Na okrągło wmawia się nam, że Konstytucja 3 Maja była jakoby najstarszą konstytucją w Europie, a na świecie wyprzedziła ją tylko konstytucja Stanów Zjednoczonych. Czy aby rzeczywiście?…
Tak naprawdę za najstarszy akt prawny tego typu należy uznać uchwaloną w 1600 roku konstytucję San Marino. Zawiera ona postanowienia dotyczące władzy wykonawczej, ustawodawczej i sądowniczej. Określa sposób wyboru, kompetencje i funkcje instytucji państwowych, takich jak parlament (Wielka Rada Generalna), Kapitanowie-Regenci (organ wykonawczy) oraz sądy. A co najważniejsze, konstytucja ta (z uzupełnieniami wprowadzonymi w latach 1974 i 2002) obowiązuje do dzisiaj!
Kolejną konstytucją był Instrument Rządzenia (The Instrument of Government) uchwalony w 1653 roku w Anglii w okresie Protektoratu Olivera Cromwella. Był to akt prawny, który ustanawiał republikański system rządów w Anglii. Zapewniał on władzę wykonawczą Protektorowi, którym był Cromwell, oraz wybranej przez niego radzie ministrów. Gwarantował wolności religijne dla wszystkich chrześcijan z wyjątkiem katolików oraz regulował kwestie ustawodawstwa, polityki wewnętrznej, zagranicznej i wojskowej. W 1657 roku Instrument Rządzenia został zastąpiony przez akt o dziwnej nazwie Pokorna Petycja i Rada (Humble Petition and Advice), który m.in. nadał Cromwellowi prawo do mianowania następcy. Po upadku Protektoratu konstytucja przestała obowiązywać.
Nie jestem pewien, czy wszyscy wiedzą, że w latach 1755-1769 niepodległym państwem była Korsyka. Konstytucja Republiki Korsykańskiej została uchwalona w 1755 roku. Rozdzielała ona władze wykonawczą i ustawodawczą, zajmowała się też sądownictwem. Co ciekawe, prawo do głosu mieli wszyscy obywatele, którzy ukończyli 25 lat – niezależnie do jakiego stanu należeli. Pod tym względem konstytucja Korsyki bardzo wyprzedzała postanowienia Konstytucji 3 Maja.
