Wszelkie rozprawianie o filmach Aleksieja Bałabanowa sprawia spory kłopot – odbierają one po prostu mowę. Ci, którzy mieli okazję obejrzeć głośny, skandalizujący „Ładunek 200” – brutalny, turpistyczny obraz rozkładu społeczeństwa późnosowieckiego – chyba wiedzą co mam na myśli. Rosyjski reżyser to dla jednych lubujący szokować widzów i przy okazji oczerniający własną ojczyznę dekadent, dla innych z kolei – nacjonalista i antysemita. Dla mnie to po prostu wielki artysta.
Wczoraj wybrałem się na nocną projekcję trzech dotąd przeze mnie nie oglądanych filmów Bałabanowa (prezentowanych w ramach czwartej edycji festiwalu „Sputnik”) i było to dość ekscytujące przeżycie.
„Zamek” z roku 1994 – oniryczna baśniowa podróż w gąszcz absurdów, na motywach powieści Franza Kafki, a w tle minimalistyczna (kojarząca się z twórczością Philipa Glassa) muzyka legendarnego, nie żyjącego już, kompozytora Siergieja Kurechina.
„Radosne dni” z roku 1991 – tłumaczenie powinno chyba brzmieć jak tytuł literackiego pierwowzoru: „Szczęśliwe dni” Samuela Becketta. No właśnie, znakomita interpretacja Beckettowskiej wizji totalnej samotności człowieka, przedstawienie jej w biało-czarnej scenerii zapadającego się w ruinę – nie tylko materialną, ale i przede wszystkim duchową – Sankt Petersburga (a właściwie chyba jeszcze Leningradu).
„Ciuciubabka” z roku 2005 – czarna komedia kryminalna w klimacie takich filmów Bałabanowa jak „Brat” i „Brat 2”. Doskonała rozrywka, ale i skądinąd ciekawe, dość ironiczne ujęcie najnowszej historii Rosji. Lata 90. jako epoka krwawych porachunków gangsterskich i mafijnych. Pierwsza dekada XXI stulecia natomiast jako epoka ucywilizowania się gangsterów i mafiozów, chociaż z zabawnymi konsekwencjami.
Pozostaje teraz czekać na polską premierę najnowszego filmu Bałabanowa „Palacz”, która na tegorocznym „Sputniku” została odwołana.
