Testamenty szczególne można zastosować w przypadku braku możliwości zastosowania testamentu zwykłego.
Pierwsza forma to, jeżeli jest obawa rychłej śmierci spadkodawcy, albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy nie jest możliwe lub utrudnione, to spadkodawca może oświadczyć swoją wolę ustnie przy obecności trzech świadków. Wtedy można stwierdzić tak oświadczoną treść w ten sposób, że jeden ze świadków, albo osoba trzecia taki testament spisze przed upływem roku od złożenia, poda datę i miejsce oświadczenia oraz datę i miejsce sporządzenia pisą, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie, albo wszyscy świadkowie. Gdy nie stwierdzi się w taki sposób treści testamentu, to można ją w przeciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy stwierdzić poprzez zgodne zeznanie świadków przed sądem. Gdy przesłuchanie jednego jest niemożliwe lub utrudnione, wystarcza przesłuchanie dwóch.
Drugą formą szczególną jest testament w podróży. W trakcie podróży polskim statkiem morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą jednostki lub jego zastępcą w taki sposób, że spadkobierca oświadczy swoją wolę dowódcy statku lub zastępcy w obecności dwóch świadków. Następnie dowódca lub zastępca spisuje wolę, podaje datę spisania i pismo odczytuje w obecności dwóch świadków spadkodawcy, po czym to pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca lub zastępca. Gdy spadkodawca nie może podpisać, to na piśmie należy podać przyczynę braku podpisu. Można także w takiej sytuacji ratować się sporządzeniem testamentu ustnego.
Trzecia forma testamentu to testament wojskowy.
Istotne jest przy rozważaniu testamentów szczególnych, że te, w przeciwieństwie do zwykłych, tracą moc wraz z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających niezachowanie formy testamentu zwykłego. Oczywiście, gdyby spadkodawca zmarł przed upływem sześciu miesięcy, to testament szczególny jest ważny. Bieg terminu utraty mocy zawiesza się na czas, kiedy spadkodawca nie może sporządzić testamentu zwykłego.
Przy sporządzaniu testamentów zwykłych i szczególnych nie może być świadkiem osoba, która:
1. Nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych
2. Jest niewidoma, głucha, niema
3. Nie może czytać i pisać
4. Nie zna języka, w którym testament został sporządzony
5. Skazana prawomocnym wyrokiem sądu za fałszywe zeznania
Świadkami nie mogą też być osoby które mogą mieć interes w brzmieniu testamentu. Osoba, dla której testament przewidział jakąkolwiek korzyść, ani jej małżonek, ani krewni, ani powinowaci pierwszego i drugiego stopnia, ani osoby przysposobione do tych osób. Gdy świadkiem mimo to taka osoba zostanie, to postanowienie przysparzające jest nieważne, które daje jakąkolwiek korzyść tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia. Gdy okaże się, że bez takiego nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu, to nieważny jest cały testament.
