Żydzi - jest ich prawdopodobnie niewiele więcej, jak nieco ponad 20 milionów.
Jest to tylko 0,3% ludności całego naszego globu.
Mimo tego skromnego udziału w światowej populacji, w wielu czołowych dziedzinach Żydzi stanowią znaczącą wielkość, czasem przekraczającą 10% w danej dziedzinie.
Na przykład sfera medialna. Popatrzmy na wytwórnie filmowe, te amerykańskie.
Paramount Pictures – założyciel Adolph Zukor
20th Century Fox – wśród założycieli Joseph Schenck i William Goetz, poza tym jeszcze dwóch nie-Żydów
Columbia Pictures – założona przez dwie żydowskie rodziny z Niemiec – Cohn i Brandt
Metro-Goldwyn-Mayer –założona przez Samulela Goldwyna (z Warszawy), Markusa Loewa i Louisa Mayera.
Universal Studios –założona przez Carla Laemmle’go, żydowskiego emigranta z Laupheim w Niemczech
Walt Disney Pictures – tu akurat wyjątek, rodzina Walta Disney’a była z pochodzenia irlandzka
Warner Bros –wytwórnia założona przez żydowskich emigrantów Alberta, Sama, Harry’ego ( urodzonych jako Aaron, Szmul i Kirsz Eichelbaum w Krasnosielcu) i Jacka (urodzonego już w Kanadzie) Warnerów.
Dream Works – założona przez Stevena Spielberga, Jeffrey’a Katzenberga i Davida Geffena.
Miramax (założyciele - Harley i Bob Weinstein)
Sony Pictures (Japończycy)
Na 10 największych wytwórni filmowych, 8 zostało założonych przez Żydów.
To tylko koncerny medialne. W Stanach Zjednoczonych, od jakiegoś czasu, bardzo często Żydzi są sekretarzami stanu, np.:
- Henry Kissinger za Nixona i Forda
- Madeleine Albright za Clintona
Jeśli chodzi o media polskie, to osoby pochodzenia żydowskiego podobnie często, jak na przykład w USA stawały się znanymi reżyserami: Jerzy Hoffman (znany przede wszystkim z ekranizacji trylogii Sienkiewicza), Janusz Morgenstern, Aleksander Ford (znany przede wszystkim z Krzyżaków – urodzony jako Mosze Lifszyc), Andrzej Munk (Eroica, Zezowate szczęście). Wśród producentów filmowych żydowskie pochodzenie ma Lew Rywin (ciekawostka – urodził się na Syberii, bo jego ojciec Welwel zdążył umknąć przed Niemcami na radziecką stronę).
Tak jak trudno skojarzyć Żyda z Krzyżakami (kto by pomyślał, ze Ford nim był, jednak samo nazwisko Ford jak na Polskę brzmi niepolsko), tak trudno skojarzyć Żyda z kowbojem. A znany odtwórca roli kowbojów, Kirk Douglas urodził się po prostu jako Issur Danielewicz Demski, a rodzina pochodziła z Homla, na Białorusi.
Już w okresie międzywojennym wielu polskich pisarzy i poetów było pochodzenia żydowskiego: Tuwim, Leśmian, Brzechwa, Słonimski.
W Polsce za III RP, tak jak Amerykanie mieli sekretarzy stanu, my mieliśmy trzech ministrów spraw zagranicznych pochodzenia żydowskiego: Geremka, Mellera i Rotfelda.
Francja ma prezydenta pochodzenia żydowskiego – Sarkozy’ego, Wielka Brytania miała Disraeli’ego jako premiera oraz całkiem niedawno Davida Milibanda jako ministra spraw zagranicznych. Dziadek Milibanda, Samuel, był obywatelem polskim i mieszkał w Warszawie, walczył w wojnie posko-bolszewickiej, ale po stronie bolszewików.
Żydzi byli zarówno teoretykami socjalizmu, jak i dość radykalnych wersji kapitalizmu, rzadziej sytuując się w centrum – w obozie interwencjonizmu państwowego czy państwa opiekuńczego.
Teoretykami socjalizmu byli Marks i Engels, jego reformistyczną postać wymyślił Eduard Bernstein, znana bardzo jest Róża Luksemburg, a bardzo znanym ekonomistą socjalistycznym był Oskar Lange.
Po II wojnie światowej z kolei wielu Żydów wykoncypowało idee składające się na dzisiejszy neoliberalizm i libertarianizm. Twórcami tych prądów byli m.in. Ludwig von Mises, Milton Friedman, Murray Rothbard oraz Ayn Rand.
Nawet zaistnieli Żydzi jako teoretycy konserwatyzmu, znanego pod nazwą neokonserwatyzmu: Irving Kristol, Norman Podhoretz.
Także inspiracja Nowej Lewicy zrodziła się w dużej mierze w głowach Żydów: Herbert Marcuje uchodzi za założyciela, znany też jest Theodore Adorno.
Nobliści:
- w literaturze - 13 osób nagrodzonych
- w chemii – 25 osób nagrodzonych
- w medycynie – 53 osoby nagrodzone
- w fizyce – 46 osób nagrodzonych
- w nagrodach pokojowych – 9 osób nagrodzonych
- w ekonomii – 23 osoby nagrodzone
Razem mamy więc 169 Żydów, którzy dostali Nagrodę Nobla.
Lista znajduje się na anglojęzycznej wikipedii:
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Jewish_Nobel_laureates
Dodajmy też, że wszystkich laureatów nagrody Nobla było 813 osób. Żydzi stanowią więc ponad 20% wszystkich laureatów. Liczba ta jest duża, mimo że Komitet Noblowski składa się z pięciu osób, obywateli Norwegii, a skład na przykład obecnego gremium, nie pozwala na przypuszczenie, aby składało się ono choćby z jednego Żyda. Komitet składa się za to z przedstawicieli czołowych sił politycznych w tym kraju, często mających za sobą karierę naukową.
Pojawia się pytanie, dlaczego Żydzi osiągnęli tak wysoką pozycje społeczną na świecie i mimo, że jako całość, są niewielką grupą, to sprawują wiele ważnych stanowisk i posiadają wysoką pozycje społeczną?
Oto według mnie kluczowe czynniki:
1. Powszechna edukacja u Żydów, od 2000 lat, umiejętność czytania i pisania od dawna, mimo religijnego charakteru tych czynności dawniej.
2. Internacjonalizm społeczności Żydowskiej – Żydzi znajdują się w wielu miejscach świata, zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych. Kontakty rodzinne są często kontaktami międzynarodowymi.
3. Silniejsze więzi narodowe niż w jakimkolwiek narodzie, bo jest to jedyny naród, który ma własną, wysoce odrębną wiarę (Ormianie też mają swój kościół, ale jednak w obrębie chrześcijaństwie). Wspólnota żydowska jest dlatego tak mocna. Mocna nawet, jeśli spora część Żydów oderwała się od religii i zlaicyzowała.
4. Wysoka inteligencja werbalna – nabyta w ciągu kilkudziesięciu pokoleń poprzez zmuszanie dzieci do czytania we wczesnym dzieciństwie. To zmuszanie jednak zatraciło niemal całkowicie charakter deprymujący.
5. Wysoki przyrost naturalny, pomimo mieszczańskiego modelu życia i wysokiego dobrobytu. Wykształceni ludzie, np. rodziny rabinackie mają często solidną gromadkę dzieci, podczas gdy u Europejczyków dawniejsi inteligenci – kapłani, żyli w celibacie, a ludzie wykształceni mają mało dzieci, dlatego dobre geny w Europie przestały się kumulować, natomiast u Żydów ten proces cały czas zachodzi.
6. Chrześcijaństwo podkreśliło ważność części żydowskiej mitologii obecnej w starym testamencie, uznało „naród wybrany” za fakt, podobnie jak sami Żydzi, co pozwoliło Żydom na pewne poprawienie swojej pozycji i porzucanie zajęć rolniczych już 2 tysiące lat temu na rzecz handlu i usług, często na emigracji poza Izraelem.
7. Emancypacja Żydów w XIX-wiecznej Europie spowodowała gwałtowny przyrost inteligencji pochodzenia żydowskiego. To właśnie wtedy Żydzi staja się czołowymi ideologami i intelektualistami wielu prądów, zwłaszcza najbardziej emancypującego socjalizmu i różnych jego odmian. Często stają się także czołowymi kapitalistami w wielu krajach. Powoduje to reakcje antysemicką w międzywojniu i efekt w postaci Holokaustu.
8. Holokaust obniżył pozycję Żydów, ale tylko na chwilę. Wielu Żydów zostaje zamordowanych, ale co bardziej inteligentni i rzutcy uciekają z Niemiec i krajów Europy Środkowo-Wschodniej do USA i do ZSRR. Dzięki Holokaustowi i wielu inteligentnym ocalonym (zwłaszcza historykom i innym humanistom) Żydzi mogą stosować także, oprócz inteligencji werbalnej, „syndrom ofiary”, który ma wywołać u innych narodów współczucie dla żydowskiego losu. To współczucie, realne u wielu nie-Żydów, pozwala na to, że Żydzi łatwo mogą obejmować czołowe katedry akademickie i ważne pozycje społeczne. Stąd liczba Żydów na ważnych pozycjach i stanowiskach po II wojnie światowej rośnie odchodząc do wysokiego poziomu i na tym poziomie się stabilizuje.
Te właśnie czynniki, powyżej przeze mnie wymienione, mają wpływa na fakt, ze Żydzi obecnie (od XIX wieku, a zwłaszcza od II wojny światowej) jako jednostki czy jako kolektyw maja duży wpływ na dzieje świata.
To nauka akademicka, oprócz polityki, najbardziej dzisiaj kształtuje świat, a w niej wpływ Żydów jest wysoki. Przytoczyłem Nagrody Nobla. Znane są nazwiska Ricardo, Arrow, Mises, Friedman, Samuelson, Becker w ekonomii. Znani są Marks, Bergson Husserl, Wittgenstein i Popper w filozofii. Feynman, Einstein, Bohr i Born są znani w fizyce. Pasternak i Brodski mają wysoką pozycję w literaturze. Więcej dziedzin nie będę wymieniał, bo przykłady i tak łatwo wziąć z rękawa, czyli z Wikipedii.
