Tym, którzy potrafili pięknie żyć i pięknie umierać – taką dedykacją rozpoczyna swą opowieść o swych nietuzinkowych kolegach A. Kamiński. W ostatnim tygodniu pożegnaliśmy kolejnego „kolumba” – prof. Władysława Bartoszewskiego, człowieka, który z pewnością zmieściłby się w dedykacji Kamińskiego. Niech jego odejście, jednego z ostatnich „kolumbów”, będzie dla nas punktem wyjścia do refleksji nad własnym pokoleniem.
Urodzeni po 1989 roku jesteśmy pierwszą generacją dorastającą w wolnej Polsce. W Polsce nieidealnej, uwikłanej aferami, konfliktami i dorobkiem postkomunistycznej mentalności, ale z drugiej strony – w Polsce poszukującej prawdy, odkrywającej historie żołnierzy wyklętych, Armii Krajowej, Solidarności. Jesteśmy spadkobiercami gigantów – tylko przez ich walkę dziś możemy tworzyć po polsku, myśleć po polsku i żyć po polsku.
Co to oznacza? Zostaliśmy obdarowani ogromnym przywilejem, za którym idzie jeszcze większa odpowiedzialność. Nasza odpowiedzialność polega przede wszystkim na zbudowaniu nowej tożsamości Polaka. Idąc za radą Adama Asnyka : „Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy / Choć macie nowe, doskonalsze wznieść”musimy, odwołując się do ideałów pokolenia kolumbów, bohaterów II Rzeczypospolitej i Polski Podziemnej, przywrócić pozytywną mentalność narodową. Nastał czas, by ostatecznie rozprawić się z postfeudalną, komunistyczną mentalnością narodu niewolników i przeobrazić ją w mentalność, jaką żyli nasi bohaterowie. Patrząc na romantyczny cel, jakim ma być nowa, wolna i ostatecznie „nasza” Polska, musimy realizować przyziemne, codzienne zadania. Dzisiejsze czasy nie wymagają od nas chwilowego heroizmu – wymagają heroizmu codziennego. Heroizm codzienny to nic innego jak wytężona praca, zdobywanie coraz lepszego wykształcenia (zdobądźmy się na wysiłek i nawiążmy chociaż kontakt z kulturą intelektualną II RP) i poważne podejście do życia własnego, jak i życia państwa – dobra wspólnego wszystkich Polaków. Złudzenie, że bohaterstwo kształtuje się w chwili zagrożenia powinno zostać już dawno za nami. Tutaj wskazówką są dla nas słowa kard. Stefana Wyszyńskiego : Ożywiajmy w sobie ambicję życia, tak konieczną Narodowi, który dotąd bardziej wsławił się sztuką bohaterskiego umierania niż umiejętnością życia.
Za mentalnością niewolniczą idzie kolejna z przywar ducha, którego nie śmiem nazwać polskim. To wszechobecny duch narzekania. Z czego to wynika? Ktoś, kto narzeka z reguły szuka usprawiedliwienia dla własnej porażki – winą niepowodzeń są okoliczności. I potem „gdyby nie Tusk, gdyby nie Smoleńsk, gdyby nie Ruscy, gdyby nie armia urzędników, gdyby nie deszcz, gdyby nie słońce, gdyby nie położenie geograficzne”. Asnyk ponad sto lat temu napisał, że „Kochać się w skargach jest rzeczą niewieścią, / mężom przystoi w milczeniu się zbroić. Pendolino gdybania z pewnością przejechałby przez całą Polskę, nie pozostawiając za sobą nic konstruktywnego, o ile w ogóle by ruszył. Rozprawmy się więc z gdybaczami w nas, w naszym otoczeniu – najłatwiej bowiem zadbać o własny ogródek, o najbliższe chwasty, tak jak stwierdził Wańkowicz: sądzę, że pożyteczniej mieć pretensje do siebie niż do innych.I dopiero w tym oczyszczonym otoczeniu, będziemy w stanie zasiać nowe rośliny, z trwalszymi korzeniami i lepszymi owocami.
Czas w końcu uświadomić sobie, że przyszłość tego kraju i narodu zależy tylko od nas. Dziś pracujemy na to, jak polska rzeczywistość będzie wyglądała za kilka lat. Dziś pracujemy na ocenę historyczną i nie możemy pozwolić na to, by oceniano nasz czas jak my oceniamy epokę saską. Nie ustawajmy w heroicznej, codziennej walce, tak, by i o nas można było napisać iż umieliśmy pięknie żyć i pięknie umierać. Podsumowując: „Biorę dziś przeciwko wam na świadków niebo i ziemię, kładę przed wami życie i śmierć, błogosławieństwo i przekleństwo. Wybierajcie więc życie, abyście żyli wy i wasze potomstwo”(Pwt 30, 19).
