Dr hab. Jakub Urbanik wykłada na Uniwersytecie Warszawskim prawo rzymskie, a jego zainteresowania to m.in. rzymskie prawo małżeńskie. Od dziesięciu lat jest w związku z hiszpańskim prawnikiem José Luisem Alonso Rodriguezem, który także wykładał na UW. Wczoraj w sali Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia kibicowali im ich studenci.
- Wiem, że nie wprowadzę tą sprawą małżeństw jednopłciowych w Polsce, ale może być ona krokiem do wolności zawierania takich małżeństw - mówi Urbanik.
Urbanik zaskarżył odmowę kierownika warszawskiego urzędu stanu cywilnego wydania mu zaświadczenia o braku przeszkód prawnych do zawarcia małżeństwa za granicą. USC powołał się na to, że zezwolenie na zawarcie małżeństwa jednopłciowego za granicą byłoby naruszeniem konstytucyjnej zasady, że małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny.
- Argumentacja urzędu ma charakter ideologiczny, nie prawny. Z normy konstytucyjnej, która nakazuje szczególną ochronę heteroseksualnych małżeństw, urząd stara się wyprowadzić normę nakazującą władzom polskim represjonowanie związków homoseksualnych, gdziekolwiek obywatele polscy chcieliby je zawrzeć. Przekonania ideologiczne władz nie powinny mieć znaczenia przy stosowaniu prawa - tak wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w sprawie dotyczącej Parady Równości- mówił przed sądem adwokat Urbanika Paweł Marcisz.
Podkreślał, że polskie prawo rodzinne stawia kandydatowi na małżonka jedynie trzy warunki: by był pełnoletni, stanu wolnego i w pełni władz umysłowych. Niespełnianie któregokolwiek z tych warunków tworzy przeszkodę do zawarcia małżeństwa. Urbanik zaś spełnia wszystkie te warunki. A ślub ma się odbyć w Hiszpanii, według tamtejszego prawa, które dopuszcza małżeństwa jedno- i dwupłciowe na identycznych zasadach.
Polska przez zastosowanie polskiej konstytucji do aktów władzy organów hiszpańskich narusza jurysdykcję Królestwa Hiszpanii, a więc art. 2 pkt 1 Karty Narodów Zjednoczonych. W piśmie procesowym mec. Marcisz powołuje się też na naruszenie przez kierownika USC konstytucyjnej zasady, że organy państwa działają w granicach prawa. Chodzi o zastosowanie nieprzewidzianej w ustawie o aktach stanu cywilnego przesłanki badania płci osoby, z którą polski obywatel chce zawrzeć małżeństwo. A także na złamanie prawa unijnego, jakim jest prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny (art. 9 Karty). Są one "gwarantowane zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw". W tym wypadku jest to prawo hiszpańskie, bo tam ma być zawarte małżeństwo. Narusza też art. 21 ust. 1 Karty zakazujący dyskryminacji, m.in. ze względu na orientacjęseksualną. Narusza wreszcie art. 20 traktatu z Lizbony, a więc zasadę swobodnego przepływu osób, bo uniemożliwienie zawarcia małżeństwa wpływa na swobodę poruszania się, osiedlania i podejmowania pracy w krajach Unii.
Stąd wniosek do sądu o zadanie unijnemu Trybunałowi Sprawiedliwości tzw. pytania prejudycjalnego: czy prawo UE sprzeciwia się odmowie wydania zaświadczenia o zdolności do zawarcia małżeństwa zgodnie z prawem kraju, w którym ma być ono zawarte?
Sąd spytał na wczorajszej rozprawie Urbanika, po co zwraca się z tą sprawą? - Przychodzę, jak ten berliński młynarz, który sądził się z królem. Przychodzę po sprawiedliwość. Bo wierzę, że sprawiedliwość jest ostoją mocy państwa, że sprawiedliwe jest to, żeby nie było dyskryminacji. I że jeśli władza polityczna ma niesprawiedliwe poglądy, to sądy są po to, żeby pokazać jej, że to bezprawne. Tak stało się w Kanadzie, Izraelu, niektórych stanach USA, a ostatnio w sądzie konstytucyjnym Niemiec. Liczę na to, że sąd uczyni to, o czym uczę studentów: sprawiedliwość - odpowiedział Urbanik.
Wspomniał sprawę znajomego, którego partner umarł niedawno w Berlinie. - Ten człowiek poprosił polski konsulat o pomoc w sprowadzeniu do Polski zwłok i usłyszał od konsula: "Pan jest nikim". Nie chcę tego doświadczyć.
Przedstawicielka USC sugerowała, że przecież Urbanik mógł uzyskać zaświadczenie, które umożliwiłoby mu ślub w Hiszpanii. Powinien poprosić o zaświadczenie o stanie cywilnym, a nie o zaświadczenie o możliwości zawarcia małżeństwa za granicą. - Rzeczywiście, coś takiego, mrugając do mnie okiem, proponowano mi w USC. Ale nie po to jestem prawnikiem, żebym miał obchodzić prawo. Ja chcę korzystać ze swojego prawa bez dyskryminacji, a nie stosować sztuczki. Polskie prawo w celu zawarcia małżeństwa za granicą przewiduje wydanie konkretnego dokumentu - i ja o ten dokument się ubiegam, spełniając prawem przewidziane warunki, które nie różnicują obywateli wedle orientacji seksualnej - mówił Urbanik.
Sprawa zaświadczeń z USC jest przedmiotem polityczno--urzędniczego sporu od przynajmniej dziesięciu lat. Zwracał na to uwagę rzecznik praw obywatelskich i pełnomocnik rządu ds. równego traktowania. MSW obiecywało, że uporządkuje sprawę. Jednak w zeszłorocznej nowelizacji ustawy o aktach stanu cywilnego tego nie zrobiono.
Zostawiono - jak była - "furtkę" dla osób homo, że zamiast zaświadczeń dotyczących zdolności do zawarcia małżeństwa mogą dostać zaświadczenie o stanie cywilnym. Protestowała przeciw temu m.in. Kampania przeciw Homofobii.
Sąd oddalił wczoraj skargę Jakuba Urbanika, uznając racje USC: że polskie prawo uniemożliwia zawarcie małżeństwa jednopłciowego, więc kierownik USC nie mógł wydać zaświadczenia. Nie odniósł się do wniosku o zadanie pytania Trybunałowi Sprawiedliwości. - Cóż, będzie druga instancja. I mam nadzieję, że sąd podejmie wyzwanie i zada pytanie Trybunałowi w Luksemburgu - mówi Urbanik.
Skarga na odmowę wydawania "małżeńskich" zaświadczeń osobom homoseksualnym od grudnia zeszłego roku czeka na rozpatrzenie w Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu. Złożył ją były prezes KpH Tomasz Szypuła.
