Z wyborami do Senatu sprawa jest prosta. Jedna żółta kartka, na niej kilka nazwisk. Stawiamy x w kratce przy wybranym nazwisku.
W wyborach do Sejmu karta do głosowania ma formę książeczki. Na pierwszej kartce znajduje się instrukcja, jak głosować; na drugiej spis treści; od trzeciej kartki pojawiają się listy kandydatów [1] w kolejności wylosowanej miesiąc temu w Państwowej Komisji Wyborczej.
Karta do głosowania w formie książeczki była krytykowana po zeszłorocznych wyborach samorządowych. Wszystko wskazuje na to, że przyczyniła się do wypaczenia wyników tamtych wyborów.
Pewne wnioski zostały wyciągnięte. Teraz listy kandydatów zaczynają się od trzeciej kartki, a nie od pierwszej, która wtedy dała bonus ówczesnej liście numer 1.
Powinno to ograniczyć ewentualne pomyłki wyborców. Pozytywnie powinien zadziałać również fakt, że wybory parlamentarne mają inny charakter niż samorządowe. W samorządowych jest wiele głosowań i część wyborców była zainteresowana przede wszystkim głosowaniem na wójta, burmistrza, czy prezydenta, a skoro przy okazji dostawali książeczkę z listami do sejmików, to głosowali - zapewne często przypadkowo lub się myląc.
Pojawiła się za to inna pułapka - spis treści. Może się zdarzyć, że niektórzy wyborcy zagłosują, stawiając krzyżyk przy "swojej" partii w spisie treści. Taki głos jest nieważny.
O możliwości omyłkowego głosowania na spis treści pisał Jarosław Flis [2], zachęcając jednocześnie do popularyzacji hasła "Nie głosuj na spis treści!" i dlatego pozwalam sobie tak zatytułować niniejszą notkę.
Książeczki do głosowania będą też powodować problemy po stronie obwodowych komisji wyborczej, bo łatwiej jest sprawdzić duże karty niż wertować strona po stronie książeczki. Pisałem o tym w notce [3]. Napisałem w tej sprawie także do Rzecznika Praw Obywatelskich [4], prosząc o "doprowadzenie do tego, by książeczka do głosowania nie była więcej stosowana w żadnych wyborach w Polsce". 29 lipca 2015 otrzymałem odpowiedź. Odpowiedź była fachowa. Jednak tak naprawdę nic konkretnego z mojego pisma nie wyniknęło, a książeczka jak widać jest nadal w użyciu.
Ale dzięki tej odpowiedzi lepiej rozumiem, jakie działania podjęto, co z nich wyniknęło i koniec końców jaka jest podstawa prawna książeczki. Oto fragment odpowiedzi Biura Rzecznika Praw Obywatelskich:
[...] kwestia kart do głosowania w wyborach samorządowych była przedmiotem analiz podejmowanych przez Prezydenta RP, m.in. jednym z tematów seminarium eksperckiego [...], które odbyło się 8 grudnia 2014 roku.
W oparciu o propozycje i opinie uczestników eksperckiego seminarium opracowany został projekt zmian w prawie wyborczym [...].
Ostatecznie, po pracach legislacyjnych, ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy została uchwalona przez Sejm dnia 15 maja 2015 r. i podpisana przez Prezydenta RP dnia 21 lipca 2015 r.
Zgodnie z ustawą, zmianie ulega art. 40 ustawy Kodeks wyborczy, wprowadzając zasadę, zgodnie z którą karta do głosowania jest jednostronna:
§ 2 i 3 otrzymują brzmienie:
"§ 2. Na karcie do głosowania zamieszcza się informację o sposobie głosowania oraz warunkach ważności głosu.
§ 3. Karta do głosowania jest jedną kartką zadrukowaną jednostronnie. Wielkość i rodzaj czcionek oraz wielkość kratek przeznaczonych na postawienie znaku "x" są jednakowe dla oznaczeń wszystkich list i nazwisk kandydatów.",
Po § 3 dodaje się § 3a i 3b w brzmieniu:
"§ 3a. W przypadku, gdy opracowanie lub wykonanie karty do głosowania zgodnie z przepisem § 3 zdanie pierwsze nie jest możliwe lub powodowałoby znaczne trudności w posługiwaniu się kartą, Państwowa Komisja Wyborcza może zdecydować, że karta do głosowania w danych wyborach będzie składać się z odpowiedniej liczby zadrukowanych jednostronnie, trwale połączonych kartek.
§ 3b. W przypadku, o którym mowa w § 3a, na pierwszej kartce karty do głosowania zamieszcza się wyłącznie informację o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu, natomiast na drugiej kartce karty do głosowania - spis treści karty do głosowania."
Nie głosuj na spis treści!
Robert Konieczny
Przypisy:
[1] http://parlament2015.pkw.gov.pl/plakat-sejm.pdf
[2] http://jaroslawflis.salon24.pl/670812,nie-glosuj-na-spis-tresci
[3] http://robertkonieczny.salon24.pl/655194,ksiazeczka-do-glosowania-w-wyborach-do-sejmu
[4] http://robertkonieczny.salon24.pl/657201,pismo-do-rpo-w-sprawie-ksiazeczki-do-glosowania
