Zmiany w zakresie opieki i kurateli
Tytuł trzeci kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, opieka i kuratela również został zmieniony. W przeciwieństwie jednak do wcześniej omówionych zmian, tutaj korekta prawa jest stosunkowo nieznaczna.
Przede wszystkim nie może być ustanowiona opiekunem osoba, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych albo została pozbawiona praw publicznych. Przypomnieć należy, że pozbawienie praw publicznych jest środkiem karnym orzekanym przy skazywaniu za przestępstwa zasługujące na szczególne potępienie. Jest to dobra zmiana.
Oczywistości
Dodano również zastrzeżenie, że opiekunem małoletniego nie może być osoba pozbawiona władzy rodzicielskiej albo skazana za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej albo obyczajności albo za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy albo przestępstwo na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z małoletnim, albo osoba, wobec której orzeczono jako środek karny zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowywaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi. Dotyczy to również osób, wobec których orzeczono obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sadu. Należy pochwalić dodanie takiego zastrzeżenia do k.r.o..
Kto wskazuje opiekuna?
Osobę opiekuna wskazują ojciec lub matka, gdy ci nie mogą, to opiekuna ustanawia się w osobie krewnej dziecku lub innej bliskiej osobie dziecku. Gdy nie można ustanowić opiekuna wśród tych osób, to opiekuna wskazuje jednostka pomocy społecznej albo organizacja sprawująca pieczę nad małoletnimi. Gdy osoba będąca pod opieką pozostaje w placówce opiekuńczo wychowawczej, albo innej podobnej, czy też w zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, to sąd może zwrócić się również do tej placówki o wskazanie opiekuna.
Czy instytucja może być opiekunem?
Chwalebne jest zniesienie art. 150 k.r.o., był on wyrazem bezduszności systemu opieki, i dozwalał na ustanowienie opieki w osobie instytucji sprawującej opiekę. W takim przypadku osoba podopiecznego mogła czuć się jak niewolnik jakiejś większej organizacji. Oczywiste jest, że opieka powinna być sprawowana przez osobę indywidualnie wskazaną, tak by więź między podopiecznym a opiekunem była jak najtrwalsza. Opieka przecież ma za zadanie zastępować rodzicielstwo.
W chwili obecnej również opiekun zobowiązany jest do konsultowania się z rodzicami biologicznymi dziecka w przypadku rozporządzania jego majątkiem, jak stanowi art. 158 k.r.o..
Nie ma darmowej opieki
Opieka nie jest oczywiście darmowa. Sąd przyzna opiekunowi za sprawowanie opieki stosowne wynagrodzenie okresowe, albo wynagrodzenie jednorazowe w dniu ustania opieki, jak stanowi art. 162 k.r.o., nie można jednakże przyznać wynagrodzenia w przypadku, gdy nakład pracy opiekuna jest nieznaczny, albo gdy sprawowanie opieki związane jest z pełnieniem funkcji rodziny zastępczej albo czyni to zadość zasadom współżycia społecznego. Nie jest to zbyt szczęśliwy zapis. Opieka sprawowana przez osoby nie będące rodzicami nie powinna być darmowa. Wynagrodzenie powinno być przyznane zawsze, ale jego wysokość ustalana już dowolnie. De lege ferenda zmienić należy paragraf drugi art. 162 k.r.o. na brzmienie, że wynagrodzenie może być również symboliczne, jak na przykład 1 złoty za sprawowanie opieki, albo również przekazać wynagrodzenie na wybrany cel społeczny. Jest to tym bardziej słuszne, że wynagrodzenie pokrywa się z majątku osoby dla której opieka została ustanowiona, a gdy ta nie ma środków, to z pieniędzy publicznych. Osoba podopiecznego powinna się odwdzięczyć swemu opiekunowi. Podobny przepis dotyczy kurateli.
Koniec zmian w rodzinnym
