Po latach zarówno historycy jak i świadkowie tamtych zdarzeń zaczynają pisać o polityce lat 90. Po prawie dwudziestu latach można nabrać dystansu do tamtych wydarzeń, koncepcji politycznych i sytuacji. Obok wydanych ostatnio dzienników Waldemara Kuczyńskiego - naocznego uczestnika tamtych wydarzeń, ostatnio ukazała się pozycja Katarzyny Chimiak - historyka młodego pokolenia, doktorantki, która podjęła próbę bilansu niespełna rocznych dokonań Ruchu Obywatelskiego - Akcji Demokratycznej, partii, która miała być przeciwwagą dla Porozumienia Centrum.
Monografia ROAD-u jest tylko ułamkiem tego, co można wyczytać z tej lektury. Zyskujemy przekrojowy obraz skutków "wojny na górze" z obiektywnego punktu widzenia. Nie ma tu miejsca na kreowanie partyjnej wizji lat 90., co często robią politycy Prawa i Sprawiedliwości i Platformy Obywatelskiej.
Chimiak ocenia ROAD i PC jako siły modernizacyjne. Jej zdaniem główna różnica istniała w sposobie w jaki młoda polska demokracja miała przejść od komunizmu do demokracji. ROAD Bujaka i Frasyniuka wybierał rozwiązania ewolucyjne, Porozumienie Centrum Jarosława Kaczyńskiego stawiało na przyspieszenie.
Książka daje częściową odpowiedź na pytanie dlaczego z ówczesnej "Solidarności" nie wyodrębniła się formacja lewicowa, która zmarginalizowałaby (wtedy zupełnie rozbitych) postkomunistów. Słowo "lewica" w środowisku ROAD-u i "Gazety Wyborczej" było wtedy traktowane jako etykietka kojarząca się z dziedzictwem PRL-u. Ponadto partia będąca zapleczem rządu Mazowieckiego, podejmującego bolesne reformy gospodarcze Balcerowicza w kwestiach gospodarczych firmowała koncepcję liberalną. Nie znaczy to, że politycy tacy jak Zbigniew Bujak nie widzieli potrzeby łagodzenia skutków transformacji i konieczności zbudowania oferty dla tych, którzy nie do końca odnaleźli się w dzikim kapitalizmie początku lat 90.
ROAD był formacją, która zagospodarowała znaczną część inteligencji. Andrzej Wajda, Gustaw Holoubek, Julia Hartwig, Andrzej Łapicki, Marek Edelman - wparli formację prowadzoną przez dwóch byłych robotników, którzy przejęli język inteligentów. Mimo to nie odniosła sukcesu wyborczego, miarą tego był wynik Tadeusza Mazowieckiego, który przegrał ze Stanisławem Tymińskim.
W wydanej przez Fundację "Lorga" pozycji otrzymujemy bardzo bogaty materiał faktograficzny, pokazujący różne odcienie życia partyjnego, nie tylko w Warszawie, ale i w małych miastach takich jak Łomża. Autorka podchodzi do ROAD-u krytycznie, ale nie odmawia partii dobrych intencji, nieco kontrastujących z technokratyczną polityką XX-wieku. Całość uzupełniają zdjęcia archiwalne.
Książka "ROAD Polityka czasu przełomu" to pierwsza monografia środowiska, które co prawda przegrało, ale większość postulatów programowych (chociażby hasło "Do Europy!") zostało zrealizowanych. Dla wszystkich którzy lubią grzebać w historii najnowszej - pozycja obowiązkowa.
Gorąco polecam!
Książkę można kupić u Wydawcy:
http://lorga.com.pl/pl/road-polityka-czasu-przelomu-ruch-obywatelski-akcja-demokratyczna-1990-1991-katarzyna-chimiak.html
Bogumił Kolmasiak
