Trybunał Stanu – a konsekwencje polityczne i prawne postępowania przed Sejmową Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej o uprawnieniach sejmowej komisji śledczej…
W większości wypowiedzi polityków jednej ze stron pojawią się często wnioski o postawienie przed Trybunał Stanu osób z przeciwnej strony politycznej, choć wiedzą, że nie mają takiej większości aby to zrealizować. Zapewne większość z nich powtarza to tylko za innymi ale należy przyjąć w analizie, że decydenci tych partii politycznych mają w tym zakresie plan, który np. mógłby zastąpić działania prokuratury, z szybkim efektem polityczno-prawnym, w tym wytłumaczeniem dla swoich wyborców…
Nie lekceważyłbym gróźb „postawienia przez Trybunałem Stanu”. Jest oczywiste, że żadna ze stron partii czy koalicji politycznych w Zgromadzeniu Narodowym oraz w Sejmie nie ma większości do o pociągnięcia do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu Prezydenta oraz Prezesa Rady Ministrów i członków Rady Ministrów - jest jednak pewne ale….
Na wstępie należy zauważyć, że czym innym jest Uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, a czym innym poprzedzające w/w Uchwałę, złożenie do Marszałka Sejmu wstępnego wniosku o postawienie w stan oskarżenia, a następnie prowadzenia postępowania w tym zakresie przez sejmową Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej. Nie musze dodawać, że to większość sejmowa decyduje o wyborze Marszałka Sejmu, składach komisji i wyborze ich przewodniczących itd.
Zgodnie z ustawą o Trybunale Stanu jest oczywiste, że Uchwała o pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu:
1. - w przypadku Prezydenta musi być podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego (374),
2. - w przypadku Prezesa Rady Ministrów oraz członków Rady Ministrów, Sejm podejmuje większością 3/5 ustawowej liczby posłów (276),
3. - w przypadku Prezesa NPB, Prezesa NIK Najwyższej Izby Kontroli, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osób, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych oraz Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów,
4. - w przypadku posłów i senatorów w zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku (art. 107 Konstytucji RP), Sejm podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Z powyższego wynika, że w przypadku posiadania przez większość parlamentarną liczby głosów od 231 do 275 możliwe jest pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu osób z w/w pkt.3 i 4.
Natomiast wstępny wniosek o postawienie Prezydenta w stan oskarżenia może być złożony Marszałkowi Sejmu przez co najmniej 140 członków Zgromadzenia Narodowego, a wstępny wniosek o postawienie Prezesa Rady Ministrów oraz członków Rady Ministrów, Prezesa NPB, Prezesa NIK, członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osób, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem, Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych w stan oskarżenia może być złożony Marszałkowi Sejmu przez Prezydenta lub posłów, w liczbie co najmniej 115.
Jeżeli wstępny wniosek spełnia wymogi formalne, to Marszałek Sejmu kieruje ten wniosek do Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej, która wszczyna postępowanie, a Przewodniczący Komisji Odpowiedzialności Konstytucyjnej przesyła niezwłocznie osobie objętej wnioskiem odpis wstępnego wniosku, informując ją o prawie do złożenia pisemnych wyjaśnień w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania oraz o innych uprawnieniach przysługujących tej osobie w postępowaniu przed Komisją.
Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej może żądać od organów władzy publicznej oraz organów osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej pisemnych wyjaśnień lub przedstawienia dokumentów będących w ich dyspozycji, jak także akt każdej sprawy przez nie prowadzonej.
Komisja może zlecić Prokuratorowi Generalnemu lub Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenie określonej czynności niezbędnej do wyjaśnienia okoliczności sprawy.
Komisja może zapoznawać się z dokumentami lub aktami, badając sprawę na miejscu.
Czynności dowodowe Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej przeprowadza na posiedzeniach zamkniętych.
W postępowaniu przed Komisją osoba objęta wnioskiem, świadkowie i biegli zwolnieni są od obowiązku zachowania w tajemnicy informacji niejawnych.
Każda osoba wezwana przed Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej w charakterze świadka ma obowiązek stawić się w wyznaczonym terminie i złożyć zeznania.
Na terenie Sejmu czynności związane z przymusowym doprowadzeniem przed Komisję ukaranego karą porządkową, wykonuje, na polecenie sądu, Straż Marszałkowska.
Na zewnątrz Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej reprezentuje oraz działa w jej imieniu przewodniczący Komisji lub, z jego upoważnienia, zastępca przewodniczącego.
Przewodniczący Komisji kieruje posiedzeniem Komisji i czuwa nad jego prawidłowym przebiegiem.
Przewodniczący Komisji prowadzi przesłuchanie przed Komisją.
Osoba objęta wnioskiem ma obowiązek stawić się przed Komisją Odpowiedzialności Konstytucyjnej.
Co ważne, jeżeli po nadaniu biegu przez Marszałka Sejmu wnioskowi wstępnemu, a przed podjęciem uchwały o postawieniu w stan oskarżenia albo o pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu albo przed stwierdzeniem umorzenia postępowania w sprawie upłynie kadencja Sejmu, postępowanie w danej sprawie toczy się nadal po rozpoczęciu następnych kadencji Sejmu. W przypadku zakończenia kadencji Sejmu postępowanie w sprawie odpowiedzialności posła, który nie uzyskał ponownie mandatu, ulega umorzeniu, które stwierdza Marszałek Sejmu nowej kadencji.
Dopiero po przeprowadzeniu w/w postępowania Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej uchwala sprawozdanie o wystąpieniu z wnioskiem o postawienie danej osoby w stan oskarżenia albo o umorzenie postępowania w sprawie. Natomiast uchwała Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu powoduje zawieszenie w czynnościach osoby, której dotyczy. Jeżeli uchwała obejmuje także pociągnięcie do odpowiedzialności karnej osoby, która jest posłem lub senatorem, stanowi ona równocześnie wniosek o uchylenie immunitetu poselskiego lub senatorskiego.
Z powyższego jasno wynika, że Sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej posiada uprawnienia Sejmowej Komisji Śledczej, czas prowadzenia przez nią postępowania nie jest ograniczony. Inaczej rzecz ujmując, osoba lub osoby wobec których skierowany lub skierowane będą wstępne wnioski w zasadzie funkcjonować będą ze statusem osób podejrzanych, podobnie jak w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę….. Jak może to być wykorzystywane politycznie nie muszę chyba dodawać…
Analizę ewentualnego „rządzenia” za pomocą uchwał i rozporządzeń opisałem przed 15.10.2023 r..
