Od lat książki są najchętniej kupowanym prezentem pod choinkę. Z myślą o czytelniczych upominkach przygotowaliśmy nasze zestawienie. Prezentujemy w nim książki, które szczególnie polecamy na świąteczne prezenty– dla dzieci małych, dużych i tych całkiem dorosłych.
POLECA AGNIESZKA DOBERSCHUETZ:
„Bystrzak” Marie-Aude Murail
Barnabé Maluri sam siebie nazywa „Gupkiem”. Nie, to nie literówka. Tak właśnie mówi o sobie dwudziestodwuletni chłopak o umyśle trzylatka, przez bliskich nazywany Bystrzakiem. Bo mimo trudności w kontaktach społecznych i komunikowaniu się oraz braku podstawowych umiejętności szkolnych, Barnabé okazuje się niezwykle spostrzegawczy i wyczulony na niuanse relacji międzyludzkich. Nader trafnie i bezpośrednio potrafi nazywać swoje emocje i odczucia wobec innych osób, co oczywiście – niczym małe dziecko – zazwyczaj czyni bez żadnych zahamowani ani dyplomatycznych („dorosłych”) uprzejmości. Przez co niejednokrotnie przysparza swoim towarzyszom nie lada kłopotów i wstydu, choć zdarza się, że, paradoksalnie, pomaga łagodzić pełne napięcia sytuacje. Jego bliscy to wcale nie rodzice – mama nie żyje, a ojciec niespecjalnie ma czas, by się zajmować wymagającym synem. Ponieważ pobyt w ośrodku specjalistycznym bardzo źle działa na Bystrzaka, opiekuje się nim z własnej inicjatywy młodszy brat – Kléber. W tym niełatwym zadaniu siedemnastolatkowi pomagają (początkowo sceptyczni) współlokatorzy studenckiej komuny i osoby w zasadzie obce, które z czasem zjednuje nieodparty dziecięcy urok młodego mężczyzny. Piękna to historia o trudnych sprawach – niepełnosprawności, odpowiedzialności, uprzedzeniach, ale też o dojrzewaniu, przyjaźni, miłości (tej braterskiej i tej damsko-męskiej). Autorka stosunkowo nieoczywistą dla książek młodzieżowych tematykę obudowała wątkami wzruszającymi, smutnymi i zabawnymi w dawkach dobranych tak doskonale, że czyta się „Bystrzaka” jednym tchem, z trudem rozstając się na koniec z bohaterami. To książka, od której ciepło robi się na sercu. W sam raz na święta.
Książka:
Marie-Aude Murail, „Bystrzak”, tłum. Bożena Sęk, wyd. Dwie Siostry, Warszawa 2018.
„Zobacz, jak oni kłamią” Sue Wallman
Miejsce zamieszkania Mae – nastolatki, która wychowuje się w miejscu pracy ojca, cenionego psychiatry – opuszczamy za to z prawdziwą ulgą, gdy kończymy lekturę. Pozornie perfekcyjne, wręcz sielankowe warunki ośrodka Hummingbird Creek z czasem zaczynają nasuwać orwellowskie skojarzenia. Dzieci personelu wydają się mieć niewiele więcej swobody i wolności niż młodociani pacjenci szpitala psychitrycznego. W pięknie położonym, prestiżowym ośrodku chodzą do szkoły, mieszkają, uprawiają sporty, zawiązują przyjaźnie. Są bezpieczni, dobrze żywieni, zadbani, ich stan zdrowia jest nieustannie monitorowany, a każdy dzień doskonale zaplanowany. Dzieci dostają witaminy i są strzeżone przed złym wpływem świata zewnętrznego. Żyją niczym członkowie odizolowanej sekty. W praktyce oznacza to, że dostępne im lektury i podręczniki są cenzurowane, nie ma dostępu do internetu, zegarki monitorujące funkcje życiowe okazują się ich śledzić, a wszechobecne kamery i podawane „witaminy” niekoniecznie mają służyć zapewnieniu dzieciom bezpieczeństwa. Błyskotliwa i niepokorna Mae, w konsekwencji dramatycznego ciągu wydarzeń, krok po kroku odkrywa szokujące tajemnice dotyczące jej rodziny i błędów młodości rodziców. To książka zdecydowanie dla starszych nastolatków. Zakończenie, choć pozytywne, trudno nazwać happy endem.
Książka:
Sue Wallman, „Zobacz, jak oni kłamią”, tłum. Patryk Dobrowolski, wyd. Zielona Sowa, Warszawa 2018.
„Zobaczyli za dużo” Allana Gibbonsa
Tym bardziej nie polecam młodszym dzieciom kryminału Allana Gibbonsa. Ceri i John – para znajomych ze szkoły przypadkiem znajduje się w niewłaściwym czasie w niewłaściwym miejscu. Jako świadkowie zbrodni narażeni są na śmiertelne niebezpieczeństwo. W ucieczce przed nim pomaga nastolatkom kilka (pozornie) zaufanych osób. Przede wszystkim trudno im zaufać sobie nawzajem – niemal się nie znają, a każde z nich ukrywa mroczne tajemnice dotyczące przeszłości swoich rodzin. Jak na kryminał przystało, wątki komplikują się w miarę rozwoju akcji, pojawia się coraz więcej pytań i podejrzeń. Trudno czegokolwiek się domyślić i przewidzieć kolejne zwroty akcji. Książka od samego początku trzyma w napięciu, by wreszcie szczęśliwie się zakończyć. Choć nie do końca podobało mi się nagromadzenie sensacyjnych epizodów, to jednak nie potrafiłam oderwać się od lektury. Moja piętnastoletnia córka określiła książkę „przyzwoitym kryminałem”, skupiając się głównie na wątku zbrodni, ucieczki dwojga świadków i relacji między nimi. Może zapowiadana ekranizacja powieści wyraźniej podkreśli zagmatwania w rodzinach obojga nastolatków – według mnie to bardzo ważny wątek, bez którego treść byłaby znacznie spłycona. Jako osoba dorosła czuję lekką irytację zbyt optymistycznym w moim odczuciu zakończeniem; jako mama nastolatki – polecam poczytny kryminał.
Książka:
Allan Gibbons, „Zobaczyli za dużo”, tłum. Barbara Górecka, wyd. Zielona Sowa, Warszawa 2018.
POLECA ANNA KASZUBA-DĘBSKA:
„Czarna książka” Rity Kaczmarskiej
Z dzieciństwa pamiętam wierszyko-wyliczanki, którymi straszyłyśmy się z koleżankami na koloniach – o czarnym domu, w którym był czarny, czarny pokój, a w tym czarnym, czarnym pokoju stała czarna, czarna skrzynia, a w tej czarnej, czarnej skrzyni leżało czarne, czarne pudło, a w tym czarnym, czarnym pudle…
Właśnie o tym jest autorska „Czarna książka” Rity Kaczmarskiej. Pomysł na tekst zaczerpnięty ze znanej niemal wszystkim dzieciom straszącej wyliczanki, ilustrują ciekawe, rozmyte, ciemne grafiki, z których wyczytać można elementy wnętrza czy umeblowania czarnego domu. Kolejne czarne otwarcia tej książki, dzięki budowaniu poprzez tekst oraz ilustracje mrocznego nastroju, prowadzą młodego Czytelnika przez senną scenerię i przybliżają go do finału, który w kontrze do całości opowieści okazuje się być zabawną, radosną niespodzianką.
Na szczególną uwagę zasługują tu ciekawe rozwiązania graficzne, w tym nietypowe, wręcz filmowo-horrorowe ujęcia: lekko oświetlone schody, migoczące cienie, monumentalne drzwi ujęte z żabiej perspektywy czy zbliżenie na ogromną klamkę wypełniającą cały kadr. To wszystko spójnie buduje filmową narrację, będąc jednocześnie zwyczajną książką do czytania i oglądania.
Kto się nie boi, może czytać i podziwiać grafiki Rity Kaczmarskiej. To ciekawa i wysmakowana artystycznie wizja utrzymana konsekwentnie w klimacie grozy i tajemnicy, z ciekawym finałem.
Książka:
Rita Kaczmarska, „Czarna książka”, wyd. Dwie Siostry, Warszawa 2018.
Całe zestawienie najlepszych książek dla dzieci na Święta na kulturaliberalna.pl
Agnieszka Doberschuetz
publicystka, tłumaczka, podróżniczka, inicjatorka gorzowskiego Projektu Multikulti, edukatorka interkulturowa, uczestniczka i organizatorka misji humanitarnych na Filipinach. Mama dwóch książkowych „króliczków doświadczalnych”, córek lat 11 i 15.
Anna Kaszuba-Dębska
autorka książek „Kobiety i Schulz”, „Jak Stryjenka Milenka palec od ssania uratowała”, „Poczet królowych polskich”. Malarka, graficzka, reżyserka filmów animowanych. Na co dzień projektuje i ilustruje książki, czasem pisze. Założycielka Fundacji Burza Mózgów organizującej największy w Europie Festiwal Literatury dla Dzieci, dla którego tworzy identyfikację wizualną. Prowadzi blog o ilustracjach, książkach i wydarzeniach literackich dla dzieci.
Anna Olmińska
absolwentka prawa na UW, studentka filologii polskiej, pisze o rosyjskiej poezji i prozie. Stale współpracuje z „Kulturą Liberalną”.
Krzysztof Rybak
doktorant na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, absolwent studiów podyplomowych poświęconych literaturze i książce dla dzieci i młodzieży. Tegoroczny stypendysta Internationale Jugendbibliothek w Monachium, członek Polskiej Sekcji IBBY. Interesuje się literaturą dziecięcą, szczególnie tekstami dotyczącymi wojny.
Karolina Stępień
absolwentka dziennikarstwa i komunikacji społecznej, iberystyki i studiów podyplomowych poświęconych literaturze i książce dla dzieci i młodzieży, członkini Polskiej Sekcji IBBY. Doktorantka na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. Członkini redakcji czasopisma naukowego „Dzieciństwo. Literatura i Kultura”. Tropi dorosłe odczytania (i oczekiwania wobec) tekstów skierowanych do dziecięcych czytelników.
Paulina Zaborek
redaktorka, tłumaczka, członkini Polskiej Sekcji IBBY. Mama dwunastolatki i sześciolatka. Prowadzi rubrykę „KL dzieciom” oraz blog o książkach dla dzieci i młodzieży.
