W bieżącym roku wspominamy rocznice trzech wydarzeń, które przywróciły Polsce jej naturalny charakter wolności. Wolności duchowej (1979 rok), politycznej (1989 rok), oraz wolności polegającej na odpowiedzialności i współpracy (1999 rok). Pomimo, że te następujące po sobie wydarzenia, pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II do Polski, pierwsze częściowo wolne wybory parlamentarne oraz wizyta papieża w polskim Sejmie, dzieli upływający czas, to w istocie są one jednym i tym samym wydarzeniem.
Znacząca w tym miejscu jest odpowiedź na pytanie, czym jest „czas”? Przeszłością, której już nie ma, nieuchwytną teraźniejszością, a może przyszłością, której jeszcze nie ma? Wybierając wyłącznie jedną z trzech odpowiedzi zamknęlibyśmy możliwość zdefiniowania czasu rozumianego jako moment wyboru, decyzji i konsekwencji.
Sięgnijmy na moment po Wyznania św. Augustyna, który podobnie jak my teraz, poszukiwał właściwego rozumienia pojęcia czasu. Wiem jednak przynajmniej to – mówi Augustyn – że często z góry obmyślamy nasze czyny, a ta medytacja odbywa się w teraźniejszości, działanie zaś, które obmyślamy, jeszcze nie istnieje, bo należy do przyszłości. Kiedy się zbieramy do dzieła i zaczynamy czynić to, o czym dotychczas tylko medytowaliśmy, wtedy rozgrywa się owo działanie, należy ono już nie do przyszłości, lecz do teraźniejszości. Z powyższych słów można wyciągnąć wniosek o ścisłej zależności pomiędzy przyszłością i przeszłością, która często pozostaje nieuświadomiona przez człowieka. Wydarzenia przyszłe nie mają jasno określonego kształtu, ale intuicja przyszłości jest obecna w teraźniejszości. W podejściu do czasu nie można pominąć trzech istotowo związanych ze sobą momentów – wyboru, decyzji i konsekwencji.
Pójdziemy razem tą drogą naszych dziejów. Na Jasną Górę, w stronę Wawelu, w stronę świętego Stanisława. Pójdziemy ku przeszłości. Nie pójdziemy jednakże w przeszłość. Pójdziemy ku przyszłości! Tymi słowami, wypowiedzianym w Gnieźnie w 1979 roku, Jan Paweł II rozpoczyna proces przywracania narodowego celu Polakom żyjącym w beznadziei PRL-u. Pierwsza papieska pielgrzymka do Polski jest przypomnieniem przeszłości, nakreśleniem przyszłości i wreszcie zapowiedzią, że to co przyszłe ma szansę stać się rzeczywistością. Papież w trakcie blisko dziesięciodniowej podróży po Polsce konsekwentnie kieruje się potrójną, mówiąc za św. Augustynem, obecnością „czasu”. Jan Paweł II zwraca uwagę na pamięć o chrzcie i bierzmowaniu narodu dających początek tysiącletniej historii polskiego chrześcijaństwa; następnie dostrzega konsekwencje 35-letniej peerelowskiej rzeczywistości, i wreszcie wzbudza oczekiwanie wolności. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość są ze sobą ściśle połączone. Konsekwencją jednego wydarzenia jest kolejne.
Dwadzieścia lat dzieli pierwszą wizytę Jana Pawła II w Polsce i papieskie przemówienie przed Zgromadzeniem Narodowym wygłoszone w czerwcu 1999 roku. W międzyczasie Polska przeszła drogę od stanu wojennego, po przemiany polityczne i odzyskaną wolność. W 1999 roku Papież nie stoi już przed wspólnotą, która potrzebuje opowiedzenia jej własnej historii, ale mówi do wspólnoty politycznej, od której zależy, jaki konkretny kształt przybierać będzie w Polsce wolność i demokracja.
Tomasz Kempski - redaktor naczelny telewizji internetowej Foksal Eleven działającej przy Centrum Myśli Jana Pawła II w Warszawie
