Wzlot Skowronka
Każdy naród ceni twórczość rodzimych artystów chętniej i mocniej od innych narodów. Tak jest i Polsce. Cenimy a przede wszystkim znamy naszych kompozytorów w stopniu daleko większym niż inni.
Nie znam żadnych badań dotyczących preferencji utworów, żadnego rankingu kompozytorów. Spodziewam się jednak, że Chopin i niektóre z jego utworów muszą być w absolutnej czołówce tego czego Polacy słuchają.
Co do pozostałych polskich kompozytorów to już nie jestem taki pewny czy wyprzedzają mistrzów spoza Polski. Chopin wszak jest mistrzem ogólnoświatowym.
W innych krajach badania popularności utworów i kompozytorów są prowadzone.
Anglicy nie mają kompozytora rangi arcymistrzowskiej. Mimo to na ich liście rodzimi kompozytorzy zajmują bardzo wysokie miejsca. (To mnie akurat nie dziwi. To Anglicy mają utwór, jako jedyni na świecie, stwierdzający ich wyższość – ‘Rule Britannia’).
Pierwsze miejsce na angielskiej liście przebojów muzyki klasycznej zajmuje Vaughan Williams i jego kompozycja The Lark Ascending.
Ralph Vaughan Williams (1872 – 1958)ma szczególne znaczenie w Wielkiej Brytanii. Pisał symfonie, opery, muzykę kameralną, muzykę chóralną, jak również filmową.
Vaughan Williams należał do wyższych sfer i mógł nie pracować. Nigdy z takiej możliwości nie skorzystał. Nie pozwalały mu na to jego demokratyczne poglądy polityczne.
Ralph Vaughan Williams
Jakby przełożeniem tych poglądów na muzykę było zbieranie angielskich pieśni ludowych. Zbiory kompletowane od 1904 roku osiągnęły z czasem duże rozmiary i były uzupełnione jego oryginalnie napisanymi pieśniami.
Na bazie tego zbioru Vaughan Williams opublikował English Hymnal. Był jednym z wydawców (drugim był Percy Dearmer). Wydawnictwem i to na wysokim poziomie zajmował się później już zawodowo.
Hymny Vaughana Williama są najbardziej znaczącymi w Angli XX wieku. Są też bardzo popularne. Popularność zapewniło im duże poparcie Kościoła Anglikańskiego.
Utwór The Lark Ascending (Wzlot Skowronka)powstał w 1914 roku. Przeznaczony jest na skrzypce i orkiestrę. Skład orkiestry to dwa flety, obój, dwa fagoty, dwa rogi, triangel i smyczki. Pierwsza wersja była tylko na skrzypce i fortepian.
Vaughan Williams mieszkał większość życia blisko Dorking w hrabstwie Surrey. Niedaleko w Box Hill mieszkał poeta George Meredith.Meredith zmarł tam w 1909 roku.
Meredith napisał długi wiersz pod tytułem „The Lark Ascending” (Skowronek Wzlatujący). To ten wiersz był dla Vaughana Williama inspiracją, wspartą przez pieśni ludowe opiewające piękno przyrody.
George Meredith
W zamierzeniu miała to być muzyczna ilustracja wiejskiego krajobrazu, radości z natury i śpiewu ptaków. Słuchając skowronka Vaughan Williams myślał by był to utwór na skrzypce solo. Ostatecznie napisał jednak fortepianowy akompaniament.
Praca została napisana i dedykowana angielskiej skrzypaczce Marie Hall. Ona też wykonała go jako pierwsza jesienią 1914 roku. Vaughan Williams pisał szkice utworu obserwując załadunek żołnierzy na statki. Zauważył to mały chłopiec. Doniósł na policję i Vaughan Williams został aresztowany jako szpieg.
W czasie wojny służył w Korpusie Medycznym we Francji. Przebywał tam do 1919 roku.
Po powrocie do domu dosyć niespodziewanie zrewidował Wzlatującego Skowronka dokonując wielu poprawek. Partię fortepianową zorkiestrował. Zmiany okazały się wielce korzystne.
14 czerwca 1921 roku odbył się kolejny debiut. Solistką była ponownie Marie Hall. Dyrygował Adrian Boult. Recenzje po koncercie były entuzjastyczne. I tak już w UK pozostało do dziś.
Vaughan Williams dał bardzo mało oznaczeń tempa pozostawiając to do uznania wykonawcom. Kadencję napisał bez pięciolinii – też otwarł drogi przed skrzypkami. Stąd też wioliniści bardzo chętnie „The Lark Ascending” wykonują. Każdy może się popisać. Czy to im się udaje ? Zapraszam do music boxa, by się przekonać.
Marie Hall
The Lark Ascending
George Meredith (1828–1909)
He rises and begins to round,
He drops the silver chain of sound
Of many links without a break,
In chirrup, whistle, slur and shake,
All intervolv’d and spreading wide, 5
Like water-dimples down a tide
Where ripple ripple overcurls
And eddy into eddy whirls;
A press of hurried notes that run
So fleet they scarce are more than one, 10
Yet changingly the trills repeat
And linger ringing while they fleet,
Sweet to the quick o’ the ear, and dear
To her beyond the handmaid ear,
Who sits beside our inner springs, 15
Too often dry for this he brings,
Which seems the very jet of earth
At sight of sun, her musci’s mirth,
As up he wings the spiral stair,
A song of light, and pierces air 20
With fountain ardor, fountain play,
To reach the shining tops of day,
And drink in everything discern’d
An ecstasy to music turn’d,
Impell’d by what his happy bill 25
Disperses; drinking, showering still,
Unthinking save that he may give
His voice the outlet, there to live
Renew’d in endless notes of glee,
So thirsty of his voice is he, 30
For all to hear and all to know
That he is joy, awake, aglow,
The tumult of the heart to hear
Through pureness filter’d crystal-clear,
And know the pleasure sprinkled bright 35
By simple singing of delight,
Shrill, irreflective, unrestrain’d,
Rapt, ringing, on the jet sustain’d
Without a break, without a fall,
Sweet-silvery, sheer lyrical, 40
Perennial, quavering up the chord
Like myriad dews of sunny sward
That trembling into fulness shine,
And sparkle dropping argentine;
Such wooing as the ear receives 45
From zephyr caught in choric leaves
Of aspens when their chattering net
Is flush’d to white with shivers wet;
And such the water-spirit’s chime
On mountain heights in morning’s prime, 50
Too freshly sweet to seem excess,
Too animate to need a stress;
But wider over many heads
The starry voice ascending spreads,
Awakening, as it waxes thin, 55
The best in us to him akin;
And every face to watch him rais’d,
Puts on the light of children prais’d,
So rich our human pleasure ripes
When sweetness on sincereness pipes, 60
Though nought be promis’d from the seas,
But only a soft-ruffling breeze
Sweep glittering on a still content,
Serenity in ravishment.
For singing till his heaven fills, 65
’T is love of earth that he instils,
And ever winging up and up,
Our valley is his golden cup,
And he the wine which overflows
To lift us with him as he goes: 70
The woods and brooks, the sheep and kine
He is, the hills, the human line,
The meadows green, the fallows brown,
The dreams of labor in the town;
He sings the sap, the quicken’d veins; 75
The wedding song of sun and rains
He is, the dance of children, thanks
Of sowers, shout of primrose-banks,
And eye of violets while they breathe;
All these the circling song will wreathe, 80
And you shall hear the herb and tree,
The better heart of men shall see,
Shall feel celestially, as long
As you crave nothing save the song.
Was never voice of ours could say 85
Our inmost in the sweetest way,
Like yonder voice aloft, and link
All hearers in the song they drink:
Our wisdom speaks from failing blood,
Our passion is too full in flood, 90
We want the key of his wild note
Of truthful in a tuneful throat,
The song seraphically free
Of taint of personality,
So pure that it salutes the suns 95
The voice of one for millions,
In whom the millions rejoice
For giving their one spirit voice.
Yet men have we, whom we revere,
Now names, and men still housing here, 100
Whose lives, by many a battle-dint
Defaced, and grinding wheels on flint,
Yield substance, though they sing not, sweet
For song our highest heaven to greet:
Whom heavenly singing gives us new, 105
Enspheres them brilliant in our blue,
From firmest base to farthest leap,
Because their love of Earth is deep,
And they are warriors in accord
With life to serve and pass reward, 110
So touching purest and so heard
In the brain’s reflex of yon bird;
Wherefore their soul in me, or mine,
Through self-forgetfulness divine,
In them, that song aloft maintains, 115
To fill the sky and thrill the plains
With showerings drawn from human stores,
As he to silence nearer soars,
Extends the world at wings and dome,
More spacious making more our home, 120
Till lost on his aërial rings
In light, and then the fancy sings.
Skowronek
