Stefan Demby (1862-1939), twórca, organizator i pierwszy dyrektor Biblioteki Narodowej w Warszawie. Zapalony bibliofil, zgromadził i opracował największy i najważniejszy w Polsce zbiór "sienkieviczianów". Poeta, bard, mistrz słowa pisanego. Jego pełne eksplodująco twórczej weny liściki to mini-epopeje osnute wokół jednego, jak tylko można sobie wyobrazić najbanalniejszego i całkowicie nieistotnego wydarzenia.Tu na ten przykład nudzi się u jakiejś hrabiny w "Poznańskiem" Roku Pańskiego 1923:
"Gdyśmy nareszcie poszli w gromadce
I byli już po wizycie,
przy deklamacji, rumie, herbatce,
Ziewałem nieprzyzwoicie.
I u hrabiny w ślicznem Piątkowie,
Gdzie książek było dużo,
Ziewałem prawie po każdem słowie,
Swą twarz zakrywając różą."
Tu wybrał się na koncert z żoną (własną):
" I w najwspanialszej loży siadamy
Bo się na pięknie tez trochę znamy
Koło mej loży przy parapecie
Siedziała dama w czarnej toalecie
Nadmierne nieco sukni wycięcie
Uwidaczniało jej przedsięwzięcie
Oko sypała ciągle w ma stronę" (...)
ale
" Nie czas na skargi, bo mistrz już zmierza
Na swe wzniesienie i do pulpitu -
publiczność cała ryczy z zachwytu - " (...)
co na melomanie Dembym nie robi specjalnego wrażenia:
"Boże! myślałem, idąc do domu,
Co też z przedstawień tych przyjdzie komu,
Artyzmu nie ma ani za centa,
Sztuka wychodzi jakaś pomięta,
Zmaltretowana, nędzna, zbiedzona,
Widać, ze piękno w niej prawie kona".
A tu smali cholewki do jakiejś mężatki, której imienia historia nie była łaskawa zachować:
"Chociaż mnie nie znasz, niestety
lecz ja znam wszystkie Twoje zalety:
Wiem, jak spać lubisz, jak się przeciągasz,
Jak umiejętnie łakocie ściągasz,
Wiem, jak cudownie umiesz figlować
I jak namiętnie pragniesz całować
Chociaż do marca jeszcze daleko,
Ja Cie otoczę już dziś opieką,
Zadowolona Ty będziesz ze mnie,
Nauczę myszki łapać tajemnie,
A czasem w darze przyniosę szczura,
By rada była koteczka Bura!
Gdy się obudzisz, poliżę brzuszek" itd. itd.
Najzupełniej przeurocze, zwiewne jak gwiezdny pył ślady ludzi i ich spraw dawno już zaniechanych.
Listy Dembego zostały po raz pierwszy opracowane przez Danutę Rymsza-Zalewską w 2004.
Jozef Kapustka
Bibliografia:
H. Więckowska, Stefan Demby, Przeglad Bibliograficzny, 1946
"Encyklopedia Gutenberga", hasło "Stefan Demby"
D. Rymsza-Zalewska, "Stefan Demby znany i nieznany", 2003
D. Rymsza-Zalewska, "Stefan Demby. Listy 1918-1939", 2004
