Perpetuum Mobile
W muzyce ‘Perpetuum Mobile’ jest jak najbardziej możliwe i stosowane. Nosi również nazwy: moto perpetuo, mouvement perpétuel, movimiento perpetuo.
Muzyczne ‘Perpetuum Mobile’ nie jest oczywiście żadną maszyną. Jest to tylko forma muzyczna, z reguły krótka. Cechuje się równomiernym ruchem, równym rytmem, często też równymi wartościami nutowymi, krótkimi np. ósemkami czy szesnastkami.
Chopin - Finale z Sonaty nr 2
Perpetuum Mobile nie ma wyraźnego początku i końca. Jeżeli zamiast zakończyć utwór przejdzie się do początku to nie słychać żadnej cezury. Mówiąc prosto Perpetuum Mobile można grać ‘wkoło Macieju.’
Twórcą tego typu utworu jest Niccolo Paganini. Dla tak świetnego technika napisanie utworu umożliwiające popisanie się było jakby naturalne. Jego ‘Moto Perpetuo’ op.11 było troszkę humoreską, ale głównie służyło olśnieniu słuchaczy.
Paganini - Moto Perpetuo
Po Paganinim było wielu chętnych naśladowców tej formy. Kompozytorzy pisali ‘Perpetuum Mobile’ jako osobne dziełka lub jako część większej formy. I jak u Paganiniego wymagało pokazu techniki.
W XIX wieku ‘Perpetuum Mobile’ napisali pod takim tytułem Felix Mendelssohn, Ottokar Novacek, Johann Strauss. Najsłynniejszym utworem tego typu okazał się jednak fragment opery Car Sałtan Rimskiego-Korsakowa czyli ‘Lot Trzmiela’.
‘Lot Trzmiela’ jest orkiestrowym interludium zamykającym Akt III, Tableau 1. Rimski-Korsakow nie pisał więc tego fragmentu pod libretto. Napisał to dla popisu orkiestry.
Technicznie być może nie jest to najtrudniejsze do zagrania, ale jak efektowne. Odnosi się wręcz odmienne wrażenie o ogromnej trudności wykonania.
Rimski-Korsakow - Lot trzmiela
‘Lot Trzmiela’ jest wyzwaniem dla instrumentalistów. Prawie każdy próbuje go zagrać. Są nagrania chyba na wszystkie instrumenty. Słyszałem wykonanie na tubie chociaż nie dysponuję takim nagraniem.
Chyba najsłynniejszą aranżacją w historii było wykonanie trębacza Ala Hirta pod nazwą ‘The Green Hornet’(Zielony Szerszeń). Pod takim tytułem odbywał się w Ameryce radiowy show, jak również telewizyjny serial. ‘Lot trzmiela” był głównym tematem tego serialu.
Bardzo dużym wzięciem wśród pianistów cieszy się Rondo z Sonaty Fortepianowej op. 24 Karla Marii Webera. Wykonywane jest często osobno, na bis.
Chętnie wykonywane jest ‘Perpetuum Mobile’ skomponowane przez Ottokara Novacka. Novacek był węgierskim skrzypkiem i kompozytorem a ‘Perpetuum Mobile’ stało się jego najbardziej znanym utworem.
Forma Perpetuum Mobile występuje nie tylko w muzyce klasycznej. Łatwo ją spotkać w muzyce ludowej. Sam znam chyba kilka takich zastosowań.
