Ta historia chodzi za mną od wielu lat,czas wzbogaca ją w nowe szczegóły ,pojawiają się nowe wątki,nie zawsze możliwe do opisania w tej notatce.Można ją potraktować na serio,może też wzbogacić fantazje na temat historii Polski - nie wiem do końca.Najlepiej jak przedstawię ją tak jak widzę dzisiaj.
Kocham się w Sandomierzu.Może dzisiaj brzmi to niedelikatnie , ale zachęcam do odwiedzania tego miasta,jednego z duchowych "punktów mocy" na mapie naszego kraju.Miasto,zmagające się teraz ze skutkami powodzi,ma bardzo burzliwe dzieje od najazdów tatarskich z bohaterską śmierc ią św Sadoka aż do opisywanego w wypisach z polskiego w czasie mojej edukacji epizodu ocalenia miasta przed zniszczeniem przez zauroczonego widokiem płk Skopenkę.Piękna architektura ,tłumy znacznie mniejsze niż w Krakowie i wiele ciekawych miejsc do odwiedzania.Jednym z nich jest dawny dom Jana Długosza mieszczący obecnie muzeum diecezjalne.Miejsce czaruje swoim urokiem a w środku:bardzo przyzwoita kolekcja malarstwa,esencja muzeów diecezjalnych czyli zniszczone przez czas rzeżby sakralne,ale oprócz tego coś więcej.To kolekcja osobliwości przybliżąjąca w bardzo namacalny sposób nasze dzieje ojczyste.Dla przykładu:rękawiczki św Jadwigi królowej Polski czy modlitewnik bohatera Bitwy Warszawskiej z 1920 roku ks Ignacego Skorupki.
W czasie pierszego zwiedzania (a było to parę ładnych lat temu uwagę moją przykuł (dosłownie)nieduży obrazek przedstawiający Archanioła Michała.Dołączony do niego opis sprawił że miałem uczucie jakby coś fiknęło kozła - moje dotychczasowe wiadomośći na ten temat.Opis był historią ikonki,przekazaną przez wdowę po oficerze armii gen.Własowa a wynikało z niego ,że przedmiot ten należał do pustelnika,który był kiedyś carem Rosji i koronowanym królem Królestwa Polskiego pod imieniem ,odpowiednio Aleksandra I i II (jako że pierwszy był Jagiellończyk).Człowiek który trząsł całym ówczesnym cywilizowanym światem końcżący życie w pustelni?
Kim był Aleksander Romanow?Oficjalnie jednym z trzech synów (obok Konstantego i Mikołaja)cara Pawła I a zatem wnukiem carycy Katarzyny II z domu von Anhalt Zerbst. I tu kolejna niespodzianka.W Polskim Słowniku Biograficznym pod hasłem Aleksandra Branicka napotykamy takie oto słowa (cyt):żona hetmana Franciszka Ksawerego (h Korczak)Pierworodna córka w.ks Katarzyny ,póżniejszej carowej i Sergiusza Sałtykowa,przez obecną przy połogu ces.Elżbietę natychmiast usunięta.a na jej miejsce podstawiono pod imieniem Pawła niemowlę płci męskiej,niewiadomego pochodzenia.Mamy następną zagadkę.Skoro Paweł nie był synem Katarzyny to czy Aleksander może być wnukiem.Swiostego smaku dodaje tu wiadomość jakoby Paweł utrzymywał że jest potomkiem Stanisława Antoniego Poniatowskiego który posłował w tym czasie w Petersburgu.Aleksander wstępuje na tron Imperium w roku 1801 zaraz po tym jak ginie jego ojciec.W jakim stopniu uczestniczył w zamordowaniu rodzica ? Tu zdania są podzielone.
Mlody władca wstępuje na tron wśród rozbudzonych nadziei na liberalizację polityki w obrębie cesarstwa - z dzisiejszej perpektywy określilibyśmy to raczej jako nieznaczne ograniczenie samodzierżawia.Ale już ten oddech świeżego powietrza wpuści do Rosji coś co zaowocuje spiskiem dekabrystowstkim po odejściu (abdykacji?)cara - ale to póżniej.Na razie przed Aleksandrem coś co W.Łysiak celnie okręślił cesarskim pokerem czyli wieloletnią rozgrywką z cesarzem Napoleonem I o prymat w Europie.W tle tej partii - sprawa Polski.Reaktywowane jako Księstwo Warszawskie nieduże terytorialnie ale z ogromnymi nadziejami na przyszłość.Jaki był koniec tej rozgrywki wszyscy wiemy.Pod Lipskiem kończy życie książę Pepi,pod Waterloo upadają reszki nadziei na pPolskę "napoleońską".Ale na scenie stoi zwycięska koalicja i przystępuje do tworzenia nowego ładu - jak się okazało bardzo trwałego.Na obszarze naszego kraju zostaje utworzone Królestwo Polskie a na jego czele król Aleksander II.Jak w owym czasie przyjmowano w Polsce postać nowego władcy?My dzisiaj patrzymy na to z perspektywy następnych zdarzeń (powstanie listopadowe,reduta Ordona terror Paskiewicza)ale mam wrażenie że Aleksander dla wielu Polaków nie był wcale Biczem Bożym a wręcz przeciwnie.Wielu pamiętało ucisk fiskalny rządców Księstwa (znane do dzisiaj określenie "sumy bajońskie "to odległe echo tego ucisku),wielu na pewno miało nadzieję że tradycyjnie jakoś to będzie.Car(król)budził też sympatię - na jego koronację ułożono i skomponowanosławną pieśń "Boże coś Polskę" była ona z całą pewnością czytelnym sygnałem pod adresem nowego władcy.Okres jego królowania to także czas dużego rozwoju gospodarczego Królestwa (przykładowo:dzieła industrialne sygnowane przez ks.Staszica,kanał Augustowski etc).
Miał także Aleksander skłonności do mistyki i według legendy miało to zaowocować ostatnim pokutnym etapem jego życia .Przy dworze petersburkim roiło się od różnej maści Mistrzów Duchowych. Jednym z najbarwniejszych był niewątpliwie Kondratij Seliwanow założyciel sekty skopców .Posiłkując się niektórymi fragmentami Starego Testamentu (Izajasz) oraz swoiśćie interpretując wydarzenia opisane w Ewangeliach stworzył ruch który w pewnym momencie zdobył duże wplywy na dworze cesarskim ,nie rozwijają c tutaj założęn doktryny doporowadziło to do samookaleczenia się kilkudzięsięciu gwardzistów cesarskich a sam Seliwanow skończył zycie (1832) w monasterze,na odosobnieniu.Znane są też próby uzyskania wpływu na cara Aleksandra przez Kościól Rzymskokatolicki nie wydały one wtedy dostrzegalnych owoców .
Dlaczego car abdykował? I czy w ogóle żył po zakończeniu władzy cesarskiej.Nie podejmuję się oczywiście udzielić wiążącej odpowiedzi.Według legendy,przytaczanej np przez AF Ossendowskiego miał żyć i pokutować na Syberii pod nazwiskiem Fiodora Kużmicza.Wielokrotnie więziony i karany cieleśnie za włoczęgostwo i brak dokumentów zmarł w atmosferze świątobliwości w okolicach Tomska.Podobno do jego grobu pielgrzymowano,opowiadano takżę o cudownych wyzdrowieniach Okolicznością wskazującą,że tak mogło być jest fakt że podczas rewolucyjnego,tradycyjnego plądrowania grobów cesarskich (tak tak to tradycja zapoczątkowana podczas Rewolucji Francuskiej w Saint Denis) c iała Aleksandra tam nie znaleziono.
Czym był jego pustelniczy okres w życiu? Ekspiacją,próbą odkupienia własnych win?Odsunięciem od władzy na skutek np choroby umysłowej.Władcy Imperium już wcześniej odchodzili tajemniczo (śmierć Piotra III zamordowanego przez faworytów Katarzyny II,los tej ostatniej,zabójstwo Pawła) zdarzać się to będzie az do rozstrzelania rodziny Mikołaja II w czasie rewolucji bolszewickiej.Pytania ,pytania.....
Odwiedżcie muzum diecezjalne w Sandomierzu,obejrzyjcie niezwykłą ikonę i zadumajcie się nad huśtawkami ludzkiego losu,który władców wynosi nie wiadomo skąd i osyła nie wiadomo dokąd
