Fakty, a nie mity o SKOK-ach

Prezydent RP profesor Lech Kaczyński w 2008 r. wystąpił z inicjatywą ustawodawczą zmierzającą do uchwalenia nowej ustawy o spółdzielniach. Inicjatywa taka nie powiodła się, bowiem jego poprzednikowi Aleksandrowi Kwaśniewskiemu.

Prezydent L. Kaczyński w celu opracowania projektu nowej ustawy o spółdzielniach powołał Zespół Ekspertów w składzie:  Prof. K. Pietrzykowski – przewodniczący, Prof. A. Jedliński – radca prawny, Prof. M. Wrzołek-Romańczuk – radca prawny, Prof. H. Cioch – adwokat, J. Mędrzecka – adwokat, dr P. Zakrzewski.

Opracowany przez ten Zespół projekt nowej ustawy o spółdzielniach (druk 657 z 2008 r.) zawierał przepisy części ogólnej i nawiązywał koncepcyjnie do pierwszej polskiej ustawy spółdzielczej z 1920 r.

W dziale XIII zatytułowanym „Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe” tego projektu uczyniono jeden istotny wyłom dotyczący spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (art. 106 pkt 18 i 19 – w załączeniu). Objęto je bowiem nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego .

Gdyby Sejm RP VI kadencji nie odrzucił inicjatywy Prezydenta RP L. Kaczyńskiego w pierwszym czytaniu, to Komisja Nadzoru Finansowego objęłaby nadzorem spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe już od stycznia 2009 r.

Teza, że Prezydent L. Kaczyński bronił SKOK-i przed nadzorem KNF jest po prostu nieprawdziwa. Teza ta pojawia się obecnie w mediach i jest lansowana na użytek kampanii wyborczej.

Model nadzoru nad SKOK-ami proponowany przez prezydencki projekt ustawy o spółdzielniach był bardziej efektywny, mniej kosztowny i wszedłby w życie kilka lat wcześniej od obecnej ustawy o SKOK-ach, co być może zapobiegłoby upadłości SKOK Wołomin, SKOK Wspólnota? Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych weszła w życie 27 października 2012 r. (Dz.U. 2012 poz. 855).

Od 1993 r. do 2008 r. SKOK-i dzięki Funduszowi Stabilizacyjnemu i własnemu systemowi ubezpieczeń wzajemnych radziły sobie z problemami finansowymi pojawiającymi się w niektórych SKOK-ach. Nikt w 2008 roku nie rozważał nawet potrzeby objęcia depozytów członków SKOK gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

 

 

Wyciąg z projektu ustawy o spółdzielniach (druk 657)

(…)

„Art. 106. W ustawie z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

(…)

18) w art. 34 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 oraz dodaje się ust. 2 i 3 w brzmieniu:

„2. Komisja Nadzoru Finansowego sprawuje nadzór nad kasami oraz Kasą Krajową w zakresie i na zasadach określonych w ustawie, pod względem zgodności ich działalności z przepisami prawa i zachowania stabilności finansowej kas oraz realizacji przez Kasę Krajową ustawowych zadań zapewnienia bezpieczeństwa zgromadzonych w kasach oszczędności ich członków oraz stabilności finansowej kas.

1. Czynności podejmowane przez Komisję Nadzoru Finansowego w ramach sprawowanego nadzoru polegają w szczególności na:

1) dokonywaniu oceny sytuacji finansowej kas, w tym badaniu wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego kas,

2) badaniu jakości systemu kontroli wewnętrznej,

3) badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych i poręczeń oraz emitowanych przez Kasę Krajową papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,

4) badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych,”;

5) badaniu przestrzegania warunków, o których mowa w art. 23 ust. 4, art. 24-25a, art. 25b i art. 30 ust. 2 i 3,

6) dokonywaniu oceny sprawowanego przez Kasę Krajową nadzoru nad kasami,

7) badaniu stosowanego oprocentowania kredytów i pożyczek oraz złożonych oszczędności i lokat,

8) badaniu przestrzegania, określonych przez Kasę Krajową, norm dopuszczalnego ryzyka w działalności kas oraz jednolitych procedur świadczenia usług i prowadzenia dokumentacji.”;

19) po art. 34 dodaje się art. 34a i 34b w brzmieniu:

„Art. 34a. 1.W ramach nadzoru nad działalnością kas Komisja Nadzoru Finansowego jest uprawniona do:

1) żądania udostępnienia przez kasę kopii dokumentów i danych, związanych z jej działalnością oraz zapoznawania się z ich treścią,

2) żądania udzielenia wszelkich informacji i wyjaśnień, dotyczących działalności kasy, przez członków władz statutowych, pracowników oraz inne osoby, związane z kasa umową zlecenia, umową o dzieło lub innym stosunkiem prawnym o podobnym charakterze.

1. Komisja Nadzoru Finansowego, kierując pisemne żądanie, o którym mowa w ust. 1, wskazuje termin jego wykonania, powiadamiając o żądaniu i terminie jego wykonania Kasę Krajową.
2. O stwierdzonych na podstawie uzyskanych informacji, wyjaśnień i dokumentów nieprawidłowościach w działalności kasy, Komisja Nadzoru Finansowego powiadamia Kasę Krajową, wyznaczając jej terminy do przeprowadzenia kontroli w kasie oraz do podjęcia działań zmierzających do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości. Powiadomienie powinno zawierać uzasadnienie oraz pouczenie o prawie zgłoszenia zastrzeżeń.
3. Powiadomienie, o którym mowa w ust. 3 jest czynnością nadzorczą, która nie rozstrzyga co do istoty sprawy ani nie dotyczy uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.
4. Kasa Krajowa, po przeprowadzeniu kontroli:

1)  podejmuje działania, o których mowa w art. 41- 42, informując o nich Komisję Nadzoru Finansowego albo

2) zgłasza Komisji Nadzoru Finansowego umotywowane zastrzeżenia do treści powiadomienia, o którym mowa w ust. 3.

1. Komisja Nadzoru Finansowego po rozpatrzeniu zgłoszonych zastrzeżeń może:

1) uwzględnić zastrzeżenia w całości lub w części,

2) nie uwzględnić zastrzeżeń, jeżeli są bezzasadne.

1. W przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części Komisja Nadzoru Finansowego, w drodze decyzji administracyjnej, nakazuje Kasie Krajowej podjęcie określonych działań, o których mowa w art. 41 – 42, wyznaczając jej w tym celu odpowiedni termin, nie krótszy niż 14 dni.
2. W przypadku stwierdzenia, że Kasa Krajowa nie realizuje działań, wynikających z prawomocnej decyzji, o której mowa w ust. 7, Komisja Nadzoru Finansowego, po uprzednim upomnieniu na piśmie, może nałożyć na Kasę Krajową karę finansową w wysokości do 100.000 zł. Kara finansowa podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 34 b. 1. Kasa Krajowa corocznie przedstawia Komisji Nadzoru Finansowego:

1) sprawozdanie z działalności kas i Kasy Krajowej oraz sprawozdanie finansowe wraz z rachunkiem wyników kas i Kasy Krajowej oraz opinią biegłego rewidenta – w ciągu dwóch miesięcy od dnia zatwierdzenia tego sprawozdania przez walne zgromadzenie Kasy Krajowej,

2) sprawozdanie ze sprawowania nadzoru nad kasami wraz z informacją o programach naprawczych przedstawionych do zatwierdzenia oraz realizowanych w kasach,

3) sprawozdanie z gospodarowania funduszem stabilizacyjnym,

4) treść ustanowionych norm dopuszczalnego ryzyka w działalności kas oraz jednolitych procedur świadczenia usług i prowadzenia dokumentacji.

1. Kasa Krajowa co trzy miesiące przedstawia Komisji Nadzoru Finansowego:

1) informację o czynnościach nadzoru nad kasami wraz z informacją o programach naprawczych przedstawionych do zatwierdzenia oraz realizowanych w kasach,

2) informację o stanie funduszu stabilizacyjnego.

1. Komisja Nadzoru Finansowego, w wypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub braków w dokumentacji, o której mowa w ust. 1 i 2, może wezwać Kasę Krajową do ich usunięcia.
2. Komisja Nadzoru Finansowego, po uprzednim wezwaniu Kasy Krajowej do podjęcia lub zaniechania określonej czynności lub zaniechania podejmowania czynności określonego rodzaju, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 7 i 8, i wyznaczeniu jej w tym celu odpowiedniego terminu, nie krótszego niż 30 dni, może po bezskutecznym upływie terminu, w drodze decyzji administracyjnej, nakazać Kasie Krajowej podjęcie lub zaniechanie określonej czynności lub na czas nie dłuższy niż 6 miesięcy nakazać Kasie Krajowej zaniechanie podejmowania czynności określonego rodzaju, jeżeli niepodjęcie lub niezaniechanie takich czynności może zagrażać stabilności Kasy Krajowej.
3. Komisja Nadzoru Finansowego lub upoważniona przez nią osoba jest uprawniona do żądania pisemnych lub ustnych informacji i wyjaśnień oraz okazania dokumentów lub innych nośników informacji, jak również udostępnienia danych związanych ze sprawowaniem przez Kasę Krajową funkcji stabilizacji finansowej i nadzoru nad kasami.
4. W przypadku stwierdzenia, że Kasa Krajowa nie realizuje obowiązków lub zaleceń określonych w prawomocnej decyzji, o której mowa w ust. 4, Komisja Nadzoru Finansowego, po uprzednim upomnieniu na piśmie, może nałożyć na Kasę Krajową karę finansową w wysokości do 100.000 zł. Kara finansowa podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
5. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi wzory oraz zasady sporządzania i przekazywania sprawozdania z działalności kas i Kasy Krajowej, sprawozdania finansowego kas i Kasy Krajowej, rachunku wyników kas i Kasy Krajowej, sprawozdania Kasy Krajowej ze sprawowania nadzoru nad kasami wraz z informacją o przedstawionych do zatwierdzenia oraz realizowanych w kasach programach naprawczych i sprawozdania Kasy Krajowej z gospodarowania funduszem stabilizacyjnym, o których mowa w ust. 1, a także informacji Kasy Krajowej o czynnościach nadzoru nad kasami wraz z informacją o przedstawionych do zatwierdzenia oraz realizowanych w kasach programach naprawczych i informacji Kasy Krajowej o stanie funduszu stabilizacyjnego, o których mowa w ust. 2, zapewniając efektywność nadzoru sprawowanego przez Komisję Nadzoru Finansowego w celu zapewnienia stabilności finansowej Kasy Krajowej i kas, nadzorowanych przez Kasę Krajową.”

(…)