No to zaglądamy po raz pierwszy w tym cyklu do sąsiadów, tuż za miedzę. Zaglądaliśmy zresztą już przy innej okazji, bo o Hrubym Jeseniku były wzmianki m.in. tu: tvscream.salon24.pl/229870,miejsca-17 i tu: tvscream.salon24.pl/229544,miejsca-16, ale obszar to niezwykle malowniczy i ciekawy. Dojechać w Hruby Jesenik można zarówno standardowo od strony Nysy, można również się tam wybrać, bawiąc na terenie ziemi kłodzkiej, jadąc czy to przez Przełęcz Lądecką i Javornik - dośc brzydkie graniczne miasteczko z ładnym zamkiem biskupim na skarpie i muzeum.... fajek (dla chętnych - uwaga na dość wczesne godziny zamknięcia obiektu, nawet latem), obok sporej jaskini na Pomezi nad uzdrowiskiem w Lipowej (odpowiednik naszej Niedźwiedziej), czy to przez Przełęcz Płoszczynę (choć tu droga po stronie polskiej pozostawia wiele do życzenia). Jeżeli wybierzemy wariant pierwszy dotrzemy najpierw do samego Jesenika, dawniej jednego z głównych miast biskupiego księstwa nyskiego, z położonymi na zboczach górskich źródłami wód mineralnych. Jesenik związany jest z nazwiskiem Wincentego Prysznica, Priessnitza znaczy się, który założył w miejscowości pierwszą w świecie placówkę hydroterapii. Po źródłach można sobie pospacerować, można się również wybrać na wieżę widokową na pobliskim Zlatym Chlumie, na przykład smakując po drodze dziczyzny lub kaczki po morawsku w położonej na wzgórzu restauracji Krzyżowy Wierch (możliwy dojazd samochodem). Ale zalesione wzgórza otaczający od północy i wschodu miasto Jesenik, które kryją jeszcze malowniczy płaskowyż Rejvizu z torfowiskami i Mechowym jeziorkiem to jeszcze nie właściwy Wysoki Jesionik, który jest doskonale widoczny z wieży na Zlatym Chlumie.
Zamek biskupi Jansky vrch w Javorniku
Wysoki Jesionik składa się z masywu Keprnika (część północna), oddzielonego od środkowej części to jest potężnej grupy Pradziada i Wysokiej Holi znanym narciarzom Cervenohorskim sedlem oraz Videlskim sedlem od bocznego masywu Orlika. Grzbietem Jesionika biegnie granica Śląska i Moraw. Przedsmaku rozległych hal porośniętych gdzieniegdzie kosówką i pokrytych skalnymi rumowiskami, co nieco przypomina Bieszczady, można doświadczyć już na Keprniku (1423 m n.p.m.) prawie dorastającemu do czubka Kłodzkiemu Śnieżnikowi. Dookolna panorama ze szczytowych skałek wynagrodzi mozolną wspinaczkę z Ramzovej czy Jesenika. Warto odwiedzić też sąsiednie kulminacje - Szeraka z chatą u Jiżeho i pięknym widokiem na Jesenik oraz Obrzymi skałami na północnych zboczach oraz Vozkę z kamiennymi ostańcami na wierzchołku i pięknym widokiem na gniazdo Pradziada.
Na szczycie Vozki
Masyw Pradziada to nie tylko sam najwyższy szczyt Jesionika z olbrzymią wieżą i przepiękną panoramą, nie tylko wspaniały szlak doliną Białej Opawy pełen drewnianych drabinek i mostków, kaskad i bystrzyn, skał i wąwozów, ale również rozległy grzbiet Wysokiej holi - drugiej co do wysokości kulminacja w Wysokim Jesioniku o rozległej, spłaszczonej wierzchowinie porośniętej wysokogórskimi murawami. Południowo-wschodnie zbocza podcina kocioł polodowcowy Velka kotlina z cennymi gatunkami endemicznymi i reliktowymi. W XX wieku teren Vysokiej Holi wykorzystywano w celach militarnych – najpierw, w okresie międzywojennym stanowił poligon ćwiczebny dla wojsk czechosłowackich, potem, w okresie II wojny światowej powstała tu stacja radarowa i działało lotnisko samolotów zwiadowczych. Ślady powyżej aktywności w postaci zarośniętych trawami lejów po artyleryjskich wybuchach oraz betonowych fragmentów konstrukcji są widoczne do dziś. Grzbiet Vysokiej Holi stanowi doskonały punkt widokowy, zwłaszcza na sąsiedni Pradziad oraz górny zbiornik elektrowni szczytowej Dlouhe Strane. Na północnym spiętrzeniu grzbietu Vysokiej Holi (1446 m n.p.m.) znajduje się charakterystyczna grupa skalna – Petrovy kameny o wysokości kilku metrów, powstała wskutek intensywnego wietrzenia mrozowego słabo odpornych na erozję skał metamorficznych. Skałki są obszarem występowania cennych, endemicznych gatunków roślin, a także rzadkich przedstawicieli flory wysokogórskiej, dlatego też obok nich nie prowadzi żaden szlak turystyczny (w pewnym oddaleniu przebiega szlak czerwony grzbietem Vysokiej holi).
Widok na Vysoke hole i Ovcarną
Piotrowe Skały według tradycji były miejscem aktywności sił nadprzyrodzonych, ściślej rzecz biorąc, diabelskich. Dopiero w latach 80-tych XVII wieku z inicjatywy cesarza Leopolda Habsburga wypędzono złego, przeprowadzając na skałach egzorcyzmy z udziałem wody święconej (co ciekawe podobny obrzęd przeprowadzono mniej więcej w tym samym czasie w Karkonoszach u źródeł Łaby) i maryjnej rzeźby. Potem miał tu istnieć posąg świętego Piotra, od którego wzięła się obecna nazwa. Pod skałami, na spłaszczeniu drogi z Karlovej Studanki rozłożył się wojskowy dom wypoczynkowy "Ovcarna". Najpierw istniał tu szałas pasterski, a od roku 1863 gospodarstwo hodowlane, które użyczało latem gościny przybywającym coraz liczniej wędrowcom. Co ciekawe miejscowe dobra należały wówczas do Zakonu Krzyżackiego (aż do końca II wojny światowej). W związku z rosnącym ruchem turystycznym w roku 1889 powiększono budynek, a w roku 1908 założono obok niewielki ogród botaniczny. Zimą 1910 roku gospoda została zniszczona podczas pożaru, w kolejnym roku postawiono tu zatem tymczasowy obiekt, zaś nowe schronisko wzniesiono w roku 1922. Po II wojnie światowej budynek zajęła armia czechosłowacka.
Szlak w dolinie Białej Opawy
Ciekawym obiektem widocznym z Pradziada, a jeszcze lepiej z Wysokiej Holi jest elektrownia szczytowa Dlouhe strane, uważana przez Czechów za największy cud w ich kraju. Przypomina nieco beskidzki Żar, choć wysokość spłaszczonego przez budowę potężnego zbiornika wierzchołka Niedźwiedziej Góry jest o 600 metrów wyższa (ok. 1350 m n.p.m.). Elektrownię budowano od roku 1978, otwarto w roku 1996. Wykute w skałach hale mają nawet 50 metrów wysokości, woda spływa z górnego zbiornika rurami o długości 1,5 km, pokonując różnicę poziomów ponad 500 metrów. Dwie turbiny wodne mają moc 325 MW. Elektrownię można zwiedzać po uprzednim nabyciu biletów, obecnie wjazd do górnego zbiornika jest możliwy wyłącznie w ramach zorganizowanej wycieczki (kiedyś za opłatą można tu było wjechać samochodem). Wygląd zbiornika górnego z lotu ptaka można sobie zobaczyć np. tu: en.wikipedia.org/wiki/File:Dlouhe_strane_horni_nadrz.jpg).
Wysoki Jesionik, w tle wyrównana powierzchnia górnego zbiornika elektrowni Dlouhe Strane
