Miałem okazję w ostatnim czasie przeczytać książkę Artura Dmochowskiego „Między Unią a Rosją”. Książka ta jest pozycją z cyklu rozmowy o Polsce wydawnictwa Słowa i Myśli. Jest to zbiór wywiadów ze znanymi osobami zajmującymi się polityką zagraniczną lub interesujących się polityką zagraniczną. Każda z osób, z którymi rozmawiał autor trochę inaczej tę politykę zagranicza rozumie, inaczej ja interpretuje, na co innego zwraca uwagę i co innego umieszcza na pierwszym planie jako najważniejsze.
Tymi rozmówcami sa: Krzysztof Szczerski, Andrzej Nowak, Witold Waszczykowski, Jadwiga Staniszkis, Przeysław Zurawski i Marek Chodakowski. Tak więc grono wspaniałe, zróżnicowane i przede wszystkim znające się na rzeczy.
Ale to co dla mnie szczególnie było ważne to to, że zebranie w jednym miejscu szeregu opinii dało mi możliwość wyrobienia sobie swoje prywatnej na ten temat opinii, zwłaszcza, że w każdym z przedstawionych punktów widzenia znalazłem coś ciekawego, co warto rozważyć lub wziąć pod uwagę.
W mojej opinii, by móc prowadzić politykę zagraniczną musimy wiedzieć czym dysponujemy jako kraj, jakie mamy atuty, jakie niedociągnięcia, jakie sprawy możemy uznać za strony mocne, jakie za słabe. Jak wygląda sytuacja naszych sąsiadów, jaka partnerów zagranicznych, jaka organizacji międzynarodowych do których należymy.
Mając tę wiedzę określamy nasze cele. Co chcemy w tej polityce zagranicznej osiągnąć. Tu sprawa wydaje się łatwa, bo generalnie mamy działać na korzyść naszego kraju. Ale co to oznacza w praktyce? Wiedza zebrana wcześniej pozwala narysować rzeczywiste, konkretne perspektywy i cele szczegółowe.
Z tak zdobytą wiedzą musimy się zastanowić w jaki sposób te konkretne cele osiągnąć, jak wykorzystać dane, które mamy czyli jak konkretną politykę zagraniczną prowadzić.
Czytając wypowiedzi rozmówców Artura, nasz kraj obecnie nie prowadzi samodzielnej polityki zagranicznej. Raczej wypowiedzi ministra Sikorskiego umieszczają nas jako w pełni zależnych od Niemiec, nawet wbrew naszym interesom i z nadrzędną myślą o płynięciu głównym nurtem i nie drażnieniu silnych, zwłaszcza Niemiec i Rosji.
Z drugiej strony polityka zagraniczna braci Kaczyńskich to budowanie sojuszu państw Europy środkowo-wschodniej, liderowanie w regionie, współpraca ze Stanami Zjednoczonymi w sprawie tarczy antyrakietowej, współpraca z innymi krajami Unii na rzecz Gruzji i Ukrainy przeciw Rosji, stawianie na światło dzienne historycznych faktów niewygodnych dla mocnych sąsiadów.
Niestety okoliczności polityki zagranicznej z lat 2005-2007 uległy zmianie. Nastąpiły zmiany we władzach naszych partnerów zagranicznych, pewne sprawy stały się nieaktualne tak jak tarcza antyrakietowa, do skutku doszły projekty typu NordStream i zaszły inne zmiany, które zmieniły warunki w jakich musimy działać w skali międzynarodowej, jak choćby katastrofa smoleńska.
Tak więc obie te polityki nie są dla nas całkiem dobre w dzisiejszych warunkach.
Ale pewne rzecz warto chyba wykorzystać. Np. budowanie bloku państw Europy środkowo-wschodniej, nie tylko będących w Unii ale i spoza niej, tak jak Ukraina czy Gruzja. Kraje te łączy z Polską zagrożenie ze strony Rosji, a żadne w tych krajów samodzielnie nie ma wystarczającej siły by się Rosji skutecznie przeciwstawić. Taki sojusz bardzo by wzmocnił swoich członków, również w samej Unii Europejskiej, która stanowi już pewną siłę i mógłby wpłynąć na decyzje unijne zwłaszcza w stosunku do Rosji. Tu należałoby podjąć starania w kierunku rozszerzenia Unii o Ukrainę albo i Białoruś, w celu oddalenia wschodnich granic Unii od naszego kraju. Ważne by to Polska stała się liderem tej grupy, bo wtedy automatycznie stajemy się ważnym graczem jako reprezentujący sojusz wobec zagranicy. Drugim ważnym kierunkiem jest silna współpraca z Węgrami i Wiktorem Orbanem i skorzystanie z jego doświadczeń. Inną ważną rzeczą, byłoby tzw trzymanie ręki na pulsie w kwestii powrotu Europy do obszaru szczególnego zainteresowania Stanów Zjednoczonych i powrót do koncepcji budowy elementów tarczy antyrakietowej w Polsce. Istnienie tych elementów na terenie Polski to gwarancja bezpieczeństwa poprzez związanie bezpieczeństwa naszego kraju z bezpieczeństwem światowego mocarstwa. Na ten moment ta sprawa oczywiście jest poza naszym zasięgiem. Jednak dobrze by było pamiętać o takim celu przy zmieniających się okolicznościach zewnetrznych.
Istotnym kierunkiem byłoby zabezpieczenie się w kwestii dostaw gazu. Tu też, w związku z wybudowana rurą NordStream mamy utrudnione działanie, ale uniezależnienie się się od jednego dostawcy, który mając monopol może bezpośrednio wpływać na Polskę i stosować ekonomiczny szantaż jest sprawą bezcenną.
Wreszcie w kierunku zachodnim a więc głównie wobec Unii Europejskiej musimy działać pamiętając o własnym interesie, umiejętnie posługując się europejską solidarnością. Musimy w tym zakresie naśladować postępowanie np. Niemiec czy Francji. Nie wolno absolutnie poświęcać własnych korzyści na rzecz korzyści całej Unii czy też konkretnych państw unijnych. Niemcy czy też Francja przeforsowują rozwiązania korzystne dla siebie zasłaniając się solidarnościaą europejską co Polska powinna sprytnie naśladować.
Do tego wszystkiego potrzeba jednak dwóch rzeczy najważniejszych. Po pierwsze, zarysowanej wizji naszej samodzielnej pozycji na arenie międzynarodowej i uznanie tej wizji ponad podziałami, tak by nawet przy zmianach ekip rządzących ta wizja nie ulegała znacznym zmianom. Po drugie to na czele polskiej polityki zagranicznej muszą stać ludzie odważni, gotowi realizowac, zgodnie z interesem Rzeczpospolitej te spójną wizję.
Taka wizja i ludzie gotowi ją realizować wyłaniają się z książki Artura Dmochowskiego. Mam nadzieję, że w niedalekiej przyszłości będą mieli szansę wpłynąć na kształt polskiej myśli polityki zagranicznej i ją realizować, wpraowadzając w życie swoje rozwiązania.
