Narodowiec1906 Narodowiec1906
353
BLOG

86 rocznica Obozu Wielkiej Polski

Narodowiec1906 Narodowiec1906 Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

4 grudnia 1926, ponad pół roku od zamachu majowego marszałka Piłsudskiego i obalenia sytemu konstytucji marcowej z 1921. Formalnie zachowana demokracja, zmiana jedynie poprzez nowelę sierpniową wzmacniającą władzę prezydenta. W praktyce dyktatura Piłsudskiego z marionetkowym prezydentam Ignacym Mościckim, system władzy oparty na wojsku i konsekwentnym rozprawianiu sie z politycznymi przeciwnikami. Przewrót miał ustabilizowac sytuację polityczną w kraju, sanacja, która przejęła władzę głosiła hasła odnowy moralnej, sytuacja jednak okazała się inna. W ciągu 13 lat po zamachu majowym w Polsce było 9 rządów, szereg procesów politycznych i zdecydowany wzrost stosowania w walce politycznej przemocy.

W okresie poprzedzającym zamach w Europie istotnie miał miejsce kryzys demokracji, zamach Piłsudskiego w zasadzie przekreślił w Polsce szansę na demokratyczne sprawowanie władzy nawet w przypadku pokonania piłsudczyków. Autorytet systemu parlamentarnego był już nadto podważony, jego skuteczność istotnie pozostawiał wiele do życzenia a nadto w celu odsunięcia sanacji od rządów trzeba było stworzyć ruch mogący nawiązać z nią walkę pozaparlamentarną gdyż wyborcze starcia z góry skazane były na niepowodzenie.

Właśnie 4 grudnia 1926 roku w Poznaniu miał miejsce zjazd założycielski Obozu Wielkiej Polski. Obozu, który w szczytowym okresie swojego funkcjonowania liczył około 300 tysięcy członków. Była to jedna z najważniejszych organizacji polskiego ruchu narodowego. Miała formować przyszłe elity, działać w obronie interesu narodowego i tradycji, dążyć do budowy Wielkiej Polski - Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Dominowały tendecje sprzeciwu wobec systemu demokracji parlamentarnej w jej dotychczasowej formie, Dmowski jednak akcentował, że władzę ma sprawować naród, postulowano utworzenie politycznej organizacji narodu, nie narzucano jednak całkowitej jednomyślności. OWP stał się ruchem wielonurtowym np. w kwestiach gospodarczych od zdecydowanie wolnorynkowych poglądów m.in. Romana Rybarskiego po korporacjonizm młodszych i bardziej radykalnych działaczy. Również w kwestii systemu parlamentarnego niektórzy mieli zdanie odmienne.

Na czele OWP stanął Roman Dmowski jako Wielki Oboźny oprócz niego w skład Wielkiej Rady weszli m.in. Tadeusz Bielecki i Roman Rybarski. Bieżącą działalnością zajmował się Wydział Wykonawczy, którym kierował Aleksander Dębski. 

Program OWP postulował walke z dominacją mniejszości żydowskiej w sferach gospodarczych, obronę przed zakusami Niemiec, walkę o narodowy i katolicki charkter państwa polskiego. Podnoszono hasła odzyskania ziem piastwoskich nad Odrą oraz na Mazurach. Zakładano polinizację i włączanie w nurt życia narodowego mniejszości słowaińskich. To własnie Obóz Wielkiej Polski odegrał kluczową role w ostatecznym ukształtowaniu się oblicza polskigo nacjonalizmu. W jego skład weszli głównie działacze Zwiąku Ludowo-Narodowego ale nie tylko. Do 1928 r. działalnością parlamentarna zajmował się właśnie ZLN. 7 października został on przekształcony w Stronnictwo Narodowe, które stało się główna organizacją endecką po delegalizacji OWP przez sancje, która najwyraźniej wyczuła dla siebie poważne zagrożenie ze strony rosnących w siłe narodowców. Decyzję o ostatecznej delegalizacji OWP poprzodzoną licznymi represjami wobec jego działaczy ogłoszono 28 marca 1933 roku. 

Siła i prężność nowej organizacji musi budzić podziw, idealizm i patriotyzm 20. lecia międzywojennego to coś czego tak brakuje w dzisiejszej rzeczywistości politycznej w której znajduje się Rzeczpospolita. Wzniosłe hasła narodowców były wówczas ujmowane w ramy realizmu politycznego i sensownych postulatów. Czarna legenda endecji jako ruch faszytowskiego upada po lepszym poznaniu dziejów tego ruchu. W polskiej tradycji nie było chyba innego ruchu nisoącego w sobie taką wilorakość nurtów i pomysłów, tyle polemik i dyskusji a jednocześnie zachowującego ideową całość. Dziś trzeba właśnie wracać do modelu ruchu narodowego z czasów gdy partia stanowiła tylko jego element, oprócz niej funkcjonowały młodzieżówki, korporacje akademickie, organizacje bratniej pomocy, kółka rolnicze, samorządy, redakcje endeckiej prasy czy własnie taka unikatowa organizacja jak Obóz Wielkiej Polski.

Organizacja mająca wychować młode pokolenie i zbudować kadry mogące w przyszłości przejąć władzę była Polsce bardzo potrzebna, narodowcy chcieli byc gotowi do objęcia i sprawowania władzy, niestety sanacyjny system okazał się zbyt szczelny, mimo smierci Marszałka w 1935 roku nie udało się sanatorów pokonać. Rządy do których Piłsudski doszedł po trupach 379 osób zakończyły się klęską kampanii wrześniowej i upadkiem państwa, później okupwanego przez półwiecze przez komunistów.

Postulaty odbudowy polskiego rzemiosła, stworzenia silnej i nowoczesnej armii, obrony tradycji i racjonalnego podejścia do zarządzania krajem i polityką zagraniczną nie doczekały się realizacji. Najzdolniejsi dowódcy byli usuwani z wojska ze względu na konflikty z Piłsudskim, chociażby gen. Rozwadowski, najzdolniejszy polski sztabowiec, główny architekt Cudu nad Wisłą zmarł w 1928 roku wskutek otrucia. Gen. Sikorski, który napisał książkę o wojnie nowych czasów,mający pomysł na reformę i unowocześnienie wojska zajadły rywal Piłsudskiego musiał uciekać z kraju. Znamienne jest to, że Sikorski mówił iż niezależnie myślący ludzie zgadzaja się z tym co napisał Dmowski w "Myślach nowoczesnego Polaka" a Rozwadowski, że OWP jest jedyna nadzieja dla Polski. 

Dzis po 86 latach warto pamiętać o tych, którzy chcieli budowac Wielka Polskę.

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura