Świadomość klasowa
Przeglądając Internet czy też czytając prasę możemy natknąć się na wiele opracowań dotyczących kapitalizmu. Większość z nich wyraża się dość negatywnie o wolnym rynku, zarzucając mu tworzenie nierówności społecznych, ubóstwa, powszechny wyzysk, niszczenie środowiska i nieefektywność. Dodatkowo powstają monopole, a klasa posiadająca żyje z dochodów „niepochodzących z pracy" - czyli pasożytuje na pracy robotników (których - jak już wspomniałem - wyzyskuje niemiłosiernie płacąc im tylko tyle, ile potrzeba by mieli siłę pracować). Autorzy tych tekstów roztaczają przed czytelnikiem kapitalistyczny obraz nędzy i rozpaczy, gdzie słychać tylko płacz i zgrzytanie zębów, gdzie kamień na kamieniu się nie ostanie a brat bratu nie pożyczy otwieracza do piwa. Ogólnie - zło wcielone.
Tak powszechna krytyka kapitalizmu jako takiego zdaje się wynikać po prostu z niewiedzy. Ludzie nie znają lub nie zdają sobie sprawy z mechanizmów działania gospodarki. Nie chodzi mi tu o gospodarkę kapitalistyczną, lecz o gospodarkę jako działanie i wzajemne oddziaływanie na siebie ludzi. Ludziom po prostu brak swoistej gospodarczej świadomości klasowej. Brak wiedzy na temat ekonomii wśród ludzi bierze się z jej dość ulotnego charakteru. Bastiat problem ten ujął jako „co widać i czego nie widać". Przykładowo wszyscy widzimy wielkie budowle socjalizmu, natomiast nie widać rzeczy które można by zbudować zamiast nich.
Ludziom nie posiadającym wiedzy ani chęci jej zdobywania można wmówić największe bzdury. Tak jest właśnie z lewicowymi poglądami na gospodarkę. Pracownik nie widzi co robi jego szef. Widzi natomiast, że za - w jego mniemaniu - mniejszą pracę dostaje on dużo większą wypłatę. Stąd już tylko krok do wmówienia mu, że kapitalista pasożytuje na jego pracy. Dalej, można wysnuwać jakieś dziwne teorie o wyzysku itd. Są to oczywiście czystej wody socjalistyczny złudzenia. I nie, nie będziemy ich tu teraz wyśmiewać. Innym razem.
Czym jest kapitalizm?
Kapitalizm - jak inne ustroje gospodarcze - jest system organizacji pracy jak i dystrybucji owoców owej pracy. Opiera się on na dwóch podstawowych wartościach: wolności oraz własności prywatnej. By wprowadzić wolny rynek wiele nie trzeba, wystarczy prawo nakazujące szanowanie życia oraz własności innych osób. Proste nie kradnij i nie zabijaj. Charakterystyczne dla kapitalizmu jest to, że owe dwie zasady obowiązują wszystkich, w tym - w przeciwieństwie do socjalizmu - państwo. W kapitalizmie każdy ma prawo dowolnego dysponowania swoją własnością. Wszyscy też mają prawo zawierać dowolne umowy. Jedynym warunkiem jest nienaruszalność własności i umów innych ludzi.
I to wszystko. To jest właśnie kapitalizm.
Zaletą takiego ustroju jest jego niski koszt - wystarczy policja i trochę wojska, by sąsiedzi nie narzucili socjalizmu. Nie ma potrzeby utrzymywania ani rozbudowanego aparatu kontroli działalności gospodarczej obywateli, ani też pięciu milionów komisji decydujących o kształcie banana i ogórków.
Jednak to nic. Okazuje się bowiem, że kapitalizm jest niezwykle efektywny, jeżeli chodzi o pomnażanie bogactwa. Mimo twierdzeń o ciągłym wyzysku i niesprawiedliwości faktem jest, że ludziom w krajach kapitalistycznych z roku na rok żyje się coraz lepiej. Zasadniczo im mniej państwo ingeruje w gospodarkę, tym szybciej się ona rozwija. O tym dlaczego tak się dzieje porozmawiamy przy innej okazji.
