Studiując literaturę poświęconą zdrowiu i odżywianiu, warto sięgać do klasyki, bo dzięki temu można poznać genezę i historię teorii, które chcemy zrozumieć. Mając to na uwadze, przedstawiamy poniżej 5 książek, które można by w perspektywie historycznej uznać za najważniejsze, jakie dotychczas napisano na temat wpływu diety na zdrowie. Listę ową zaczerpnęliśmy z wywiadu, jakiego Gary Taubes udzielił nied
awno portalowi "The Browser." Jest to zatem zestawienie subiektywne i niekompletne oraz, co oczywiste, wpisuje się w tradycję niskowęglowadanowego modelu odżywiania będącego „zdrową alternatywą” wobec owocowo-warzywno-zbożowej piramidy żywieniowej forsowanej od 40 lat przez medyczno-dietetyczny mainstream. Potraktujcie poniższą listę wyłącznie jako sugestię, jako początek, a nie koniec, jako punkt wyjścia do ułożenia swojej własnego „kanonu” ważnych książek o związkach między zdrowiem a dietą oraz o takiej nauce, która pomaga nam te zależności zrozumieć
1. The Physiology of Taste (1825) (Fizjologia smaku)
Autorem The Physiology of Taste był francuski prawnik i polityk Jean Anthelme Brillat-Savarin, francuski prawnik, polityk i pisarz. Brillat-Savarin był wielkim amatorem dobrej kuchni i „uciech życia”. To on jest autorem powiedzenia: „Powiedz mi co jesz, a powiem Ci, kim jesteś”. Książka The Physiology of Taste była owocem trzydziestu lat badań i obserwacji autora i szybko zyskała dużą popularność na całym świecie. Do dziś uznawana jest za jedną z najsłynniejszych i najbardziej wartościowych książek o odżywianiu i sztuce kulinarnej w historii.
Savarin uchodzi za „ojca diet niskowęglowodanowych”. Kilka rozdziałów swojej książki poświęcił przyczynom i sposobom zapobiegania otyłości. Jak pisał, przez 25 lat swojego życia osobiście spotkał się i rozmawiał z 500 otyłymi osobami i wszyscy oni niezmiennie lubowali się w jedzeniu chleba, ziemniaków i makaronów. Dla Savairna było oczywiste, że za otyłość odpowiadają pokarmy, które dziś określamy jako wysokowęglowodanowe, a najgorszy z nich jest cukier. Osobom chcącym schudnąć Savarin doradzał trzymanie się z dala od tych tuczących pokarmów, wysypianie się w nocy oraz wzmożoną, lecz umiarkowaną aktywność fizyczną.
Savarin zauważył też, iż zawsze, kiedy chcemy utuczyć jakieś zwierzę, karmimy je zbożami. „Wszystkie zwierzęta, które odżywiają się pokarmami skrobiowymi, gromadzą tłuszcz; człowiek nie jest wyjątkiem od tego uniwersalnego prawa”, pisał.
Warto dodać, że oprócz Savarina, tę samą zależność zauważyło co najmniej kilkunastu dziewiętnastowiecznych badaczy zajmujących się otyłością. Zwracali oni również uwagę na fakt, że mięsożercy nigdy nie mają problemu z nadwagą. Na przykład, zauważa Taubes,nie ma otyłych lwów lub tygrysów, mimo że zwierzęta te nie są jakoś szczególnie aktywne fizycznie. Samce lwów praktycznie cały czas „wylegują się”, nawet nie chce im się polować– zwykle przychodzą „na gotowe” i najadają się do syta. Natomiast zwierzęta odżywiające się zbożami gromadzą duże zapasy tłuszczu, choć, co ciekawe, nie można powiedzieć, że są otyłe w takim sensie w jakim ludzie stają się otyli. Niemniej ten sam mechanizm gromadzenia tkanki tłuszczowej „na zbożach” można zaobserwować u ludzi.
Fizjologia smaku ukazała się drukiem w Polsce nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego.
2. Nutrition and Physical Degeneration (1939) (Odżywianie a degenaracja fizyczna)
Autorem Nutrition and Physical Degeneration był stomatolog, badacz i podróżnik - Weston A. Price(1870 –1948). Jego dzieło to owoc licznych wypraw do różnych zakątków świata, podczas których Price badał stan zdrowia i uzębienia rozmaitych populacji, dokumentując jednocześnie ich dietę oraz nawyki żywieniowe. Często były to ludy całkowicie odizolowane od cywilizacji, nie mające dostępu do zachodnich, wysokoprzetworzonych pokarmów takich jak biała mąka, biały ryż , czy biały cukier. Price porównywał stan ich uzębienia, stopień rozwoju szczęk z przedstawicielami tych samych populacji odżywiającymi się pokarmami „cywilizowanego człowieka”.
Podczas swoich podróży Price porównywał, na przykład, ludność zamieszkującą wysokie Alpy Szwajcarii oraz Szwajcarów mieszkających w większych miastach tego kraju. Odwiedził też m.in. Pigmejów w Afryce Środkowej, wiele tubylczych plemion w Ameryce, Inuitów i mieszkańców wysp Południowego Pacyfiku.
Dzięki Price’owi możemy porównać grupy o zbliżonym dziedzictwie genetycznym, z których jedna część nie miała styczności z wysokoprzetworzoną żywnością Zachodu, a druga część miała – na przykład dlatego, że mieszkała nieopodal skupisk i osiedli napływowej białej ludności. Price udokumentował, że ludzie z tej pierwszej grupy cieszyli się zdrowym uzębieniem (i to przy braku opieki stomatologicznej) i mieli doskonale ukształtowane kości szczęki. Natomiast w drugim wypadku, u grup spożywających mąkę, cukier, ryż itp., u dzieci pojawiały się liczne ubytki i próchnica, a kości szczęki były zdecydowanie gorzej rozwinięte.
(...)
Przeczytaj cały artykuł w serwisie Nowa Debata
