600 lat od zwycięstwa pod Grunwaldem
życzę Polsce tej samej dumy i odwagi, jaką miała wtedy:
„Papież wezwał obie strony walczące przed forum soborowe. Jasną bowiem był rzeczą, że bitwa grunwaldzka nie kończy wojny […], zwłaszcza że rezultat był dla Polski nikły, bo odzyskano ledwie ziemię dobrzyńską.
Wiedzieli Polacy, że w Konstancji na soborze dużo znaczy i wiele może cesarz Zygmunt Luksemburczyk, największy wróg Polski; wiedzieli, że na soborze mnóstwo biskupów, prałatów i uczonych sympatyzuje z Zachodem; wiedząc to pojechali. […]
Wieźli z sobą broń nowo wynalezioną, która wprawiła w zdumienie, a raczej w osłupienie, częściowo w oburzenie, ojców soborowych i zgromadzony w Konstancji kwiat inteligencji europejskiej, zwłaszcza prawników. Prawo polskie występowało po raz pierwszy wobec forum europejskiego. Nadmieńmy tu, że sprawy polskiej broniło w Konstancji ośmiu prawników włoskich. Odbywał się wieki europejski turniej prawniczy.
Delegaci wieźli ze sobą uczony traktat scholastyczny: De potestate papae et imperatoris respectu infidelium. Autorem był Paweł Włodkowic z Brudzewa, doktor dekretów, rektor uniwersytetu krakowskiego, kanonik i kustosz katedralny krakowski, genjusz, godzien, by go stawiać jako odkrywcę obok Kopernika, byśmy go czcili i szczycili się nim na równi z tamtym
Dokonał on dwóch odkryć:
1) że względem pogan obowiązują te same prawa jak względem chrześcijan;
2) że nie wolno narzucać wiary przemocą.
Z tych dwóch tez wynikała już konsekwentnie ruina teorii cesarstwa i związanej z nią racji bytu Zakonu.
Twierdzenia Brudzewskiego, tak proste dziś dla nas, a spotykane i w poprzednich epokach, były na owe czasy rewolucyjnemi. Rozbijały one pośrednio formę ustroju europejskiego, co też miało się jawnie okazać niebawem.
Strona przeciwna akcentowała tem bardziej zasadę cesarstwa i wysnuwała z niej jak najdalsze konsekwencje. Dominikanin niemiecki, Falkenberg, głosił w r. 1416, że nie może być większej zasługi wobec chrześcijaństwa niż walczyć z Polakami; dla obrony porządku chrześcijańskiego wolno bez grzechu zabić każdego Polaka,dostojnikom zaś polskim i królowi Władysławowi Jagielle należą się szubienice. Takich rzeczy nasłuchali się polscy delegaci w Konstancji i – zostali, nie myśląc ustępować miejsca nieprzyjaciołom.
Brudzewski zadał Krzyżakom klęskę cięższą niż Witołd i Zyndram z Miszkowic. Ludzie dobrej woli poczęli odtąd opuszczać sprawę Zakonu i odtąd mógł on się trzymać już tylko siłami tych, którym wzajemnie był „szpitalem”. Zaczęły wysychać źródła, z których płynęły opieka i wsparcie całej zachodniej Europy. Zachód był odtąd neutralny w dalszych wojnach krzyżacko-polskich.
Paweł Brudzewski podciął rację istnienia Zakonu względem Litwy, poddawszy w wątpliwość wojenne nawracanie; obracał też wniwecz cesarskie nadania na Litwie, przecząc, jakoby ziemia pogańska, jako niczyja, mogła stanowić przedmiot darowizny. Ale to wszystko było dopiero teorią, a przy tem pozostawały jeszcze nadużycia Zakonu względem Polski, o których również gęsto była mowa na soborze, ale słowa miały służyć tylko dla usprawiedliwienia czynów, które tem bardziej musiały teraz nastąpić.” *
Życzący Polsce dobrze, mogą dopisywać swoje życzenia (inne będę kasowała).
* Feliks Koneczny, POLSKIE LOGOS A ETHOS. Roztrząsanie o znaczeniu i celu Polski
Wyd. Antyk Marcin Dybowski (reprint wydania Księgarni Św. Wojciecha z 1921 r.), t. II, str. 72-73.
[w cytowanym fragmencie pisownia oryginalna, pogrubienia moje]
