek.pl/strona/o-zbiorach

https://muzeum-zamek.pl/strona/wystawa-stala

13.09.2020

Duża wystawa archeologiczna znajduje się w zamku.

Mieści się na parterze za kasą i korytarzem po prawej stronie w dwóch salach.

Ciekawostki:

⦁ Z zabytków prahistorycznych jest tylko topór (młot) kamienny.

⦁ Pozostałe to ceramika i eksponaty żelazne: kilof, motyki, sierp, miecze, noże, sztylety, itd.

⦁ Numizmaty: monety autentyczne - małe, bo były jako kruszec ekwiwalentem wartości towaru, i ich fotografie obustronne, powiększone, bez retuszu, czyli bez poprawiania rysunku awersu i rewersu zdjęcia monety.

⦁ Kopia płyty nagrobnej któregoś z książąt.

⦁ Cegła „palcówka”.

Opisów dużo, jednak bez specjalnego nacisku na datowanie i chronologiczne podziały, a raczej na pokazanie różnych stron życia, obyczajów.

Mnie zaszokowała info o okrucieństwie prawa niemieckiego, które tam stosowano w średniowieczu: kat, kara śmierci albo okaleczenia, i kopia miecza katowskiego.

Następnie szybko przeleciałem przez odtworzone na piętrze wnętrza mieszkalne różnego typu i zostałem całkiem zaskoczony: w rogu jednej z sal, które później pani kustosz nazwała pracownią krawca, zauważyłem typową charakterystyczną kamizelkę żydowską.

Jest to absurdem i fałszem historycznym, bo:

⦁ Żydzi nie integrowali się z Polakami;

⦁ Żydzi mieli swoich krawców.

Jak część stroju żydowskiego może być w pracowni krawca polskiego? (pani kustosz z Chrzanowa twierdzi, że w mniejszych miastach było to możliwe)

Krytyka:

⦁ Trochę to wszystko jakby pomieszane kulturowo i chronologicznie, ale ogólnie ocena pozytywna ze względu na uprzejmych kustoszy.

⦁ Brak wewnętrznego domofonu dla szybkiej komunikacji pomiędzy piętrami, kustoszami.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_im._Aleksandra_K%C5%82osi%C5%84skiego_w_K%C4%99tach

https://www.muzeum.kety.pl/starozytnosc-i-sredniowiecze

20.09.2020

Muzeum znajduje się w kamienicy w rynku.

Wystawa mieści się na parterze budynku w kilku połączonych salach.

Poskarżę się tu na swoją naiwność, po przybyciu na miejsce w niedzielę z rana przed otwarciem muzeum zostawiłem plecak i sok do picia przed drzwiami i poszedłem obejrzeć rynek, i ten czas wystarczył złodziejowi, aby ukraść mi napój, na szczęście plecak został.

Mała wystawa archeologiczna zajmuje pierwszą gablotę po lewej stronie, wysoką, szklaną, światło na górze jest zbyt słabe, aby dotrzeć do dolnych półek, nowsze oświetlenie dałoby silniejsze światło przy niższym poborze prądu.

Są to znaleziska z zamku rozbójników.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Raubritter

Ciekawostki:

⦁ Z zabytków prahistorycznych wyróżnia się kopia miecza z brązu małego typu liptowskiego (oryginał w Krakowie) o poszerzonym ostrzu (brzeszczot, głownia, klinga), z małą tarczką poprzeczną jako zakończeniem uchwytu.

⦁ Jest też toporek żelazny nasadkowy oraz połowa naramiennika żelaznego zwijanego spiralnie - skorodowane.

Opisy do eksponatów to oddzielna „księga” ze zdjęciami!

Pozostałe eksponaty w tej gablocie to już XIV/XV w.: poza militariami zbiór gwoździ i ćwieków (hufnale?) duży.

Inne wystawy tylko przeleciałem okiem: zauważyłem paradny bagnet niemiecki razem z pochwą skórzaną (nawet w symbolice militarnej nastawienie na mord), podczas gdy Polacy wolą ozdobne oznaki wojskowe i odznaczenia.

Etnografia, czyli sprzęty wiejskie ludowe.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Antropologia

Skrzynie cechowe (lady) z jednym i dwoma zamkami: nie udało się sprawdzić, czy są to zamki niezależne, czy do otwierania jednoczesnego, bo skrzynia się wypaczyła i nie można jej było domknąć!

Dwie panie kustosz uprzejme, a nawet zainteresowane swoją pracą.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie w Żywcu - Stary zamek

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Miejskie_w_%C5%BBywcu

http://www.muzeum-zywiec.pl/dzialy-muzeum,1,6.html

http://www.muzeum-zywiec.pl/archeologia,4,11.html

19.09.2020

Muzeum znajduje się w starym zamku polskim na terenie zespołu zamkowo pałacowo parkowego Habsburgów właściwie bezpośrednio przy centrum miasta oddzielone tylko ciągiem niskich budynków, oficyną pałacową.

Sam zamek ze względu na kameralny ozdobiony krużgankami dziedziniec przypomina zamek w Niepołomicach.

Duża wystawa archeologiczna mieści się w poziomie parteru w rogu dziedzińca, są to trzy sale.

Kultura łużycka;

Kultura puchowska (celtycka).

Eksponaty wystawione w szklanych gablotach dobrze oświetlone.

Są tam urządzenia mówiące, które opisują wystawę, a których można słuchać w trakcie oglądania eksponatów.

Jest info, że wykopaliska archeologiczne zaczęły się tam w początku 20-tych lat XX w., ale Niemcy wyrzucili te znaleziska w 1941 roku, zniszczyli teren wykopalisk.

Ciekawostki:

⦁ Wystawa zaczyna się od dwóch toporów (młotów) kamiennych zrobionych z różnych surowców (jasny i ciemny), oraz części mniejszego toporka (młotka) złamanego przy otworze na trzonek.

⦁ Niżej jest nieobrobiona bryła bursztynu.

⦁ Siekierka krzemienna.

⦁ Kamień żarnowy i dwa rozcieracze (kule) do tego, część żarna rotacyjnego kamiennego.

⦁ Dwie nieforemne bryły szkła, mniej i bardziej zielone, i część tygla kamiennego do wytopu szkła.

⦁ Odtworzone naczynia ceramiczne (puchary) do warzenia soli.

⦁ Części tygla do metalurgii metali kolorowych.

⦁ Ceramika grafitowa celtycka, dużo.

⦁ Naczynie ceramiczne grafitowe zasobowe około 30 cm wysokości

⦁ Ozdoby miedziane.

⦁ Sztylet miedziany „płomienisty”.

⦁ Numizmaty: skarb monet (116) srebrnych Habsburgów sprzed 1765 roku.

⦁ Detale kamienne dawnego zamku: profilowane i rzeźbione dużo.

W ostatniej sali odsłonięta część fundamentów dawnego zamku i historia jego kolejnych właścicieli i rozbudowywania.

Krytyka:

⦁ Są opisy do eksponatów, ale w ogóle brak datowania, nawet orientacyjnego, zakresowego.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczne w Bielsku-Białej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Historyczne_w_Bielsku-Bia%C5%82ej_%E2%80%93_Zamek_ksi%C4%85%C5%BC%C4%85t_Su%C5%82kowskich

https://muzeum.bielsko.pl/pl/kolekcje/tekst/zbiory-archeologiczne

https://muzeum.bielsko.pl/pl/ekspozycje-stale-zamek/artykul/zabytki-prehistoryczne-sredniowieczne-i-nowozytne-z-terenu-podbeskidzia

29.05.2021

Muzeum znajduje się w zamku.

Dojście od strony dworca PKP: po wyjściu z budynku trzeba skręcić w lewo i iść prosto wzdłuż ulicy około 0,5 km do rynku, zamek jest za rynkiem na małym wzgórzu - po wejściu przez pochyły przedsionek wchodzi się na wewnętrzny dziedziniec zamku zadaszony szklanym dachem, w odległym narożniku jest wejście do muzeum i kasa - w sobotę wejście darmowe.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na piętrze na końcu długiego zakręconego korytarza - właściwie są cztery sale, ale archeologia prahistoryczna jest tylko w pierwszej z nich.

Eksponaty w gablotach.

Opisy do eksponatów w formie oddzielnych zafoliowanych kart, które zawierają objaśnienia do ponumerowanych eksponatów, a które można wziąć do ręki ze stojaka przy przeglądaniu wystawy.

Ciekawostki:

⦁ Wystawa zaczyna się od zęba mamuta, gdzie wyraźnie widać jego strukturę włóknistą i warstwową.

⦁ Narzędzia kamienne i krzemienne: topory i siekierki, też odłupki małe z różnego rodzaju krzemienia.

⦁ Naczynia ceramiczne w większości bez ucha, tylko jedno z dwoma wypustkami przedziurkowanymi.

⦁ Placek ceramiczny duży okrągły (około 30 cm średnicy), który służył do wykonywania jakiejś pracy, bo jest znacznie uszkodzony wgłębieniami.

⦁ Płaski kwadrat z brązu około 5x5 cm wielokrotnie dziurkowany z boku interpretowany jako uchwyt do naszyjnika złożonego z wielu oddzielnych pasm.

⦁ Mały nieforemny kawałek złomu żelaznego z XIII w., który archeolodzy zinterpretowali jako figuralne przedstawienie erotyczne: pozycja seksualna 6 na 9.

⦁ Eksponat żelazny opisany jako nóż, ale bardziej chyba sierp.

⦁ Pierścionek złoty bez oczka.

⦁ Kopia miecza z brązu, którą widziałem już w Kętach.

⦁ Wystawę uzupełniają wyroby późniejsze: kafle zdobione bez glazury oraz z glazurą zieloną i jasnobrązową.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Glazura_(budownictwo)

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miejskie „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Miejskie_%E2%80%9ESztygarka%E2%80%9D_w_D%C4%85browie_G%C3%B3rniczej

http://new.muzeum-dabrowa.pl/o-nas/dzialy-muzealne-2/

http://new.muzeum-dabrowa.pl/dla-zwiedzajacych/

26.06.2021

Muzeum znajduje się w starszej części miasta na okazałym miejscu na końcu kilometrowej wznoszącej się lekko ulicy-deptaku – jest to budynek wzniesiony w pierwszej połowie XIX w. dla zarządu górniczego przez „Bank Polski” w Warszawie

Przed muzeum na skwerze upamiętniono pomnikiem Stanisława Staszica jako zasłużonego dla górnictwa i całej gospodarki polskiej.

Za muzeum jest jeszcze wystawa sprzętu wojskowego i zespół budynków szkoły zawodowej górniczej, obecnie poszerzającej zakres nauki o nowe kierunki w związku z odchodzeniem od węgla jako wyrobu-towaru masowego, tylko energetycznego.

Wystawa archeologiczna mieści się po wejściu do budynku na lewo korytarzem w sali bocznej.

Ciekawostki:

Wystawa zaczyna się od X/XI w. i jest to głównie wydobycie i przetwórstwo ołowiu z końcowym pozyskaniem srebra z tego przerobu.

Rekonstrukcja dawnego pieca do wytopu ołowiu.

Sztaby ołowiu z wystawy nie mają cech metalu (połysku), a bardziej przypominają skałę, może wtórnie uległy powierzchniowemu utlenianiu.

Kabłączki skroniowe z tego okresu: z brązu, posrebrzane i mosiężne.

Z IX w. pokazano tylko płacidła w postaci grzywien siekieropodobnych żelaznych – trzeba przypomnieć, że w dawnych (a nawet nie całkiem dawnych) czasach:

Wartość monety jako kruszcu musiała odpowiadać wartości kupowanego towaru!

https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82acid%C5%82o

Numizmaty pokazane na wystawie dziwią: w XI/XII w. Polska miała monety srebrne okrągłe ładne, podczas gdy obok jest skarb monet miedzianych (posrebrzanych) z XV w. z wyraźnym oznaczeniem, ale małych nieforemnych.

W opisie info o najechaniu i karze ścięcia, która spotkała właściciela zamku w Szaflarach, który na masową skalę produkował fałszywe monety, przy okazji spalono jego zamek.

Monety polskie fałszowano też w Mołdawii.

Rekonstrukcja pracowni mincerza.

Przy okazji:

Nie wszyscy wiedzą, że awersem, czyli pierwszą stroną monet polskich, jest orzeł!

Dopiero rewersem, czyli drugą stroną monet, jest oznaczenie nominału.

Na wystawie upamiętniono polskich kierowników i naukowców górniczych, ale też Prusaka, zasłużonego dla wznowienia wydobycia węgla i przemysłu na Śląsku po rozbiorach Polski.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Wilhelm_von_Reden

Inne wystawy w tym muzeum to:

⦁ Wystawa eksponatów geologii tego terenu – szczególnie okresy: karbon, trias, jura, kreda: amonity, belemnity.

⦁ https://pl.wikipedia.org/wiki/Belemnity

⦁ Duża wystawa o Adamie Piwowarze – socjaliście, na tle historii miasta.

⦁ https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Marceli_Piwowar

⦁ Wystawa czasowa twórczości Joanny Knop (1967 - 2006) „Indyjskie inspiracje - Joanna Knop”: którą fascynowało szczególnie pojmowanie sztuki i filozofii seksualnej w Indiach (hinduizmie) – Kamasutra, w kulturze polskiej, a nawet światowej, przesiąkniętej chrześcijaństwem, podciąga się to pod tabu, wynaturzenie, penalizuje, i raczej kompletnie nie rozumie seksu jako siły twórczej poza samym aktem prokreacji.

⦁ https://czasempisane.eu/2021/05/27/1591/

⦁ Jednak bawi mnie przytoczone tam jej stwierdzenie o równości mężczyzny i kobiety:

⦁ Nie można porównywać istot nieporównywalnych, a takimi są kobieta i mężczyzna, chociaż mają one cechy wspólne:

⦁ Raczej należałoby tu mówić o samoistnej godności, poszanowaniu odmienności ludzkiej obu płci, które nigdy nie będą równe ze względu na odmienne funkcje organizmu, odmienne cechy fizyczne i psychiczne.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zagłębia w Będzinie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Zag%C5%82%C4%99bia_w_B%C4%99dzinie

https://muzeumzaglebia.pl/o-muzeum/dzia%C5%82y

https://muzeumzaglebia.pl/pa%C5%82ac-mieroszewskich/wystawy-sta%C5%82e

30.05.2021

Muzeum znajduje się pałacu.

Jest on blisko koło wyniesionego ponad Stare Miasto zamku, który stoi na zboczu wzgórza zamkowego.

Wyżej na tym wzgórzu była dawniejsza osada kultury łużyckiej, która trudniła się m.in. obróbką żelaza.

Dalej w tym samym wzgórzu są podziemia, wykute czasie II wś. przez Niemców siłą jeńców 500 metrów korytarzy, z czego 400 m udostępnione do zwiedzania pod kątem geologii.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na parterze pałacu po lewej stronie od wejścia, trzy sale w amfiladzie wypełnione odtworzonymi częściami chat, dawnymi pracowniami rzemieślników, gdzie zabytki-eksponaty dopełniają obrazu dawnego życia, mrok.

Dwie fazy osadnictwa: kultura łużycka i wczesno-słowiańska.

Ciekawostki:

Odtworzone różne formy pochówków, w tym szkieletowy z rozbitą posklejaną czaszką.

Cieszy odejście od pewności interpretacji: przy zbiorze miniaturowych naczyniek ceramicznych opis: naczynia obrzędowe albo zabawki dla dzieci.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zabawka

Przęśliki z różnych materiałów jako uchwyty do wrzecion.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Prz%C4%99%C5%9Blik

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wrzeciono_(prz%C4%99dzalnictwo)

Dawne instrumenty muzyczne małe.

Nie opisane kopie dwóch mieczy różnej wielkości, w tym tego z Kęt.

Groty żelazne do strzał dla łuków i większe bełty dla kusz.

Są kabłączki skroniowe, nawet srebrne, ale mało zdobień, tylko na zakończeniu od pasa jest ornament roślinny, ale to chyba wyrób obcy (niemiecki?)

Dawna lampa - prosta misa za zwieszającymi się knotami.

Opisy do ponumerowanych eksponatów na oddzielnych kartach przyklejonych na drzwiach do kolejnych sal.

Krytyka:

⦁ Przeszkadza mi brak możliwości przyjrzenia się eksponatom z bliska.

Pielgrzymka słowiańska - Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Sosnowcu

https://www.muzeum.org.pl/dzial-archeologii/

30.08.2020

Nie ma stałej wystawy archeologicznej, z powodu braku miejsca - jednak według wzorca wystawy archeologicznej w Katowicach taka wystawa nie potrzebuje dużo miejsca.

Bracia Schoen to wzorcowy przykład integracji: przybyli do Sosnowca z Saksonii w drugiej połowie XIX w., skorzystali z chłonnego rynku Królestwa Polskiego, wybudowali duże budynki fabryczne tekstyliów po jednej stronie torowiska, a po drugiej stronie własny pałacyk (nawet dwa) w małym parku (bez ogrodzenia) i dzielnicę domów robotników fabrycznych (tuż obok), właściwie bliżej Będzina niż Sosnowca.

Muzeum pokazuje fotografię jednego z ich potomków w mundurze polskim armii gen. Andersa.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum śląskie w Katowicach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_%C5%9Al%C4%85skie_w_Katowicach

https://muzeumslaskie.pl/pl/kolekcje/archeologia/

https://muzeumslaskie.pl/pl/wystawy/swiatlo-historii-gorny-slask-na-przestrzeni-dziejow/

22.08.2020

Muzeum znajduje się idąc od centrum Katowic po prawej stronie od „Spodka” i pomnika powstańców śląskich za budynkiem narodowej orkiestry symfonicznej polskiego radia w nowym budynku zaadaptowanego zabytkowego zespołu dawnej kopalni „Katowice”.

Muzeum mieści się w dawnym holu kopalnianym dostępnym też dla wózków inwalidzkich po długich pochylniach - sam zjazd szybem do sztolni nie jest dostępny.

Duża wystawa archeologiczna jest częścią wystawy opisującej dzieje Górnego śląska.

Nazwa „Górny Śląsk” pojawia się w XV w., jest to teren (od północy zaczynając, zgodnie ze wskazówkami zegara) między Byczyną, Mysłowicami, Jabłonkowem i Paczkowem.

Ciekawostki:

⦁ Ogólny opis zaczyna się 500/440 tys. lat pne, a eksponaty od dużej części ciosu mamuta ze wskazaniem, że żyły one między 250 tys. lat pne a 10 tys. lat pne.

⦁ Następnie narzędzia krzemienne różnej wielkości: krzemień biały, kawowy i czekoladowy oraz w innych mieszanych kolorach, których wcześniej nie spotkałem.

⦁ Dużo różnych naczyń ceramicznych, głównie różne naczynia i misy odtwarzane ze skorup z użyciem kleju i naprawy większych braków gipsem oraz uzupełnianiem cyklicznych zdobień, w tym misa owalna, naczynia bez ucha, z uchem, a też z wypustkami z małą dziurką.

⦁ Jedno z naczyń ceramicznych zdobione ornamentem narracyjnym: jakby runami.

⦁ Topór (młot) kamienny.

⦁ Guzy z brązu opisane jako do diademu.

⦁ Bransolety: z brązu i żelazna.

⦁ Kawałki bransolet celtyckich szklanych różnokolorowych;

⦁ Monety rzymskie denary srebrne i miedziane większe wielkością.

Wystawa archeologiczna kończy się na VIII/IX w. skorupami ceramiki, grotem do strzały żelaznym i ostrzem noża - spełnia to mój postulat wyraźnego oddzielenia kultur prahistorycznych od kultury chrześcijańskiej.

Dalsza historia tego terenu opisana jest chronologicznie tylko datami, bez eksponatów: państwo wielkomorawskie, Przemyślidzi, Piastowie, podział po długiej, dwudziestoletniej wojnie prusko-austriackiej w połowie XVIII w., zachowany o dziwo do dzisiaj, z wyraźną oddzielnością kulturową części czeskiej górnego śląska od części polskiej dużo większej.

Krytyka:

⦁ Eksponaty ułożone nisko w ciągu gablot przy ścianie, czyli widoczne nawet dla dzieci, dobrze oświetlone.

⦁ Brak długiej ławki wzdłuż gablot, abym mógł dłużej przyjrzeć się eksponatom musiałem siedzieć i przesuwać się po podłodze.

⦁ Według mnie jest to wzorcowe rozwiązanie, które pozwala pokazać całą prahistorię regionu chronologicznie na minimalnej przestrzeni za pomocą zabytków najbardziej charakterystycznych dla poszczególnych kultur na danym terenie.

Dalszą część wystawy obejrzałem z przyjemnością:

 proste drewniane urządzenia rolnicze,

 życie dworskie w zamkach,

 i zaraz później przejście do rewolucji przemysłowej z wykorzystaniem zasobów naturalnych tego terenu: węgla, żelaza, cyny, cynku, srebra, złota, itd.

Przeistaczanie arystokratów w magnatów przemysłowych,

 i awans społeczny ludzi z niskich warstw społecznych do sfer bogatych,

 uzupełniany dobrze zrozumiałą troską o warunki życia codziennego robotników: mieszkania, szkoły, itp.

Ciągły konflikt narodowościowy prusko-polski, po 1871 r. niemiecko-polski,

 zbrojny atak czechosłowacki na Polskę w 1919 r.,

 nacisk w kierunku wynarodowienia Polaków w części, która przypadła po plebiscycie Niemcom,

 eksterminacyjna polityka Niemców do Polaków po przyłączeniu do hitlerowskiej Rzeszy (język niemiecki, volkslista czterech typów i służba w Wehrmachcie albo - konfiskata majątku i wysiedlenie),

 później taka sama eksterminacja po „wyzwoleniu” przez wojska rosyjskie,

 dalej napływ z całej Polski robotników do pracy („ptoki, pnioki i krzoki”),

 czasy gierkowskie i „Solidarność”.

Krytyka:

⦁ Ogólnie pochwała, jednak nieprzyjemnie zaskakuje mnie brak starodrzewu na wzgórzu muzealnym, nie wiem czy drzewa tam były wcześniej, ale zadrzewienia powinny być odnowione!

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum górnośląskie w Bytomiu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_G%C3%B3rno%C5%9Bl%C4%85skie_w_Bytomiu

https://muzeum.bytom.pl/?page_id=639

23.08.2020

Zespół budynków muzealnych znajduje się przy jednym z głównych placów miasta.

Wystawy stałe mieszczą się w gmaszysku z czerwonej cegły wysokim ciężkim ponurym z częścią frontową wysuniętą na głębokość piętrowej wysokości podcieni z lanego betonu z początku XX w.

Nie ma stałej wystawy archeologicznej.

Tym niemniej są tam dwie ciekawe dla mnie wystawy:

⦁ Przyroda górnego śląska: rośliny i zwierzęta;

⦁ Życie śląskie XIX i XX w. - etnografia.

Ciekawostki:

⦁ Rośliny to głównie różne gatunki drzew.

⦁ Dużo wypchanych zwierząt, zwierzęta małe, nawet chomik, aż po żubry z hodowli pszczyńskiej, które były podstawą odtworzenia stad żubra na świecie.

Etnografia tego terenu jest szeroka, mieszanie i ujednolicenie obyczajów na styku kultur narodowych: polskiej, czeskiej i pruskiej (niemieckiej), prowadzi tu do ukształtowania się kultury regionalnej: ludowej, rolniczej, ze wspólnym sposobem życia, typowym wyposażeniem mieszkań, strojami letnimi i zimowymi, potrawami okolicznościowymi, sprzętami różnego rodzaju, świętami i zabawami, itp. - obszerna mimo że nie bogata.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zabawa

Krytyka:

⦁ Wystawa przyrodnicza jest trochę zaniedbana: widoczny brak jednej z tablic opisu drzew.

3.07.2021

https://muzeum.bytom.pl/?exhibition=najcenniejsze-wystawa-archeologiczna-z-okazji-jubileuszu-110-lecia-muzeum-gornoslaskiego-w-bytomiu&exhibition_date=2021-06-29

Muzeum z okazji 110 lat istnienia pokazuje wystawę czasową zawierającą najcenniejsze zabytki ze swoich wielkich zbiorów.

Mieści się ona na czwartym, ostatnim, piętrze tego budynku.

Duża sala została podzielona na części za pomocą tymczasowych ścian dla ustalenia kierunku zwiedzania.

Rysunki na tych ściankach okazują się ważnym uzupełnieniem wystawy dla powiększenia szczegółów eksponatów.

Nie ma dopływu światła z zewnątrz, tylko oświetlenie sztuczne – może dla ochrony eksponatów przed szkodliwymi skutkami światła słonecznego pomimo specjalnych szyb w budynku.

Ciekawostki:

⦁ Duża wystawa pokazuje zabytki z terenów polskich, a też z terenów innych krajów europejskich: Niemcy, Szwajcaria, Francja, oraz ameryki północnej.

⦁ Hipotetyczna maszyna drewniana do wiercenia otworów w kamieniu.

⦁ Kości zwierząt prahistorycznych: mamut, nosorożec włochaty, niedźwiedź jaskiniowy; czaszki, żuchwy, zęby.

⦁ Ceramika, dużo, w tym dzbanek ceramiczny z dwoma uchami.

⦁ Toporek (młotek) kościany.

⦁ Duży skarb jednakowych siekierek z brązu.

⦁ Miecze, noże i sztylety, w tym miecz typu węgierskiego.

⦁ Część naczynia ceramicznego zdobiona runami.

⦁ Naczynie ceramiczne zasobowe pękate około pół metra wysokości zdobione ornamentem fali.

⦁ Duża dawna łódź „dłubanka” – poczerniała, może obrabiana też żarowo

⦁ Ozdoby srebrne: kabłączki, zausznice i inne.

⦁ Zapinka do ubrań z brązu z ozdobą w kształcie liścia.

Krytyka:

⦁ Zauważam braku koncepcji wystawy, jest ona raczej nagromadzeniem eksponatów niż ich celowym uporządkowaniem, chronologicznym albo tematycznym – gabloty rozstawione chaotycznie.

⦁ Wystawianie według wzorca wystawy z Katowic pozwoliłoby pokazać znacznie więcej zabytków i nadać wystawie jakiś porządek ułatwiający zapamiętanie, zauważenie rozwoju form i zdobień eksponatów.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum częstochowskie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Cz%C4%99stochowskie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_archeologiczny_kultury_%C5%82u%C5%BCyckiej_w_Cz%C4%99stochowie

https://www.muzeumczestochowa.pl/wystawy/wystawy-stale/dzieje-miasta-czestochowy-etap-pierwszy-od-pradziejow-do-konca-xviii-wieku/

https://www.muzeumczestochowa.pl/multimedia/wirtualne-muzeum-360vr/wystawy-stale-360vr/

http://www.rezerwat.muzeumczestochowa.pl/

http://kopalnia.muzeumczestochowa.pl/

29.08.2020

Muzeum znajduje się idąc od stacji PKP Częstochowa Stradom prostopadle 2 km w dawnym ratuszu na dużym placu.

Duża wystawa archeologiczna mieści się za dużą salą recepcji-kasy w trzech salach w amfiladzie, wchodzi się do niej z korytarza za drzwiami wejściowymi budynku na prawo.

Wystawa to same autentyki, jednak ozdobione wyrobami ludowymi współczesnymi.

Kultura łużycka;

Kultura przeworska.

Ciekawostki:

⦁ Wystawa zaczyna się od niekompletnej czaszki niedźwiedzi jaskiniowego, i mamuta: kości, zęba i dużej części ciosu.

⦁ Dalej po prawej stronie kładki są różne formy pochówków ludzi: szkieletowe, jamowe i popielnicowe.

⦁ Eksponaty żelazne: miecz obosieczny, nożyce, nóż.

⦁ Po lewej stronie kładki najpierw narzędzia krzemienne (różne rodzaje krzemienia), dalej dużo różnych naczyń i mis ceramicznych: bez ucha, z uchem albo z wypustkami z małą dziurką, też zdobione ryciem paznokciem, naczynka rzekomo kultowe małe (wyglądają jak kaganki do oświetlania przy pomocy palonego tłuszczu) oraz inne eksponaty ceramiczne: figurki (dzik?), dzwonki, grzechotki z kulką.

⦁ Misa ceramiczna ze zdobieniem w środku płaska duża: kreski i okrągłe wgniecenia.

⦁ Ozdoby z brązu.

⦁ Topory kamienne, w tym złamane przy otworze na trzonek.

⦁ Naczynie ceramiczne zasobowe na ziarno wysokości pół metra.

⦁ Monety: grosze praskie srebrne.

⦁ Skrzynie drewniane z późnego średniowiecza na dwa klucze, dwa zamki (czy do otwierania jednoczesnego?) jakby zabezpieczenie cechu, małżeństwa, przed kradzieżą przez posiadacza pojedynczego klucza.

Krytyka:

⦁ Eksponaty wystawione w wielopoziomowych gablotach szklanych źle oświetlone, bo tylko światłem na suficie.

⦁ Trudno przyjrzeć się eksponatom bliżej, bo gabloty ustawione w głębi sal po obu stronach kładki, zabezpieczone kurtyną podczerwieni przy samej kładce, gdy się wychylisz zaraz włącza się alarm.

⦁ Pracę archeologów w poszukiwaniu zabytków przeszłości całkiem psują tam kustosze:

Dla dokładnego zapoznania z wystawami przyjąłem sobie następujące zasady:

Trzy razy przechodzą wystawę:

1. Pierwszy raz szczegółowo oglądam każdy eksponat z osobna;

2. Drugi raz notuję w pamięci rozłożenie gablot;

3. Trzeci raz zbieram wrażenia bardziej ogólne.

W muzeum w Częstochowie przy pierwszym przejściu panie kustosz poganiały mnie, żeby się pośpieszyć, bo już idzie następna grupa.

A później zabroniły mi drugiego przejścia, sobota więc nie było do kogo się odwołać, próbowałem negocjować, ale nic to nie dało - groziły wezwaniem policji, przerażająca głupota ludzi, którym dano jakieś szczątki władzy - są to efekty zatrudniania w muzeum ludzi przypadkowych, którzy nie powinni tam pracować.

Zbiory są tam duże, ale ze względu na nieuprzejmych kustoszy odradzam to muzeum pasjonatom archeologii.

Odwiedziłem też zamknięty w weekendy rezerwat autentycznych pochówków prahistorycznych, który znajduje się w dzielnicy Raków blisko stacji PKP (kilka km dojścia pieszo) - jest to kwadratowy niski budynek (1 ar powierzchni) z dobudowanym ostatnio holem z czarnego szkła dużym nowoczesnym.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Ostrowcu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cz%C4%99stocice_(Ostrowiec_%C5%9Awi%C4%99tokrzyski)

http://www.muzeumostrowiec.pl/index.php?muzeum=historia&id=79

Obecnie nieczynne, remont.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum historyczno-archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzemionki

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awi%C4%99tokrzyski_Szlak_Archeo-Geologiczny

http://www.muzeumostrowiec.pl/index.php?muzeum=krzemionki

http://krzemionki.pl/

http://szlakarcheogeo.pl/pl-PL/strona_glowna.html

12.08.2019

Po dojeździe do miasta na dworzec PKS (ulica Żabia) trzeba iść w lewo i skręcić na lewo w najbliższą uliczkę, a następnie po dojściu do wału skręcić w prawo, aby dojść do wiszącej kładki pieszej nad rzeczką, po przejściu kładki trzeba iść w lewo wzdłuż ulicy Bałtowskiej: 9 km spacerku ścieżką pieszo-rowerową, dobrze oznakowaną, do miejscowości Sudół, gdzie przy odpowiednim znaku trzeba skręcić na prawo i 1 km dojść w głąb lasu.

Znajduje się tam duży zespół muzealny.

Mieści się tam:

⦁ Zespół muzealny duży;

⦁ Skansen;

⦁ Rezerwat przyrodniczy;

⦁ Trasa podziemna górnictwa neolitycznego buł krzemiennych zawartych w pokładach wapienia.

Połączenie autentyku z obiektem muzealnym i odtworzonymi obiektami, kopiami.

Skansen otoczony palisadą i ogrodzeniem plecionym z wikliny zawiera m.in. odtworzone chaty z tego terenu, z różnych kultur prahistorycznych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiklina

Część muzealna to trzy sale duże, w tym ostatnia podzielona na dwie części.

W pierwszej sali jest:

- wystawa na temat Huculszczyzny na tle biografii Stanisława Vincenza (trzy etniczne grupy ruskie w Polsce przedwojennej to: Bojkowie, Huculi i Łemkowie);

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Vincenz

https://pl.wikipedia.org/wiki/Bojkowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Huculi

https://pl.wikipedia.org/wiki/Łemkowie

- wystawa fotografii różnych gatunków ptaków;

- wystawa malarstwa.

W drugiej sali jest szeroki opis krzemienia w jego różnych rodzajach i formach - obszerny, obficie ilustrowany opisami i eksponatami.

Krzemień mimo wyglądu skały ma pochodzenie organiczne, tak jak i wapień.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzemie%C5%84

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wapie%C5%84

Trzecia sala rozdzielona na połowy zawiera:

- część archeologiczną, gdzie ciekawostką jest grot do broni drzewcowej żelazny, duży, w kształcie szerokiego miecza, z zagiętym hakiem podobnym do haków przy bosakach strażackich;

- część biologiczną: geologia, fauna, flora: jeden z monitorów chodzi zbyt szybko, aby można było zapoznać się z tekstem.

Krytyka:

⦁ Tzw. multimedia, z głosem, które na okrągło wyświetlają w pętli filmiki i rozpraszają uwagę, przeszkadzają mi w skupieniu na oglądaniu eksponatów - powinny być słuchawki tylko dla tych, którzy chcą tego posłuchać.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Iłży

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_I%C5%82%C5%BCy

http://muzeumilza.pl/o-muzeum/

http://muzeumilza.pl/wystawy-stale/

4.07.2021

Muzeum znajduje się przy głównej przelotowej drodze w jednej z typowych parterowych chałup.

Drewniane stropy z potężnych bali.

Kilka gablot zabytków archeologicznych znalezionych w tutejszym zamku biskupów krakowskich, który jest w trakcie odbudowy – znowu taka myśl: no jak to państwo polskie miało trwale istnieć wobec dwuwładzy posuwającej się nawet do tworzenia alternatywnych zamków i alternatywnego wojska, alternatywnego sądownictwa narzucającego swoje prawa nawet sądownictwu państwowemu.

Zamek do bramy zamkowej z kluczem.

Bryła żelaza kulista, chyba spalona, stopiona, kolczuga – podobne w Łodzi.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kolczuga

Z archeologii prahistorycznej tylko dwie gabloty.

Ciekawostki:

⦁ Dzbanuszek ze złota, około 1 cm, znaleziony na drodze, urwana część większej ozdoby.

⦁ Naczynie ceramiczne czarne średniej wielkości zdobione m.in. swastyką prawoskrętną.

⦁ Naczynie ceramiczne z trzema wypustkami przedziurkowanymi, rzadkość.

⦁ Narzędzie krzemienne duże w kształcie liścia (grot?).

Krytyka:

⦁ Jak zwykle słyszałem narzekanie na brak miejsca, może gdy odbudowa zamku się dokona, chociażby częściowo, będzie go więcej – mimo wszystko ciągle przypominam minimalistyczny i funkcjonalny wzorzec wystawy w Katowicach.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum starożytnego hutnictwa świętokrzyskiego im. prof. Mieczysława Radwana w Nowej Słupi

https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrum_Kulturowo-Archeologiczne_w_Nowej_S%C5%82upi

http://dymarki.pl/muzeum-starozytnego-hutnictwa/

Muzeum znajduje się przy drodze asfaltowej prowadzącej do tzw. ”drogi królewskiej” do klasztoru na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) po lewej stronie.

Mieści się ono w pawilonie z 60-tych lat nieładnym architektonicznie (w najbliższym czasie ma być rozebrany i zbudowany od nowa).

Jest to udane połączenie autentyku z obiektem muzealnym, bo powstało w miejscu ówczesnego wytwarzania żelaza i pokazuje autentyczne odkryte pozostałości dymarek, oraz wystawia eksponaty zabytkowe i skondensowane opisy.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dymarka

Kultura przeworska (II w. pne - IV w. ne) w tym miejscu, jak i w wielu innych w górach świętokrzyskich (150 tys. jednorazowych pieców) wytapiała żelazo z miejscowych rud: hematyt i limonit.

Ciekawostki:

⦁ Z jednej dymarki uzyskiwało się około 4 kg żelaza.

Opis podaje orientacyjnie:

⦁ Nóż - 0,1 kg żelaza;

⦁ Nożyce - 0,2 kg żelaza;

⦁ Radło (okucie) - 0,8 kg żelaza;

⦁ Miecz - 1 kg żelaza.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Hematyt

https://pl.wikipedia.org/wiki/Limonit

Na tej samej obszernej posesji jest skansen odtworzonych budynków z tego okresu rozdzielony strumykiem na część „polską” i „rzymską”.

Strumyk płynie z góry od źródła w ŚPN, więc jest czysty, można pić wodę.

Następnie udałem się do odtworzonej osady słowiańskiej (skansen) w Hucie Szklanej po drugiej stronie ŚPN.

Cenię sobie wszelką darmochę, a podejście „drogą królewską” obok klasztoru jest płatne, więc obeszłem ŚPN lasem dookoła od strony północnej, było to trudne, zbłądziłem aż do podnóża gołoborza, ale ostatecznie trafiłem do hotelu (z restauracją) „Jodłowy Dwór”, gdzie wsparłem kawą nadwątlone siły (drożyzna).

Osada słowiańska (skansen) odtworzonych na obszernym terenie budynków z XIII-XIV w. przekazuje wiedzę o ówczesnym życiu codziennym i obyczajach, zawodach związanych z postępującą chrystianizacją Słowian.

Odtwarzanie dawnych obrzędów, obyczajów, zawodów (profesji, cechów).

Z braku czasu i zmęczenia (bolące nogi) nie zwiedzałem tej osady, lecz tą samą drogą w przeciwnym kierunku wróciłem do Nowej Słupi po zostawiony w muzeum plecak.

W „Karczmie mnicha” posiliłem się zalewajką świętokrzyską (drożyzna).

Jest tam obok stare schronisko młodzieżowe (ceny umiarkowane), ale nie korzystałem z tego, lecz przespałem noc w śpiworze na polanie pod rozgwieżdżonym niebem ze wspaniałym nocnym widokiem na góry świętokrzyskie.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum przyrody i techniki Ekomuzeum im. Jana Pazdura w Starachowicach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Przyrody_i_Techniki_w_Starachowicach

http://ekomuzeum.pl/ekspozycje-stale/archeopark-osada-starozytnego-hutnictwa-zelaza/

http://ekomuzeum.pl/ekspozycje-stale/paleontologia/

http://ekomuzeum.pl/ekspozycje-stale/gornictwo-rud-zelaza/

23.05.2021

Muzeum znajduje się w dawnej hucie i jest właściwie obszernym kilkuhektarowym skansenem budowli i budynków oraz obiektów stojących na zewnątrz.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Budowla

Zwiedzanie tylko z przewodnikiem.

Archeopark jest wyłączony ze zwiedzania, dostępny tylko na imprezy.

Ciekawostki:

Wystawa paleontologii (dinozaurów) obejmuje trzy kolejne okresy: perm, trias, jura.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Perm

https://pl.wikipedia.org/wiki/Trias

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jura

Figury dinozaurów w naturalnej skali.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dinozaury

Brak czasu, żeby dokładniej zapoznać się z opisami info.

Ciekawostki:

⦁ Ślady dinozaurów w skale wypukłe!

Według naukowców: te grube płaty skalne w muzeum leżą niejako do góry nogami, bo powstały one przez zestalenie do postaci piaskowca przez miliony lat piasku, który zasypywał pierwotne wgniecenia łap dinozaurów, na dnie ówczesnych mórz.

Dokładnie pokazany na makiecie proces dymarski, ówczesny hutnik sam musiał przygotować sobie wszystkie materiały: wydobyć rudę (kopanie odkrywkowe), węgiel drzewny (mielerz) i samo stanowisko wytopu dymarskiego żelaza (murowany mały komin z cegły).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mielerz

Na modelu pokazany sposób napełniania dymarki.

Pozostałości po wytopie: żużel dymarski w postaci kloców, pieńków.

Stanisław Staszic jako pionier odnowienia hutnictwa na tym terenie przy wykorzystaniu siły wody: rzeki Kamienna.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Staszic

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamienna_(dop%C5%82yw_Wis%C5%82y)

W nowszych czasach górnik w kopalni odkrywkowej brył rudy żelaznej był płacony tylko za bryły znalezione (w piasku), a nie za całe przekopywanie piasku, poszukiwanie brył rudy.

Pielgrzymka słowiańska - Centrum kultury i sztuki w Połańcu

http://polaniec.com.pl/portal/2019/12/11/zabytki-archeologiczne-w-gminie-polaniec/

https://www.centrum.polaniec.pl/wystawy/wystawa-archeologiczna

http://portal.polaniec.eu/pl/dla_mieszkancow/kultura_i_rozrywka/wystawy/

Duża wystawa archeologiczna znajduje się w Centrum kultury i sztuki (CKiS) blisko za dworcem autobusowym, mieści się za bocznym wejściem w piwnicy razem z wystawą kościuszkowską.

Zaczyna się od małych odłupków krzemiennych 9 - 8 tys. lat pne.

Ciekawostki:

⦁ Naczynie ceramiczne miniaturowe w kształcie stopy człowieka;

⦁ Złom ołowiany.

Krytyka:

⦁ Nie ma opisów do eksponatów, jednak ma to tę zaletę, że pozostawia samemu widzowi pełne pole do interpretacji, wyobraźni.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum zamków królewskich w Szydłowie- Skarbczyk

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Szyd%C5%82owie

https://www.szydlow.pl/skarbczyk

Muzeum znajduje się na obszernym terenie zamkowym przy starym mieście.

Mała wystawa archeologiczna jest częścią dużej wystawy na temat dynastii królewskich Polski i Europy uzupełnionej w ich figury odtworzone i makiety głównych siedzib, zamków i pałaców.

Mieści się ona za drzwiami wejściowymi do Skarbczyka po prawej stronie w pojedynczym trójnogu.

Opis info wskazuje: neolit i kultura pomorska.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_pomorska

Ciekawostki:

⦁ Kultura pomorska: część (połowa) popielnicy (urny) ceramicznej jasnoszarej chropowatej.

⦁ Kultura przeworska: grot oszczepu żelazny płaski duży.

⦁ Wczesne średniowiecze: dwa noże żelazne małe.

⦁ Numizmaty: zbiór monet polskich sprzed wprowadzenia złotego polskiego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Numizmatyka

Bicie monet było potwierdzeniem wartości kruszcu, z którego zostały zrobione - w warunkach polskich, przy braku własnego źródła cennych metali, było też kosztownym potwierdzeniem istnienia i znaczenia państwa.

W zamku wystawa narzędzi tortur, ciekawostki: narzędzie kary na honorze: „klatka błaznów” - kara za rozróby pijackie, wystawiona też na rynku miejskim, oraz dyby - kara za kradzież, które można wykorzystać w tym samym celu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Klatka_b%C5%82azn%C3%B3w

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dyby

Uwaga:

⦁ W weekendy bez własnego środka transportu Szydłów jest trudno dostępny.

Po drodze do Pińczowa obejrzałem sobie w Grabkach Dużych „pałac kasztelana sułtana” – dostępny do oglądania tylko z zewnątrz i ruinę pałacu w Śladkowie Dużym.

https://swietokrzyskie.org.pl/warto-zobaczyc/zabytki/322-palac-harem-w-grabkach-duzych

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aladk%C3%B3w_Du%C5%BCy

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum narodowe w Kielcach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Narodowe_w_Kielcach

https://mnki.pl/pl/o_muzeum/zbiory_online/5,archeologia/strony/1

https://mnki.pl/pl/dla_zwiedzajacych/ekspozycje_stale/ekspozycja_archeologiczna:_pradzieje_i_wczesne_sredniowiecze_ponidzia_i_wislicy

https://mnki.pl/mdk/pl/dla_zwiedzajacych/wystawa_stala/ekspozycja_archeologiczna

http://www.mhki.kielce.eu/zawartosc/stala-wystawa-historyczna-z-dziejow-kielc

Zespół dwóch muzeów znajduje się blisko rynku.

Jako pierwsze odwiedziłem muzeum historii Kielc przy ulicy Leonarda (boczna odnoga od rynku).

Jest tam mała wystawa archeologiczna miasta: narzędzia kamienne i krzemienne, ozdoby z brązu, miecz żelazny, itd.

Ciekawostki:

⦁ Dwa naramienniki z brązu o ozdobnym kształcie, dwie połączone ciasno zwinięte spirale.

Idąc za oświetlonymi salami zwiedziłem też trochę dalszych dziejów Kielc.

Kielce zostały znacjonalizowane dopiero uchwałą sejmu czteroletniego w 1789 r., bo wcześniej były prywatnym miastem biskupów krakowskich - i taka myśl: jak państwo polskie mogło i miało prawidłowo działać, gdy jego ważne części: nie tylko majątki ziemskie, ale też miasta były własnością prywatną, kościelną, z własnym wojskiem i własną jurysdykcją: sądy biskupie, i podległością pod papieża rzymskiego, a nie króla polskiego, to już jest znacznie więcej niż tylko pobieranie dziesięciny (1/10 dochodów) od ludzi na rzecz obcego podmiotu, kościoła.

Oddział archeologiczny MN w rynku odwiedziłem w niedzielę.

Ciekawostki:

⦁ Narzędzie miedziane w początkach neolitu.

Jest też film na temat Wiślicy.

Krytyka:

⦁ Wolałbym aby wszystkie eksponaty archeologiczne były w jednym miejscu.

⦁ Wystawa stworzona bez głowy, eksponaty wystawione w klatkach szklanych wielkości małego akwarium oświetlone od dołu! (po wyłączeniu tego nieszczęsnego podświetlenia jest lepiej, ale nie można wzmocnić górnego oświetlenia, żeby lepiej widzieć szczegóły), te klatki na różnych wysokościach, ciągle się trzeba schylać wyżej i niżej;

⦁ Trzy sale opisane wyraźnie: epoka kamienia, brązu, żelaza, ale eksponaty w różnej ilości, więc nie mieszczą się w oznaczonych salach.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi buskiej w Busku-Zdroju

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Buskiej_w_Busku-Zdroju

https://www.museo.pl/content/view/937/413/

Nieczynne w weekendy.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne w Wiślicy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_w_Wi%C5%9Blicy

https://mnki.pl/wislica/pl/dla_zwiedzajacych/wystawa_stala

https://mnki.pl/wislica/pl/o_muzeum/ciekawostki/kopula_gipsowa_na_grodzisku

Nieczynne, remont.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Pińczowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Pi%C5%84czowie

http://muzeumpinczow.pl/84/

Muzeum znajduje się w dawnym klasztorze, głównie historia miasta i wyburzonego dawno temu zamku-pałacu, na wewnętrznym dziedzińcu detale kamienne tego zamku, Adolf Dygasiński, militaria z XX w.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Pi%C5%84czowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%82ac_Wielopolskich_w_Pi%C5%84czowie

Duża wystawa archeologiczna mieści się na końcu zakręconego korytarza w ostatniej sali.

Ciekawostki:

⦁ W korytarzu przed wejściem na fotografiach dokumentacja eksploracji wieloosobowego grobu szkieletowego z epoki brązu.

⦁ Kilka odtworzonych częściowo budynków i pracowni ówczesnych: dom słupowy pleciony z wikliny i obrzucany gliną, pracownia hutnika (dymarki, żarna do mielenia wyprażonej rudy żelaza) i kowala, pionowe urządzenie tkackie, różne formy pochówków.

⦁ Kultura przeworska: pochówek ciałopalny zwłok wojownika z dużym wyposażeniem: popielnica, miecz pogięty, grot oszczepu, dwa groty włóczni, w tym jeden zgięty, imacz i umbo, szczątki skrzyni metalowe, itd.

⦁ Kopia sztyletu z epoki brązu, żółty - może mosiężny.

⦁ W korytarzu przed wejściem jest kilka gablot kopii różnych znanych zabytków archeologicznych.

Jest też wystawa geologii tego terenu: różnych rodzajów kamienia.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne ziemi miechowskiej w Miechowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_Ziemi_Miechowskiej_w_Miechowie

http://muzeum.miechow.pl/

Nie ma wystawy archeologii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kozienicach im. Profesora Tomasza Mikockiego

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Kozienicach

http://www.muzeum-kozienice.pl/dzial-archeologii.html

https://www.muzeum-kozienice.pl/wystawy-czasowe.html

3.10.2021

Muzeum patrząc od bramy wjazdowej znajduje się w lewej oficynie (oddzielonym skrzydle) zespołu pałacowego.

Nie ma wystawy stałej archeologii.

Wystawa czasowa: „Jaćwingowie. Zapomniani wojownicy" za drzwiami wejściowymi po prawej stronie to eksponaty-zabytki z X-XIII w. i opisy najpotężniejszego, walecznego (agresywnego) plemienia pruskiego, aż po czasy, gdy zostało ono pokonane w wyprawie odwetowej przez wojsko polskie w 1282 r. i w następnym roku poddało się krzyżakom.

Ich tereny częściowo obecnie są w granicach polskich (podlaskie), a częściowo w granicach państw sąsiednich: Litwy i Białorusi.

Ludność jaćwieska według źródeł nazwisk częściowo ocalała i powróciła pomimo wysiedleń i obcych napływów ludnościowych: ruskich, litewskich, żydowskich, itp.

Ciekawostki:

⦁ Siekiery żelazne i groty strzał.

⦁ Brak pełnej zbroi, jakieś małe części kolczugi.

⦁ Dużo małych zawieszek ozdobnych i małych krzyżyków równoramiennych wykończonych na końcach do kształtu strzałek.

W części etnograficznej muzeum ciekawe eksponaty ludowej pomysłowości: maszyna do gręplowania wełny, maszyny-żarna do wytwarzania mąki i kaszy z ziarna, maszyna do miodu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zgrzeblenie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kasza

https://pl.wikipedia.org/wiki/Mi%C3%B3d

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_im._Jacka_Malczewskiego_w_Radomiu

http://www.muzeum.edu.pl/pl/radom/dzial-archeologii,33.htm

http://www.muzeum.edu.pl/pl/radom/skarby-i-tajemnice-piotrowki-,974.html

21.08.2021

Muzeum znajduje się w dawnym kolegium przy rynku.

Duża wystawa archeologiczna mieści się w piwnicach, a właściwie w suterenie od strony ulicy, która od strony podwórza okazuje się parterem.

Wielkie rozczarowanie, spodziewałem się muzeum regionalnego albo okręgowego z szeroką wystawą eksponatów archeologicznych tego terenu - owszem takie zabytki są, ale na razie w magazynie - nowa wystawa ma być w nowo-remontowanym budynku w perspektywie 4 lat.

Osadnictwo słowiańskie zaczyna się tam w IX w.

Wystawa archeologiczna obecna obejmuje tylko historię miasta, w tym eksponaty z wewnątrz-miejskiego grodziska Piotrówka z drugiej połowy X w.

Ciekawostki:

⦁ Róg tura, poroże jelenia, czaszka konia.

⦁ Cembrowina drewniana od studni kwadratowej, obok pomniejszony model tej studni z żurawiem.

⦁ Żarna w postaci dwóch dużych lekko spłaszczonych półkul kamiennych złożonych płaską powierzchnią, górny z tych kamieni przebity pionowo na osi, oś solidna drewniana, a do niej przybita dwuręczna korba pozioma drewniana do obracania tego kamienia.

⦁ Naczynia ceramiczne głównie bez uchwytów, tylko jeden garnek i kilka dzbanków z uchem.

Poprzednio była wystawa gmerków średniowiecznych.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gmerk

Są autentyczne pestki z owoców roślin uprawnych i leśnych, oraz przykładowe pęki ziół leśnych i ogrodowych, rezultat rolnictwa i zbieractwa.

W opisie do gabloty militariów średniowiecznych info, że w tym okresie umiejętności wojenne i posiadanie broni było bardzo ważne.

Pani kustosz (nie znam nazwiska), która mnie nadzorowała w trakcie zwiedzania wystawy archeologii, a z którą dużo rozmawiałem, dała mi dwa opracowania monograficzne archeologii na temat cmentarzysk:

1. Radom Wośniki - kultura łużycka;

2. Gulin - Młyn - kultura pomorska i przeworska.

Krytyka:

⦁ Poprzednio był zły pomysł edukacyjny dla dzieci dla uatrakcyjnienia wystaw: wstawienie do tej samej gabloty eksponatów prahistorycznych i współczesnych, tworzenie błędnych skojarzeń.

⦁ Wolałbym duże fotografie zdobień autentycznych na ścianie i zabawę dla dzieci w wyszukiwanie eksponatów ozdobionych tymi ornamentami.

⦁ Opisy na ścianach typowo naukowe – wolałbym opisy, które wychodzą od pokazywanego niżej eksponatu i dopiero na tej podstawie przechodzą do bardziej ogólnego omówienia okresu kultury.

⦁ W tej piwnicy zachowane częściowo fundamenty poprzedniego budynku – jest to zbędne i ogranicza dostępne miejsce użytkowe;

Odwiedziłem też same grodzisko Piotrówka, krótko (ze względu na deszcz): płaskie wzgórze okrągłe około 50-100 m średnicy wyniesione około 5-10 m ponad poziom terenu, niemal w centrum miasta obecnie w starej jego części.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Piotr%C3%B3wka_(Radom) http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/29001,radom-grodzisko-piotrowka.html

https://zabytek.pl/pl/obiekty/radom-grodzisko-piotrowka

Muzeum pokazuje wystawę czasową „Skarby wieków średnich”

http://www.muzeum.edu.pl/pl/radom/skarby-w-%E2%80%9Emalczewskim%E2%80%9D,1747.html

Są to dwie sale na wysokim parterze pełne gablot z biżuterią różnego rodzaju datowaną głównie na XI-XIII w. zachodnio- i wschodnio-słowiańską, często bez dokładnego miejsca znalezienia – czasem bardzo ozdobna, misternie wykonana, uporządkowana według rodzajów ozdoby.

Kiedy poskarżyłem się pani kustosz, że brakuje mi wyraźnego oddzielenia eksponatów wcześniejszych okazała się ona bardzo pomocna w wyszukiwaniu tych zabytków.

Ciekawostki:

⦁ Właśnie pani kustosz zwróciła mi uwagę na ozdobę z brązu z VII/VIII w.: kółko 3-5 cm i rozpięta na tym kółku figura podobna do indyjskiego Śiwy (Sziwy).

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aiwa

Są też interpretacje zabytków ze znakiem zapytania (?) – to cieszy.

W „Pierogarni”, do której poszedłem coś zjeść, na ścianie duża mapa:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_polsko-rosyjska_(1609%E2%80%931618)

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Nowym Mieście nad Pilicą

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Nowym_Mie%C5%9Bcie_nad_Pilic%C4%85

https://www.nowemiasto.pl/wyniki-wyszukiwania.html

Nieczynne w weekendy.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Opocznie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Opocznie

http://www.muzeumopoczno.pl/archeo/

http://www.muzeumopoczno.pl/stale/

5.06.2021

Muzeum znajduje się w zamku przy głównej drodze przelotowej przez miasto.

Muzeum to nie ma archeologa.

Mała wystawa archeologiczna mieści się na parterze po lewej stronie od wejścia w sali za szatnią.

Ciekawostki:

Jest tam jedna gablota:

⦁ Dwa rogi tura, lekko zakręcone, pełne w środku, większy prawie czarny, mniejszy jasnobrązowy;

⦁ Narzędzia krzemienne z dorobionymi drewnianymi trzonkami, uchwytami;

⦁ Narzędzia krzemienne luzem (m.in. chyba sierp);

⦁ Naszyjnik lity z brązu zdobiony ornamentem kreskowym;

⦁ Proste naramienniki i nagolenniki z brązu;

⦁ Dwa groty oszczepów z brązu różnej wielkości;

⦁ Dłuto z brązu małe:

⦁ Inne eksponaty z brązu, opisane, ale trudne do jednoznacznego rozpoznania, sklasyfikowania;

⦁ Metalowe guzy do uprzęży końskiej, chyba złocone;

⦁ Nóż żelazny mały, skorodowany.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Uprz%C4%85%C5%BC_chom%C4%85towa

W rogu sali stoi naczynie ceramiczne gospodarcze (zasobowe?), średniej wielkości, obłe, bez uchwytów i bez zewnętrznego formowania, posklejane ze skorup z pomocą gipsu.

Z innych eksponatów: skrzynie żelazne duże, numizmaty.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum im. Antoniego hr. Ostrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_im._Antoniego_hr._Ostrowskiego_w_Tomaszowie_Mazowieckim

https://www.muzeumtomaszow.pl/dzialy/archeologia

https://www.muzeumtomaszow.pl/wystawy/archeologia-wystawy

Muzeum znajduje się w pałacu letnim Ostrowskich (hrabiów z nadania pruskiego) blisko centrum miasta.

Duża wystawa archeologiczna mieści się w jednej z sal za kilkoma salami etnografii oraz wystawą numizmatów, która koncentruje się na historii złotego polskiego od jego początków (ustanowienia) z końcem XV w. przez pierwsze monety po połowie XVII w. do przywrócenia tego pieniądza przez reformę Grabskiego w 1924 r., uwzględniając też inne pieniądze, które były w obiegu na terenie Polski (też projektowane, które nie weszły do obiegu).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Z%C5%82oty_polski

Co do archeologii opis obejmuje epoki i kultury w okresie od 250 tys. lat pne do 1795 r. ne.

Typowe dla tego zakresu czasu eksponaty:

⦁ Naczynia ceramiczne, w tym popielnice;

⦁ Groty oszczepów;

⦁ Figura wojownika w naturalnej skali;

⦁ Szkielet niekompletny zniszczony.

Ciekawostki:

⦁ Zamek do drzwi i klucz żelazny, pierwszy, jeszcze prymitywny - kultura przeworska, chyba początek własności prywatnej, osobistej, na terenach polskich.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi rawskiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Rawskiej_w_Rawie_Mazowieckiej

https://muzeumrawa.pl/dzial-archeologii/

https://muzeumrawa.pl/gabinet-numizmatyczny/

Nie ma stałej wystawy archeologii prahistorycznej.

Pielgrzymka słowiańska - Ośrodek kultury gminy Grodzisk Mazowiecki

https://pl.wikipedia.org/wiki/Grodzisk_Mazowiecki

https://www.centrumkultury.eu/wirtualne-muzeum/galeria/archeologia/

Nie ma archeologii.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum starożytnego hutnictwa mazowieckiego w Pruszkowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Staro%C5%BCytnego_Hutnictwa_Mazowieckiego_w_Pruszkowie

http://mshm.pl/

http://mshm.pl/przedswit/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Park_Potulickich

Muzeum znajduje się idąc od stacji PKP na końcu ulicy Kościuszki w parku Potulickich w dawnych zabudowaniach gospodarczych za dworkiem, który jest USC obecnie.

Za wejściem w głębi holu stoją trzy figury Rzymian w naturalnej skali: dwóch legionistów w kompletnym uzbrojeniu i obywatel rzymski w todze.

Dalej w obejściu jest wstępna info o zawartości muzeum i eksponaty z czasów rzymskich: monety srebrne, szklanka przyżółknięta, hologram szklanki zdobionej postaciami rzymskimi (z tyłu też dla ilustracji autentyczne kawałki tej szklanki na foto), miseczka „terra sigillata”.

Właściwe muzeum mieści się po lewej stronie na piętrze w dwóch salach rozdzielonych korytarzem: kultura przeworska i metalurgia żelaza (dymarki).

Ciekawostki:

Duża wystawa archeologiczna zaczyna się od rogownictwa, tj. zbioru eksponatów z rogu, dużego.

Po drugiej stronie są ozdoby: głównie bursztyn.

Dalej rolnictwo i eksponaty żelazne z nim związane: krój, radło, nasiona, groch, itd.

Następnie mieszkalnictwo: sposób budowy domów oraz studni w różnych konstrukcjach drewnianych i plecionych z wikliny wypełnianych gliną.

Gablota ze zbiorem różnych eksponatów z brązu i żelaznych, mała.

Odtworzona skrzynka drewniana ze specyficznym zamkiem: zamyka się sama po przymknięciu wieka, a do otworzenia potrzeba wygiętego haka-klucza i specjalnego sposobu postępowania (trzeba wiedzieć, w którą stronę popchnąć rygiel-zapadkę, mnie się nie udało).

W następnej gablocie ozdobne kształtne eksponaty z brązu: sprzączki do pasów, itd.

Druga sala skupia się już na samym procesie metalurgii żelaza prahistorycznym, pozostałościach po nim, narzędziach kowalskich i eksponatach żelaznych: głównie uzbrojeniu.

Dźwiękowym tłem wystawy jest chyba praca w kuźni, niewyraźne postukiwanie młotów.

Pytanie:

⦁ A co te muzeum ma wspólnego ze Słowianami?

Odpowiedz: Też miałem wątpliwości i spytałem tam młodego kustosza, czy Słowianie przejęli niedobitki kultury przeworskiej po masowych ruchach plemion po najeździe Hunów w 375 r.: stwierdził on, że nazewnictwo obiektów geograficznych przetrwało czasy najazdu Hunów, czyli Słowianie przychodząc na tereny polskie po 200 latach musieli poznać te nazwy w jakiś sposób, więc chyba włączyli niedobitków kultury przeworskiej do swoich nowych zasiedleń.

Krytyka:

⦁ Jeden z ochroniarzy był nieuprzejmy.

⦁ Brak rozsądkowej praktycznej korekty projektu wystawy: w salach wystawienniczych mrok, chyba ma to mieć znaczenie symboliczne, ale po prostu utrudnia zapoznanie z eksponatami.

⦁ W drugiej sali eksponaty żelazne porządnie zakonserwowane: miecze, groty oszczepów, włóczni, strzał, zwalone w jednej gablocie na kupę! - zgroza!

⦁ Zamiast porządnej wystawy autentyków bzdurny cytat z dzieła „wybitnego” archeologa, który wiąże proces dymarski z ofiarami z istot żywych (konia), przecież na terenach polskich ludzie byli zbyt rozsądni, zbyt praktyczni, by takie głupoty robić!

⦁ Wszędzie pełno monitorów dotykowych, gdzie owszem, dużo mogę poczytać, ale przecież nie po to przychodzę do muzeum, by czytać, lecz by zetknąć się z autentykiem, zobaczyć przeszłość na własne oczy, nasycić i zachwycić się dawną kulturą.

Pielgrzymka słowiańska - Państwowe muzeum archeologiczne w Warszawie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwowe_Muzeum_Archeologiczne_w_Warszawie

https://www.pma.pl/nowe/zbiory/index.php

https://www.pma.pl/vr/index.php

http://www.pma.pl/index.html

Obecnie nieczynne, remont.

Pielgrzymka słowiańska - Warszawa - trzy muzea

14.08.2021

W Warszawie trzy muzea pokazują wystawy archeologiczne.

Wszystkie te muzea znajdują się blisko siebie w centrum miasta.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Warszawy

https://muzeumwarszawy.pl/

https://muzeumwarszawy.pl/gabinet/gabinet-archeologiczny/

Muzeum miasta w rynku ma stałą wystawę archeologii, ale jest to tylko archeologia miasta, której początek sięga jedynie XIV w. - czyli poza okresem mojego zainteresowania.

Mieści się ona w piwnicach, małych, ale licznych - jest to aż 11 kamienic dużych zbiorów, trudno coś wybrać do zapamiętania.

https://muzeumwarszawy.pl/wystawa/zwierzeta-w-warszawie-tropem-relacji/

W tym muzeum jest wystawa czasowa "Zwierzęta w Warszawie. Tropem relacji" zachwalana w Internecie jako mająca pewne elementy archeologiczne, z archeologii prahistorycznej zauważyłem tam tylko rogi tura i prażubra.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_w_Warszawie

https://muzeum-niepodleglosci.pl/

https://www.pois.gov.pl/strony/o-programie/szkolenia/konferencja-archeologiczna/

https://www.theasys.io/viewer/0UTHnzmIiFl4ULFBpJUhOvmdUtO8dn/

Muzeum niepodległości w pobliżu arsenału (muzeum archeologii) pokazuje w sali za holem na parterze naprzeciwko wejścia wystawę czasową znalezisk przy budowie metra - są tam tylko 4 gabloty autentyków, z archeologii prahistorycznej m.in. dwie czaszki prażubra z rogami podobne do tej, którą muzeum w Sochaczewie zachwala jako unikat, poroże jelenia i kości słonia leśnego.

https://pl.wikipedia.org/wiki/S%C5%82o%C5%84_le%C5%9Bny

Inne to militaria i archeologia nowożytna.

Wystawa ta jest uzupełniona fotografiami znalezisk na innych budowach autostrad pokazanymi tylko na planszach.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pa%C5%84stwowe_Muzeum_Etnograficzne_w_Warszawie

https://ethnomuseum.pl/

https://ethnomuseum.pl/wystawy/nad-wisla-na-urzeczu/

Muzeum etnografii na pierwszym piętrze pokazuje wystawę czasową na temat Urzecza, gdzie część archeologiczną przygotowało muzeum archeologiczne - jest tam duża sala wypełniona znaleziskami–eksponatami – zaczynając od kultury świderskiej.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_%C5%9Bwiderska

Ukierunkowałem się ponownie na temat uchwytów do naczyń ceramicznych.

Ciekawostki:

⦁ Dużo naczyń ceramicznych (popielnic?) bez uchwytów;

⦁ Kubki z uchem, różnej wielkości, w tym charakterystyczne kubki zdobione pionowymi beleczkami na obwodzie;

⦁ Kultura pomorska: typowe naczynie ceramiczne z jasnoszarej gliny czarne po wierzchu – brakuje wyraźnie odłamanego ucha;

⦁ Dwie misy z pojedynczymi wypustkami przedziurkowanymi, jakby do zawieszenia przy braku miejsca lub dla ochrony przed myszami;

⦁ Pękata waza z dwoma rzędami wypustek przedziurkowanych;

⦁ Waza, która chyba miała pierwotnie trzy wypustki przedziurkowane, dwie się zachowały, trzeciej brakuje;

⦁ Bransoleta z brązu gruba zdobiona ornamentem kreskowym, półtora zwoju;

⦁ Bransoleta z brązu z cienkiej blachy, wielozwojowa.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Siedlcach

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Siedlcach

https://pl-pl.facebook.com/MuzeumRegionalnewSiedlcach/

https://www.polska.travel/pl/muzea/muzeum-regionalne-w-siedlcach

http://www.muzeumsiedlce.art.pl/pl/site/384/500/539/546/ukryte.w.ziemi.z.najdawniejszych.dziejow.pogranicza.podlasia.i.m.html

6.09.2020

Muzeum znajduje się w pałacu przy ulicy Piłsudskiego w centrum miasta.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na parterze w bocznej sali: zaczyna się od trzech gablot, które kolejno pokazują:

1. narzędzia krzemienne (krzemień wołyński, pasiasty, radiolaryt słowacki - różne kolory, miejscowy krzemień bałtycki się nie nadaje):

⦁ Siekierki;

⦁ Groty strzał i oszczepów;

⦁ Sierpy, noże, strzałki;

Nie wiadomo, czy sprowadzano wyroby gotowe, czy może tylko surowiec krzemienny, który był obrabiany na miejscu.

2. narzędzia kamienne (piaskowiec, granit):

⦁ Topory (młoty) (dwa różnej wielkości ostrza), motyki, w tym z niedokończonymi wierceniami otworu na trzonek;

3. naczynia ceramiczne:

⦁ Popielnice różnego kształtu (też z pokrywą), też z wypustkami z małą dziurką;

10000 lat pne - 1800 lat pne epoka kamienia

1800 lat pne - 600 lat pne epoka brązu

4600 lat pne - 1800 lat pne

1700 pne - IV w. pne

Chronologia:

- 10000 - paleolit

- 8000 - mezolit

- 4500 - neolit

- 1800 - epoka brązu

- 700 - wczesna epoka żelaza

- 450 - okres lateński

0 - okres wpływów rzymskich

400 - okres wędrówek ludów

500 - wczesne średniowiecze

1200 - okres pełnego średniowiecza

1600 - okres nowożytny

W średniowieczu łączenie obyczajów pogrzebowych nowych chrześcijańskich z wcześniejszymi słowiańskimi: dzięki temu zachowane zabytki w pochówkach.

Ciekawostki:

⦁ Narzędzie drewniane: wiosło;

⦁ Grzebień dwustronny;

⦁ Siekierka z brązu nasadkowa z uszkiem;

⦁ Naczynie ceramiczne czarne, zdobione ornamentem z podwójnych kresek, całe, lekko podklejone, duże, kultura przeworska (III w. pne - V w. ne) okres wpływów rzymskich;

⦁ Naszyjnik z małych paciorków szklanych;

⦁ Grot oszczepu z brązu;

⦁ Noże zniszczone małe;

⦁ Kabłączki skroniowe - chyba z brązu (bez rdzy);

⦁ Ciżemka: częściowo odtworzona, wierzch skórzany przyszyty ręcznie do podeszwy z drewnianą wkładką;

⦁ Monety poczynając od rzymskich z ne i arabskich.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum południowego Podlasia w Białej Podlaskiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Po%C5%82udniowego_Podlasia_w_Bia%C5%82ej_Podlaskiej

http://muzeumbiala.pl/zbiory

https://muzeumbiala.pl/archeologia-na-pograniczu-podlasko-poleskim/

https://bialapodlaska.pl/102-biala-podlaska-muzeum-poludniowego-podlasia

Długa podróż z Lublina z przesiadką w Łukowie.

Korzystając z prawie dwugodzinnej przerwy próbowałem odwiedzić tamtejsze muzeum tuż obok urzędu miasta, ale sobota - odbiłem się od zamkniętych drzwi, dwu km spacerek od stacji PKP tam i z powrotem nie zdał się na nic poza obejrzeniem budynku z zewnątrz i przeczytaniem tablic info, które zachęcają: „łukowskie amonity” oraz historia miasta od roku 1403.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_%C5%81ukowie

http://muzeum.lukow.pl/lukowskie-amonity/

5.09.2020

Muzeum bialskie znajduje się w długiej oficynie zespołu pałacowo-parkowego, który jest prawie w centrum miasta, od stacji PKP prostopadle aleją Tysiąclecia, a dalej na lewo ulicą Narutowicza, około 2 km.

Duża wystawa archeologiczna w dużej wieży zamknięta, ale w wieży małej mieści się wystawa archeologiczna znalezisk z terenu samego zespołu parkowego.

Potwierdza się moja hipoteza:

Sądziłem otóż zawsze, że jeśli jakaś kultura prahistoryczna uznała jakiś teren za przydatny do osiedlenia to następne kultury, nawet nie znając wcześniejszych osiedleń zasiedlały ten sam teren w jakiś nieznany sposób uznając jego walory.

Może chodzi o logicznie uzasadnione walory obronne ukształtowania terenu, źródła wody pitnej, a może o promieniowanie cieków wodnych albo czakramy, coś w rodzaju odpowiednika chińskiej sztuki feng shui, itp.

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C4%86akra

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czakram_wawelski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Feng_shui

Podobnie jeśli w jakimś miejscu kultura prahistoryczna stworzyła ścieżkę, to następna wyznaczała tam drogę, a kolejna tworzyła trakt handlowy.

Nawet gdy powstawały nowe osiedla to tereny dawnych osiedleń były zajmowane przez rezydencje możnowładców, i budynki kościelne, klasztory, itp.

Człowiek prahistoryczny, nie wystawiony na działanie wielości bodźców współczesnych, bardziej odczuwał fluidy płynące ze środowiska i własnego organizmu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fluid

Właśnie tego typu odkryć można oczekiwać i spodziewać się po archeologii.

Tajemnic prahistorii nie poznamy bezpośrednio, ani z przekazów ustnych, jest też niepewne czy poznamy je z przekazów pisemnych, jednak na pewno można je poznać śledząc wybory i wyroby tamtych ludzi.

Dopiero druga połowa XX w. pozwoliła budować budowle przy pomocy nowych technologii i ciężkich maszyn niezależnie od zastanego kształtu terenu.

Ludzie zastąpili wyczulenie na sygnały płynące od otoczenia siłowym zmienianiem tegoż otoczenia.

To właśnie potwierdzają znaleziska z terenu tego parku.

Według opisu:

⦁ Kultura łużycka;

⦁ Kultura zarubiniecka;

⦁ Kultura trzciniecka dla brązu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_zarubiniecka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_trzciniecka

Ciekawostki:

⦁ Topór kamienny z dwoma nierównej wielkości ostrzami.

⦁ Połowa toporka kamiennego złamanego przy otworze na trzonek.

⦁ Siekierka krzemienna koloru jasnorudego.

⦁ Sierp krzemienny koloru ciemno przydymionego duży.

⦁ Szydło kościane duże.

⦁ Ostrze noża skorodowane duże.

⦁ Róg tura porowaty.

⦁ Naczyńko ceramiczne bez dna.

⦁ Skorupy ceramiki klejone.

⦁ Części ceramiki (kafle) zniszczone podczas najazdu szwedzkiego pieczołowicie zebrane i wyczyszczone zdobione motywami roślinnymi i różnymi formami orła herbowego.

Na najwyższym piętrze wieży nad głową sklepienie zdobione metodą sgraffito, a w gablocie monety polskie srebrne płaskie duże, i miedziane małe, oraz części kafli z rysunkami obyczajowymi wykonanymi jakby atramentem (XVI-XVIII w.).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Sgraffito

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne im. Stanisława Sankowskiego w Radomsku

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Radomsku

https://muzeum.radomsko.pl/pradzieje-ziemi-radomszczanskiej/

27.06.2021

Muzeum znajduje się w dawnym ratuszu na rogu pod wieżą z zegarem przy placu 3-maja.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na piętrze po wejściu dwoma ciągami okrągłych schodów z podestem na półpiętrze, w pierwszej sali.

Obejmuje ona chronologiczne przedstawienie prahistorii ludzkości za pomocą eksponatów i opisów info, uzupełnione kopiami zabytków chyba pochodzących z innych regionów.

Ciekawostki:

⦁ Odłupki krzemienne różnej wielkości ze schyłkowego paleolitu i okresów następnych.

⦁ Duża część ciosu mamuta – znalezisko z Bełchatowa, pusty w środku, ciemny i błyszczący, chyba użyto taki lakier konserwujący.

⦁ Dużo naczyń ceramicznych, popielnic i przystawek grobowych z jednym uchem albo bez ucha i z wypustkami przedziurkowanymi.

⦁ Naczynie ceramiczne zoomorficzne średniej wielkości z czterema pionowymi dziurkami na listwie obwodu (nieokrągłego).

⦁ Toporki kamienne i siekierki krzemienne.

⦁ Kopia sztyletu z brązu.

⦁ Rekonstrukcja płytkiego pochówku popielnicowego.

⦁ Sklejone ze skorup naczynie ceramiczne z trzema wypustkami przedziurkowanymi – jeśli archeolog nie pomylił się przy sklejaniu jest to rzadkość, bo takich wypustek z dziurkami jest zwykle dwie albo cztery.

⦁ W wypustkach wielu naczyń nie wszystkie dziurki oczyszczone z mułu przez archeologa – jakby nie był on świadomy, że te dziurki tam powinny być, bo do czegoś służyły, nie były tylko ozdobą.

⦁ Drobne ozdoby z brązu: naszyjnik i bransoleta, kółko jako prymitywny pierścionek.

⦁ Zapinki do ubrań.

⦁ Zgięty miecz i grot oszczepu – kultura przeworska.

⦁ Skorodowany miecz w częściach, z rysunkowym odtworzeniem części brakujących.

⦁ Zbiór naczyń ceramicznych zdeformowanych przez ogień (spalonych?).

⦁ Jakiś hełm, jeden z niewielu w Polsce, którego nie ma, bo jest w konserwacji.

https://pl.wikipedia.org/wiki/He%C5%82m

Jest interpretacja jednego z eksponatów z użyciem słowa „lub”, czyli pole do nowych interpretacji.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Piotrkowie Trybunalskim

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Piotrkowie_Trybunalskim

https://muzeumpiotrkow.pl/o-muzeum/dzialy/

Nie ma wystawy archeologicznej.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Bełchatowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Be%C5%82chatowie

http://www.muzeum.belchatow.pl/archeologia.html

http://www.muzeum.belchatow.pl/pradzieje-regionu.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Dw%C3%B3r_Olszewskich

http://www.parki.org.pl/parki-dworskie-i-przypalacowe/park-przy-dworku-olszewskich-w-belchatowie

20.06.2021

Dojazd tylko autobusem – nie ma linii kolejowej.

Muzeum znajduje się w centrum miasta w dworku Olszewskich (właściwie lepiej byłoby Kaczkowskich, bo to od nich pochodzi obecny piętrowy kształt dworku).

Mała wystawa archeologiczna mieści się w holu pierwszego piętra.

Ciekawostki:

⦁ Zaczyna się od części ciosu i kości mamuta włochatego;

⦁ Toporki kamienne i siekierki krzemienne;

⦁ Z brązu jest tylko kopia siekierki;

⦁ Ceramika autentyczna klejona i uzupełniana gipsem barwionym, oraz rekonstrukcje współczesne dawnych naczyń ceramicznych;

⦁ Zabytki żelazne kultura przeworska: noże, zdeformowane nożyce, ostrogi, dwa groty oszczepów, halabarda, sprzączka do pasa, itp.

Na parterze przy drzwiach wejściowych gablota surowców skalnych tego terenu.

W parku obok dworu groby małżeństwa Hellwigów.

https://belchatow.naszemiasto.pl/przed-rocznica-cudu-nad-wisla-stefan-i-nelly-hellwig/ar/c13-4759989

Park nie jest zamykany na noc, tak jak postępuje wiele innych miast.

Wyjaśnieniem jest jego ważne znaczenie w układzie komunikacyjnym miasta, a też bezpośrednie połączenie z „dziką” częścią parku, która jest stałym miejscem wypoczynku mieszkańców.

Zaskoczeniem za to było zachowanie jednej z mieszkanek miasta, którą w tym parku zapytałem (po wielu samodzielnych próbach znalezienia) o możliwość wydostania się z miasta w niedzielne popołudnie - młoda kobieta, jak się okazało później pod wpływem alkoholu, uroiła sobie, że nie wiem gdzie jestem i wezwała do mnie policję, policja przyjechała we dwa samochody, wylegitymowali mnie i bez problemu próbowali wyjaśnić sprawę tej kobiecie, to nic nie dało i kobieta nadal po odjeździe policjantów chciała zaciągnąć mnie na komendę policji, nawet goniła mnie po mieście, gdy przed nią uciekałem - najpierw ciągnęła mnie za rękę, później wezwała policję, później chciała się niby zaprzyjaźnić: podała mi rękę i przedstawiła się, wciskała mi butelkę z wodą: co za nachalne i namolne stworzenie - kustosz w muzeum na szczęście zamknął drzwi wejściowe i nie wpuścił jej do środka, mimo że się dobijała, bo wyczuł od niej woń alkoholu, na co ja nie zwróciłem uwagi.

Poprzednio podobna agresja ludzi (młode małżeństwo), którzy ubrdali coś sobie i chcieli mi „pomóc”, spotkała mnie w Kielcach, też chcieli telefonować po policję – wtedy udało mi się uciec.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum archeologiczne i etnograficzne w Łodzi

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_i_Etnograficzne_w_%C5%81odzi

http://www.maie.lodz.pl/

https://www.maie.lodz.pl/pl/wystawy-stale/wystawa-archeologiczna/

https://www.maie.lodz.pl/pl/wystawy-stale/wystawa-numizmatyczna/

20.07.2019

11-12.09.2021

Muzeum znajduje się przy placu Wolności, który jest początkiem ulicy Piotrkowskiej, kilkukilometrowej promenady handlowej zakończonej placem Niepodległości.

Sam okrągły plac, wyasfaltowany aż w nadmiarze (pieszy jako intruz), ozdobiony jest pomnikiem Tadeusza Kościuszki na środku.

Muzeum mieści się w dawnej szkole rosyjsko-niemieckiej.

Wystawy archeologiczne stałe są na pierwszym piętrze: po prawej stronie korytarza przegląd przeszłości tego terenu: duża wystawa eksponatów od 100 tys. lat pne (w opisie od 300 tys. lat pne) aż do renesansu, po lewej stronie korytarza oddzielna wystawa numizmatyczna monet z terenów polskich.

Na wystawie numizmatów znalezionych na terenach polskich monety kolejno: greckie (i z licznych kolonii greckich), celtyckie, rzymskie (i z prowincji rzymskich), bizantyjskie, i dalej dużo różnych monet z różnych państw arabskich i innych państw z tych okolic jako monety, które były już na terenach polskich w obiegu.

Dopiero następnie po utworzeniu państwa polskiego powstają monety polskie i innych państw europejskich.

Dużo później banknoty – pierwsze w czasie insurekcji kościuszkowskiej.

Dawne monety były ekwiwalentem wartości towarów, ale ich wielka ilość na terenie Polski wskazuje, jak wiele Polska straciła na handlu zagranicznym.

Krytyka:

⦁ Projekt wystawy (udrapowana tkanina wiszących gablot) przeszkadza w dobrym oświetleniu eksponatów.

Archeologia zaczyna się od narzędzi krzemiennych: najpierw duże, potem mniejsze, bardziej wyspecjalizowane, ceramika dużo zdobiona głównie ornamentem geometrycznym, jest też unikatowy wzór wzięty z tkactwa.

Ciekawostki:

⦁ Według młodej pani kustosz: naczynie ceramiczne (popielnica twarzowa) z symboliczną płaskorzeźbą twarzy, dwie bryły żelaza kuliste, które mają być stopionymi szczątkami kolczug, naczynie metalowe liturgiczne z XII/XIII w. w kształcie zwierzęcia;

⦁ Według mnie: miniatura trójkołowego wozu z brązu (trzy koła równoległe, około 10-15 cm średnicy) z dwoma drążkami hamulcowymi, oścień żelazny w kształcie wąskiego trójzębu, kultura przeworska: kopia wazy czarnej z rysunkami runicznymi (m.in. człowiek stojący na łożu, swastyka prawoskrętna z podwójnymi liniami kończącymi).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Popielnica_z_Bia%C5%82ej

⦁ Materiały kamienne: amfibolit, granit, piaskowiec.

⦁ Zbiór monet rzymskich pokazany w pionowym szkle do obejrzenia z obu stron, ale słabo oświetlony.

⦁ Kilka czarek-filiżanek z brązu z blachy podobnych do tych z Łowicza.

⦁ Czarka-filiżanka z brązu zdobiona od spodu ornamentem słońca albo gromu: zagięte promienie.

⦁ Naszyjnik z trójkątnych blaszek z brązu zdobionych wypukłymi kropkami na brzegach (granulacja).

⦁ Naramienniki ze spiralnymi tarczkami.

⦁ Kopia hełmu żelaznego wojownika z kultury przeworskiej.

⦁ Miseczki „terra sigillata” – autentyczne, klejone, więc mniej ładne niż pokazywane w innych muzeach współczesne kopie.

⦁ Złom srebra (srebro siekane) przetopiony.

Krytyka:

⦁ Opisy na ścianach: czarne na ciemnym tle, trudne do przeczytania.

⦁ Między okresem lateńskim a rzymskim zgubiła mi się na chwilę chronologia wystawy.

⦁ Multimedia (monitory z słuchawkami) nie przedstawiają czytanej wersji opisów z wystawy, lecz tylko pokazują eksponaty plus muzyka.

⦁ Jeśli dobrze pamiętam są tam domieszane zabytki z innych terenów (z biłgorajskiego).

Wystawa etnograficzna, która mieści się na drugim piętrze, jest ciekawa, nie tyle nawet ze względu na pokazywane eksponaty, ile na teksty-cytaty na zawieszonych na ścianach tablicach, które opisują najważniejsze aspekty chłopskiego życia:

⦁ W dzieciństwie znaczenie domu jako spokojnej przystani i bezpiecznego schronienia.

⦁ W młodości znaczenie grupowego życia obrzędowego, obchodów jako aktywnego współudziału w obyczajach, wdrożenie do wzorców zachowań.

⦁ Potem wesele jako punkt zwrotny w życiu, ze szczególnym znaczeniem oczepin, przygotowanie dziewczyny do funkcji żony i matki, gospodyni.

⦁ Potem dominujące znaczenie budowy dużych funkcjonalnych zabudowań gospodarczych ważniejszych nawet od domu - zagroda.

⦁ Potem spokojny rytm życia wyznaczany przez różne prace rolne, różne rośliny i zwierzęta, inne konieczne zajęcia gospodarskie, rzemieślnicze.

⦁ Potem znaczenie targu, targowania się i zawarcia umowy kupna-sprzedaży, przybicia umowy i litkupu (opicia umowy na koszt kupującego).

⦁ W końcu w starości życie na łaskawym chlebie, znaczenie pracy na miarę możliwości do późnej starości jako warunku życia, bycia użytecznym.

⦁ A wszystko to określone przez cykle przyrodnicze i życiowe człowieka.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zagroda

https://pl.wikipedia.org/wiki/Litkup

W holu wejściowym i na pierwszym piętrze jest też wystawa czasowa: „MONUMENTALNE GROBOWCE Z EPOKI KAMIENIA” na temat megalitycznych grobowców kujawskich.

https://www.maie.lodz.pl/pl/aktualnosci/monumentalne-grobowce-z-epoki-kamienia-park-kulturowy-sarnowo-park-kulturowy-wietrzychowice/

Megality są to wielkie budowle kamienne, zwykle budowane z luźno spiętrzonych nieobrobionych głazów, a tam gdzie kamienie były trudno dostępne z innych materiałów: drewno, piaskowiec, wapień.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Budowle_megalityczne

https://pl.qwe.wiki/wiki/Megalith

Megality wapienne ze względu na nietrwałość wapienia były spajane jakąś zaprawą.

Ciekawostki:

⦁ Naczynia ceramiczne z kryzą.

⦁ Głowica buławy kamienna niedowiercona – wielkości jabłka, żłobkowana pionowo.

Co do tych dużych obszarowo i wielkościowo megalitycznych budowli architektonicznych (ziemnych z częścią drewnianą, z obstawą z głazów kamiennych) powstają pytania:

⦁ Jakie mogły mieć znaczenie, jaką funkcję miały dla tych ludzi, twórców?

⦁ Czy wymagały one istnienia jakiejś władzy politycznej lub rytualnej podobnie jak znacznie późniejsze piramidy egipskie?

Cele budowy megalitu mogą być złożone:

Dla piramid egipskich było to np. kult dynastii panującej i potrzeba zajęcia ludzi pracą w porze wolnej od pracy na roli.

Na terenach polskich mogły być to powody zewnętrzne i wewnętrzne:

⦁ Na zewnątrz pokazanie siły plemienia, które poza wybudowaniem siedzib i pracą na roli, tworzeniem narzędzi, jest zdolne stworzyć wielkie budowle, które jednak nie służą do obrony;

⦁ Na zewnętrz i do wewnątrz pokazanie swojego prawa do ziemi, jako ziemi, gdzie pochowano protoplastów rodu, plemienia, łączony z kultem przodków - megalit, mimo swojej wielkości, nie był grobem masowym, a raczej elitarnym: jedno albo kilkuosobowym;

⦁ Do wewnątrz: powiązanie ludzi swoistym patriotyzmem, przywiązaniem do ziemi, gdzie spoczęli wybitni przodkowie, ojcowizny;

⦁ W przypadku ekspansji na nowe tereny wskazanie terenów macierzystych, matecznika kultury;

⦁ Obliczenia astronomiczne, utrwalenie na stałe pewnych stałych astronomicznych.

Rewolucja neolityczna, czyli przejście do rolnictwa i osiadłego trybu życia była długim procesem, który nie zachodził wszędzie jednocześnie, więc utwierdzanie własnego prawa do ziemi mogło być decydujące.

Krytyka:

⦁ Nie rozumiem, dlaczego ma być to wystawa czasowa, skoro megalityczne grobowce kujawskie jest to zabytek, który jest dla terenów polskich pewnym punktem zwrotnym w historii świadczącym o uniwersalnych zjawiskach historycznych.

W nowo-wyremontowanej sali na parterze jest wystawa czasowa: „90/90 Skarby Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”.

https://www.maie.lodz.pl/pl/aktualnosci/9090-skarby-muzeum-archeologicznego-i-etnograficznego-w-lodzi/

Pokazuje ona 90 najciekawszych zabytków tego muzeum ze wszystkich jego działów na 90 lat jego istnienia.

Ciekawostki:

⦁ Ceramika dużo nietypowo ukształtowana lub ornamentowana, zdobiona.

⦁ Bęben ceramiczno-skórzany.

⦁ Zwierciadełko z brązu.

⦁ Zapinki do ubrań różnej wielkości, w tym zapinka w kształcie żaby.

⦁ Naszyjnik: na sznurku duże koła z wpisanymi rozetami czteroramiennymi.

⦁ Ozdoby ze złota, srebra małe.

⦁ Unikatowe monety.

⦁ Porównawczo do zabytków z terenów polskich można wymienić podróżne naczynie ceramiczne z ameryki południowej z dwukolorową biało-pomarańczową polewą.

⦁ Figurka ceramiczna z Meksyku nagi mężczyzna (bez piersi) około 15 cm z kobiecym ukształtowaniem w dolnej części ciała z opaską na włosy lub wysokim nakryciem głowy i naszyjnikiem (łańcuchem).

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miasta Pabianic

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zabytki_w_Pabianicach

https://www.zamkipolskie.com/pabianice/pabianice.html

http://muzeum.pabianice.pl/archeologia/

19.06.2021

Droga do muzeum ze stacji kolejowej to około 2 km - po wyjściu na plac dworcowy trzeba dojść do najbliższej ulicy poprzecznej i skręcić w lewo, a po dojściu do jej końca na łagodnym łuku skręcić w prawo w ulicę Zamkową i dojść do Starego Rynku.

Przed Rynkiem po prawej stronie przy ulicy jest kolejno: park, dwór obronny z XVI w. i dawna szkoła – w obu tych budynkach znajduje się muzeum.

Ciekawostki:

⦁ Wystawa archeologiczna własna to tylko rzadkość: hełm żelazny wojownika celtyckiego skorodowany datowany pomiędzy I w. pne a I w. ne, oraz jego kopia współczesna (jednak chyba w szczegółach niezgodna z oryginałem – autentyk ma ochronę uszu (nauszniki) wychodzące z wewnątrz hełmu spod ochrony karku, kopia ma nauszniki na zewnątrz odchylane na zawiasach) - poza tym osłona nad czołem i na czoło.

Muzeum to w drugim budynku pokazuje wystawę czasową tematyczną kultury dźwiękowej z terenów polskich rozwijającą się od prahistorii.

⦁ Zaczyna się ona od gwizdawek, świstawek kościanych, z jaskini Niedźwiedziej, wabiki do polowań, trąby, bębny, grzechotki różnych kształtów z różnych kultur, piszczałki, fujarki, flety, multanki (fletnia pana), dzwonki i dzwony, itp.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jaskinia_Nied%C5%BAwiedzia_(Sudety)

http://jaskinianiedzwiedzia.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Gruchawka

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fletnia_Pana

W opisie info, że po badaniach naukowych okazuje się, że te grzechotki ceramiczne prahistoryczne główny zakres dźwięków mają w obszarze niesłyszalnym przez człowieka, a słyszalnym przez zwierzęta.

W opisie info – cytat z dawnego podróżnika obcego, że surmy zbrojne nie były popularne na terenach polskich, bo lud był tu nastawiony pokojowo.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Surma_(instrument)

Cieszy wyraźne oddzielenie sztywnej kultury dźwiękowej chrześcijaństwa - kultura dźwiękowa słowiańska, ludowa, krotochwilna, rozwijała się obok jako potępiana przez duchownych.

http://muzeum.pabianice.pl/dzwieki-przeszlosci/

W pierwszym budynku zachowane elementy pierwotne: podłoga z cegieł na parterze, a na wystawie dawna lada (skrzynia cechowa) drewniana z wypaczoną (zagiętą) pokrywą.

Kłódka z XIX w. w kształcie podobna do pompki rowerowej.

Numizmaty wystawione wzorcowo, tak jak w Oświęcimiu: mały oryginał monety i dwie fotografie powiększone jej awersu i rewersu.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum miasta Zgierza

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Miasta_Zgierza

https://muzeum.zgierz.pl/wystawy/zgierz-z-dziejow-miasta/

Nie ma wystawy archeologii prahistorycznej.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Łowiczu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_%C5%81owiczu

http://muzeumlowicz.pl/dzial_archeologiczny/

http://muzeumlowicz.pl/historia-miasta-i-regionu/

12.06.2021

Muzeum znajduje się w dawnym seminarium przy Starym Rynku.

Duża wystawa archeologiczna mieści się na pierwszym piętrze w zespole kilku sal wystawowych, jest tam też odtworzony gabinet pierwszego kolekcjonera z tego terenu, który zawiera jakieś eksponaty archeologiczne, niedostępne do bliższego zapoznania.

Pierwsza sala z tego zespołu zawiera duży zbiór archeologii podzielony na część starą (zbiory kolekcjonera) i część nową, uporządkowaną według stanowisk archeologicznych, jednak bez wydzielania w tym archeologii prahistorycznej.

Ciekawostki:

⦁ Dwie czarki-filiżanki z brązu z blachy z uchwytem zdobione ornamentem wybijanym od wewnątrz punktakiem i dłutem;

⦁ Placek ceramiczny duży okrągły złamany, który służył do wykonywania jakiejś pracy, bo jest znacznie uszkodzony wgłębieniami i regularnymi otworami, podobny w Bielsko-Białej;

⦁ Dwa eksponaty żelazne opisane jako głowice maczug rycerskich z Litwy, podobne do spotykanych w innych muzeach buław;

⦁ Naplecznik żelazny dziurawy - ochrona pleców to zawsze ważny temat;

⦁ Sztylet z brązu, oczyszczony, błyszczący, ale zniszczony;

⦁ Eksponat kościany obrobiony nieregularnie, nie rozpoznany, co do sposobu użytkowania, zastosowania;

⦁ Szkielet kobiety (z ozdobami głowy, zausznicami srebrnymi) z dziurą w czaszce;

⦁ Kamień żarnowy lekko wklęsły z rozcieraczem;

⦁ Zbiór toporów kamiennych i siekier kamiennych i krzemiennych duży;

⦁ Topory z rogu łosia i jelenia;

⦁ Jest tam też eksponat zinterpretowany, ale ze znakiem zapytania (?), czyli jest to pole do dalszych badań i domysłów.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum ziemi sochaczewskiej i pola bitwy nad Bzurą

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Ziemi_Sochaczewskiej_i_Pola_Bitwy_nad_Bzur%C4%85

https://www.muzeumsochaczew.pl/przeszlosc-w-ziemi-ukryta/

12.06.2021

Muzeum znajduje się w dawnym magistracie odbudowanym po II wś. przy rynku, na piętrze zachowany układ symetryczny sal: dwa ciągi schodów prowadzące na wspólny korytarz i dwie sale na obu końcach korytarza.

Wystawa archeologiczna mieści się na parterze po lewej stronie za kasą, w sali za krótkim korytarzem.

W sali po prawej stronie holu wejściowego jest wystawa archeologii historycznej miasta.

Ciekawostki:

⦁ Dużo zachowanych kości dawnych zwierząt: część potyliczna czaszki prażubra razem z obu rogami, róg tura, część ciosu mamuta, ząb jelenia olbrzymiego, żuchwa nosorożca włochatego razem z zębami;

⦁ Zbiór naczyń ceramicznych duży, chyba wszystkie różne pomimo cech wspólnych, różnej wielkości, głównie pękate, krawędzie otworu naczyń wysokie wyprowadzone pionowo albo lekko wychylone na zewnątrz, bez uchwytów albo z dwoma albo czterema wypustkami przedziurkowanymi, w niektórych naczyniach wypustki nieprzedziurkowane (a raczej nie oczyszczone z mułu przez archeologów);

⦁ Naczynia ceramiczne kubki z uchem, misy;

⦁ Dwa (właściwie tylko półtora) eksponaty kamienne wielkości jabłka, żłobkowane pionowo równolegle do otworu na trzonek, opisane jako buławka;

⦁ Dwa naramienniki z brązu ze spiralnie zwiniętymi tarczkami;

⦁ Miecz wojownika zgięty rzekomo rytualnie;

⦁ Odtworzona figura w naturalnej skali, na razie bez opisu, legionista rzymski.

W opisie części historycznej info, że Mazowsze stale zachowywało wydzielenie prawne od reszty Polski.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum regionalne w Kutnie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Regionalne_w_Kutnie

http://muzeumkutno.com/wystawy/wystawa-stala/wystawa-stala-o-kutnie/wystawa-stala-dzieje-kutna/

Obecnie nieczynne, remont.

Pielgrzymka słowiańska - Muzeum w Łęczycy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_w_%C5%81%C4%99czycy

https://www.muzeumleczyca.pl/wystawy-stale,5542.html

13.06.2021

Muzeum znajduje się w zamku, który jest nadal odbudowywany do pierwotnego kształtu po dewastacji (wyburzeniach) dokonanej przez zaborców pruskich dla „ulepszenia” układu komunikacyjnego ulic miejskich.

Wystawa archeologiczna mieści się na początku trasy zwiedzania zamku po lewej stronie sieni wejściowej w dwóch salach (jedna z nich pusta, w renowacji).

Ciekawostki:

Bywają takie eksponaty na wystawach, które potrafią całkiem zdominować pamięć i wyobraźnię – tu są to dwa eksponaty drewniane opisane jako figurki falliczne, czyli po prostu członki męskie: mniejszy lekko uszkodzony u podstawy, większy z płaskorzeźbą twarzy na końcu trzonu, bez datowania - aż dziwne, że tak dobrze zachowane, jakie miały zastosowanie?!

Poza tym:

⦁ Zbiór naczyń ceramicznych;

⦁ Kusza;

⦁ Groty żelazne do oszczepów, włóczni, strzał i bełtów, w tym zgięte rzekomo rytualnie.

⦁ Dwa naramienniki z brązu ze spiralnie zwiniętymi tarczkami, zdobione ornamentem kreskowym.

⦁ Grot oszczepu krzemienny duży.

⦁ Jedna z kilku znalezionych studni z drewna (z klepek albo z wydrążonego pnia drzewa), być może do przechowywania solanki, bogactwa tego terenu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kusza

W trasie zwiedzania też wejście na wieżę, skąd szeroki widok na miasteczko i okolicę.

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum okręgowe ziemi kaliskiej

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Okr%C4%99gowe_Ziemi_Kaliskiej_w_Kaliszu

https://www.muzeumwkaliszu.pl/wystawa-zoom-na-archeologie-.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_Archeologiczny_Zawodzie

https://www.muzeumwkaliszu.pl/rezerwat-archeologiczny-w-kaliszu-zawodziu.html

25.09.2021

Kalisz i muzeum w Kaliszu odwiedziłem z dwóch powodów:

1. Ciekawa wystawa archeologii tycząca procesów niszczących zachodzących w zabytkach;

2. Jest to jedna z najstarszych znanych miejscowości w Polsce.

Muzeum korzysta obecnie z GRiG w dawnym kolegium z powodu remontu siedziby.

Po wejściu od ulicy Łaziennej przez mały plac przed budynkiem i drewniane nieszczelne drzwi trafia się do małego holu, gdzie jest mała wystawa eksponatów srebrnych pochodzących ze znalezionych „skarbów” wraz z opisami – są to placki, siekańce, uszkodzone wyroby i kilka nieuszkodzonych.

Docelowa dla mnie duża wystawa mieści się na prawo w drugiej dużej sali.

Ciekawostki:

Info na planszach opisuje i pokazuje na foto powiększone fragmenty zniszczeń w zabytkach, a obfite zbiory eksponatów ilustrują te opisy.

Zabytki są znajdowane w różnych miejscach, czasem przez setki i tysiące lat poza kontaktem z ziemią nie mają innego wpływu środowiskowego: wody, zmian temperatury.

Po wydobyciu doznają szoku środowiskowego – wpływ:

1. Uderzeń i wstrząsów.

2. Tlenu z powietrza.

3. Światła i słońca.

4. Zmian temperatury.

5. Zmian wilgotności.

Korozja, płowienie.

Destrukcyjnie działają też same techniki wykonania zabytku, gdyż na złączu dwóch różnych metali pojawia się zjawisko ogniwa galwanicznego (srebrzenie, złocenie, nitowanie, itp.).

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ogniwo_galwaniczne

Pierwsza część wystawy poświęcona jest metalom: żelazo, brąz, oraz krzemieniowi.

Archeolog analizuje każdy szczegół, techniki i błędy wykonania, staranność twórcy.

Druga część wystawy tyczy materiałów organicznych: drewno, skóra, ziarna i nasiona, różne rodzaje przędzy: len, bawełna, jedwab, łyko, tkaniny i gotowe wyroby.

Przy okazji zauważyłem, dlaczego hełm słowiański, który widziałem w Poznaniu, ma tak specyficzny kształt – odpowiada on czapce-kołpakowi, który był zakładany pod spód jako wykładzina.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%82pak_(czapka)

Jest też info o tragicznym losie wynalazcy pasamonika Antona Moellera, który postępem technicznym mógł zepsuć rynek wstążek w Gdańsku w XVII w., a którego cech pozbawił za to życia.

https://coryllus.pl/przypadek-antona-moellera/

W odpowiedzi na moją delikatną sugestię, że muszę wyjść i kupić jakiś napój kofeinowy, pani kustosz zrobiła mi kawę.

Wystawa ta ma dużą wartość edukacyjną – zaskakujące, że nie została ona pomyślana jako wystawa objazdowa.

Nie byłem w rezerwacie – nie ma tam autentyków.

W drodze powrotnej na dworzec PKP doznałem szoku, oczom nie mogłem uwierzyć:

Przy ulicy Częstochowskiej: park miejski jako wystawa uzbrojenia z #ww2 (armaty) i kilkadziesiąt grobów z czerwonymi gwiazdami!

Szybki przegląd pobieżny wycinkowy: paru lejtnantów, dwóch kapitanów, podpułkownik - armia czerwona w najstarszej znanej polskiej miejscowości!

Kraków sobie poradził z cmentarzem wojennym żołnierzy sowieckich pod Barbakanem - Kalisz nie potrafi?!

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum archeologiczne oddz. Muzeum miejskiego Wrocławia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_we_Wroc%C5%82awiu

https://visitwroclaw.eu/miejsce/muzeum-archeologiczne-muzeum-miejskie-wroclawia

PMA w Warszawie jest nadal w remoncie – ostatnio gdy tam zaglądałem były tam głębokie wykopy na dziedzińcu.

4.09.2021

Z desperacji pojechałem do Wrocławia w nadziei, że tam też będą duże zbiory archeologiczne z terenów polskich, mimo że to dalekie miejsce, i pod względem odległości, i pod względem kulturowym.

Od dworca PKP trzeba prostopadle dojść do rynku i iść wzdłuż tylnej pierzei na lewo.

Muzeum archeologiczne we Wrocławiu znajduje się w Arsenale miejskim, trochę błądziłem po mieście, bo nie spodziewałem się, że to tak blisko rynku Starego Miasta.

Po kolei: trzeba wejść na ogrodzony parkanem teren, wejść do budynku przez bramę drewnianą: w holu przejściowym na wprost jest wejście na wewnętrzny dziedziniec, po prawej stronie jest kasa, a po lewej wejście do działu wystaw archeologicznych: trzy kondygnacje (parter i dwa piętra) trzech dużych sal nierówno poświęconych na trzy epoki archeologiczne.

Cegła nietynkowana, stropy z belek drewnianych.

Chronologia zaczyna się od najwyższego piętra.

Już na samym wstępie spotkała mnie niemiła niespodzianka: tuż po małych narzędziach krzemiennych archeolog wstawił do wystawy paleolitu (500 tys. lat pne) kopie dwóch figurek kobiecych z terenów Francji.

Ja wszystko rozumiem, że wtedy jeszcze nikt nawet nie marzył o państwach, ale mieszanie wyrobów kulturowych obcych jest dla mnie mylące i irytujące.

Podobnie gdzieś tam jest też model dymarki, nawet bez wskazania, że na tym terenie dymarek chyba nie było.

Po raz kolejny zauważam też pokazywanie na wystawach archeologicznych szkieletów ludzkich, nie uważam tego za właściwe ze względu na godność człowieka, sprzyja to spowszednieniu, przyzwyczajeniu i obojętności do ludzkich szczątków, a nawet do samego człowieka – wystarczyłyby fotografie i rysunki z autentycznych wykopalisk.

Ogólnie biorąc jest tam tak dużo różnego typu eksponatów, nie bardzo uporządkowanych według jakiejś koncepcji, że trudno coś wybrać do zapamiętania.

Ciekawostki:

⦁ Figurka ceramiczna barana około 30 cm

⦁ Figurka ceramiczna nagi mężczyzny około 15 cm z wysuniętym do przodu członkiem.

⦁ Ozdoby z kryształu górskiego i bursztynu, srebro i złoto.

⦁ Hipotetyczna maszyna drewniana do wiercenia otworów w kamieniu za pomocą cięciwy łuku.

⦁ Dwa wózki różne rzekomo kultowe podobne do tego z Łodzi.

⦁ Odtworzony nietypowy mały wózeczek z miseczką;

⦁ Dwie głowice buław kamiennych z różnych okresów: jedna ukształtowana w pięć zaokrąglonych guzów, druga okrągła wielkości jabłka pionowo rowkowana.

⦁ Ceramika rozmaita dużo: kilka dzbanków z dwoma uchami, różnej wielkości, jedno naczynie z uchwytem na dwa skrzydła.

⦁ Kaganek - lampka oliwna ceramiczna.

⦁ Ciosła kamienne podłużne.

⦁ Model chaty słowiańskiej miejskiej wraz z wyposażeniem i zbiorami rolno-leśnymi.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kaganek

W pomieszczeniu bocznym na dziedzińcu wystawa czasowa: „Zdrowie i higiena w dawnym Gdańsku”.

https://archeologia.pl/archiwum-aktualnosci-2/archiwum-aktualnosci-dom-przyrodnikow/zdrowie-i-higiena-w-dawnym-gdansku-nowa-wystawa-w-domu-przyrodnikow-2/

Pielgrzymka słowiańska – Muzeum archeologiczne w Poznaniu

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_w_Poznaniu

https://nowa.muzarp.poznan.pl/pl

18.09.2021

Poznań – uwzględniając model komunikacyjny Polski – koncentryczny, oparty o Warszawę - jest zbyt odległy dla mnie, jednak odwiedziłem to muzeum, bo jest to obecna stolica terenów, gdzie państwowość Polska miała swój początek.

Nawiasem mówiąc tereny te były przedmiotem najazdów barbarzyńców niemieckich od zawsze, najpierw jako ziemie zamieszkiwane przez „dzikie” plemiona, a potem jako konkurencyjny i prężny organizm państwowy.

Na obecną chwilę ustalono, że państwo polskie (Polan) zostało założone na terenie Wielkopolski przez Słowian połabskich, którzy sąsiadując bezpośrednio z barbarzyńskim żywiołem niemieckim byli równie barbarzyńscy, okrutni i zdradzieccy jak ich teutońscy sąsiedzi.

Ponieważ Piast był tu u nich rządcą, więc miał ułatwione zadanie przeprowadzić zamach stanu i ustanowić własną rodzimą władzę: dynastię piastowską.

Dopiero później do tego państwa były włączane kolejne ziemie: kraj Wiślan (Małopolska), Śląsk, Pomorze, Lubelszczyzna, Mazowsze, itd.

Muzeum archeologiczne znajduje w pałacu blisko Starego Rynku przy ulicy Wodnej.

Po wejściu przez solidne drewniane drzwi widz od położonej w głębi sieni po prawej stronie kasy i ochrony kierowany jest najpierw dalej na lewo do zadaszonego plastikowym dachem małego dziedzińca otoczonego zdobionymi kolumnami.

Obie ciekawe dla mnie wystawy mieszczą się na pierwszym piętrze:

- na lewo w dwóch połączonych salach wystawa: „Pradzieje Wielkopolski”;

- na prawo w kilku połączonych mniejszych salkach wystawa: „Tu powstała Polska”.

Jednolita chronologiczna wystawa prahistorii tych terenów zawarta jest w jednej połączonej dużej gablocie ustawionej jakby na środku pomieszczenia z obejściem dookoła dla widzów.

Zaczyna się 13 tys. lat pne, gdy w mroźnym klimacie polodowcowym docierają tu myśliwi w pogoni za reniferami.

Mieszkają początkowo w skórzanych namiotach, dopiero w neolicie ludzie zaczynają budować budowle stałe: chaty, budynki gospodarcze, plecione z wikliny płoty, itp.

Ciekawostki:

⦁ Dwa dzbany różnej wielkości z dwoma blisko siebie umocowanymi uchami.

⦁ Hipotetyczna maszyna drewniana do wiercenia otworów w kamieniu za pomocą cięciwy łuku.

⦁ Prymitywne żarna: nieforemny duży kamień lekko wklęsły z zaokrąglonym rozcieraczem.

⦁ Wiadro z pałąkiem i mniejsza beczka z brązu, inne wiadro chyba żelazne albo z klepek drewnianych obitych blachą.

⦁ Kopie złotych zabytków scytyjskich, chyba wyposażenie grobu wodza, który zginął w czasie najazdu – Scytowie (agresywne koczownicze plemiona irańskie) przychodzący z terenów obecnie rosyjskich i ukraińskich jako część neolitycznej (kultura łużycka) historii tych terenów.

⦁ Naczynia ceramiczne z czarną polewą: błyszczącą i matową – kultura pomorska.

https://nowa.muzarp.poznan.pl/pl/pradzieje-wielkopolski

Cała prahistoria słowiańska tych terenów została wydzielona do drugiej wystawy.

Ciekawostki:

⦁ Rzeźba drewniana czarna: głowa mężczyzny około 0,5 metra wraz z postumentem.

⦁ Rzeźba drewniana około 15 cm: diabeł z rogami czarny.

⦁ Siekiery żelazne – narzędzia uniwersalne, które mogły także służyć do obrony.

⦁ Miecze – broń wyspecjalizowana.

⦁ Ozdoby srebrne.

⦁ Hełm słowiański (z brązu?).

⦁ Scyzoryk duży albo sierp w oprawie rozkładanej kościanej albo drewnianej.

⦁ Trzy głowice buław żelazne różnej wielkości - rurowe.

⦁ Ozdobna naszywka żelazna mała (dwa miejsca uchwycenia nicią).

⦁ Budowle kamienne sakralne chrześcijańskie – architektura, od początku oddzielenie budynków kościelnych (sacrum) od świeckich (profanum).

https://nowa.muzarp.poznan.pl/pl/tu-powstala-polska

Krytyka:

⦁ Brak jakiejkolwiek wzmianki o sposobie życia zwykłych ludzi - Słowian.

Pielgrzymka słowiańska - cykl

Ten cykl recenzji miejsc dawnego zamieszkiwania mieszkańców terenów polskich i wystaw archeologicznych muzeów mojej okolicznej ćwiartki Polski powstał jako reakcja na brak wiedzy i odradzanie się zainteresowania Polaków, własną prahistorią, starożytnością, własną oryginalną kulturą i obyczajami, materialnymi śladami przeszłości prahistorycznej.

Posłużę się tu angielską wersję hasła: pielgrzymka, bo jest znacznie szersza niż definicja polska tego zjawiska.

https://en.wikipedia.org/wiki/Pilgrimage

Ale chodzi mi o jeszcze szersze widzenie tego tematu: nie tylko dotarcie do miejsc świętych, kultowych, ale dotarcie do źródeł kultury, obyczaju, folkloru.

Zamysł pierwotny miał dotyczyć tylko słowiańszczyzny.

W praktyce okazało się, że eksponatów z czasów wczesno-słowiańskich w muzeach jest mało (według kustosza z Pruszkowa są brzydkie).

Słowianie swój dorobek techniczny i technologiczny na terenach polskich stwarzali prawie od zera po zniszczeniu wcześniejszej kultury przeworskiej przez najazd Hunów w 375 roku ne.

Jakby nie znali, nie korzystali, z wcześniej znanych wynalazków, ani z dorobku innych kultur im współczesnych: ani z obcych wyrobów, ani z obcych technologii.

Temat rozrósł się aż do opisu śladów materialnych wszystkich kultur człowieka zamieszkujących tereny polskie w przeszłości.

Przy tym ciekawią mnie w zasadzie tylko:

1. Krytyka sposobu przedstawienia zabytków prahistorycznych kultury materialnej;

2. Jakość obsługi: personelu (kustoszy), wystawy i opisów info.

3. Ciekawostki i dylematy archeologii;

Na podstawie osobistego oglądu, bezpośrednich spostrzeżeń.

Zastrzeżenie (disclaimer prawny): ciekawostki przytaczam z pamięci, bez zdjęć, więc mogę się pomylić, co do lokalizacji jakiegoś eksponatu w konkretnym muzeum.

Ciekawe dla mnie jest to, co zostaje w pamięci, po obejrzeniu wystawy.

Zdjęć nie zamieszczam, bo raczej ma być to wstęp do własnych wypraw w przeszłość niż wyczerpanie tematu, zresztą zdjęcia można znaleźć w Internecie.

Trzeba rozróżniać:

1. Co dział archeologii danego muzeum (jeśli jest) ma;

2. A co pokazuje na wystawie (jeśli taka stała wystawa w ogóle jest);

3. Oraz różnice pomiędzy opisami a wystawionymi zabytkami.

Staram się też w minimalnym stopniu korzystać z tego, co inni na ten temat napisali, a raczej własnymi oczami zauważać rzeczy godne podkreślenia, jednak często muszę się powoływać na interpretacje archeologów zawarte w opisach, zwykle podane bez żadnego uzasadnienia, bez dowodów.

Nie jestem archeologiem, więc jest to dla mnie wielkie ułatwienie do alternatywnego spojrzenia na zabytki dawnych kultur.

Szukamy naszej słowiańskiej-polskiej przeszłości - to cieszy.

Archeologia jest nauką o dawnym człowieku, społecznościach i kulturach.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Archeologia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Archeologia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Archeologia_Polski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_archeologiczna

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Kultury_archeologiczne_Polski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Metodologia_nauki

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Metodologia_nauk_historycznych

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Teoria_i_metodologia_archeologii

W Polsce „archeologia”, wobec nieciągłości historii polskiej spowodowanej wojnami i okupacjami, mordami przedstawicieli warstw wyższych, średnich i ludowych narodu, często oznacza odkrywanie metodami archeologicznymi zapomnianej przeszłości z czasów historycznych, a nie domyślnie przeze mnie przyjmowaną archeologię prahistoryczną.

Archeologia odkrywa też nowszą nieznaną historię Polski, bo na skutek wojen, rozbiorów, okupacji i przesiedleń nastąpiła w społeczeństwie utrata pamięci o nieudokumentowanych pisemnie wydarzeniach i lokalnych osiągnięciach Polaków, którą tylko ślady materialne mogą przywrócić.

Wszędzie, gdzie piszę o wystawie archeologicznej, znaczy to, że chociaż jej część dotyczy archeologii prahistorycznej, czyli nieudokumentowanej pisemnie.

Rozwój ludzkiej świadomości nie był skokowy, lecz ciągły, skoordynowany przez sąsiedztwo.

Rozwój odległych kultur nie był ciągły: ani w przestrzeni, ani w czasie, więc można poznać tajemnice dawno zapomniane, a warte przypomnienia i przydatne.

Archeolodzy mają nawet nadzieję na więcej, że poznanie procesu rozwoju dawnych kultur pozwoli ustalić prawidła rozwoju świata i ludzkości praktycznie.

Tekst ten zawiera kilka rodzajów informacji, trudno jest je rozdzielić:

1. Info moje własne – jak zauważam same zabytki, eksponaty;

2. Info z tablic opisowych: ogólnych i opisujących poszczególne eksponaty – źródłem jest tu sam archeolog;

3. Info ustne uzyskane od kustoszy i innych osób;

4. Moje własne hipotezy i oceny krytyczne.

Archeologia amatorska

Jestem ostatnio amatorem, miłośnikiem, a nawet powiedziałbym fanatykiem, archeologii prahistorycznej Polski, z ciekawością odwiedzam muzea i wystawy tego typu w mojej ćwiartce Polski i sycę oczy bogactwem form i zdobień dziedzictwa polskiego, notuję przy tym w pamięci rozmaitość kulturową terenów polskich.

Jest to z mojej strony reakcja (protest) na zakłamywanie historii i kultury Polski słowiańskiej przez obcą kulturę, która poważa się twierdzić, że Polska powstała w X wieku razem z narzuceniem tej kultury Polsce – chrześcijaństwo, które można uznać za kulturę archeologiczną średniowieczną.

Ta obca kultura obstawiła Polskę swoimi zamkami, pałacami, które wielkością, lokalizacją i bogactwem przewyższają i poniżają budynki administracji państwa polskiego – jest to oburzające - chyba że uznać, że religia wykonuje część władzy państwowej nad ludźmi, obywatelami.

Wracając do tematu, powstaje pytanie:

⦁ Czy jako amator, laik, mogę, mam podstawy, by stawiać hipotezy, tworzyć teorie, a chociażby podważać i kwestionować domysły profesjonalnych archeologów?

Trzeba tu zestawić atuty obu stron:

⦁ Atuty archeologów profesjonalnych to: kierunkowy stopień naukowy (poczynając od magistra), wiedza - powiązana z oczytaniem w literaturze przedmiotu, znajomość metodologii badań: ogólnej i kierunkowej, umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia wykopalisk uzupełnione dostępem do zbiorów archeologicznych niedostępnych w muzeach, na wystawach archeologicznych;

⦁ Atutem moim jako amatora wbrew pozorom jest brak tego wszystkiego powyższego, a za to wiedza z innych zakresów (mam odpowiedni stopień naukowy) i zmysł obserwacyjny wspierany przez zainteresowanie tematem.

Archeolodzy nie lubią konkurencji amatorów.

Jednak rozwijanie archeologii jako dziedziny nauki hobbystycznie w formach indywidualnych lub zorganizowanych, byle zgodnie z prawem i etyką nie powinno być problemem.

https://www.nid.pl/pl/Dla_specjalistow/Prawo/Polskie_akty_prawne/

http://pth.net.pl/o-nas/kodeks-etyki

Szeroka wiedza, znajomość literatury u profesjonalnego archeologa prowadzi go do ekstrapolacji zjawisk kulturowych w przestrzeni i czasie, tj. przesadnie łatwego przenoszenia na inne kultury tego, co dotyczy jednej z nich, szczególnie gdy uzna tą jedną albo kilka za wiodące.

Dla kultury słowiańskiej jest to uznawanie prymatu, np. kultury celtyckiej, germańskiej, greckiej, nordyckiej, rzymskiej, żydowskiej, itd.

Bywając w muzeach i na wystawach archeologicznych spotykam się (i uważam to za nieuczciwość zawodową, bezczelne nadużycie), że archeolodzy w Polsce podstawiają cytaty z obcej literatury dla interpretacji zjawisk obyczajowych na terenach polskich, szczególnie co do okresu wczesno-słowiańskiego.

Jeśli chodzi o przenoszenie zjawisk kulturowych i ich interpretacji na inne kultury to II wś. dowiodła, że np. Niemcy, Japończycy, są skrajnymi barbarzyńcami, że w tych narodach tresura ludzi do posłuszeństwa wobec władzy doprowadziła ich do uznawania lojalności ponad wszystko (absolutyzacja państwa i władzy) i kompletnej demoralizacji w zakresie podstawowych zasad humanitarnych, co też widoczne jest u Żydów i Muzułmanów - wymuszane przez religię.

Z tego wynika, że nie można łatwo przenosić obyczajów i interpretacji pomiędzy różnymi kulturami.

Mam wielki problem z łączeniem wniosków przedstawianych przez profesjonalnych archeologów z moimi własnymi domysłami i hipotezami.

O wiele łatwiej jest tworzyć nowe hipotezy na małym materiale z jednej albo kilku kultur niż na obszernym materiale z przekrojowego przeglądu całej prahistorii.

Powstaje tu tendencja naukowa do sztywnego ustalenia, dokładnego określenia i zamknięcia tematów, które nie zostały jeszcze ściśle zbadane, a budzą wątpliwości obecnie.

Zdziwienie budzi pewność interpretacji nieznanych zabytków, znalezisk z wykopalisk archeologicznych.

Podczas gdy nie mogą kwestionować takich interpretacji w stosunku do pojedynczych zabytków, jednak powstaje sytuacja, gdy takie kwestionowanie jest dla mnie ułatwione.

Chodzi o kilkakrotnie spotkane przeze mnie interpretacje eksponatów żelaznych na wystawach archeologicznych jako klucz (np. muzeum w Chrzanowie), bez znalezienia i wystawienia zamka do tego klucza – według mnie skoro brak zamka to interpretacja eksponatu-narzędzia jako klucz jest co najmniej wątpliwa, chyba że był to zamek w całości zrobiony z drewna i zgnił, albo klucz dawano do grobu jako rzecz stale noszoną przez zmarłego, ale to powinno być wyjaśnione w opisie wystawy.

Co do różnic interpretacyjnych między archeologiem profesjonalnym a amatorem:

Wystawa archeologiczna w Połańcu została stworzona przez archeologów, ale chyba nie ma tam stałej opieki archeologa, więc eksponaty nie są szczegółowo opisane – jest tylko opis ogólny.

Jest tam naczynie ceramiczne w kształcie łydki i stopy – przynajmniej ja to tak zobaczyłem i zinterpretowałem jako stopkę do wódki.

Następnie byłem w muzeum w Tarnowie i zobaczyłem podobne naczynie ceramiczne uformowane na nogę (kalosz z palcami), które archeolodzy zinterpretowali jako nogę do nieistniejącej (brakującej) figurki kultowej – bo uparcie szukają wierzeń prahistorycznych.

Według mnie nie jest to możliwe, żeby ocalały dwie podobne stopki bez figurek.

Na moją polemikę kustosz stwierdził, że wódki jeszcze wtedy nie było (bo nie wynaleźli jeszcze destylacji).

⦁ Co ludzie pili z tych obu stopek?

Zbiór podobnych stopek (opisanych jako naczynia) pokazuje fotografia w książce T.Malinowski „Wielkopolska w otchłani wieków” (s.364).

Inny przykład z muzeum w Częstochowie: jest tam duży zbiór małych, płytkich naczyniek ceramicznych, które archeolodzy zinterpretowali jako naczynia kultowe (znowu poszukiwanie wierzeń), a według mnie są to kaganki do oświetlania palonym tłuszczem.

Jeśli archeolog-profesjonalista nie zgadza się na moją hipotezę powinien być w stanie przedstawić mi na to dowód, tj. naukowo mówiąc: obronić swoją wersję.

Weryfikacja – falsyfikacja.

Archeologia - polemika

Niedawno spotkała mnie gorąca dyskusja w Internecie z kimś, kto przedstawił się jako doktor etnologii, a który ostro zakazał mi pisania i publikowania w Internecie na temat archeologii, bo nie mam w tym kierunku wykształcenia, dyplomu.

Oczywiście wyśmiałem go wychodząc z pozycji zasad:

1. Wolność myśli i słowa;

2. Skoro ci z dyplomami nie piszą tego, co chcę poznać, to niestety sam jako ignorant muszę zacząć o tym pisać.

Nie miałem wówczas takiego jawnego, jaskrawego, spektakularnego przykładu, że bystry, dociekliwy obserwator może być lepszy od fachowca – ale taki przykład właśnie się pojawił i chcę go przedstawić:

Otóż 3.10.2021 byłem w muzeum w Kozienicach na wystawie czasowej: „Jaćwingowie. Zapomniani wojownicy" przygotowanej – a jakże – przez fachowców, archeologów z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie (PMA) w Warszawie.

https://www.pma.pl/nowe/wystawy/2015/JACWING/index.php

https://www.muzeum-kozienice.pl/wystawy-czasowe.html

Kilka plansz opisów, kilka gablot z eksponatami – w zasadzie niewiele rzeczy ciekawych, ponad-standardowych.

W gablocie ozdób zauważyłem jednak kilka, czy kilkanaście, zabytków opisanych jako KRZYŻYKI: małe równoramienne krzyżyki z zakończeniami ramion w kształcie poszerzanych strzałek - co przyjąłem do wiadomości, ale wzbudziło to mój sprzeciw: no bo jak to, Prusowie i symbolika chrześcijańska?, toż przecież absurd!

Traf losu sprawił, że 9.10.2021 trafiłem w muzeum w Tomaszowie Lubelskim na wystawę czasową: „Piast Total War. Wojskowość w Polsce wczesnopiastowskiej” przygotowaną przez Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie i Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Świdnicy.

https://www.muzeumgniezno.pl/wystawa,11,-piast-total-war--wojskowosc-w-polsce-wczesnopiastowskiej-.html

http://muzeum.powiat-tomaszowski.com.pl/2021/08/02/piast-total-war/

To jest ten sam okres czasowy jak Jaćwież.

Uważnie przyglądając się eksponatom zauważyłem identyczne krzyżyki jak poprzednio, tym razem zinterpretowane prawidłowo jako rozdzielacze krzyżowe rzemieni ogłowia końskiego – części uprzęży.

W tym jeden był przedziurkowany jakby do noszenia na szyi na sznurku, ktoś chyba zauważył podobieństwo tego elementu użytkowego do krzyża greckiego i zaczął stosować go w celu religijnym.

10.10.2021 byłem w muzeum w Zamościu i na wystawie stałej dotyczącej tego samego okresu czasu zauważyłem identyczne krzyżyki, ale już wyposażone w dolutowane kółeczko do zawieszenia na szyi.

Uważam więc, że rozpoznanie zabytków przez fachowców-archeologów z Warszawy jest całkowicie błędne: krzyżyki te pierwotnie miały tylko funkcję użytkową jako część uprzęży końskiej, czy to u Jaćwingów, czy w Polsce piastowskiej – a dopiero z upływem czasu, po zauważeniu ich podobieństwa do symboliki religijnej chrześcijaństwa obrządku wschodniego nabrały nowego znaczenia.

Oto i jest przewaga uważnego obserwatora nad nieuważnym fachowcem!

Wystawy archeologiczne - uwagi

Zwiedziłem ostatnio wiele muzeów w Polsce pod kątem wystaw archeologicznych, zabytków archeologicznych prahistorii.

Szukam w muzeach i skansenach śladów materialnych, korzeni kultury słowiańskiej polskiej, dziedzictwa przeszłości.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kultura_dawnych_S%C5%82owian

Warte są one wielokrotnego oglądania, szczególnie że ilość eksponatów i wiedzy o przeszłości będzie rosnąć razem z rosnącym natężeniem prac archeologicznych

Warto odwiedzać te same muzea kilka razy, bo w miarę nabywania wiedzy widzi się coraz więcej - kontekst wiedzy i skojarzeń.

Zakresem moich zainteresowań jest przeszłość prahistoryczna ludów (człowieka) na terenach polskich, a szczególnie Słowian, tzn. prahistoria, starożytność i wczesne średniowiecze.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Prehistoria

https://pl.wikipedia.org/wiki/Prehistoria_ziem_polskich

https://pl.wikipedia.org/wiki/Staro%C5%BCytno%C5%9B%C4%87

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wczesne_%C5%9Bredniowiecze

https://pl.wikipedia.org/wiki/Archeologia_pradziejowa

Trzeba tu uwzględnić wcześniejsze etapy rozwoju geologicznego ziemi i wpływ kultur zewnętrznych, a czasy późniejsze tylko w zakresie rozwoju niezależnego od religii.

Prehistoria jest to cały okres od powstania Ziemi, aż do czasów historycznych (pisanych).

Prahistoria jest okresem dużo krótszym i obejmuje tylko najdawniejsze czasy ludzkości.

Skupiam się szczególnie na południowo-wschodniej ćwiartce Polski: od granic na północ do linii poziomej Warszawa - Siedlce, i na zachód do linii pionowej Katowice - Częstochowa.

Uwagi co do zawartości i formy tych wystaw zamieszczam na bieżąco.

Pokuszę się o kilka luźnych uwag ogólnych na ten temat:

⦁ Zwykle jest to chronologiczne przedstawienie prahistorii ludzkości z eksponatami zwierzęcymi na początku (kości mamutów i innych zwierząt prahistorycznych), gdy brak kości zwykle wystawa zaczyna się od małych odłupków krzemiennych – kości są bardzo trwałym świadkiem prahistorii.

⦁ Chronologia wystaw jest ustalona na podstawie miejsca pochodzenia eksponatów i ich cech wspólnych jak kształty i zdobienia.

⦁ Zbiory eksponatów są opisane co do stanowiska z którego pochodzą i nazwy kultury pochodzenia.

⦁ Większe muzea pokazują wszystkie eksponaty w gablotach, w mniejszych muzeach niektóre eksponaty są dostępne do ręki.

⦁ W wielu muzeach są opisy info przedstawiające ogólną chronologię kultur na tym terenie - często sięga to horyzontu czasowego 300 tys. - 250 tys. lat pne.

⦁ Pozytywnym wyjątkiem jest wystawa w Sanoku, która podaje też najważniejsze daty z chronologii Ziemi.

⦁ Jednak opisy są przedstawiane bez podania źródeł, a podanie źródła byłoby ważne, bo przecież są to często czasy przedpiśmienne.

⦁ Wystawy archeologiczne kończą się na końcu średniowiecza (1250-1300) albo dochodzą do czasów nowożytnych (1500) albo nawet dalej do końca I RP (1795).

⦁ Sytuacja idealna i wzorcowa byłaby, gdyby Polska była pokryta siecią muzeów lokalnych: miejskich, regionalnych i okręgowych, które pokazywałyby zabytki archeologiczne ze swojego terenu.

⦁ Jednak muzea małe nie mają archeologa, też nie prowadzą wykopalisk archeologicznych.

⦁ Eksponaty archeologiczne mają z darów, przypadkowych znalezisk, od pasjonatów poszukiwań, których czasem ruszy sumienie.

⦁ Wykopaliska archeologiczne prowadzą zespoły naukowe z dużych ośrodków, które siłą rzeczy stają się właścicielami odkrytych zabytków ruchomych, a nawet nieruchomych, i wywożą je dla lepszego zabezpieczenia, badań naukowych.

Często zauważam, że daty w opisach info nie całkiem zgadzają się z datowaniem eksponatów.

Np.:

Według ogólnej info z Sanoka:

1. Ziemia powstała 4,5 mld lat pne (powstała przez skoncentrowanie materii kosmicznej przez przewagę siły grawitacji nad siłą rozpraszania w ruchu obrotowym jako kula wrzącej lawy, która stygnie z upływem czasu);

2. Pierwsze życie na Ziemi pojawiło się 4 mld lat pne (może bakterie albo jakieś organizmy jednokomórkowe);

3. Pierwszy człowiek pojawił się na Ziemi 4 mln lat pne (a archeolodzy datują początek epoki kamienia (paleolitu) maximum na 2,6 mln lat pne, więc jakich narzędzi ludzie używali wcześniej?);

4. Człowiek rozumny (homo sapiens) pojawił się 200 tys. lat pne.

5. Człowiek podwójnie rozumny (homo sapiens sapiens), tzn. człowiek współczesny, pojawił się 40 tys. lat pne, ale tej daty brak w opisie w Sanoku.

Po poznaniu archeologicznej prahistorii ludzkości i ogólnie życia na Ziemi, rozwoju techniki i technologii, łatwiej można zdać sobie sprawę, jak małą częścią tego czasu jest życie pojedynczego człowieka, a nawet cała historia państwa polskiego - co z kultury ludzkiej jest godne zachowania, a co jest tylko doraźną iluzją bez żadnych rozsądnych podstaw.

Jednak jest szczegół, który budzi zdziwienie:

Częste jest zaczynanie wystaw archeologicznych od eksponatów krzemiennych, dopiero dalej pokazywane są dopracowane narzędzia kamienne: topory (młoty) - jest to niezgodne z chronologią, anachroniczne, bo człowiek pierwotny na pewno początkowo posługiwał się materiałami łatwo dostępnymi jak drewno, kamień, glina, a dopiero później sięgnął po krzemień ukryty w złożach wapienia po dawnych morzach.

Terminologia archeologiczna została ustalona poza Polską i archeolodzy polscy dostosowują się do niej mimo, że inne słowa lepiej przekazywałyby funkcję zabytku – na przykład używanie słowa topór, toporek zamiast młot, młotek.

Glina okazuje się najczęściej używanym materiałem przez człowieka: narzędzia kamienne ustąpiły żelaznym, ale naczynia ceramiczne (garnki, popielnice) pozostały, zmienił się tylko sposób ich wytwarzania z ręcznego na koło garncarskie, kształt i zdobienie, polewa.

Wcześniej glina wzmocniona sieczką służyła do budowy (wypełniania płaszczyzn) ścian domów.

Fascynuję się praktycznością ludzi prahistorycznych, wtedy ceramikę tworzył każdy sam dla siebie, nie było jeszcze rzemieślników, więc każdy wyrób jest w zasadzie unikatem zachowującym styl kultury i dokładnie zaspokaja jego - i jego rodziny, potrzeby użytkowe, a też estetyczne, wątpię w jakiekolwiek znaczenie kultowe, rytualne.

Obrzędowe, rytualne i kultowe – analiza.

Wobec mojego sceptycyzmu co do znaczenia kultowego pewnych zabytków zastanawiam się:

Czy ewentualne przedmioty kultowe mogły być to przedmioty:

⦁ szczególnie ozdobne;

⦁ bez rozpoznawalnej innej funkcji użytkowej;

⦁ czy może wręcz przeciwnie o normalnej funkcji użytkowej, lecz ceremonialnej, wspartej rytuałami?

Poza obrzędem, obyczajami, nie widzę jednak potrzeby przenoszenia na tereny polskie skojarzeń z rytuałami, religiami, z innych obszarów, a nawet uważam to za pomawianie i oczerniania Słowian o wiarę w obce gusła.

Naczynia ceramiczne (wypalane z gliny), poza różnicami w sposobie wykonania (ręczne albo koło garncarskie, polewa albo inne wykończenie powierzchni), wielkości, kształcie i zdobieniach można podzielić na:

⦁ Bez ucha;

⦁ Z jednym uchem, zwykle kubki;

⦁ Z dwoma uchami, rzadkość, zwykle dzbanki;

⦁ Z jedną wypustką przedziurkowaną;

⦁ Z dwoma albo czterema wypustkami przedziurkowanymi, chyba do zawieszenia nad ogniskiem;

⦁ Z trzema wypustkami przedziurkowanymi, rzadkość, trudne do noszenia (ludzie są dwuręczni).

Formy opasek na głowę (włosy) dla kobiet były zmienne: w Troi karpackiej jest to wstęga zawiązywana z tyłu głowy, w Łodzi jest to wstęga połączona, chyba nasuwana z góry na głowę.

Brak zabytków jakiegokolwiek kultu religijnego, nawet jeśli zostały one zniszczone w dawniejszych czasach przez nową religię to powinny pojawić się jako znaleziska przy nowych wykopaliskach archeologicznych: brak!

Była gdzieś jedna mała figurka opisana jako import-napływ irański.

W związku z tym „idol ze Zbrucza” (oryginał w muzeum archeologicznym w Krakowie, kopia w muzeum okręgowym w Rzeszowie i druga kopia wystawiona przed Wawelem w Krakowie) jest bardziej dziełem sztuki niż wyrazem jakiegoś kultu religijnego.

Wskazuje to na znacznie silniejsze powiązanie wierzeń z przyrodą niż z przedstawieniami artystycznymi, symbolami.

Muzea małe znacznie lepiej pokazują swoje zbiory (w sposób tradycyjny) niż muzea duże, które bez pomysłu inwestują pieniądze z ministerstwa kultury w najnowsze technologie komputerowe zaniedbując swoją funkcję wystawienniczą, atrakcyjne efektowne pokazanie autentyku.

W muzeach małych często pracują też autentyczni pasjonaci, którzy potrafią odpowiedzieć na zadane pytanie o dany eksponat, podczas gdy w dużych muzeach kustosze odsyłają zainteresowanego widza na płatne lekcje muzealne do archeologa.

W muzeach archeologicznych są też ceramiczne: figurki zwierząt, gwizdki i grzechotki z kulką w środku - jakby zabawki dla dzieci albo wabiki, odstraszacze, dla zwierząt.

Często brak tradycyjnej „książki życzeń i zażaleń”, gdzie mógłbym wskazać, co wymaga poprawy, najlepiej natychmiastowej.

Wszystkie muzea powinny być czynne w weekendy, gdy ludzie mają czas, by zwiedzać, a ten dzień wolny mieć przesunięty na poniedziałek - tak jest to zorganizowane w wielu muzeach.

Muzea archeologiczne powinny bardziej zwracać uwagę na datowanie eksponatów i chronologię całej wystawy, chociażby orientacyjne, zakresowe, bo uwidacznia to rozwój czasowy myśli człowieka utrwalony w jego wyrobach.

Jednak częste jest porządkowanie wystaw według stanowisk znalezienia eksponatów.

Różne muzea regionalne, na podstawie znalezisk z własnego terenu, różnie określają ramy czasowe epok i kultur na swoim obszarze - nie powinno być to zaskoczeniem.

Autentyk przede wszystkim - jedynie uzupełniany w razie potrzeby opisami info i nowoczesnymi multimediami, przecież do muzeum nie przychodzę czytać.

Pokazywany eksponat powinien być podstawą do opisu, i dopiero od niego trzeba wyprowadzać cechy danej kultury na tym terenie.

Powstaje znaczny problem ingerencji archeologów w materię zabytkową - jest dużo form tej ingerencji:

⦁ Zabytek znaleziony w ziemi jest autentykiem i oryginałem;

⦁ Jednak zabytki archeologiczne ceramiczne są często znajdowane jako skorupy, więc podlegają klejeniu i uzupełnianiu gipsem czasem łącznie z odtwarzaniem cyklicznych ornamentów, zdobień - te prace rekonstrukcyjne są bardziej albo mniej uwidocznione, czasem maskowane;

⦁ Podobnie są odtwarzane części drewniane, trzonki do toporów, które zgniły;

⦁ Czasem archeolog tworzy od zera narzędzia prahistoryczne, które mogłyby być w tamtym czasie, a które w ogóle nie zostały znalezione;

⦁ Odtwarzane są kompletne budowle i pracownie rzemieślników prahistorycznych, gdzie pokazany jest każdy etap pracy budowniczych domu, specjalisty hutnika, kowala, tkaczki, dla poznania prahistorycznych technologii a wszystko to oparte na domysłach, hipotezach i przypuszczeniach;

⦁ Powstają też liczne kopie uznanych zabytków.

Tak więc eksponaty na wystawie w muzeum mogą nie być autentycznymi zabytkami.

Według mnie:

⦁ Wszystko to jest dopuszczalne, ale tylko przy jednoczesnej ekspozycji pierwotnych znalezisk, jeśli nie w formie ekspozycji autentyku, to przynajmniej jako fotografie - wymaga tego zawodowa rzetelność.

Kopie współczesne, rekonstrukcje, są nawet wskazane dla pokazania jak dany zabytek wyglądał w tamtych czasach, ówcześnie.

Nawet więcej: pokazując to co autentyczne muzea powinny też pokazywać fotografie z wykopalisk i autentyczne miejsca, gdzie zabytki zostały znalezione, ich stan przed renowacją.

To przykre, gdy w muzeum autentyki z własnego terenu mieszane są z kopiami zabytków z innych terenów.

Magazyny zabytków archeologicznych są pełne, ale wystawy często pokazują tylko te, które archeolodzy uznali za najważniejsze - nawet tylko w kopiach.

Co do numizmatów: odpowiada mi sposób pokazywania użyty w Oświęcimiu: oryginał monety plus zdjęcia obustronne powiększone.

Zauważam w muzeach dużą dowolność, co do sposobu pokazywania eksponatów – tak jakby nie było wytycznych, co do wykonania wystaw – jakby nikt nie panował nad swobodą fantazji projektantów.

Wystawy archeologii prahistorycznej lokalnych terenów polskich powinny być obowiązkowe dla muzeów miejskich, regionalnych czy okręgowych, muzea skarżą się na brak miejsca, ale przykład wzorcowy wystawy archeologicznej w Katowicach (za wyjątkiem braku ławki przed długą gablotą tamże) pokazuje, że całą prahistorię można zmieścić w minimalnej przestrzeni.

Irytujące: jest miejsce na pokazywanie zabytków: afrykańskich, egipskich, peruwiańskich, niemieckich, żydowskich, itp. – ale nie ma miejsca na przeszłość terenów polskich.

Zabytki obcych kultur w Polsce powinny być zwrócone tym narodom, być może za porozumieniem i odpłatnością (aukcja, licytacja), wzajemnością, a przede wszystkim muszą być zwrócone zabytki, które Polsce ukradziono – termin rozbiory, zabory, obejmuje nie tylko rozbiór państwa polskiego, ale też masową kradzież polskiego mienia, zabytków kultury polskiej.

Kustosze często są całkiem nie przygotowani na to, że ktoś wykazuje ponad-standardowe zainteresowanie tematem.

Jednak zawsze wolę mieć bezpośredni dostęp do eksponatów na wystawie niż tylko poprzez książkę czy film, przecież po to bywa się w muzeach!

Mam poważne wątpliwości, czy autentyczne szczątki ludzkie, szkielety, powinny być pokazywane na wystawach, czy może tylko jako plastikowe modele lub nawet tylko fotografie i rysunki z wykopalisk.

Całe te wystawy powinny zostać skopiowane do Internetu;

⦁ Zdjęcia zeskanowane;

⦁ Eksponaty sfotografowane;

⦁ Opisy info (komentarze do eksponatów) przepisane.

Mogłoby to spowodować zwiększenie dostępności muzeum i zwiększenie ruchu widzów, którzy lepiej wiedzieliby, co zobaczą, dlaczego warto tam pójść.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Muzea_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Muzea_archeologiczne_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Muzea_wed%C5%82ug_typu_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Muzea_wed%C5%82ug_wojew%C3%B3dztw

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Grodziska_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_archeologiczny

https://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/opieka-nad-zabytkami/stanowiska-archeologiczne/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanowisko_archeologiczne

https://archeologia.com.pl/wykopaliska-archeologiczne/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Stanowiska_archeologiczne_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Stanowiska_sztuki_prehistorycznej_w_Europie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Miejsca_kultu_dawnych_S%C5%82owian

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Polscy_archeolodzy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Polska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Polskie_czasopisma_archeologiczne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Polskie_odkrycia_archeologiczne

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Szlaki_turystyczne_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Szlaki_turystyczne_wed%C5%82ug_wojew%C3%B3dztw

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Turystyka_w_Polsce

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Uroczyska

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a_archeologiczne

Muzea i irytacje

Jest sprawa bardziej ogólna, na którą trzeba zwrócić uwagę.

Praca archeologa ma jakieś związki z pracą detektywistyczną: nie tylko odkrywa on zabytki materialne przeszłości i analizuje stare dokumenty, lecz też interpretuje, stawia hipotezy, wysuwa przypuszczenia na podstawie tychże, wypełniające braki i luki.

Jedną z takich hipotez, z którą kilka razy miałem do czynienia, była podana w opisie info wzmianka o składaniu ofiar z ludzi, np. przy katastrofalnych zdarzeniach przyrodniczych albo śmierci znaczącego członka rodu czy plemienia.

⦁ Dlaczego mnie to irytuje?

Są wątpliwe podstawy do takich hipotez.

Owszem, przez tereny polskie przewinęło się dużo dziwnych ludów: Awarowie, Celtowie, Goci, Hunowie (Mongołowie, Tatarzy), Scytowie, Wandalowie, itp.

Gepidowie, Burgundowie, Alanowie, Longobardowie, Swebowie, Widiwariowie, Lugiowie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Awarowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Celtowie

https://pl.wikipedia.org/wiki/Scytowie

Pozostały po nich pojedyncze groby, które mogą budzić takie podejrzenia.

Jednak bez twardych dowodów nie można wysnuwać takich hipotez.

Powołam się tu na zasadę maksymalnej prostoty, tzw. „brzytwę Ockhama”: „Nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę”.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Brzytwa_Ockhama

Postulat prostoty, który z tego wynika, poleca też szukać prostych wyjaśnień dla odkrytych faktów, a na terenach polskich składanie ofiar z ludzi jest mało prawdopodobne, bo nic takiego nie zachowało się w kulturze ludowej, nawet w formie zbliżonej.

Ludzie są tu zbyt rozsądni, zbyt praktyczni, nawet na ofiary ze zwierząt.

Jest dużo możliwości innego wytłumaczenia takich pochówków, np. ofiary wojny, kara śmierci dawniej często stosowana nawet wobec jeńców, itp.

J.Roszko w książce „Kolebka Siemowita” wysuwa hipotezę o obrzędowych ofiarach z ludzi u Słowian „pogańskich” (s.358) – posiłkuje się przy tym niejednoznacznymi znaleziskami w Płocku i doniesieniami ruskiego latopisa Nestora.

Polemicznie można tu zauważyć:

1. Nie można stawiać takiej hipotezy na pojedynczym niejednoznacznym znalezisku.

2. Nestor nie jest wiarygodny w tej info, bo jest mnichem chrześcijańskim, więc ma naturalną skłonność do pomawiania i oczerniania „pogan”, sam na pewno na własne oczy tego nie widział.

3. Słowiańszczyzna nie była jednolita, nawet w granicach obecnej Polski, więc przenoszenie obrzędów pomiędzy organizacjami plemiennymi jest wątpliwe – nie mówiąc o wpływach dalszych.

Z innych kontrowersyjnych problemów: u Słowian monogamiczny związek małżeński mężczyzny i kobiety, i rodzina, był zwyczajem, bo gdy w XVI w. chrześcijaństwo wymyśliło ślub kościelny nie spowodowało to jakichś widocznych zmian kulturowych, nie ma takich info w przekazach historycznych.

Podobnie jest z hipotezami szukającymi w obrzędach słowiańskich analogii do kultów, religii, wierzeń i mitologii greckiej, rzymskiej, germańskiej czy jakiejkolwiek innej - brak do tego podstaw, tym bardziej że warunki przyrodnicze (np. klimatyczne) terenów polskich były odmienne od śródziemnomorskich, więc człowiek stawał tu przed odmiennymi surowymi problemami życia codziennego.

Poszukiwanie w kulturach podobieństw i różnic jest metodą owocną, ale trzeba tu zachować dużą ostrożność, też jeśli chodzi o kierunek wpływu wzajemnego i przepływów kulturowych.

Irytuje mnie podciąganie obrzędów i obyczajów prahistorycznych ludów pod kategorię wierzeń.

Interpretacje archeologów częściej zmierzają w stronę poszukiwania wierzeń, religii, kultów prahistorycznych niż zwykłego rozumienia potrzeb życia codziennego tamtych ludzi.

Nie zgadzam się z hipotezami archeologów, którzy bez twardych dowodów przypisują jakimś obrzędom albo zabytkom, ozdobom, znaczenie magiczne (amulet, talizman): chroniące przed urokami albo zapewniające przyszłą pomyślność.

Odstraszanie złych duchów, odczynianie rzuconych uroków - magia.

Najważniejsze zastrzeżenie, jakie mam po obejrzeniu wielu wystaw tego typu:

⦁ Brak wyraźnego oddzielenia eksponatów z okresu Polski słowiańskiej od chrześcijańskiej, przecież to była zmiana diametralna we wszystkim.

Archeologia - formy pochówków

Archeolodzy uzupełniają własnymi domysłami, hipotezami, tematy poznawane przez materialne pozostałości i archiwalne zapisy.

Jest tu też przenoszenie wyników badań ludów pierwotnych obecnych, odseparowanych od kultury współczesnej, na dawne cywilizacje.

Jedną z takich nieuprawnionych, niepotwierdzonych hipotez, jest zaliczanie różnych form pochówków do sfery wierzeń.

W książkach niektórych archeologów jest znacznie więcej takich na niczym nie opartych hipotez, interpretacji faktów (znalezisk) bez żadnych rozsądnych podstaw, argumentów, nie wspominając o dowodach.

Szczególnie irytujące jest, gdy archeolog w książce popularnonaukowej miesza fakty, dowody źródłowe, z własnymi domysłami i hipotezami, a nawet wdaje się w polemiki z innymi archeologami: negatywny przykład tego typu to książka W.Hensela „Polska starożytna”.

Znacznie prościej (zgodnie z zasadą tzw. „brzytwy Ockhama”) byłoby pisać w tym przypadku o obrzędach, normach obyczajowych, zwyczajach.

Na dowód tego można zauważyć, że cmentarzyska dawnych kultur zawierają często różne formy pochówków współczesne sobie:

⦁ Szkieletowe;

⦁ Jamowe (nie jest pewne czy kości z ciałopalenia zwłok były wrzucone bezpośrednio do ziemi, czy zebrane do jakiegoś łatwo rozkładającego się worka, może dodatkowo myte i rozdrabniane);

⦁ Popielnicowe;

⦁ Kloszowe;

⦁ Z przystawkami – naczynia-ofiary grobowe chyba w postaci posiłku, jakby udział zmarłego w stypie;

⦁ Itd.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Stypa

Za popielnice mogły służyć też zwykłe garnki odpowiedniej wielkości.

Groby kloszowe to popielnice przykryte znacznie większym odwróconym naczyniem ceramicznym.

Te formy można dalej różnicować:

⦁ Pochówki szkieletowe (całych zwłok) zależnie od sposobu ułożenia: na wznak albo na prawym (mężczyzna), lewym boku (kobieta), z koordynacją względem kierunków świata;

⦁ Pochówki jamowe: zwłok spalonych, kości chyba rozdrobnione, wrzucone do jednego dołu albo rozsypane małymi kawałkami kości zgodnie z anatomią człowieka oddzielnie głowa, tułów, nogi;

⦁ Pochówki popielnicowe: spalone kawałki kości zwłok małe zmieszane z kośćmi zwierząt ofiarnych albo tylko kośćmi ofiarnych części mięsa różnych zwierząt oraz małymi ozdobami z brązu i żelaznymi, albo kości zwłok chyba rozdrobnione wsypane do popielnicy w porządku anatomicznym.

Świadczy to, że nie było ścisłych wierzeń w tym zakresie, a raczej dostosowanie się do norm panujących w danej społeczności (naśladownictwo), być może nawet o jakiejś elastyczności obyczajów, rozwarstwieniu społeczności w jakimś względzie, może też majątkowym.

Ludzi powoli zauważali magię rzeczywistości, z jednej strony pewnego rodzaju schematyzm (siły i prawa przyrody), jednak z drugiej strony znaczenie zdarzeń doraźnych, wpływ własnych działań oraz przypadku.

Do takich zdarzeń magicznych, tajemniczych zaliczali na pewno:

⦁ Urodziny dziecka;

⦁ Zmienność siebie samego i otoczenia;

⦁ Śmierć człowieka.

Przy tym wcześnie zauważyli, że

⦁ Na narodzenie dziecka mają jakiś wpływ;

⦁ Siebie i otoczenie mogą zmieniać w jakimś zakresie przy pomocy pracy;

⦁ Tylko śmierć naturalna pozostała całkowitą zagadką (pomijając dawne zabiegi lekarskie, łącznie z chirurgią, zielarstwo).

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Amier%C4%87

W tym właśnie upatrywałbym powstania obyczajów pogrzebowych, wyposażania zmarłego człowieka do innego rodzaju życia.

Być może nawet obawiali się, że w tym nowym życiu po śmierci zmarły będzie niepokoił pozostałych żywych.

Być może było dużo mitów, opowieści o tajemnicach, nazwalibyśmy to teoriami konspiracyjnymi, nawet praktyk magicznych.

Archeolodzy polscy gremialnie zaliczają formy pochówków osób zmarłych w czasach prahistorycznych do sfery wierzeń.

Kierują się oni w tym analogiami do nowszych lepiej poznanych kultur, wierzeń z innych terenów, wobec braku danych rodzimych na ten temat z innych źródeł, pisemnych.

Chętnie nawiązują też do wierzeń z czasów współczesnych - jest to irytujące.

Przeczy takim domysłom, hipotezom, istnienie na tym samym cmentarzysku różnych form pochówków (popielnicowe, jamowe, itd.) współczesnych sobie, bo sugerowałoby to, że wspólnie obok siebie zamieszkujące grupy ludzi miały różne wierzenia.

⦁ Na jakiej podstawie zalicza się do sfery WIERZEŃ obrzędy, zwyczaje i obyczaje pogrzebowe tych kultur?

Bez twardych dowodów nie można tu pisać o WIERZENIACH, a jedynie o normach obyczajowych postępowania, obrzędu pogrzebowego, funeralnego, sepulkralnego, czy jak inaczej go nazwać, typu ciałopalenie zwłok i pochówek jamowy, popielnicowy, czy szkieletowy.

Pisząc o WIERZENIACH ludów dawnych zbliża się to do pojęcia RELIGII, a to może być już znaczne nadużycie, bo bardziej mieli oni wspólne obrzędy i mity niż FORMALNĄ RELIGIĘ i WIERZENIA.

Formy pochówków trzeba zaliczyć raczej do praktyk magicznych niż wierzeń.

A pisanie o WIERZENIACH w tym przypadku odciąga tylko uwagę od kształtowania się praktyk i obyczajów pogrzebowych z upływem czasu.

NIE MOŻNA wszystkiego tłumaczyć wierzeniami, skoro nic o tych wierzeniach nie wiadomo, a nawet samo istnienie tych wierzeń jest wątpliwe.

Nawet pobieżne sprawdzenie w Internecie (u Szyjewskiego) upewnia, że przypisywanie jakichkolwiek wierzeń ludom zamieszkującym Polskę współczesną w prahistorii powstało tylko na zasadzie analogii do innych kultur Europy.

Nawet w poważnych książkach archeologicznych znalezione rzeźby czy figurki, posążki ludzkie albo zwierzęce, albo bardziej ozdobne naczynia, interpretuje się odwołując się raczej do hipotetycznych wierzeń niż do zmysłu artystycznego.

Można stworzyć alternatywną teorię wyjaśniającą sposoby postępowania ze zwłokami na terenie polskim.

Są w archeologii europejskiej (a w następstwie też w polskiej) przyjęte ogólnie tezy, których się nie kwestionuje, ale też podaje się je bez dowodu, np. że cywilizacja do Europy przyszła z bliskiego wschodu.

Archeolodzy twierdzą, że zdobycze cywilizacyjne przychodziły do Europy z południa, z bliskiego wschodu - kultura rozwijała się tam szybciej, bo nie było zlodowaceń, ale też inaczej, bo nie było pory zimowej, do której się trzeba przygotować, robić zapasy.

Spotkałem się ostatnio z twierdzeniem, że w państwach południowych zmarłych chowano początkowo w obrębie domu pod podłogą.

Być może postępowano tak dla zabezpieczenie zwłok przed okradaniem albo wykopywaniem przez dzikie zwierzęta.

Dopiero później stworzono zewnętrzne cmentarze.

W ciepłym klimacie przy piaszczystej glebie zwłoki te szybko ulegały wysuszeniu i naturalnej mumifikacji.

Zakładam, że tereny polskie były kulturowo opóźnione na skutek zlodowaceń.

Według wystawy w Krakowie ciałopalenie zwłok na terenach polskich zbiegło się z epoką żelaza.

W popielnicach: pochówkach ciałopalnych - występują drobne ozdoby z brązu.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C4%85g_kultur_p%C3%B3l_popielnicowych

Razem z postępującą migracją ludów z południa na tereny polskie przyszedł też ten sposób pochówku zwłok.

⦁ I co się okazało?

W warunkach polskich klimatu i gleby zwłoki nie mumifikowały się, lecz gniły.

Zwłoki rozkładające się wskutek procesów gnilnych wydzielają przykry zapach, woń (odór, smród), kwasy trupie (jad), i jako siedlisko zarazków, bakterii, wirusów są przyczyną chorób, zatruwają wodę i glebę.

Z tej obserwacji wynikło przekonanie, że człowiek zmarły szkodzi żywym po śmierci jako zły duch, co można powiązać z trupim jadem i jego szkodliwym wpływem na zdrowie ludzi.

Określenie "zły duch" dobrze zgadza się ze skrytym, szkodliwym, działaniem trupiego jadu na ludzi.

https://www.medme.pl/artykuly/trupi-jad-ptomainy-czym-jest-czy-jest-niebezpieczny,69482.html

Przejście do ciałopalenia zwłok jako sposobu postępowania pogrzebowego było naturalnym sposobem zabezpieczenia się wynikającym z takich obserwacji.

Kolejny raz powołam się tu na zasadę, tzw. „brzytwę Ockhama”: „Nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę”.

Nie ma potrzeby wprowadzania wierzeń, gdy cały rytuał można sprowadzić do rozumowania wynikającego z obserwacji praktycznych.

Człowiek prahistoryczny wskutek braku systematycznej uzasadnionej dowodami wiedzy w znacznie większym niż obecnie stopniu polegał na obserwacjach praktycznych, szukał związków przyczyna-skutek między zdarzeniami, nawet na zasadzie następstwa czasowego, stąd magia.

Nie ma wątpliwości, że zjawisko śmierci człowieka jako najbardziej tajemnicze w jego życiu od zawsze było otoczone ceremoniami, obrzędami i rytuałami, jednak bardziej były to praktyki magiczne niż wierzenia.

Musiało to dotyczyć szczególnie osób szanowanych, o dużym autorytecie, znaczeniu (pozycji), w rodzie, lokalnej społeczności, plemieniu, ze względu na posiadaną przez nich wiedzę i umiejętności.

Nie ma powodu do twierdzenia, że człowiek prahistoryczny, w zakresie wyciągania wniosków z obserwacji praktycznych i wiązania faktów na miarę swojej wiedzy, był głupszy od człowieka współczesnego.

Człowiek prahistoryczny najprostszymi sposobami i metodami rozwiązywał swoje problemy życiowe:

Przykładem jest tu tworzenie jam zasobowych na zboże poprzez kopanie dołów, wylepianie ich gliną i wypalanie tego wewnętrznym ogniskiem.

Ważna jest tu pomysłowość zmierzająca do rozwiązania problemu najmniejszym kosztem własnym i środowiska, minimum koniecznych zmian.

Archeologia - ozdoby: kształty i ornamenty

Tradycyjnie dzieli się znalezione zabytki archeologiczne wystawiane w muzeach na:

⦁ Broń;

⦁ Naczynia, w tym popielnice (urny);

⦁ Narzędzia;

⦁ Ozdoby.

Naczynia ceramiczne, później metalowe: garnki, urny, misy, dzbany, itd. - drewniane przetrwały wyjątkowo.

Narzędzia (topory, siekiery - kamienne, krzemienne, brązowe, żelazne) mogły być używane jako broń obronna lub do ataku, narzędzia specjalistyczne myśliwskie (łuki) mogły też służyć jako broń do walki.

Zbroje, hełmy mają ewidentne przeznaczenie: do walki, ale pojawiają się stosunkowo późno.

Tu chcę się jednak zająć przedmiotami zaliczanymi do kategorii ozdób - jest ich wielka rozmaitość kształtów (form), ornamentów (zdobień), surowców do ich tworzenia.

Interpretacja tych przedmiotów nie wychodzi jednak poza kategorię OZDOBA, ewentualnie amulet, talizman - znaczenie magiczne i symboliczne (wierzenia).

Jest to mało realistyczne.

Uważam, że w dawnych czasach znaki, symbole, oznaki, odgrywały równie ważną rolę jak obecnie.

Tymczasem w muzeach do jednoznacznych oznak zalicza się tylko starannie zdobione głowice buław, buławki: kamienne albo metalowe (brązowe, żelazne, itp.).

Tak jak biała chusta dla mężatki (białogłowa) u Słowian oznaczała, że kobieta jest w związku małżeńskim: jest żoną, matką, gospodynią w zagrodzie jej męża - tak wcześniej naszyjnik z zębów niedźwiedzia u myśliwego mógł oznaczać, że upolował on swoją pierwszą zdobycz, więc niekoniecznie miał on któreś z poprzednich znaczeń - nawet jeśli został znaleziony w grobie jego żony czy matki.

Uważam, że interpretacje archeologów podążają tu w całkowicie nieprawidłowym kierunku - pomijając zupełnie funkcje tych przedmiotów i ich ornamentów jako znaków, sygnałów, czytelnych dla otoczenia: innych ludzi, a może także zwierząt, chociażby poprzez zapach roślinny lub zwierzęcy, który pierwotnie posiadały lub mógł im być nadany w procesie obróbki.

Jest jeszcze inny aspekt tego zagadnienia:

charakterystyczne symbole różnych kultur jako odzwierciedlenie ich wizji życia.

Symbole takie często bywały okrągłe, mogły być jednak różnokształtne: symetryczne albo nawet niesymetryczne.

Ograniczę się tu do niektórych symboli, które dostrzegłem w muzeach polskich i przykładowych interpretacji:

⦁ ozdoba z brązu z VII/VIII w.: kółko 3-5 cm i rozpięta na tym kółku figura podobna do indyjskiego tańczącego Śiwy (Sziwy);

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aiwa

Ozdoba obcego pochodzenia - mogła znaleźć uznanie na terenach polskich jako symbol życia ludzkiego zależnego od kaprysu beztroskich demonów ze świata niewidzialnego albo takiego życia człowieka, które poza pracą pozwala też na przyjemności (taniec).

⦁ ośmioramienna rozeta uzupełniona poprzecznie do kształtu kolistego (kołowrót słowiański - koło życia - swarzyca?);

https://pl.wikipedia.org/wiki/Swastyka

Ozdoba słowiańska (?) - okrągła, zatem symbolizująca cykliczność: życie składa się z chodzenia (wielość nóg) albo z pracy grupowej, współpracy - nigdy nie jesteś sam.

⦁ swastyka prawoskrętna;

⦁ swastyka prawoskrętna z podwójnymi liniami kończącymi;

Ozdoba obcego pochodzenia - na terenach polskich mogła symbolizować intensywną pracę rękami.

Jestem pewien, że podobnie jak inne kultury świata, kultury z terenów polskich też posiadały wiele swoistych rodzimych znaków, symboli, które obecnie interpretowane są jako tylko formy lub zdobienia - ewentualnie o znaczeniu magicznym, z zupełnym pominięciem ich znaczenia praktycznego jako wyrazu pewnych spostrzeżeń szczegółowych i refleksji ogólnych na temat życia i świata.

Ciągłość kulturowa terenów polskich

Spróbuję tu zarysować krótko ten temat syntetyczny, nie wyczerpując go jednak, bo w szczegółach jest wyjątkowo rozległy.

Wielu ludzi interesuje się historią Polski, z różnych powodów, np. patriotycznych.

Często ograniczają się przy tym do historii państwa polskiego i to tylko uznając go za twór chrześcijaństwa.

Triumfują tu różne pseudo-nacjonalistyczne hasełka typu: "Polak - katolik" itp.

Oczywiście są to tylko stwierdzenia propagandowe, które są nachalnie powtarzane, ale nie są prawdą.

Starając się sięgnąć głębiej, dalej w przeszłość, dochodzi się do granic poznania, gdzie brak źródeł pisanych utrudnia, ale jednak nie uniemożliwia poznanie prahistorii ziem polskich, bo istnieją ukryte w ziemi świadectwa materialne, ale też trwałe elementy obyczajowe, obrzędowe, społeczeństwa i społeczności lokalnych.

Jest to właśnie ten fascynujący temat ciągłości rozwoju kulturowego ziem polskich.

Kulturę tworzył człowiek, więc zacząć ten temat trzeba od porównania info przykładowych dostępnych w różnych muzeach archeologicznych:

⦁ muzeum w Sanoku - 4 mln lat pne wyewoluował pierwszy człowiek;

⦁ muzeum w Lublinie, w Biłgoraju - paleolit, czyli najstarsza prahistoria człowieka, zaczął się około 2 mln lat pne;

⦁ muzeum w Przemyślu - opis czasów prahistorycznych zaczyna od 1,2 mln lat pne;

⦁ muzeum we Wrocławiu - 500 tys. lat pne;

⦁ muzeum w Katowicach - jako datę początkową podaje 500/440 tys. lat pne;

⦁ muzeum w Łodzi - opis zaczyna od 300 tys. lat pne;

⦁ większość innych dużych muzeów jako datę początkową przyjmuje 300/250 tys. lat pne;

⦁ muzeum w Krakowie - 70 tys. lat pne;

⦁ muzeum w Rzeszowie - 40 tys. lat pne;

⦁ muzeum w Poznaniu i inne muzea mniejsze, które opierają się tylko na datowaniu własnych zbiorów, jako daty początkowe podają czas po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia z terenów polskich, datę pierwszego pobytu człowieka na swoich terenach poświadczoną znaleziskami: 13 tys. lat pne, 9/8 tys. lat pne, itp.

Z wcześniejszych czasów nie ostały się w Polsce szczątki dinozaurów, jedynie ich ślady (tropy) no i ropa naftowa jako pozostałość rozkładu cielska, pokłady węgla jako zmineralizowane drewno.

Wyznacznikiem tworzenia kultury jest według mnie pokojowe współżycie, zresztą nawet najeźdźcy muszą ustanowić jakiś sposób współżycia pokojowego z ludnością miejscową, z wielu źródeł dochodzą info, że kultura i technika, w postaci gotowych wyrobów i nowych technologii wytwarzania przychodziła na tereny polskie z karawanami kupieckimi i napływami ludności z południa i zachodu Europy (z Bliskiego Wschodu), bo tam nie było zlodowaceń, np. Celtowie, itp.

Ze wschodu i północy przychodzili raczej koczowniczy najeźdźcy: Hunowie, Awarowie, Wikingowie, itp.

Przy tym brak pokładów spalenizny przyjmuje się jako pokojową koegzystencję kultur.

Podobno Słowianie nawet sprowadzali sobie obce nacje do rządzenia, bo uważali, że sami tego nie potrafią, np. Waregowie na Rusi.

Systematyczne, systemowe, mordowanie konkurencji, według archeologów wystąpiło 40 tys. lat pne, gdy homo sapiens zwalczał neandertalczyków, ale kobiety neandertalskie podobno wykluczono z rzezi (co można rozpoznać obecnie po DNA) - bynajmniej nie z powodów humanitarnych.

Okazją do masowych mordów myśliwych-zbieraczy było potem podobno przejście do gospodarki rolniczo-hodowlanej z początkiem neolitu, bo pojawiło się jeszcze niekonkretne prawo własności rodu, plemienia: do miejsca zamieszkania, uprawianej ziemi, hodowanego bydła, wytworów własnych rąk i głowy, itd. (samoobrona).

Pokojowe współżycie z ludźmi kultur napływowych podkreśla przykładowo "Troja karpacka" - Trzcinica pod Jasłem.

Dopiero najazd żydowskiego chrześcijaństwa na Europę spowodował kolejną falę mordów kultur miejscowych, tzw. "pogańskich".

Tzw. "kultura miłości" (przewrotna nazwa) okazała się wyjątkowo nietolerancyjna i bestialska wobec innych kultur, tzw. "działalność misyjna".

Zresztą podobnie jak tzw. "kultura pokoju" (islam) pochodząca z tego samego obszaru i pnia ideologicznego semickiego.

Wchodzi tu mordowanie przeciwników i;

Utrudnianie lub uniemożliwianie rozmnażania, np. przez okaleczanie.

inne:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_archeologiczny_w_B%C4%99dkowicach

https://www.museo.pl/content/view/1026/66/

https://zabytek.pl/pl/obiekty/g-288604

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_w_Gda%C5%84sku

https://archeologia.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_Archeologiczny_Genius_Loci

https://www.rezerwat.muzarp.poznan.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Grudzi%C4%85dzu

http://muzeum.grudziadz.pl/strona-204-wystawy_archeologiczne.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rezerwat_archeologiczny_w_Rosku

http://polskaniezwykla.pl/web/gallery/photo,247435.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczno-Historyczne_w_Stargardzie

http://www.muzeum-stargard.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczne_%C5%9Arodkowego_Nadodrza_w_%C5%9Awidnicy

http://www.muzeum-swidnica.org/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Biskupin_(stanowisko_archeologiczne)

http://www.biskupin.pl/rezerwat-archeologiczny/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Podlaskie_w_Bia%C5%82ymstoku

http://muzeum.bialystok.pl/muzeum-podlaskie-w-bialymstoku/dzial-archeologii-2/kalendarium/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Gliwicach

http://muzeum.gliwice.pl/pl/zbiory-dzial/archeologia

http://muzeum.gliwice.pl/pl/wystawa/gliwice-miasto-wielu-kultur

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Mitologii_S%C5%82owia%C5%84skiej

http://muzeumslowianskie.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_%C5%9Al%C4%99%C5%BCa%C5%84skie_im._Stanis%C5%82awa_Dunajewskiego_w_Sob%C3%B3tce

https://muzeum.sobotka.pl/?page_id=14

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Pocz%C4%85tk%C3%B3w_Pa%C5%84stwa_Polskiego_w_Gnie%C5%BAnie

https://www.muzeumgniezno.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Pierwszych_Piast%C3%B3w_na_Lednicy

http://www.lednicamuzeum.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szlak_Piastowski

https://szlakpiastowski.pl/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Centrum_S%C5%82owian_i_Wiking%C3%B3w

https://jomsborg-vineta.com/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Narodowe_w_Szczecinie

https://muzeum.szczecin.pl/zbiory/archeologia.html

https://muzeum.szczecin.pl/wystawy/stale/63-najstarsze-karty-z-dziejow-szczecina.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Suwa%C5%82ki

https://muzeum.suwalki.pl/wp-content/uploads/2014/01/DSC18431.jpg

https://muzeum.suwalki.pl/wystawy-stale/najstarsze-dzieje-suwalszczyzna-i-wschodnie-mazury-od-schylku-epoki-lodowej-do-upadku-jacwiezy/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Elbl%C4%85gu

https://muzeum.elblag.pl/wystawy/jacwingowie-zapomniani-wojownicy/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Archeologiczno-Historyczne_w_G%C5%82ogowie

http://www.muzeum.glogow.pl/p,101,arch

http://www.muzeum.glogow.pl/art,309,ziemia-glogowska-pelna-archeologicznych-tajemnic

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_w_Koszalinie

http://muzeum.koszalin.pl/?q=node/31

http://www.muzeum.koszalin.pl/?q=node/1205

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzeum_Okr%C4%99gowe_w_Koninie

https://muzeum.com.pl/dzial-archeologiczny/

https://muzeum.com.pl/pradzieje-ziemi-koninskiej/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Muzea_w_Bydgoszczy

http://muzeum.bydgoszcz.pl/zbiory/24,308,0,0,Archeologia,1

http://muzeum.bydgoszcz.pl/wystawy/id,150,0,0,Na-pograniczu-Wielkopolski-i-Pomorza-Bydgoszcz-i-region-u-zarania-dziejow

http://www.muzeum.pila.pl/wystawy.php?lang=pl&id_strony=98

https://muzeum.wloclawek.pl/dzieje-wloclawka-regionu-pradziejow-prl/

https://muzeum.kluczbork.pl/zbiory/dzial-archeologii

https://zpk.zagan.pl/wystawy-wernisaze/wystawa-archeologiczna/

https://ckirsantok.pl/muzeum/

https://muzeum-zlotow.pl/?exhibition=archeologia&exhibition_date=2021-09-30

Uczelnie i nauka:

https://www.archeologia.uw.edu.pl/

https://archeo.amu.edu.pl/

https://archeo.uj.edu.pl/

https://archeo.uni.wroc.pl/

https://www.umcs.pl/pl/archeo.htm

http://www.archeologia.ur.edu.pl/

https://www.ur.edu.pl/kolegia/kolegium-nauk-humanistycznych/jednostki-naukowe/instytut-archeologii

https://archeologia.uni.lodz.pl/

https://ug.edu.pl/18172/archeologia

https://www.archeologia.umk.pl/

https://kandydaci.usz.edu.pl/archeologia/

https://olsztyn.studia.pl/archeologia

https://www.otouczelnie.pl/artykul/576/Archeologia

https://kierunkistudiow.pl/kierunki/56/archeologia

https://www.snap.org.pl/

http://iaepan.edu.pl/

https://www.nid.pl/pl/

https://samorzad.nid.pl/baza_wiedzy/podstawowe-pojecia-archeologiczne/

https://www.geoportal.gov.pl/o-geoportalu/aktualnosci/-/asset_publisher/HCHq0YGNRszn/content/25-10-2018-dane-narodowego-instytutu-dziedzictwa-dostepne-w-geoportalu?inheritRedirect=true

https://zabytek.pl/pl/mapa

https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/

http://labgis.pl/?zabytki-archeologiczne

https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C397941%2Cna-mazurach-odkryto-szereg-nieznanych-stanowisk-archeologicznych.html

https://dzieje.pl/node/46639

https://www.pradzieje.pl/

https://chodlik.edu.pl/?gallery=cmentarzysko-cialopalne-w-chodliku

http://muzealnictwo.com/?s=archeologia

https://plwiki.pl/Leksykon/Portal:Archeologia

https://pl.wikipedia.org/wiki/Portal:Archeologia

http://archeowiesci.pl/

http://archeolog.pl/

http://www.wiadomosci-archeologiczne.pl/

https://histmag.org/Archeolog-w-Debianach-odkrylismy-jedno-z-najwiekszych-cmentarzysk-megalitycznych-w-Polsce-22079

https://pl.wikinews.org/wiki/Portal:Archeologia

https://www.polskieradio.pl/archeologia/Tag3396

https://www.bu.uni.wroc.pl/e-zrodla/portale-tematyczne-archeologia

https://bg.uwb.edu.pl/bu/czytaj/linki-dziedzinowe/855-archeologia

https://archeologia.uni.lodz.pl/portale-internetowe/

https://biblioteka.uksw.edu.pl/pl/node/137