Hela z kurnej chaty
Człowiek zyskuje wiedzę o sobie nie tylko w konkretnych sytuacjach, gdy może się przekonać, na co rzeczywiście go stać, ale również od innych. To, co mówią o nas osoby znaczące w dużym stopniu determinuje nasze zachowanie. W dzieciństwie dowiadujemy się o tym, jacy jesteśmy od naszych rodziców. Potem od nauczycieli i rówieśników. Dorośli potrzebują przeglądać się w oczach swoich bliskich, przełożonych i współpracowników.
Potrzebujemy dobrych słów o naszych zdolnościach i zaletach. Najwięcej zawdzięczamy tym, którzy nam zaufali i uwierzyli w nasze możliwości. Ludzie często wspominają dobre słowa mądrych osób, które w krytycznej sytuacji podniosły ich na duchu. Dodają przy tym, że cenne są również krytyczne uwagi od tych, którzy są dla nich życzliwi.
Dobre słowa mobilizują do wysiłku i pracy nad sobą. Ma bowiem sens robienie rzeczy, które prowadzą nas do oczekiwanych rezultatów. Jednak dostrzec mocne strony u innych są w stanie tylko ci, które mają dobre oczy, zdrowe poczucie własnej wartości i czują się pewnie przy osobach lepszych od siebie.
O tym, że człowiek staje się taki, jak o sobie słyszy wiedzą psychologowie i wychowawcy. Intuicyjnie chwalą swoje dzieci kochający rodzice. Także ludzie, którzy są w udanym związku potrafią się komplementować i wzajemnie podziwiać. Karol Wojtyła w książce „Miłość i odpowiedzialność” stwierdza, iż kochać może tylko kobieta, która jest przekonana o własnej wartości i wartości swojego mężczyzny.
Boli nas, gdy nasze wady i niedociągnięcia wytykają nam ludzie, którzy nic poza tym nie potrafią w nas dostrzec. Mają oni złe oczy, zwykle przeceniają lub nie doceniają swoich możliwości oraz nie są w stanie zaakceptować silnych indywidualności w swoim otoczeniu. Wypowiadanie złych słów o kimkolwiek jest sposobem na pognębienie go lub wyeliminowanie z jakiejś grupy. Niekorzystne komunikaty stanowią również sygnał, że ktoś nie daje nam szansy na pokazanie się w dobrym świetle.
Obserwujemy swoisty paradoks: oczekujemy dobrego zachowania od osób, które źle oceniamy. Tymczasem nie powinno nikogo dziwić, że zła osoba postępuje nieodpowiednio. Fatalny błąd popełniają więc szczególnie ci, którzy swoim najbliższym wytykają wyłącznie niedociągnięcia. Nie tylko prowokują krytykowaną osobę do obrony, która często przybiera postać ataku, ale również przyczyniają się do usztywnienia jej poglądów i sposobu postępowania. Podobnie nie możemy spodziewać się sensownych decyzji po politykach, którzy są osądzani jako nieudolni lub nadmiernie kłótliwi.
Samospełniające się proroctwo nie jest tożsame z kreowaniem wizerunku. W pierwszym wypadku następuje rzeczywista zmiana zachowania ocenianej osoby. W drugim zmienia się tylko nasz sposób jej postrzegania. Forrest Gump pozostaje więc od początku do końca człowiekiem o niskim ilorazie inteligencji. Na skutek różnych szczęśliwych zbiegów okoliczności zmienia się tylko jego status i razem z nim to, co ludzie o nim sądzą.
Być może uniknęlibyśmy wielu niepotrzebnych sporów, gdybyśmy życzliwie i obiektywnie wypowiadali się o innych, czyli oprócz wad, zauważali także ich zalety. Każdy z nas jest jedyny, niepowtarzalny i wyjątkowy. Trzeba się tylko nauczyć to widzieć…
