SKRÓT - litera bądź połączenie kilku liter pochodzących z popularnych, często używanych, znanych wyrazów.
Skróty są stosowane w piśmie do zapisywania tych popularnych wyrazów, jednak odczytywane są w formie pełnego wyrazu. Wyjątki: "itd." i "itp.", które mogą być odczytywane jako "itede", "itepe".
PISOWNIA SKRÓTÓW
- wielkie i małe litery -
- w polskich skrótach stosuje się małe litery (chyba, że skrót rozpoczyna zdanie)
- w skrótach międzynarodowych stosuje się wielkie litery - Au - złoto
- niektóre skróty to połączenie małych i wielkich liter - hPa - hektopaskal
- ostatnia litera skrótu -
- generalnie polskie skróty łączą się spółgłoską - wyjątki: o. - ojciec, a. - albo
- skróty zapożyczone mogą kończyć się samogłoskami - ha - hektar, a. - ar
- jeżeli skrót kończy się samogłoską miękką zaznaczaną w piśmie przez literę "i" po literze będącą spółgłoską twardą, wówczas tej miękkości nie oznacza się w zapisie skrótu odpowiednią literą z kreseczką, tzn.: miesiąc - mies., a nie "mieś"
- jeżeli jednak spółgłoska miękka jest oddana przez literę z kreseczką, wówczas pozostaje ona w zapisie skrótu: żeń. - żeński
- użycie kropki - kropkę stawiamy:
- po skrócie, którego ostatnia litera nie jest ostatnią literą skracanego wyrazu lub formy wyrazowej:
p. - pan/pani
inż. - inżynier
przyp. - przypis
do dr. Nowaka - do doktora Nowaka
z mgr. Kowalskim - z magistrem Kowalskim
(Zasada ta nie dotyczy skrótów jednostek miar, wag, rodzimych jednostek monetarnych oraz skrótów nazw jednostek i obiektów nauk przyrodnicznych)
- po ostatniej literze skrótu polskiej nazwy kilkuwyrazowej, której długi lub kolejny człon rozpoczyna się spółgłoską:
ds. - do spraw
cdn. - ciąg dalszy nastąpi
(Stawianie kropek pomiędzy poszczególnymi literami skrótu jest błędem!!!)
- po każdej literze wielowyrazowego skrótu, którego drugi lub kolejny człon rozpoczyna się samogłoską:
sp. z o. o. - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
p.n.e. - przed naszą erą
- w skrótach obcych nazw wielowyrazowych zawsze stawiamy kropki po każdej literze:
op.cit. - opus citatum - dzieło cytowane
p.m. - post meridiem - po południu
- użycie kropki - kropki nie stawiamy:
- w skrótach zawierających ostatnią literę wyrazu skracanego:
dr - doktor
mgr - magister
płk - pułkownik
wg - według
- w skrótach nazw jednostek miar, wag, rodzimych jednostek monetarnych oraz w skrótach stosowanych w matematyce, fizyce, w symbolach pierwiastków chemicznych, gwiazdobiorach:
cm - centymetr
kg - kilogram
gr - grosz
cos - cosinus
v - prędkość
Hg - rtęć
Sgr - Strzelec
- całkowicie bez kropek pisze się tradycyjnie skróty nazw karabinów i pistoletów: lkm - lekki karabin maszynowy, ckm - ciężki karabin maszynowy
Pozostawienie lub pominięcie kropki ma duże znaczenie. Przykład: Przywiózł 3 t książek., Przywiózł 3 t. książek.
t - tona
t. - tom
Dbajmy więc o zapis!!!
Jeżeli skrót zakończony kropką występuję na końcu zdania - nie stawiamy dwóch kropek.
To kosztuje 25 dol.
Jeżeli zdanie powinien kończyć inny znak interpunkcyjny, to go stawiamy niezależnie od kropki kończącej skrót.
Czy to kosztuje 25 dol.?
To kosztuje tylko 25 dol.!
Na końcu zdania oznajmującego nie należy umieszczać skrótu, który jest pisany bez kropki, ze względu na ryzyko mylnego odczytania znaku interpunkcyjnego.
Zamiast: Ta książka kosztuje 30 zł., piszemy: 30 zł to cena tej książki. albo Ta książka kosztuje 30 złotych.
- skróty odnoszące się do nazw występujących w liczbie mnogiej -
- skróty jednoliterowe: podwajamy literę, np. pp. Kowalscy, oo. paulini, ss. urszulanki
- skróty wieloliterowe: podwajamy cały skrót, np. inż. inż. Nowak i Kowalski, dr dr Malinowski i Wiśniewski (można również: inż. Nowak i inż. Kowalski; drowie Malinowski i Wiśniewski)
- nietypowy zapis -
- przez myślnik - z-ca - zastępca, W-wa - Warszawa
- inne znaki -
- powinno unikać się w polskich skrótach znaków nieliterowych, najczęściej chodzi o ukośną kreskę między literami, dlatego:
nie: k/ Warszawy, ale: k. Warszawy (koło Warszawy)
(Wyjątkiem są skróty nazw typów statatków zapożyczone z jęz. ang.)
POSTSCRIPTUM - skrót PS - piszemy [rzadko] z kropkami [częściej] bez, można też użyć tylko jednej kropki, po drugiej literze – wówczas nie zamykamy kropką skrótu, lecz jednostkę równoważną zdaniu (podobnie czynimy, stawiając kropkę po słowie Uwaga, a przed treścią uwagi). Natomiast rozwinięcie skrótu PS, czyli postscriptum, piszemy małą literą, łącznie, przez c, nie przez k.
