130 osób zadeklarowało narodowość łużycką w ostatnim spisie powszechnym.
Otrzymaliśmy oficjalną informację z Głównego Urzędu Statystycznego o liczbie osób będących obywatelami Polski deklarujących narodowość łużycką w Narodowym Spisie Powszechnym 2021 która wynosi 130 osób. Właśnie mija 80 lat od oświadczenia oficjalnego delegata Łużyc w Polsce, ministra dr. Pawła Cyża: „W imieniu Łużyckiej Rady Narodowej, w imieniu narodu łużycko-serbskiego, który mam zaszczyt reprezentować wobec Polski, naszego słowiańskiego sławą okrytego brata i sąsiada - pragnę przede wszystkim wyrazić jak najbardziej przyjacielskie pozdrowienia bratniemu narodowi polskiemu. My, Łużyczanie, jako Słowianie dumni jesteśmy, że właśnie słowiańska Polska pierwsza przeciwstawiła się agresji niemieckiej, pierwsza powiedziała Niemcom "ani kroku dalej" i na swym sztandarze wypisała hasło "Honor" i honoru tego umiała bronić mężnie...........Nie zapomnij, Polsko, o Twym najmniejszym słowiańskim bracie: „Hišće Serbstwo njezhubjene” (Jeszcze Łużyce nie zginęły)
I my nie zapomnieliśmy, dzięki wielu działaniom, w tym przede wszystkim założeniu Związku Łużyczan w Polsce, naszej stronie na f i wielu innym inicjatywom jesteśmy obecni w sercach wielu Polaków. My Polacy zdajemy sobie sprawę jaka rolę mamy do odegrania wobec narodu Serbołużyckiego, „Naród bez języka to naród bez serca” mawiają Walijczycy. Niestety coraz bardziej dotyczy to najmniejszego narodu słowiańskiego na świecie, Serbołużyczan władających dwoma językami: dolnołużyckim i górnołużyckim. Dlatego też apelujemy do Posłów i Senatorów Rzeczypospolitej Polskiej o podjecie działań w kierunku nowelizacji Ustawy z dnia 6 stycznia 2005 o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. 2005 Nr 17 poz. 141) przez dodanie w Art. 2.4 pozycji „łużycka” -
Łużyczanie nie posiadają i nigdy nie posiadali własnego państwa. Obszar historycznych Łużyc znajduje się na terenie Republiki Federalnej Niemiec i Rzeczpospolitej Polskiej. Łużyce należały do Polski w czasach panowania Bolesława Chrobrego, zostały przyłączone na mocy pokoju w Budziszynie w 1018 r. Jak bliskie łączą więzy Polaków i Łużyczan świadczy najstarszy łużycki hymn wzorowany na Mazurku Dąbrowskiego: „Hišće Serbstwo njezhubjene” (Jeszcze Łużyce nie zginęły) autorstwa Handrija Zejlera, przez 50 lat (od pierwszego wykonania w 1845 roku) pełnił rolę łużyckiego hymnu narodowego (aż do momentu, gdy zastąpiono go utworem Rjana Łužica. Zainteresowanie Polaków Łużycami ma wielowiekową tradycje, w XVIII wieku na Łużyce podróżowali Jan W. Potocki i Stanisław Staszic, Alfons Parczewski, Józef Ignacy Kraszewski. Prof. Uniwersytetu Wileńskiego Michał Bobrowski który jako pierwszy opisał Łużyce w języku polskim, Andrzej Kucharski, Teofil Lenartowicz, Roman Zmorski. Autorem pierwszej publikacji poświęconej historii Łużyc był Wilhelm Bogusławski, „Rys dziejów serbsko-łużyckich”. W 1921 roku, w Dalkach pod Gnieznem ks. Antoni Ludwiczak założył Uniwersytet Ludowy, na którym przyznawano kilka wolnych od opłat miejsc Łużyczanom. W okresie międzywojennym żywo rozwijały się polsko-serbołużyckie kontakty naukowe, w tym historyków, językoznawców i etnografów, które zaowocowały licznymi publikacjami sorabistycznymi, między innymi na łamach „Ruchu słowiańskiego”, „Kultury Słowiańskiej”, „Rocznika Slawistycznego”, czy „Zarania Śląskiego”. Współpraca obejmowała też środowiska młodzieżowe zrzeszone w towarzystwach „Sokoła”. Dzięki zaangażowaniu polskiego konsulatu w Berlinie organizowano kolonie letnie dla Serbołużyczan w Polsce. Przyjęto też do gimnazjum w Bytomiu kilkunastu chłopców z Łużyc. Od lat 30-tych na polskich uczelniach studiowali przyszli ważni działacze łużyckiego ruchu narodowego: Wójćech Kóčka, Pawoł Nowotny i Anton Nawka. W dziedzinie literatury pisarz i malarz Mĕrćin Nowak-Njechroński przełożył na górnołużycki dzieła Reymonta, Żeromskiego i Tetmajera, publikowane we fragmentach na łamach największych pism na Łużycach „Serbskich Nowin” i „Łužycy”. Prołużyckie sympatie w naszym społeczeństwie krzewiły: Polskie Towarzystwa Przyjaciół Narodu Serbołużyckiego w Warszawie, Poznaniu i Katowicach. W Krakowie działał Wydział Serbołużycki przy Towarzystwie Słowiańskim.
Po raz drugi ziemie między Nysa Łużycka a Kwisa i Bobrem znalazły się w granicach Polski na mocy konferencji w Poczdamie w 1945 r. Serbołużyczanie mieszkali głównie w powiatach: zgorzeleckim, żarskim i okolicach Lubska. Nie chcieli być traktowani jak Niemcy. Pismo podpisane przez Pełnomocnika rządu R.P na okręg dolnośląski, Stanisława Piaskowskiego skierowano do do starostów w Bolesławcu, Lubaniu, Lwówku, Żaganiu, Żorawiu, Zgorzelcu..w sprawie wyłączania Serbołużyczan z transportów repatriacyjnych. Odnośnie tych Serbołużyczan którzy opuścili swoje rodzinne strony znajdujące się na wschód od Nysy Łuzyckiej ustalono, że prawo do powrotu uzyskałyby wszystkie osoby serbołużyckiego pochodzenia, niezależnie od stopnia świadomości narodowej. Jeszcze po wojnie Łużyczanie zamieszkiwali wiele miejscowości na wschód od Nysy Łużyckiej m.in. Niedowie, Osieku Łużyckim i Bielawie Dolnej, Czerwonej Wodzie, Górnej i Dolnej Dłużynie, Wrociszowie, Dolnym i Górnym , Żarkach Wielkich.
W1948 r liczbę Serbołużyczan na Dolnym Śląsku szacowano na około 200 osób (Kazimierz Pudło). Przedstawicielem Łużyczan w rozmowach z polskim rządem był m.in. Łużyczanin z polskim obywatelstwem Wojciech Kóćka. który już przed wojną działał na rzecz Wolnych Łużyc, w 1937 odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wybitne osiągnięcia naukowe. Łużycka Rada Narodowa w petycji do polskiego rządu wyraziła pełne uznanie dla polskiej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, uważając to za minimalny akt sprawiedliwości dziejowej. podkreślając, że naród łużycki nigdy nie będzie kwestionował tej granicy.
Niewątpliwym faktem jest to, iż po ustaleniu polskiej granicy państwowej na Odrze i Nysie Łużyckiej, Łużyczanie zamieszkiwali historyczne ziemie Wschodnich Łużyc które znalazły się w granicach Polski. Ustawa precyzyjnie odnosi się do kwestii zamieszkania: „w obecnych granicach Polski”, i tam od ponad 1500 lat Łużyczanie już zamieszkują, zatem istnieje ciągłość zamieszkania. Obywatele Polski narodowości łużyckiej spełniają wszystkie warunki określone w art. 2 ust. 1 ustawy o mniejszościach, od których uzależnione jest uznanie grupy obywateli polskich za mniejszość narodową w rozumieniu wspomnianej ustawy.
Nadanie statusu mniejszości etnicznej będzie również decyzją polityczną, zwłaszcza jeśli chodzi o Serbołużyczan niezależnie od przesłanek o charakterze etnicznym, religijnym, kulturowym. Każda decyzja o uznaniu mniejszości ma charakter dwojaki. Jest to zarówno decyzja o charakterze prawnym, bo ktoś spełnia warunki i korzysta z tych uprawnień, jak i decyzja polityczna. Měrćin Salowski, były proboszcz w Chróścicy, na pytanie o przyszłość swoich rodaków powiedział; „Już Marcin Luter twierdził, że nie warto tłumaczyć Biblii na język łużycki, bo ten naród niedługo wyginie. Luter się bardzo pomylił. My jesteśmy już tysiąc czterysta lat i będziemy.."Prosimy Cię, Ojcze Święty, o wsparcie zabiegów, zmierzających do uratowania naszego narodu" - napisali Serbowie Łużyccy w liście do Jana Pawła II. „Nasz mały naród był tak bliski Papieżowi Janowi Pawłowi II, który wprowadził błogosławieństwo <Urbi et Orbi> w języku górnołużyckim i ono jest tam do dziś”
