Jednakże w tej rozgrywce to Chiny potrafiły skuteczniej zadbać o swoje interesy. ChRL porozumiał się z Turkmenistanem, Kazachstanem i Uzbekistanem w sprawie gazociągu biegnącego do Xinjiangu[48], którego otwarcie nastąpiło pod koniec 2009 r. Tym samym załamany został monopol Rosji na dostawy surowców do Chin.
Rosyjskie mocarstwowe plany pokrzyżował jednak przede wszystkim kryzys gospodarczy 2008 r. Jego następstwa dotkliwie uderzyły w Rosję. Wtedy zaś z pomocą pośpieszyły im… Chiny. ChRL wsparł Rosję kredytami (m.in. dla koncernów Rosnieft’ i Transnieft’) lecz w zamian doprowadził do wybudowania odgałęzienia ropociągu Syberia Wschodnia – Ocean Spokojny (WSTO) do chińskiego Daqingu[49]. Ropociąg rozpoczął funkcjonowanie 1 stycznia 2011 i jest pierwszą trasą przesyłu rosyjskich surowców do Chin[50]. Jeżeli do tego faktu dodamy to tego kilka innych kwestii, takich jak: zmianę bilansu handlowego (na ujemny dla Rosji), sposób rozwiązania spornych kwestii granicznych (korzystny dla Chin), czy dystansowanie się od poparcia rosyjskich dążeń do rewizji ładu międzynarodowego, co stało się szczególnie widoczne w trakcie wojny Rosji z Gruzją[51], to wyjdzie nam obraz w którym to Chiny są w tym układzie stroną silniejszą, narzucającą swoją wolę i wizję relacji rosyjsko-chińskich.
Tym samym kryzys gospodarczy rozwiał ambitne plany rosyjskie. Przypomnijmy, iż jednym z głównych azjatyckiego wektora polityki rosyjskiej było umiejętne rozgrywanie i balansowanie wpływów Chin, Japonii i Korei[52]. Jednakże w sytuacji, jaka nastąpiła po kryzysie, to Chiny zajmują decydującą i niekwestionowaną pozycję w regionie. Rozwój rosyjskiego Dalekiego Wschodu jest uzależniony od ich wsparcia materialnego, ludzkiego i technologicznego, co z jednej strony jest korzystne dla Rosji, bo dzięki temu region się rozwinie[53], ale z drugiej daje Chinom kolejny argument w relacjach wzajemnych, co może mieć również dalekosiężne skutki w przyszłości.
Wszystko to jest potwierdzeniem zmiany modelu relacji dwustronnych. Moskwa staje się partnerem słabszym, a Chiny zaczynają określać agendę tych stosunków; dominują w niej najistotniejsze z punktu widzenia Pekinu kwestie gospodarcze oraz postrzeganie Rosji jako zaplecza surowcowego dla gospodarki chińskiej[54]. Co więcej, Chiny nie zamierzają wspierać Rosji w rywalizacji z Zachodem i zainteresowane są przede wszystkim korzystnymi dla siebie aspektami współpracy gospodarczej z Rosją, w tym zwiększeniem importu rosyjskich surowców energetycznych[55]. Wzmocnienie Chin powoduje osłabienie Rosji, a sytuacja w której to Chiny są dla Rosji znacznie ważniejsze niż Rosja dla Chin staje się normą. W efekcie z relacji tych siłą rzeczy zaczyna wyłaniać się obraz dominującego Państwa Środka narzucającego Rosji swoją wizję. Rosja z kolei ma coraz mniej narzędzi wpływania na Pekin i przeciwdziałania tendencji do spychania jej do roli „surowcowego zaplecza Chin”.
Fragment z: Centrum Studiów Polska-Azja
