Na czym polegały skutki wprowadzenia chrześcijaństwa w Polsce?
Wczesnośredniowieczna Europa to okres intensywnej chrystianizacji terenów zamieszkiwanych przez pogan. Oczywiście, proces ten nie mógł ominąć państwa Mieszka I i już w 966 roku, władca postanawia przyjąć chrześcijaństwo – dominującą religię w tym okresie. Niewątpliwie, decyzja ta miała ogromne znaczenie dla późniejszych losów Polski, zarówno pod względem politycznym, jak i kulturowym czy społecznym. Szczególnie wpłynęła na stabilność bardzo młodego państwa. W kolejnej części pracy, postaram się przywołać argumenty na udowodnienie tej tezy.
Chrystianizacja zapewniła nienaruszalność polskich granic zachodnich i południowo-zachodnich. Za tymi ziemiami, państwo Mieszka I graniczyło z ludami chrześcijańskimi – Czechami i Niemcami. Pierwsze z wymienionych państw stało się niejako sojusznikiem Polski, ponieważ to właśnie od niego przyjęła chrzest, a także została połączona poprzez małżeństwo władcy z czeską księżniczką – Dobrawą.
Nie przypadkowo Mieszko I postanowił ochrzcić się właśnie z rąk czeskich. Jego młode państwo ciągle borykało się z atakami ze strony margrabiów niemieckich pod pretekstem chrystianizacji pogan. Gdyby chciał przyjąć chrzest od Niemiec, mogłoby mu zostać postawione ultimatum oddania ziemi zachodnich, lub bycia Cesarskim podwładnym. Poza tym mogłoby to zostać odebrane jako uznanie wyższości militarnej Niemiec, czego Mieszko z pewnością nie był w stanie zaakceptować. Po chrystianizacji, Niemcy stracili pretekst do atakowania polskich ziem, a co za tym idzie – możliwość ekspansji na wschód.
Przyjęcie dominującej w tym okresie religii postawiło polskiego władcę na równi z innymi europejskimi i chrześcijańskimi potęgami. Pozwoliło też na zawieranie z tymi państwami sojuszy militarnych, uprawomocniło Polskę do bycia w pełni samodzielnym i suwerennym państwem. Można zaryzykować stwierdzenie, że dopiero w momencie chrztu Polska zaczęła być postrzegana jako twór państwowy, a nie prymitywny związek plemion. Otworzyła też nowe drogi ekspansji – zyskała ten pretekst, pod którym Niemcy kilkanaście lat najeżdżali nasze ziemie, została uprawniona do chrystianizacji pozostałych plemion pogańskich, których w tej części Europy z pewnością nie brakowało.
W państwie Mieszka I pojawia się nowa klasa społeczna – duchowieństwo. Od początku swego istnienia jest istotnym elementem wewnątrzpaństwowym. Przede wszystkim kształci społeczeństwo, prowadzi szeroko rozumianą misję edukacyjną i duszpasterską. Jest niewątpliwie zalążkiem jakiejkolwiek nauki w Polsce. Propaguje pozytywne społecznie wartości zawarte w dekalogu. Działalność misyjna zrzesza ludzi w sąsiednich miejscowościach, pomaga rozwiązywać spory i naucza szacunku do władcy, bo jak wtedy uważano „władza pochodzi od Boga”. Duchowieństwo również przyczyniło się do rozwoju rolnictwa, to właśnie przez nich wprowadzono dwupolówkę i meliorację podmokłych terenów.
Wybudowanie arcybiskupstwa miało również niebagatelne znaczenie dla późniejszych losów państwa Mieszka I. Przede wszystkim umożliwiło stworzenie zhierarchizowanej organizacji kościelnej, co pozwalało na sprawniejszy przepływ informacji w państwie oraz umocnienie władzy. Dawało również możliwość koronacji, co świetnie obrazuje przykład Bolesława Chrobrego, który koronował się w 1025 roku, co znacznie wzmocniło jego pozycję na arenie międzynarodowej.
Polska przed chrystianizacją, była państwem podzielonym wewnętrznie – głównie przez różne odłamy wierzeń pogańskich. Wynikały z tego nierzadko spory pomiędzy sąsiednimi wioskami – co przyczyniało się do mniejszej stabilności. Poprzez przyjęcie chrztu, Mieszko I dokonał niejako ujednolicenia ludności, która zamieszkiwała terytorium jego państwa. Oczywiście, zdarzały się wypadki powrotu do pogaństwa, a nawet otwartej niechęci do chrześcijaństwa – jednak były to wyjątki, szczególnie, jeżeli chodzi o najbardziej świadomą jej część – otoczenie dworu władcy.
Poprzez rozbudowę organizacji kościelnej na terenie polski, pośrednio wzmacniano cywilną jej administrację. Warto nie zapominać o tym, że władca nie przebywał w stałym miejscu, tylko podróżował po całym kraju sprawując władzę, co uniemożliwiało kontrolowanie całego obszaru. Ułatwiała to właśnie sieć kościołów, które nierzadko pomagały poddanym Mieszka rozwiązywać spory i poprawiać stosunki między nimi.
Powstanie kościołów miało również wartość kulturową – wymuszało powstawanie dzieł sztuki, na początku szczególnie szeroko rozumianej sztuki romańskiej – architektura kościołów, obrazy, ołtarze czy witraże były w każdym z nich unikalne i niewątpliwie urozmaiciły polską kulturę. Również chrześcijańskie święta zostały przyjęte przez ludność państwa Mieszka i z czasem weszły w kanon polskiej kultury.
Podsumowując, wprowadzenie chrześcijaństwa miało wielkie znaczenie dla samego istnienia państwa polskiego. Wielu historyków podziela pogląd, iż gdyby nie tak wczesne przyjęcie chrztu, polska mogłaby przestać istnieć z powodu naporu wojsk niemieckich czy wieleckich. Suwerenność państwa została zagwarantowana przez chrystianizację, a oddanie Polski pod opiekę papieża – „Dagome iudex” umacniało zewnętrznie państwo.
Tą wielką rolę chrześcijaństwa w Polsce, którą zapoczątkował Mieszko, można obserwować również w późniejszych okresach jej rozwoju. Nawet w XX wieku, prawie tysiąc lat później, wiara była tak głęboko zakorzeniona, że społeczeństwo wierzyło w jej zbawczą rolę, chociażby podczas Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Wyraźnie widać, że późniejsze pokolenia Polaków są niemalże immanentnie katolickie, tak głęboko wrosła wiara w kulturę i tradycję polską.
Warto zauważyć, iż tendencja chrystianizacyjna była w Europie wczesnośredniowiecznej bardzo powszechna, to na niej opierała się ówczesna dyplomacja, poprzez wprowadzenie języka łacińskiego jako międzynarodowego. Wszystkie pozostałe liczące się państwa w Europie, przyjęły chrześcijaństwo, i zazwyczaj im wcześniej, tym wyższa była ich rola w późniejszych dziejach.
