Jeśliby nauka o Trójcy była prawdziwa, musiałaby być wyraźnie i konsekwentnie przedstawiona w Biblii. Dlaczego? Otóż Bóg – jak oświadczyli apostołowie – objawił się ludzkości przez Biblię, a skoro musimy znać Boga, żeby oddawać Mu cześć tak, jak on sobie tego życzy, więc w Biblii powinno być wyraźnie powiedziane, kim On właściwie jest.
Osoby wierzące w pierwszym stuleciu uznawali Pismo Święte za rzeczywiste objawienie Boże. Było ono podstawą ich wiary, najwyższym autorytetem. Kiedy na przykład apostoł Paweł głosił mieszkańcom Berei, „przyjęli słowo z największą gotowością umysłu, codziennie troskliwie badając Pisma, czy tak się rzeczy mają” (Dzieje Apostolskie 17:10,11). A co było wtedy autorytetem dla wybitnych sług Bożych? Czytamy o tym w Dziejach Apostolskich 17:2, 3: „Paweł swoim zwyczajem (…) przekonywał ich na podstawie Pism, wyjaśniając i udowadniając przez przytoczenia”. Nawet sam Jezus Dał przykład posługiwania się Pismem Świętym jako podstawą do nauczania. Powtarzał: „Napisano”, „Wykładał im to, co się do niego odnosiło we wszystkich Pismach” (Mateusza 4:4, 7; Łukasza 24:27).
Więc można wyciągnąć wniosek, że w I wieku Jezus, Paweł i inni wierzący opierali swoje nauki na Piśmie Świętym. Wiedzieli, że „całe Pismo jest natchnione przez Boga i użyteczne w nauczaniu, upominaniu, porządkowaniu rzeczy, karceniu w sprawiedliwości, aby człowiek Boży był w pełni przygotowany, całkowicie wyposażony do wszelkiego dzieła dobrego” (2 Tymoteusza 3:16, 17; zobacz też 1 Koryntian 4:6; 1 Tesaloniczan 2:13; 2 Piotra 1:20, 21).
Ponieważ Biblia może `porządkować rzeczy`, więc powinna zawierać jednoznaczne informacje w sprawie tak zasadniczej, za jaką uchodzi nauka o Trójcy. Ale czy sami teologowie i historycy twierdzą, że to jest naprawdę nauka biblijna?
->”Trójca” w Biblii?
W pewniej publikacji protestanckiej czytamy: „W Biblii nie ma słowa Trójca (…) formalnie rzecz biorąc, nie było go w teologii kościoła przed IV stuleciem” (The Illustrated Bible Dictionary [Ilustrowany słownik biblijny]). Według wypowiedzi autorytetu katolickiego nauka o Trójcy „nie jest (…) bezpośrednio słowem od Boga”(New Catholic Encyclopedia). W The Catholic Encyclopedia znajdziemy zamieszczony następujący komentarz: „W Piśmie Świętym nie ma na razie ani jednego wyrażenia określającego wszystkie Trzy Osoby Boskie jednocześnie. Słowo tri’as (którego tłumaczeniem jest łacińskie trinitas) spotykamy po raz pierwszy u Teofila z Antiochii około A.D. 180. (…) Wkrótce potem pojawia się ono w łacińskiej formie trinitas u Tertuliana”.
Jednakże samo to jeszcze nie dowodzi, iż Tertulian uczył o Trójcy. Na przykład w katolickiej Trinitas – A Theological Encyclopedia of the Holy Trinity (Teologicznej encyklopedii wiedzy o Trójcy) zwraca się uwagę na to, że niektórymi słowami użytymi przez Tertuliana inni posłużyli się później do opisania Trójcy. Potem znajdujemy tam następujące ostrzeżenie: „Stosowanie tych słów nie upoważnia jednak do wysuwania przedwczesnych wniosków, bo Tertulian nie używa ich do wykładania teologii trynitarnej”.
->Świadectwo Pism Hebrajskich
A więc jeżeli w Biblii nie ma słowa „Trójca”, to może przynajmniej jest jednoznacznie sformułowane pojęcie Trójcy? Na przykład co mówią o tym Pisma Hebrajskie czyli Stary Testament?
The Encyclopedia of Religion przyznaje: „Dzisiejsi teolodzy zgodnie oświadczają, że w Biblii Hebrajskiej nie ma doktryny o Trójcy”, a w New Catholic Encyclopedia czytamy: „W Starym Testamencie nie naucza się doktryny o Trójcy Świętej”. Jezuita Edmund Fortman przyznaje w książce The Triune God (Bóg Trójjedyny): „Stary Testament (…) ani wprost, ani pośrednio nie mówi nic o trójjedynym Bogu w postaci Ojca, Syna i Ducha Świętego. (…) Nie ma żadnego dowodu, aby którykolwiek spośród świętych pisarzy choćby domyślał się istnienia Trójcy w Panu Bogu. (…) Już samo dopatrywanie się w sugestii albo pierwowzorów, czyli ‘zawoalowanych oznak’ troistości osób wykracza poza granice słów i intencji świętych pisarzy”.
A więc badania Starego Testamentu potwierdzają słuszność tych komentarzy. A zatem w Pismach Hebrajskich nie ma wyraźnie sformułowanej nauki o Trójcy.
->Świadectwo Pism Greckich
A czy w Nowym Testamencie czyli w Pismach Greckich znajdziemy świadectwo o Trójcy?
W The Encyclopedia of Religion tak czytamy na ten temat: „Teologowie zgodnie twierdzą, że również w Nowym Testamencie nie ma wyraźnie sprecyzowanej doktryny o Trójcy”. Jezuita Fortman oświadczył: „Pisarze Nowego Testamentu (…) nie przekazują nam oczywistej, jednoznacznie sformułowanej nauki, że w jednym Bogu są trzy równe sobie osoby Boskie. (…) Nigdzie nie znajdujemy trynitarnej nauki o trzech odrębnych podmiotach Boskiego życia i działalności w tym samym Panu Bogu”. W The New Encyclopedia Britannica powiedziano: „W Nowym Testamencie nie spotykamy ani słowa Trójca, ani wyraźnego potwierdzenia tej doktryny”. Bernhard Lohse mówi w A Short History of Christian Doctrine (Zarys historii doktryny chrześcijańskiej): „Jeśli chodzi o Nowy Testament, to nie ma w nim konkretnego nauczania o Trójcy”.
Podobnie jest w The New International Dictionary of New Testament Theology (Nowym międzynarodowym słowniku teologii Nowego Testamentu) twierdzi się: „Nowy Testament nie zawiera rozwiniętej nauki o Trójcy. ‘W Biblii brakuje wyraźnego oświadczenia, że Ojciec, Syn i Duch Święty mają jedną naturę’ [powiedział protestancki teolog Karl Barth]”. Profesor E. Washburn Hopkins z Uniwersytetu Yale oświadczył: „ Najwidoczniej Jezusowi i Pawłowi nauka o Trójcy była nieznana; (…) nic o niej nie mówią” (Origin and Evolution of Religion [Pochodzenie i rozwój religii]). Historyk Arthut Weigall pisze: „ Jezus Chrystus nigdy nie wspomniał o takim fenomenie i nigdzie w Nowym Testamencie nie ma słowa `Trójca`. Kościół jedynie przejął to pojęcie 300 lat po śmierci naszego Pana” (The Paganism in Our Christianity).
Tak, więc ani w Starym Testamencie, ani w Nowym Testamencie nie znajdujemy wyraźnie sformułowanej nauki o Trójcy.
->Czy nauczali o niej pierwsi chrześcijanie?
A więc czy pierwsi chrześcijanie nauczali o Trójcy? Warto zwrócić uwagę na następujące wypowiedzi historyków i teologów:
„W pierwotnym chrystianizmie nie było sprecyzowanej nauki o Trójcy, jaką potem wypracowano w wyznaniach wiary” (The New International Dictionary of New Testament Theology). „Tymczasem pierwsi chrześcijanie z początku wcale nie myśleli o włączeniu pojęcia `Trójcy` do swej wiary. Oddawali cześć Bogu Ojcu i Jezusowi Chrystusowi, Synu Bożemu, oraz uznawali (…) Ducha Świętego; nikomu nie przychodziło jednak na myśl, że te trzy byty są w rzeczywistości Trójcą, że są sobie równe oraz nierozdzielnie” (The Paganism in Our Christianity). „Z początku wiara chrześcijańska nie była trynitarna (…). Nie była taka w epoce apostolskiej i poapostolskiej, jak to wynika z Nowego Testamentu i innych wczesnych pism chrześcijańskich” (Encyclopedia of Religion and Ethics [Encyklopedia religii i etyki]). „Wyrażenie `jeden Bóg w trzech Osobach` przyjęło się na stałe i zostało na dobre wcielone do chrześcijańskiego życia i wzywania wiary dopiero pod koniec IV stulecia. (…) U Ojców Kościoła nie spotyka się niczego, co by w najmniejszym stopniu przypominało taki pogląd czy sposób myślenia” (New Catholic Encyclopedia).
->Czego nauczali przednicejscy Ojcowie Kościoła.
Przednicejskich Ojców Kościoła Uważano za czołowych nauczycieli religijnych w pierwszych wiekach po narodzeniu Chrystusa. Ciekawe, czego oni nauczali.
Justyn Męczennik, który zmarł około 165 roku n.e., nazwał Jezusa w jego bycie przedludzkim stworzonym aniołem, „innym niż Bóg, od którego wszystko pochodzi”. Powiedział, że Jezus podlega Bogu i „nigdy nie uczynił nic poza tym, co z woli Stwórcy (…) miał zrobić i powiedzieć”.
Ireneusz, który zmarł około roku 200 n.e., oświadczył, że Jezus w swoim bycie przedludzkim był odrębną jednostką i podlegał Bogu. Zaznaczył, że Jezus nie dorównuje „Prawdziwemu i jedynemu Bogu”, który „jest najwyższy nad wszystkimi i poza Nim nie ma żadnego innego”.
Zmarły około roku 215 n.e. Klemens Aleksandryjski nazwał Jezusa w jego bycie przedludzkim „stworzeniem”, natomiast Boga – „nie stworzonym i nieprzemijającym, jedynym prawdziwym Bogiem”. Powiedział, że Syn „jest następny po jedynym wszechmocnym Ojcu”, ale nie jest Mu równy.
Tertulian, który zmarł około 230 roku n.e., nauczał o wyższości Boga. Oto co napisał: „Ojciec różni się od Syna (jest inny), ponieważ jest większy, jako że ten, kto rodzi, różni się od tego, który jest zrodzony; ten, kto posyła, różni się od tego, który jest posyłany”. Nadmienił też: „Był taki czas, kiedy nie było Syna. (…) W okresie poprzedzającym wszystko inne był sam Bóg”.
Hipolit, który zmarł około 235 roku n.e., oznajmił, że Bóg jest „jedynym Bogiem, pierwszym i jedynym, Twórcą i panem wszystkich”, z którym „nic nie może się równać wiekiem [być Jego rówieśnikiem] (…) Ale On był Jedyny, sam jeden; był Tym, który z własnej woli powołał do istnienia to, czego przedtem nie było”, na przykład stworzonego w bycie przedludzkim Jezusa.
Orygenes, który zmarł około roku 250 n.e., powiedział, że „Ojciec i Syn są dwiema substancjami (…) dwiema jednostkami pod względem swej natury” i że „w porównaniu z Ojcem, Syn jest światłem bardzo małym”.
W podsumowaniu dowodów historycznych Alvan Lamson podaje w książce The Church of the First Three Centuries (Kościół pierwszych trzech wieków): „Dzisiejsza popularna doktryna o Trójcy (…) nie znajduje oparcia w słownictwie Justyna Męczennika; uwagę tę można rozciągnąć na wszystkich Ojców działających przed soborem nicejskim, to znaczy na wszystkich pisarzy chrześcijańskich z pierwszych trzech wieków po narodzeniu Chrystusa. Co prawda mówią o Ojcu, Synu i (…) Duchu Świętym, ale nie jako o równych sobie, mających numerycznie tę samą naturę, nie jako o Trzech w Jedynym – w jakimkolwiek sensie uznawanym teraz przez zwolenników Trójcy. Głoszą coś całkiem innego”.
Czyli świadectwo Biblii i historii wyraźnie dowodzi, że Trójca była w czasach biblijnych i przez kilka następnych wieków pojęciem nieznanym.
