[1] Za oszustwo to odpowiedzialny jest XIX-wieczny niemiecki embriolog, Ernst Haeckel, który w latach 80-tych XIX stulecia opublikował szereg rysunków, przedstawiających rzekome podobieństwo zwierzęcych embrionów, na podstawie których sformułował on tzw. prawo rekapitulacji (ontogneza, rozwój embrionu, jest powtórzeniem filogenezy, historii ewolucyjnej). Oszustwo to zostało zdemaskowane już przez uczonych współczesnych Haecklowi, pomimo tego jego rysunki, lub podobne, publikowano przez lata w wielu podręcznikach biologii – w tym także akademickich (por. Solomon Eldra Pearl, Linda R. Berg, Diana W. Martin, Claude A. Villee, Biologia, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1996, s. 404-405).
Najpełniej oszustwo Haeckela udokumentował międzynarodowy zespół pod kierownictwem Michaela Richardsona, embriologa ze Szkoły Medycznej Szpitala Św. Jerzego w Londynie. Zespół ten przebadał postać embrionalną 36 różnych kręgowców z całego świata. Okazało się, że embriony tych różnych gatunków różniły się tak znacznie, że należy wywnioskować, iż rysunki Haeckela nie były dokonane na podstawie rzeczywistych okazów. „Wydaje się (...) to jednym z największych fałszerstw w biologii” (por. M.K. Richardson, J. Hanken, M.L. Gooneratne, C. Pieau, A. Raynaud, L. Selwood, and G.M. Wright, “There Is No Highly Conserved Embryonic Stage in the Vertebrates: Implications for Current Theories of Evolution and Development”, Anatomy and Embryology 1997, vol. 196, No. 2, s. 91-106).
Por. także: Elizabeth Pennisi, “Haeckel’s Embrios: Fraud Rediscovered”, Science 1997, September 5, vol. 277, No. 5331, s. 1435, oraz “Embrionic Fraud Lives On”, New Scientist 1997, September 6, vol. 155, No. 2098, s. 23. (Powyższe dane bibliograficzne, dotyczące sprawy embrionów kręgowców, podaję za: Kazimierz Jodkowski, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm t. 35, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1998, s. 251-252).
Niektórzy ewolucjoniści doskonale wiedzieli, że teoria rekapitulacji jest fałszywa. W 1976 r. embriolog William Ballard nazwał rzekome podobieństwo embrionów „semantycznym trikiem i subiektywnym selekcjonowaniem dowodów przez naginanie faktów” (William W. Ballard, „Problems of Gastrulation: Real and Verbal”, BioScience1976, vol. 26, s. 38 [36-39]), a znany popularyzator nauki, harvardzki profesor Stephen Jay Gould, określił ciągłe używanie rysunków sfałszowanych embrionów jako „akademicki odpowiednik morderstwa”.
Tak, myślę, że mamy prawo być zdumieni i zawstydzeni, że przez wiek bezmyślnie powtarzano te rysunki, co doprowadziło do tego, że znajdują się one w dużej części, o ile nie w większości, nowoczesnych podręczników.
(Stephen Jay Gould, "Abscheulich! Atrocious!", Natural History, March 2000, s. 45).
