Większość wyborców wrzucając głos do urny w ogóle nie zastanawia się jak wybiera się posłów w innych krajach. Coraz więcej jednak obywateli i organizacji społecznych domaga się zmiany ordynacji na jednomandatową.
Taki sposób wyboru nasuwa skojarzenie z bezpośrednimi wyborami prezydentów, wójtów i burmistrzów. Rzeczywiście – już dwukrotnie, w latach 2002 i 2006, gospodarzy gmin wybraliśmy jednomandatowo (wcześniej wybierały ich rady), aczkolwiek tutaj wciąż istnieją większe ograniczenia, jeśli chodzi o zgłaszanie kandydatów (np. kandydat na wójta musi jeszcze zebrać swoich kandydatów na radnych). Poza tym większość krajów wybierających posłów w JOW, ogranicza się do jednej tury (Francja jest tutaj wyjątkiem). Tymczasem przed wyborami prezydenta, wójta czy burmistrza gmina zabezpiecza środki finansowe na dwie tury, chociaż jak wynika z danych Państwowej Komisji Wyborczej, w blisko 90% przypadków wybór rozstrzyga się w jednej turze, a jeśli już dochodzi do drugiej, to zazwyczaj frekwencja jest niższa. Jest to poważnym argumentem, aby również w przypadku zmiany ordynacji do Sejmu na JOW preferować wariant brytyjski, w którym wyboru dokonuje się w jednej turze; drugi zasadniczy argument to taki, że głosowanie w dwóch turach bardziej sprzyja podziałom na scenie politycznej.
Przyzwyczailiśmy się myśleć o polityce w kategoriach Sejmu i rządu, gdy tymczasem mało kto dostrzega, że już ponad 10% prezydentów, wójtów i burmistrzów wyraziło na piśmie poparcie dla zmiany ordynacji do Sejmu. Nie ma w tym nic dziwnego – skoro prezydentów, burmistrzów i wójtów wybieramy bezpośrednio, to wielu z nich docenia zalety tej ordynacji i popiera także JOW w wyborach do Sejmu. Na stronie www.jow.pl jest lista blisko 300 samorządowców, którzy na piśmie opowiedzieli się za tą ideą. Np. z Lubelszczyzny są to prezydenci: Zamościa (Marcin Zamoyski), Puław (Janusz Grobel), Białej Podlaski (Andrzej Czapski) oraz trzech burmistrzów (Biłgoraja, Józefowa, Lubartowa) i dziewięciu wójtów (wójtowie Końskowoli, Międzyrzeca Podlaskiego, Niemiec, Serekomli, Stanina, Sułowa, Terespola, Ulan-Majorat i Włodawy).
Niedawno do zwolenników jednomandatowych okręgów wyborczych dołączył również Związek Miast Polskich. Obradujące w dniach 19-20 marca 2009 r. Zgromadzenie Ogólne Związku Miast Polskich przyjęło uchwałę popierającą postulat zmiany ordynacji do Sejmu na jednomandatową, domagając się otwartej debaty publicznej na ten temat i referendum ogólnokrajowego. Uderzające było przemilczenie tego ważnego faktu w środkach masowego przekazu.
- Do Związku Miast Polskich należy ponad 300 miast. Wniosek w sprawie jednomandatowych okręgów wyborczych przegłosowano większością głosów ok. 95 proc. (ponad 180 delegatów było za, jeden przeciw, kilka głosów wstrzymujących się) – podaje prof. Jerzy Przystawa z Ruchu Obywatelskiego na Rzecz Jednomandatowych Okręgów Wyborczych.
Ruchowi na Rzecz JOW patronuje ok. 300 wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. 55 z nich należy do Związku Miast Polskich. Wniosek ws. ordynacji przygotowało 16 delegatów, spośród których Patronami Honorowymi Ruchu na Rzecz JOW było jedynie 3 (burmistrzowie Serocka, Łochowa i Grodziska Mazowieckiego).
- Tymczasem stanowisko poparło kilkakrotnie więcej delegatów niż jest Patronów Honorowych w Związku Miast Polskich! Co to oznacza? Myślę, że oznacza to, iż postulat JOW jest poza dyskusją w gronie wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, a de facto w całej społeczności samorządowej. Albowiem do Związku Miast Polskich nie należą tylko burmistrzowie i prezydenci, ale całe gminy - komentuje prof. Jerzy Przystawa.
Wcześniej za zmianą ordynacji opowiedziały się m.in. Zarządy Krajowe Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Przedstawiciele obu organizacji brali czynnie udział w Marszach na Warszawę o Jednomandatowe Okręgi Wyborcze.
Krzysztof Kowalczyk
